|
2000
|
|
|
Hiritik kanpora ginen jadanik, haiek aitzin eta ni gibel. Ez
|
nekien
nora gindoazen eta nahasixea nenbilen, kilometroz kilometro huts egiten zuten hipotesien dantzan. Ttipi zenaren txostenaren lehen parteaz oroiturik, gogoratu zitzaidan landetxe bakartiren batean izan zezakeela egoitza izen osorik gabeko Taldeak.
|
|
2001
|
|
|
Tasiok ez daki nola moztu hura. Ez
|
daki
nora begiratu. Baina zer arraio kontatzen ari zaio.
|
|
|
" Eskuan zigorra dutela, gauerdian iratzartzen gaituzte. Ez
|
dakit
nora joan. Gure etxeak tren plataformak dira."
|
|
2002
|
|
|
Maiz irakurtzen ditugu horrelako historiak. Zakurra ez
|
dakit
nora eraman eta handik egun batzuetara, kilometro asko eginez, atzera lehengo tokira itzuli.
|
|
2003
|
|
|
MUSEOA. Horregatik zekien Museoa zela eta horregatik
|
zekien
nora joan behar zuen Malco bisitatzera eta Malcoren koadroa ikustera.
|
|
|
Begiak soilik zituen, ezer ikusteko balio ez zuten begiak. Ez
|
baitzekien
nora begiratu. Halako batean, kontrako espaloian aparkatua zegoen furgoneta batek atentzioa eman zion.
|
|
|
Gogoan dut, ongi gogoan halere. Asteburua iritsi, bati deitu, besteari deitu, nik ez
|
dakit
nora joan behar dugun, nik ere ez, deitu beranduago... Herriko festak iritsi, eta berdin.
|
|
2004
|
|
|
Rikardok ez
|
daki
nora jaurti izenaren aingura euskaldun izanaren esanahia finkatzeko. Hori ez da halere harritzekoa:
|
|
|
Roman horretaz konturatu zen De Groeeningek galdetu zionean" hi nora hoa?". Errepide bazterrera begiratu zuen eta eguzki lore pare bat ikusi zuen, edo hori iruditu zitzaion, ezker eskuma mugituz eta lepoa luzatuz, Romanen erantzuna entzun nahirik,
|
jakiteko
nora zihoan 15 urteko mutiko bat Tourreko tropelean sartuta.
|
|
|
Fraide buruzuriak, orduan, irribarre egin du, urduri, eta buruarekin erreberentzia txiki bat egin dio Fray Ciccillori, erreberentzia urduria hori ere, eta segituan gorde du giltza eta beste bat atera du, txikiagoa. Lotsatuta, fraideak ez du
|
jakin
nora begiratu ere.
|
|
|
Geltokitik aterata, neguko goiz zurbilak argituriko espaloiak urduri ibili nituen. Ez
|
nekien
nora jo eta beldur nintzen inori galdetzeko. Azkenean, hurbileko garagardotegi batera sartzea erabaki nuen.
|
|
|
–Ez dakigu non gabiltzan, ez
|
dakigu
nora eraman nahi gaituzten –esan zuen Josebak, pentsamenduak ozen adieraziz– Baina haiek espero ez duten zerbait daukagu. Haiek direnak direla ere –logelara atera ziren biak, eta aurrez aurre jarri– Prest zaude planarekin jarraitzeko?
|
|
|
ba ote
|
dakit
nora?)
|
|
|
ba ote
|
dakit
nora?)
|
|
2005
|
|
|
–Itxaron ez, itxura txarra hartzen diot honi. Zuk
|
badakizu
nora joan behar zuen, ezta. Goazen ba, ez naiz hemen geldirik geratuko.
|
|
|
Autoan sartu nintzen baina ez
|
nekien
nora joan. Ez nuen etxera joan nahi; bertan bakar bakarrik egongo nintzen, lagunaren hilotza lorategian.
