|
2000
|
|
|
Nola ekarriak izan ginen, zer jukutria eta azpijoko erabili zituzten, aspaldian utzi nituen esanda. Bere kabuz, diruaren akuiluz, etorriko zenik ere izango zen apika; ez naiz ni horien artean zenbatzekoa, Jainkoak ongi
|
daki
hori edo jakingo luke, aspaldian hila ez balitz; era berean, dagoeneko ohartuta egongo da irakurlea Oinazeak orduak luze ditu programa ez zela programa arrunt bat; zerbait izatez gerotan, gehiago zela epai bat, non gonbidatuak eta irakurleak jakin behar luke gonbidatu hitz horri zein zentzu eman ez baitzuen defentsarako aukerarik txikiena ere, nire aurretik joan ziren gizagaixo guztien paraderoak... Baina epai bat zenik ere ez nuen bete betean uste; beste errezelo batzuk egiteko ere ikusten bainituen han hemenka arrazoiak, oraindik adierazi ezin dizkizudanak bestalde, baina denboraren joanak egia bihurtu zituenak nire begien argitan.
|
|
|
Edurnek ez zekien zer egin, ongi
|
dakit
hori. Batetik, ez zuen gurekin gaizki gelditu nahi.
|
|
|
Ez nuen behin ere horrelakorik egiten ikusi. Oso atsegin zitzaidan haren ile eroria, eta horregatik edo
|
dakit
horren berri.
|
|
|
Rakel neska xarmanta dela, bakarrik dagoela eta erokeria litzatekeela aukera hau alferrikaltzea, osterantzean bera plazer handiz arduratuko dela marrubizko izozki horrekikoak egiten (sic). Ez
|
dakit
hori esan behar nizun, baina dagoeneko esanda dago. Framingham en, Bostonetik hogeitaka kilometrora, arratsaldeko hirurak eta laurden.
|
|
|
Ez duzu sinetsiko, baina hilabete honetan ostera ere hasi naiz atzazalak jaten. Gainera, beharrean ibili, ibili naiz, baina kaskopelatu motel horren ondoan potrojorran jardun dut, eta
|
badakizu
hori onena dela pentsa eta pentsa egoteko. Eta a ze amorrazioa hartzen nuen etxera deitu, eta artean zure deia erantzungailuan ez bazegoen!
|
|
|
Ez dakit neure buruari noizbait barkatu ahal izango diodan, baina gaur Rakelen egunerokoa eskuratu dut! En plus, ez
|
dakit
hori zuretzat larregi izango ote den, nahiz eta susmoa dudan ezetz. Kontuak kontu, garbitzaileak korridoreetan zebiltzala ikusirik, koadernoa hartu, eta irentsi egin dut kanpoko kafetegi batean.
|
|
|
Eta haur denboran aitaren besoen irrikaz ibiltzen nintzen bezala, ez ote nintzen inpentsan Danen besoetan abailduko. Baina, zorionez edo zorigaitzez, ez zen halakorik gertatu (batek daki Danek nola interpretatuko zuen keinu hori, batek
|
daki
horren ondoren zer gerta zitekeen), nire bihotza ez zen gehiago nahaspilatu, eta Danek esan zidan:
|
|
2001
|
|
|
Kaleko kontu gehienak ez dira sinesgarriak izaten. Uste nuen
|
bazenekiela
hori.
|
|
|
Hor agertzen diren idazlan askok ez dutela euskal lorategi batean sarrerarik izango? Egileek ere
|
badakite
hori, noski. Badakite, ordea, hori baino gehiago dena:
|
|
|
Irabazleen korapiloa askatzeari nekezago deritzat. Ugari izan ziren, baina, beste guztien gain, irabazle bakar bat gelditu zen, jaun eta buruzagi. Â
|
Bazekien
horrek, buruzagitza gordeko bazuen, besteren interesen zerbi  tzari bihurtu zuela: zerbitzari, baina neurri jakin batean.
|
|
|
Orduko zenbait, gehienak agian, ikusi ditut gero, oraintsuago, baita arestian ere, eta ez zait maizenik iruditu  halako alde bortitza dagoenik egungo egunean burua hotzago (baita  noraezean jantziago ere, urdintzetik zuritzera pasa den neurrian) duen kritikoagandik orduko kaxkarinago harengana.
|
Badakit
hori ez dela aski, guztiz oker pentsa eta senti baitezakete biok, lehengoak eta gaurkoak.
|
|
|
Gu, ordea, eta are gehiago gazteagoak,
|
jakite
horretan haziak gara, oraingo hirietan bizi garenak, fabrikaz inguratuak. Gehienik piztu gaituen poesia ere ez da antzinakoa, ezta ere horren irudira ondu zen XVI XVII. mendeetakoa:
|
|
|
Leku berezia du aspaldian Jon Etxaidekok euskal idazleen artean, edozeinek ikus dezakeen bezala. Euskaraz egungo egunean inork gutxik bezala dakielako eta
|
jakite
hori, jakite hutsa ez ezik, mintzatzen jakitea delako. Gazteegia dugu, zorionez, irakasle eta gidari izendatzeko:
|
|
|
nagusiagorik, ez bizi oinarriei atxikiagorik. Axular batek
|
bazekien
hori, eta ez zen gelditu iragaitzaz bederen adierazi gabe.
|
|
|
Usuago  erabili da han euskara zeregin horretan, aise usuago, hemen baino. Nire adineko jendeak eta zaharragoak, zaharragorik gelditzen baldin bada, ongi
|
dakite
hori horrela dela.
|
|
2002
|
|
|
Bai,
|
badakit
hori! Baina joan egin nahi dut!
|
|
|
Ezin esan, ezin, hain ongi esaten
|
dakidan
hori.
|
|
|
Garai hartan(" denbora hartan" entzuten genuen meza nagusian, baina" denbora" deitzen badut badirudi orain dela bi mila urte gertatukoaz ari naizela eta hori ere soberaxko da), orain bezala, ederki saltzen ziren hiztegiak, gramatika osoak edo zatikakoak, eta aditzen koloretako paradigmak, baina, egun, gauzak aldatu dira pixka bat. Egun, erosleak aukerak egiten ditu, zuk
|
badakizu
hori, eta ez dizut hemen esan beharrik. Eta irakurleak zer esan ez, anitzez ere handiagoak, aski duzu ikustea zenbat liburu dauden etxean erosiak, eta zenbat irakurriak.
|
|
|
Bada, halako giroa zegoen hartan sortu zen, beste toki anitzetan gertatu zen gisa, Deustuko Unibertsitatean euskara ikasteko euskaltegia, eta arrakasta handia izan zuen. Neuk hartu nuelako haren ardura
|
dakit
hori ongi.
|
|
|
Beraz, nolakoa den bakoitza, hori bai, baina gerta liteke bere inguruko eskolako kideek baino ahalegin gutxiago behar izatea ikasketak duintasun pixka batekin aurrera eramateko. Eta ez
|
dakit
hori sobera ona den umearentzat. Ez dakit ona den norbait ohitzea, noiz eta hezkuntzako lehenbiziko urteetan, ingurukoek baino lan gutxiago egitera.
|
|
|
Zenbait kasutan, publikoan ere. Eta
|
badakit
horrek eztabaida sortzen duela. Zergatik?
|
|
|
Batzuek etxetik dakarte euskara, beste batzuek EGAk eman die hizkuntzaren jabetasuna. Batzuetan gertatzen da, gainera, halako bulego
|
jakin
horretan denak direla euskaldunak, denek dituztela sakelan euskara dakitela frogatzen duten agiriak. Uste dut, bestetik, batzuetan zinezko euskaltzaleak direla, maila hori bereganatu zutenean ez baitziren hartara bortxatuak izan.