|
|
|
Eta osabak bastoia mugitu du eta esan dit Hil egin da aita gaur goizean. Eta nik ez dut
|
jakin
nora begiratu eta libelulari begiratu diot, eta ez zuen trzzz egiten eta kolore gutxiago zeukan. Eta potea mugitu dut, baina libelulak ez du trzzz egin.
|
|
|
Blai eginda nengoen; baina
|
banekien
nora jo. Eta hauxe zen garrantzitsuena.
|
|
|
–Kasualitatea ez, zure atzetik etorri naiz, ez
|
nekien
nora jo. Nola jarri diren!
|
|
|
Indiok ez
|
zekien
nora begiratu, Mireia hitz egokien bila zebilen, baina bistan zen ez zetozkiola, eta Lurdisi ere ez zitzaion ideiarik pizten.
|
|
2006
|
|
|
Mirrak alde egin zuen, ez
|
nekien
nora. Belarritakoa estutu nuen esku ahurrean.
|
|
2008
|
|
|
–Eta Ben Gunnen premian bazarete, hik
|
badakik
nora jo bere bila, Jim. Gaur aurkitu duan toki berera.
|
|
|
Batasuna galdu zenetik batasuna berreskuratu arteko etenaldia, hain zuzen, errekonkistaren narrazioa historia teleologikoa bihurtuz: historiak, hitz batean, badu zentzua;
|
badaki
nora doan; badaki, bereziki, nola bukatu behar duen.
|
|
|
–Ez
|
dakit
nora joango garen beltz hauekin. Lapur hutsak dira beltz guztiak!
|
|
|
Garagardo txarro erdi hustua mahaian utziz,, ordubete badaukat libre? erantzun izan banio, seguru nago eskutik heldu eta presarren eramango ninduela, ez
|
dakit
nora, elbarrien komunera beharbada, hauek beti baitaude estreinatu berritan bezala, distiratsu, eta han lepoan zeraman zapiarekin eskuak atzean lotu eta, lurrean belaunikaturik, galtzen gainetik existitzen ez zen edo bere irudimenean bakarrik zegoen zerbait miazkatzen hasiko zitzaidala. Nik orduan begiak itxi eta beste behin ere miraria gerta zedin egingo nuen otoitz, beste askotan egin izan dudan bezala, trantze horretan emakume bat baraurik uztea gaizkile batek ere ezin baitezake egin, eta banekien aurreikuspen guztien kontra miraria gertatuko zela.
|
|
2009
|
|
|
Elorri n ere Jainkoaren absentzia badago. Barne hustasun, galdutasun sentimendua, eta ez
|
jakin
nora. Fraidearen, ez bakartasun, baizik baztertutasun sentimendua da behin.
|
|
|
gizakiak jarri duen ate irekia baino: ez
|
dakigu
nora, baina norabait; itxaropen indefinitu bat (mitoak definizio modu diferenteak entseatuko dizkiona). Ate bat da heriotza; ate bat, Jainkoa?
|
|
|
Beran aspertzen denean,, voy a San Sebastián, que es un pueblo que me cansa en seguida y que me parece aburrido?. Berako asperretik ihesi Donostian are aspertuagoa, ez
|
daki
nora jo. Barojak ez solasik, ez laketik du inoiz hemengo jende arruntarekin.
|
|
|
Amaiak bazekien elkarrizketa kontrolatzen.
|
Bazekien
Noraren enbidoei erantzuten, berak bezain azkar, berak bezain zorrotz. Praktika zuen lan horietan.
|
|
|
–Hiri honek ez
|
daki
nora doan, umea, eta ez du jakin nahi nondik datorren.
|
|
|
Horrexek ekarri dit gezurra ahora. Asmatutako sukarrarekin autoan nentorrenean ez
|
nekien
nora nentorren, baina ordubete nora ezean eman ondoren, Deustuko zubian nengoen eta, antza, ez bakarrik lanekoei, neure buruari ere gezurra esan diot. Banekien hasieratik honantz nentorrela.
|
|
|
–Ez dakit, aitortu dio ezezagunari, bizitzan lehen aldiz egiten duelarik halako aitorpenik?. Ez
|
dakit
nora noan.
|
|
|
Izen ona. Beti balioko dizu, maitea, bizitzan inoiz ez
|
dakigu-eta
nora goazen.
|
|
|
Ez
|
daki
nora joan baina Eliasek bidali zituen mila eta bat postaletatik lehenean Rossio eta Alto batzen dituen igogailua ageri da. Taxistak ezagutzen du, elevadouro de Santa Justa dio postala ikusterakoan eta bertara abiatzen da.
|
|
|
Entzuteko inor balego, Norak orain badakit esango luke, orain
|
badakit
nora noan.
|
|
|
Martinek ez du ahotsa galdu. Ahotsa joan egin zaio eta ederto
|
daki
nora.
|
|
|
–Nik primeran ezagutzen diat hiria, eta
|
bazakiat
nora joan: ez haiz damutuko!
|
|
|
Orduak? Orain ez
|
dakit
nora joan. Ohean egoten naiz?
|
|
|
1944ko abenduan, errusiarrak gertu zirela, Walter sarjentuak argazki guztiak biltzen hasi eta dokumentazio garrantzitsuena Auschwitzetik atera zuen. Inork ez
|
daki
nora eraman zituen, baina inoiz ez da gasezko ganberen edo Mengeleren esperimentuen froga grafikorik aurkitu. 200 bat argazki baino ez dira berreskuratu, itxuraz Walterrek berak eta bere laguntzaile Ernst Hofmannek eginak.
|
|
|
–Nik primeran ezagutzen diat hiria, eta
|
bazakiat
nora joan: ez haiz damutuko!
|
|
2010
|
|
|
Aste hartan, harreman tirabiratsuak izan genituen Adak eta biok. Biharamuneko bazkalorduan, jertse batzuekin joan behar zuela esan zigun ez
|
dakit
nora, baina ni berehala konturatu nintzen Albertoren gorpua ikustera edo haren hiletetara zihoala. Domingo ere ikusiko zuen bide batez, noski.
|
|
|
–1977an PSOE hor zegoen. Ez diogu eskatzen joatea ez
|
dakit
nora. PSOE autodeterminazioaren pankarta batekin joan zen.
|
|
|
Kontu handiz jantzi eta linterna bat besterik ez zuen hartu bungalowetik irten aurretik, ama esnatu gabe. Ondo
|
zekien
nora joan behar zuen. Marioren bila.
|
|
|
Mario etxean bezala sentitzen zen, ondo
|
zekien
nora jo eta zeri begiratu. Berehala konfirmatu zion Amaiari:
|
|
|
Bezeroek seme alabak ekartzen zituzten eta solte uzten. Eurek ez
|
zekiten
Noraz besteek zekitena baino gehiago; senarraz lagundurik heldu zela oporretara eta noizbait bakarrik ibiltzen hasi zela. Esamesek zioten Nora gizon bila zetorrela Hoteleko dantzaldietara, eta egin egiten zuela:
|
|
|
Aste hartan, harreman tirabiratsuak izan genituen Adak eta biok. Biharamuneko bazkalorduan, jertse batzuekin joan behar zuela esan zigun ez
|
dakit
nora, baina ni berehala konturatu nintzen Albertoren gorpua ikustera edo haren hiletetara zihoala. Domingo ere ikusiko zuen bide batez, noski.
|
|
2011
|
|
|
–Ate eta leihoak? Ez
|
dakizu
nora erori zaren ala. Zergatik uste duzu ari naizela eztarria haustear garrasika?
|
|
|
Ez
|
daki
nora joan Jose Luzaidek, behe lainoaren korrontea jarrai lezake, baina ez daki norantz doan.
|
|
|
joan zela, ez
|
dakit
nora.
|
|
|
joan zela, ez
|
dakit
nora.