|
|
|
Alegia, nor ez da konturatu bulego batera hurbildu eta hangoak erdaraz ari direla elkarren artean, eta zuri ere hasieran erdaraz egingo dizutela, nahiz eta eskatu bezain laster fierki euskararen gaitasun agiria aterako dizuten, batez ere oposizio batzuetan aurkezteko behar baldin badute? Gure burua engainatzen segi dezakegu, eta bulego publikoetan denek bere titulua besapean dutelako bulego hura euskaldundu dugula esan, baina ez
|
dakit
horrekin euskarak zinez aurrera egiten duen. Nahiz, hau ere esan behar da, euskarak aurrera egitekotan baldintza hori bete behar duen.
|
|
|
Niri gustatuko litzaidake, kontu hauetan (eta berdin balio du honek ahoskera kontuetarako ere)" sukaldetara" jolasteko eskubidea ere izatea, nola duten gure aldameneko hizkuntza" serioek", eta hizkuntza serioetan onartzen ditugun arauen parekoak barnean ere, prozedura gisa bederen, aplikatzeko aukera izatea.
|
Badakit
horrekin bakarrik ez dugula seriotuko hizkuntza, baina agian honek guztiak lagun dezake pixka bat, eta nonbaitetik hasi behar da. Beraz, uste dut Bertolt Brechten antzerki lan hura (Burges txikien ezteiak) gaurkotzeko beste adibideren bat aurkitu lukeela Bernardok, ziur naiz ez zaiola zail egingo.
|
|
|
Nahi nuke, bai, Zuazok dioena aurrera eramatea posible balitz. Nahi nuke leku batzuetan eraman dezaten, eta osotasunean eramaten ez badute, neurri batean bederen eraman dezaten, baina ez
|
dakit
hori posible den. Berak GarcÃa MÃ ¡ rquez aipatzen du, euskalkien arteko desberdintasunak direla-eta, argia egin nahian, nola erabiltzen duen idazle honek bere herriko hizkera eta zein ederki ulertzen diogun urrunekoek ere.
|
|
2003
|
|
|
Josebak gaizki pasatzen du. Nik ondotxo
|
dakit
hori. Baina Luisak eta Luziak ez dute ekiten ni haiekin afaltzera joan nadin.
|
|
|
âNire osabak esanda
|
zekiat
hori âsegitu  du Manukâ. Bera torero ibili zuan, Castilla aldean.
|
|
|
Garai batean telebista itzaltzeko galdetzen zuen, bera askotan mandoa eskuan lo seko geratzen da-eta, baina seguru dago aspaldi honetan isil gordean telebista ikusi ahal izateko egiten dituela horrelakoak. Ederki
|
daki
hori berak. Erantzunik gabeko galderak izan ohi dira horiek guztiak.
|
|
|
Baina badago, mekanorik gabe ere ez lituzkeela entzungo. Eta emazteak
|
badaki
hori. Horregatik aieneak eta negarrak.
|
|
|
Idoiak ere ez du oroitzapen gozorik gorde bere estreinalditik. Jonek
|
badaki
hori, eta neskak pasadizo hura hizpidera ekartzen duenean, berak bere bataio hura gogorarazten dio, bere gordintasun osoan, bestearena zuritze aldera.
|
|
|
Eta zuk nola
|
dakizu
hori. Ea, erantzun, marimaistra horrek:
|
|
|
Ismaelen eginkizuna guztiz solidarioa eta eskertzekoa iruditzen zait. Bakoitzak ongien
|
dakien
horretan lagundu behar du, dezakeen horretan...
|
|
|
Eta zuk nola
|
dakizu
hori, lagun?
|
|
|
Baita modu eskasagoan ere. Berrogei urtean asko egin da, asko; zaharrak baino ez
|
daki
hori. Alabaina, asko eginagatik, orain gutxi da, oraindino nahikoa ez.
|
|
|
Herri identitatearen garapen lanetan, antolaketa, auto antolaketa izan da eta da, izan, aurrera egiteko erreminta eder askoa. Gure herriak
|
badaki
horretaz, erakutsi izan du denboraren joan etorrian, eta ez denez irakasgai ahaztua, bere konpromisoa berriztatzen du egunero egunero, hau dela edo bestea dela; baita gizarte komunikazioaren esparruan ere. Arduratzen gaituen komunikazioaren esparru honetan, konpromisorik garrantzitsuena bikoitza da:
|
|
2005
|
|
|
Joxe Marik oso haserre gaiztoa zuen, eta zezenaren indarra. Gizon barea izanik ere, norbaiti modu hartan hitz egiten zionean, hobe zen argi ibiltzea, eta Marrok
|
bazekien
hori.
|
|
|
Ez zen ideia txarra. Adela esku onetan jarriko genuen; eskarmentuz
|
nekien
hori.
|
|
2006
|
|
|
Arazoa ez zen hori. Arazoa zen orduz geroztik gauzak okertzen hasi zitzaizkidala, eta nik, ahalegindu arren, ezin nuela horren aurka ezer egin, eta
|
banekiela
horrek konexioren bat zeukala egun hartan jazotakoarekin; ez Eliren edo Aintzaneren edo Josuneren ezezkoekin, Arantxaren ezezko zehatz harekin baizik, eta bota zidan esaldiarekin: " Herenegun esan bahidan..."; hor galdu nituela geratzen zitzaizkidan aukera guztiak.
|
|
|
Nire bizitza desastre osoa da. Aspalditik
|
dakit
hori. Desastrea:
|
|
|
hori aitortu behar dut lehenik eta behin. Ezagutzen nautenek ondo
|
dakite
hori. Lagunen artean, esaterako, ni naiz burmuineko modem txipik txertatu ez duen bakarrenetakoa, bakarra ez banaiz.
|
|
|
entzumenarekin. Zuk
|
badakizu
hori egiten, ama. Leihoan tarte luzea eman ostean, mahaian eseriko ginateke, eta zuk tea eta nik kafea hartuko genituzke bioi hainbeste gustatzen zaizkigun izebaren gozotegiko pastekin.
|
|
|
Logeletatik sukaldera joateko edo kalera ateratzeko, egongelatik pasatu behar izaten da, eta kanpokoren bat bada bertan aitarekin edo amarekin, nahitaez agurtu behar duzu. Ez
|
dakit
horrek eraginda izango zen, baina pasillorik gabeko etxeak pobreen etxeak zirela uste izaten nuen lehenago.
|
|
|
Ez zigun zutaz hitz egin, ez zigun zure argazkirik erakutsi. Ez zuen gure samina areagotu nahi, ondo
|
dakit
hori. Biharamunean, tren Â
|
|
|
Hik ere bizitzen segi dezakek. Hemendik oso hurbil, Espainiako muga zagok, oso ondo
|
dakik
hori, judu mordoari lagundu diok-eta ihes egiten. Oraingoan, ordea, hik izango duk ihes egiteko aukera.
|
|
|
Batzuetan, ordea, ilea askatzen zuen, eta masailak erdi ezkutuan geratzen zitzaizkion. Xarmagarriarena egin nahi zuenean jokatzen zuen horrela, mutilek
|
bagenekien
hori.
|
|
|
Nik egiten utzi nion,
|
banekien-eta
hori zela biderik laburrena bisita ez luzatzeko.
|
|
|
Etortzen nintzen alditan konpainia egiten zidan, eta nire eginbeharretara joaten nintzen momentutik kalean gora, kalean behera ibiltzea baino gauza garrantzitsuagoak izaten nituen nik buruan. Zuk
|
badakizu
hori. " Dena ez da estudiatzea" esateraino.
|
|
|
Ezagutzen nituen nik mutilak, ama. Zuk
|
badakizu
hori. Eta badakizu, gainera, ikasketak zirela niretzat gauzarik garrantzitsuena.
|
|
|
Lore haiek lorontzi hobea topatua zuten zu jiratzerako. Ondo
|
dakit
hori, neronek aukeratu nituelako norentzako ziren esanda. Nire anaia, ordea, gizon jokatzen duen horietakoa da eta edukazio osoz utzi zizun hizketan.