|
|
|
Marko goizetan entzuten nuen, etxetik irten eta normalean ez zen iluntzera arte itzultzen. Lanera joaten zela pentsatzen nuen orduan, eta, egia esan, ez dut inoiz
|
jakin
nora joaten zen. Lana egingo zuen, bai, baina bere erara.
|
|
|
Isildu gabe etorri da, ezer transkribatuko ez badut ere. Hutsaltasunak ez luke sinesgarritasunik,, joan gintezkeen hiri batera, badakizu, katedralak eta ikustera, baina gero dena ahazten zaizu, eta nekatu egiten zara; esan genuen, ba ez, aurten deskantsatu egingo dugu, eta
|
badakizu
nora joan garen. Kanarietara.
|
|
|
Ni... itsumustuan gelara joan, arropa batzuk maletan sartu eta hotelaren atzeko atetik ihes egin dut. Ez
|
nekien
nora joan... hona etortzea besterik ez zait bururatu.
|
|
2012
|
|
|
–Honek
|
badaki
nora goazen, esan zuen Soniak Jose Antonioren eskuen mugimenduei begira.
|
|
|
Amak konfiantza osoa zion. Mutil zintzoa zen, sekula arazoetan sartzen ez zena, zer egin behar zuen zekiena; edozer gauza gertatuta ere,
|
bazekien
nora deitu behar zuen, baita txikikeriak zirenean ere. Horrelakoetan, amak egunean behin deitzen zuen, afaltzeko ordua baino lehen, eta zakurrak su hartu ote zuen edo etxea buhameren bati saldu ote zion galdetzen zion.
|
|
|
Auto batean gindoazen. Ez
|
nekien
nora ninderamaten eta horregatik, beharbada, ez nuen erresistentzia gehiegi jarri, jakinda ere uste dut ez nuela horrelakorik egiteko indarrik izango.
|
|
|
–Inork ez
|
zekien
nora joana zen Sandra, ez genekien non bilatu. Jonek hasperen egin zuen, azalpen gehiago eman zuela ikusita?. Egun hura erabat normala izan zen.
|
|
|
Eta zuk, nola ez, aitaren ametsak betetzearren, zeure egin zenituen asmo horiek. Harrezkeroztik, errazagoa egin zitzaizun nerabezaroa, bizitzan egin nahi zenuena aurretiaz erabaki zenuelako,
|
bazenekielako
nora zuzendu zeure indar guztiak. Eta hori abantaila izugarria zela ulertu zenuen nerabezaroko urte nahasi horietan.
|
|
|
Berehala abiatu ginen handik; ez nion gizonari ezer askorik erantzun, ez nuen berriz ikusi, eta ez
|
dakit
nora joan zen. Ni berriz, sakelan diru pixka bat nuela, lehorrez abiatu nintzen Londresera, eta han, bidaldian zehar bezalaxe, borroka handiak izan nituen neure buruarekin bizitzan zein bide aukeratu behar nuen erabakitzeko, eta ez nekien zer egin, etxera itzuli ala itsasora joan.
|
|
2013
|
|
|
Zure txanda da.
|
Badakizu
nora joan behar zenuen zure iritzia ematera?
|
|
|
Gorantz, ibilian, bizitzaren absurdoaz egin zuen hausnar. Bera, han, ubide hartan gora, batek
|
daki
nora. Inork jakin barik.
|
|
|
Urte asko joan dira. Joan ere, ez
|
dakit
nora joan diren urteak. Hor nonbait egongo da gure joandako urteen hilerri bat, non eta gure gazte sasoi ederrak eta sutondoko kantuak egongo diren.
|
|
|
Baina gero Kleo bera ere ez zen oso iturri fidagarria izan. Batez ere bera ere joan zelako, batek
|
daki
nora.
|
|
|
Desagertu ziren, batek
|
daki
nora, gu bakarrik utzita. Argi hastea hurbil izan arte hantxe egotea, bertze egitekorik ez genuen.
|
|
|
Baina aurrerago, lehertu zenean, gauza batzuk argitu zizkidan. Kotxean sartuta ez
|
dakit
nora eraman zutela. Gauez egin zutela joan etorria, eta ez zekiela zehazki nora eraman zuten.
|
|
|
Bere izendapena bertan behera utzi nahi zuen segituan; bere etorkizuneko egoeraz, berriz, ezer gutxi esan zezakeen. Norabait joan zuen, baina ez
|
zekien
nora, eta bazekien ez zuela nondik atera bizimodua. Darcy jaunak galdetu zion ea zergatik ez zen zure ahizparekin berehalakoan ezkondu.
|
|
2014
|
|
|
Denok
|
dakigu
nora doan: goiko larreetan hazten diren perretxikoekin mozkortzera.
|
|
|
–Izan litekek, eten zion neskak?. Ederto, haietako edonork eskubidea dik, oraintsu atera den horrek esaterako (batek
|
zakik
nora joan den); zerrendako edonork eskubidea dik sartu irten ibiltzeko, nahi duen bezala, baina nik adiskide bat ikusi nahi diat, eta hemen zaukatek zerbitzari mengel, burugabe, jopu bat niri sartzen ez uzteko.
|
|
|
Berehala jaitsi zen, baina ez jaitsi behar zuen lekura. Guk ez genuen ikusten non kristo zegoen; ihes egin zuela bai, baina ez
|
genekien
nora! Eta gainera, ez zen gai ibiltzeko?
|
|
|
Dan gizajoak ez
|
daki
nora joan nahi duen ikasbidaian.
|
|
|
|
Badakizue
nora joango nintzatekeen ni gustura. Kubara.
|
|
2015
|
|
|
Danalperreko tren geltokian jaitsi zirenean, ez
|
zekiten
nora jo, baina, eskerrak, handik hurbil ikusi zuten berehala aitaren soka urdin horietako bat, elektrizitate zutoin bati lotuta. Soka askatu eta doinuaren ostean, mezua entzun zuten:
|
|
|
Sylvie:
|
Badakit
nora joango garen.
|
|
|
Sustrairik ez izatearen abantailak. Baina ez
|
dakizu
nora. Beste norbaiten esku utzi nahi duzu erabakia.
|
|
|
Hori, eta nola esaten zidan behin eta berriro bera ez zela mundu honetakoa. Ezleku hartatik alde egin zuela noizbait beste norabait, oraindik ez
|
zekiela
nora, baina igarriko zuela lehenago ala geroago, aurkituko zuela lur zatiren bat, bertakotzeko, berriro mundu honetako sentitzeko. Eta orduak ematen zituen gogoa marrazkidun ipuin liburuetan bilduta, koloretik kolorera begi saltoka, bere munduaren bila etengabe.
|
|
|
Ez du ezer sentitzen azalean, ez bada arinago besaurrean iltzatu dituen azazkalek utzi urratuaren mikatza. Orain ez
|
daki
nora joan.
|
|
|
Ulertzen zait galdera? Alegia,
|
badakizue
nora jo nahi dudan bihurgune erretoriko honen ondotik?
|
|
|
Gizon indartsuak lurrean direnak jasotzen saiatzen dira, baina tiroak belarri ondoan sentitu, txistuka, eta alde egiten dute, burua makurtuta. Ezin oraindik ondo ikusi, ezin
|
jakin
nora jo. Eta lurrera botatzen bada, dena igaro arte?
|
|
|
eta nik ez
|
dakit
nora ihes egin.
|
|
|
Baleazaleek ihes egiteko aprobetxatu dute lainoaren zorioneko etorrera, eta erasotzaileak ez aurrera ez atzera geratu dira, noraezean, ez
|
baitakite
nora joan diren iheslariak. Handik gutxira, Ariri gertatutakoaren berri ematen ari direlarik, tximista bat ikusi dute mendebaldean, itsasaldean.