|
|
|
Amak nahi zuen nik ikastea. Seguru
|
dakit
hori. Bestela ezezkoa esango zuen bere tristean.
|
|
|
Ez da seinale ona. Nik ere
|
badakit
hori, amaren begietan irakurri beharrik gabe. Ematen du horregatik dagoela triste.
|
|
|
Ondorioz, hiztun eredu horrek eman digun argazkia edo emaitza, askotan, ez da herri horretako hiztun gehienei bete betean dagokiena. Herri
|
jakin
horretako hiztun askok antzeko emaitza emanen lukete, akaso, baina beste askok oso bestelako irudia erakutsiko lukete. Eta zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta ezberdinagoa.
|
|
|
Gu aurrean agertuz gero, entzule
|
jakin
horrek hasieratik bertatik jakinen luke akusatuak ez duela bere burua erruduntzat hartuko, eta esaldiaren luzeak ez lituzke bere gogo betegabeak puztuko.
|
|
2007
|
|
|
Paula kendu izana ez zion alkateari barkatzen. Jesusek ederki
|
zekien
hori, behin edo behin arrimatu zitzaion-eta informazio eske. Alkatea eta neska gutun trukean ari zirelakoa ahotik ahora zebilen aspalditik, baina Demetriok ez zuen amore eman nahi, eta gaur bai bihar ere bai enkontrura ateratzen zitzaion iloba sasikumeari Paula ahotan hartuta.
|
|
|
Lerro hauek Nafarroan daude izkiriatuak eta, hemen bereziki, hizkuntzarekiko atxikimendua eginbehar moral bat iruditzen zait. Ez
|
dakit
horregatik abertzalea naizen. Baldin banaiz, aitortu behar dut ez naizela abertzale atseginez eta irrikatan nagoela hemengo agintariek euskara normaltasunez onar dezaten, zama astun hori behingoz gainetik kendu ahal izateko.
|
|
2008
|
|
|
Noiz eta non ez
|
genekien
hori Berlinen izan da bion sorpresarako, uste baino lehen. Zineman lanean ari naizen bitartean, La Notteren 16 milimetrotako kopia baten film bilkariak noiz aldatu adi nagoela, arin arin baina beharrezko guztia esanez egin dugu gai guztien errepasoa.
|
|
|
Ezin jakin zer pasatzen den bere burutik. Apunte gutxi hartzen ditu; ez
|
dakit
hori seinale ona edo txarra den. Zuzenean so egiten diodanean begiak jaisten ez dituen ikasle bakarra da.
|
|
|
Autoko airea loditu egin da, amak beti eraman ohi duen anbientadorearen usainaren eraginez. Barkamena eskatu lidakeela uste dut, baina
|
badakit
hori ia ezinezkoa dela, ez dakielako.
|
|
|
Hitzen arteko orekak, baliatutako irudiek, esaldien erritmoak, pertsonaia baten edo bestearen erregistroak. Beldurrez idazten ari naiz, bai, baina ez
|
dakit
hori ona den, zuhurtzia dakarkit, edo ez den eragozpena, ausardia bridatzen dit?; ez dakit ezta ere Rosaren ahotsa garbi jaso nahi obsesiboak ez ote duen Rosaren ahotsa iluntzen.
|
|
|
Nik, aldiz, lagundu egin nahi nion barrengo korapiloa askatzen. Morboak ez zeukan bazterrik nire jardunean, eta uste dut berak ere
|
bazekiela
hori, horregatik ekin ziola barrena husteari. Baina horretan hasi zenean lana eramangarriagoa egingo zitzaiola pentsatuko zuen, arin hasi baitzen, aspaldiko oroitzapen zaharrek dagoeneko oinazerik ekarriko ez baliote bezala.
|
|
|
Bizitza ezina da, ezin bat da. Ez
|
dakit
hori ona den edo txarra den, baina ezinbestea dela bai: zeharo hila, ezinbiziak joa edo etsia hartua ez dagoenarentzat, bizitza etsi ezina da ororen buru.
|
|
|
holatsu bukatu izan dituzte beren esplikazioak giza-aldi guztietako aditzaile ez adituek. Holakorik batere gabe bukatu izan dituzte beren esplikazioak aldi guztietako azti, sorgin, apez, jakintsu, tekniko eta gainerako aditu ez aditzaileek, eta guk geuk ere bai, gizaki orogaraikideok, eta ni neu aurrena naizela gainera, zeren bai
|
baitakit
hori hola dela, inori deus aditu gabe.
|
|
2009
|
|
|
Baina nola
|
zekien
hori aitak?
|
|
|
–Dagoeneko ez dago modan, esan zuen haietako batek, emakume aberatsek, ez dakitenaz hitz egiten dutenean batez ere, erabiltzen duten doinu irmo eta erantzunezin horrekin, horrela, lotsagabekeria horrekin, konpentsatzen baitute ez
|
jakite
hori.
|
|
|
Inork ez die jaten emango nire emazte eta haurrari, jatekoa hozka lortu ezean. Eta ez
|
dakite
hori egiten. Nola jakingo dute?
|
|
|
Den denak ezagutzen zituen Clarak. Eta Dariok
|
bazekien
hori. Laztanik ezean, miresmen hitzak adieraz ziezazkiokeen, emakume maitemindu baten gosea engainatzeko esaten diren omenezko hitz horiek.
|
|
|
–Nola
|
dakizu
hori?! Ni espiatzen ibili zara, ala?!
|
|
|
1965eko irailean, esate baterako, Organizazioaren lehenengo lapurretan, Eskubi, Etxabe, Zalbide eta Jose Felix Azurmendik osatutako komandoa goizean Ondarroatik atera, Bergarara joan, Banco de San Sebastià ¡ neko kobratzaileari dirua ostu eta Ondarroara itzuli zen ostera. Poliziak
|
bazekien
horren berri, Zalbide bi egun geroago atxilotua gertatu baitzen. Hiru urte geroago, Biltzarkideak marmarrean ari ziren bitartean, Pepek alde batera eta bestera mugitzen zuen burua, oker zeudela adieraziz bezala.
|
|
|
Hain zuzen ere, etxe horretan aterpetzen zen Pepe, Eibarrera etortzen zenean. Baina Mariok ez
|
zekien
horren berri.
|
|
|
Ananda ez zen ausartu, bere bidetik urrun zegoen hala jokatzea. Sarak ere
|
bazekien
hori: gozamenik sotilenak harresi gaindiezin bihurtzen dira yoghiaren bidean; bazekien, irakurria zuen liburuetan eta entzuna zion behin eta birritan Anandari.
|
|
|
Goiz hartan ez zeukan ihintz tantarik amaraunak. Ez
|
dakit
horri erreparatu zenion. Zuri atentzioa eman zizuna amaraunean kateatuta zegoen eulia izan zen.
|
|
|
Alboan bai izan ninduzula baina ez nuela zure ondoan egoten jakin? Ez
|
dakit
hori izango litzatekeen esango zenukeena; niri, behintzat, hori da minik handiena ematen didana zutaz pentsatzen hasten naizenean. Probetxuzko ezer utzi al dizugu guk zure memorian, txoko ziztrin batean baino ez bada ere?
|
|
|
|
Badakigu
hori jendarteak hala nahi badu baino ez dela gertatuko, eta belaunaldi arteko prozesu luze baten bidez. Baina bi bide baino ez ditu aukeran euskal gizarteak: edo euskara ere euskal herritar guztien hizkuntza izatera iristen da (iritsi ahal den neurri eta denboran), edo bi hiztun erkidegoz osaturiko gizartea izango da.