|
|
|
Pausoa bizkortu dudala pentsatzen nago, egoera honetatik ahalik eta lasterren irteteko, eta atzetik begiratzen didatenei ihes egiteko. Ez
|
dakit
nora... Aztiak esan bezalaxe, nire alarguntza ez dela batere erosoa izango antzeman baitezaket jadanik.
|
|
|
Egia esan, ez
|
nekien
nora jo behar nuen, baina argi nuen etxe hartatik alde egin behar nuela. Eta halaxe egin ere.
|
|
|
Sarak mahai gainean dituen betaurrekoei begiratu die pixka bat harrituta, barre egin edo ez ondo ez baleki bezala. Mek berriz, ez
|
daki
nora begiratu. Esan orduko damutu da bere hitzez.
|
|
|
–Ez zekiat. Ez
|
zekiat
nora goazen.
|
|
|
Gainera, fidatzen zara?
|
Badakizu
nora eta zertara zoazen??
|
|
|
orain
|
badakit
nora zoazen
|
|
|
nik
|
badakit
nora zoazen
|
|
|
Polito egiten du gaztelaniaz. Ez
|
dakit
nora ezkutatu zaidan berriro Txerren. Neure burua aurkeztu ondoren, hain liraina egoteko ea areobic egiten duen galdetu diot.
|
|
|
Begira ezazue, ene seme alaba maiteok, hor goiko zeruan dagoen artizarraren dirdira. Hasieran bera da lehena, badirudi bera besterik ez dela goienetan, azkenerako ez da
|
jakiten
nora eta noiz ezkutatuko ote den, besteen artean zail egingo zaizue haren mugikortasuna asmatzen. Oraindik gogoan dut umetan nola geratzen nintzaion so.
|
|
|
–Ez, ez
|
dakit
nora joan den, esan du gizonak, begi gorrituak igurtziz?. Bart ez zen lanetik bueltatu, eta oso kezkatuta nago.
|
|
|
36 Gizakia tximinotik dator, baina ez
|
daki
nora doan.
|
|
|
–
|
Badakit
nora eramaten dituzten, aitortu dio gazteak erdi ahapeka.
|
|
2016
|
|
|
Aski sentsazio ezohikoa ukan nuen. Iduri zuen denek
|
bazekitela
nora gindoazen nik salbu. Etxe itxuraz huts eta bitxi hartako txokoak ezagunak zitzaizkien denei.
|
|
|
|
Badakin
nora joan behar dugun? –galdetu dit?.
|
|
|
Trenaren erraietan barna sartu gara. Nik ez
|
dakit
nora goazen, baina une honetan horrek ez dit gehiegi axola
|
|
|
Ez nuen ikusten laguntzen ari nintzaizunik, eta, zilegi izatekotan ere, ez nekien nola lagun zintzakedan. Ez
|
nekien
nora eramango gintuen duela ia bi urte hasitako idazketaprozesuak, eta ez nekien jarraitzerik nahi nuen ere. Barnea iraultzen zidan zure egoerak, endekatzen ari zinela ikusi baina ezer egin ezinak.
|
|
|
Arraroa egiten zitzaidan nonoren etxera joatean libururik ez topatzea. Batetik, ez
|
nekielako
nora begiratu, hormetako posterretara ez bazen. Liburu gabeko jendeak posterrak izaten baititu.
|
|
|
Horrelakoak ere gertatzen dira tarteka marteka. Ez dakizula zer, ez
|
dakizula
nora. Nerbio sistema paralizatu egin balitzaizu bezala.
|
|
|
–Ezinezkoa da
|
jakitea
nora bidaiatu zuen?
|
|
|
–EH Bilduk badu euskal bidea, bere konplexutasun guztiekin.
|
Badakigu
nora goazen, Nafarroa indartzera, eta ez diogu itxoingo zer gertatzen den beste herrialdeetan. Dinamika nazionala da, baina esparru bakoitzean ahalik den gehiena joan behar da aurrera.
|