|
|
|
Ez dira borondate txarreko izaki kolektiboak, hori baino konplikatuagoa da, kezkagarriagoa ere bai: euren esentzia juridikoa da hori (ez esentzia morala), izaera juridikoa dute halakoxea, legez baitaude beharturik akzionistei zerbitzu
|
jakin
hori eskaintzera. Bere gogorrean, sinplea da:
|
|
|
Fideltasuna bera ere gene kontua ei da, eta, bide batez, gizonezkoak desleialagoak ei gara: Suedian eginiko ikerketa batek zioen gene
|
jakin
hori kopuru handitan dituzten gizonezkoek desleial jokatzeko aukera gehiago dutela emakumeek baino.
|
|
|
Posibilitate berriak ere, noski, itzelak dira: esaiozu ikasle bati egin dezala lan bat XX. mende hasieran Kazakhstango herrialdetxo hartan txindurrien espezie
|
jakin
horrek txortan egiteko zuen moduari buruz; bost minutuan aditu baten txosten ondo informatua entregatuko dizu, argazki eta guzti igual.
|
|
|
Eta kontsumo mailan dagoela gakoa.
|
Badakigu
hori, ezer berririk ez. Halere, zein indartsuak diren inertziak:
|
|
|
–Obra bat ez duk gorena idazlearen garaiarekin eta idazlearen denborarekin bat egiten duten barrukiak dauzkalako, baizik eta idazlearen denbora eta garai
|
jakin
hori gainditu eta gero ere obraren barrukiek usteldu gabe segitzen dutelako.
|
|
|
Sorkuntza literarioa hizkuntza jakin batean gauzatzen da, eta hizkuntza
|
jakin
hori ez da besteengandik bereizten hiztegi, morfosintaxia edo sintaxiagatik bakarrik. Bereizten da musikagatik ere, Josetxo Azkonak Hots eta soinuak poeman dioen bezala:
|
|
|
Musikaren nazionalizazioari buruzko arazoaren zati handienak une
|
jakin
horretan du bere epizentroa, Estatuko kultura musikal guztietarako izendatzaile komuna asmatzea falta baitzitzaion. Nahiz eta Estatuko mapa kulturalaren zerrenda bat baden. Estatuko lau kulturez osatua?, zein bere musika molde partikular eta bereziarekin, generoak kategorizatzea, zenbatzea eta izendatzea falta zen, bai eta lurraldean kokatzea ere.
|
|
2010
|
|
|
Baina une batetik aurrera hitzak ez ditun aski; inoiz ez, agian. Benetakotasuna zerien oraingo Asierren hitzei, ondo bihotzean
|
dakin
hori; baina bere mendian zegon hura, aski izango ahal du horrekin. Ez dun sekula ulertu mendiarenganako pasio hori, eta saiatu haiz, saiatu haizenez, zentzugabea iruditu zain beti:
|
|
|
Shu: Eta bai, ez
|
baitakin
hori. Hiru anaia zitunan, Agusti bera eta bera baino aise gazteagoak bi, eta beren emazteak ere hemen gaindikoak ziztenan, Bankako, Duzunaritzeko edo holako zerbait...
|
|
|
Danielak
|
bazekien
hori Mariorekin bakarrik egin zezakeela, beste inork ez ziola maindirepean lekurik egingo, larrutarako ez bazen, joko zikina izan zitekeela gustukoa zatzaizkionari aldamenean etzaten uzteko eskatzea, sortuko zaion gogoa asetzeko asmorik gabe. Hala ere, magalean bildu zuen, hotz mingarri haren eztenak samurtu zizkion ordainik eskatu gabe, erizain gozoa izan zen galduta aurkitu zenean.
|
|
|
Haurrei beldurra sartzea baino gauza okerragorik ez dago. Guk
|
badakigu
horretaz zerbait. Ez dut esango gauza bera denik, baina horrelako asmazioekin hobe umeak ez nahastea.
|
|
|
–Ba orain
|
badakizu
hori eta beste gauza bat: ni ez naizela Juana Mariren bikotekidea.
|
|
|
–Nola
|
dakizu
hori?
|
|
|
Nirekin hori egin du.
|
Badaki
hori egiten.
|
|
|
Luis Espinalen bizia beti arriskuan izan zen. Eta berak
|
bazekien
hori. Hala ere, bide horretatik jarraitu zuen beti.
|
|
|
Vaticano Irratiko zenbait lagunen aldetik ere, nabarmena zen ez nindutela ni begi onez ikusten. Baina honek ez ninduen txunditu;
|
banekien
hori kontuan hartu nuela beti, pazientzia pixka batekin, beste hainbat euskalduni ere gertatu izan zaion bezala. Bestalde, ez gu euskaldunok bakarrik; badira horrelako estutasunetan aurkitzen diren beste hainbat naziotako herritarrak ere.
|
|
|
Goizeko ordu horietan, Madriletik zetozkigun informazioek ETA seinalatzen zuten oraindik sarraskiaren egiletzat. Ezker abertzalea ere ez zegoen galtzetan lasai; ondo
|
dakit
hori, nahiz gutxira, eguerdian, prentsaren aurrean azaldu ez zela ETA izan esanez.
|
|
|
Hil da mandoa eta joan da errabia, hori esango dizute; hemen arazo bakarra ETAren indarkeria dela; eta indarkeria amaituta, amaitu dela euskal auzia. Baina zuk
|
badakizu
hori ez dela horrela, bestelako diskurtsoa egiten baduzu ere.
|
|
2011
|
|
|
–Nola
|
dakizu
hori?
|
|
|
Zutaz herriko jendeak esango zuen: " Ez al
|
zenekiten
horren biloba, Marcelle, lapurra dela?". Eta orduan ulertuko zenuen, orduan sentituko zenuen...
|
|
|
Georges Seuratek Parisen geratu beharra izan zuen, bere lana zela kausa, eta Marie Louisek ez zuen hura bakarrik utzi nahi izan: osasun ahulekoa zen, eta hain triste, hain galdurik zebilen, ondotxo
|
zekien
hori andreak. Baina haren bihotza hiru mutikoekin zegoen, han landan bakarrik utziak.
|
|
|
Mahaia jartzen ikusten nian, xerra bat zegoan eta gure bi platerak aurrez aurre. Zer gauza ederra den norberarentzat emakume bat edukitzea, norberarentzat bakarrik, hik ez
|
dakik
hori zer den... Jip ere han zebilean, gure fox terrierra...
|
|
|
–Nola
|
dakizu
hori?
|
|
|
Gizon honek bezala muga ondoan dauden herrietako lekukoek antzera diote. Hori bai, diskrezioz egindako lana zenez, denek
|
zekiten
horretaz inor ez zen garbi solastatzen. Urte haiek pasatu ondoren jai bazkarietan kontrabandista izandakoek behin eta berriro ateratzen dituzte gertaturiko pasadizoak.
|
|
|
Orduan, bizitzarekiko eta bizitzaren aldeko lehia bat zegoen hor denbora guztian. Baina beste alde batetik,
|
bagenekien
hori bukatuko zela noizbait, eta ez gintuen gehiegi iluntzen, gehiegi ez, tristatzen pixka bat beharbada, baina ilundu ez, prestatzen joan ginen, joan ginen prestatzen poliki poliki horretarako.
|
|
|
Lourdes eta ni, errukiak eta errespontsabilitateak eramaten gintuen elkarrekin hiltzera desiratzera.
|
Bagenekien
hori oso zaila izango zela, gizarteak ez dituelako horretarako prozedurak prestatuak. Behaztopa asko daude irteera hori ezintzen dutenak:
|
|
|
bizitzaren ordenamendu biologikoa bere konplimendu faktikoekin, hori al da fatalitatez onartu behar duguna, Jainkoaren agindua eta nahia dela esanez? Nola
|
dakigu
hori dela Jainkoaren nahia. Nik uste dut Jainkoak, arrazoidunak eta sentimendudunak egin gintuela, eta horrela, korresponsableak garela bizitzarekiko eluzidazioei dagozkien erabakietan ere.
|