|
2000
|
|
|
Otoitzak bazenekizkiela eta abar erakutsi behar zen, baina nik otoitzik ez nekien bat bera ere. Ezkonduko gintuen abadeak
|
bazekien
horretan ez nenbilela sobrante. Ikasi egin behar nituela esaten zidan berak, nik ezetz.
|
|
|
" Ez dut egundaino hauteman gaixtaginik ibili dela gauaz mendian. Gu iduri, behartsu batzu dira beti hor dabiltzanak." Hark
|
bazekien
horretaz, artzaina izaki maiz egin baitzuen lo mendian. " Beraz, Xalbadorri jarraituz, argi zaudek bi gauza", egin nuen neure kautan:
|
|
|
Pena sentitu zuen aurreko bizitzan idatzi gabe utzitako poesia guztiagatik.
|
Bazekien
horrek ez zuela erremediorik, berpiztu ondoko bizitza berrian guztiz ezindua sentitzen baitzen poesiarako. Poesiak, itxura zenez, bere unea zuen; gero kito.
|
|
|
Herri zintzo baten askatasun deunaz ari nintzan. Zuk
|
badakizu
hori, ez eizuz kontuak nahas.
|
|
|
Premina handi barik, egia esan. Ez
|
dakit
horrek zer interes izan daikeen inorentzat, hara!
|
|
|
60 urte ziren fusilatu zutela. Orain
|
bazekien
hori.
|
|
2001
|
|
|
|
Badakit
hori
|
|
|
– Gure lapurrak ezin osatuko du sekula loreen formula; baina berak ez
|
daki
hori, noski: horixe dugu aldekoa.
|
|
|
Bere rolean ezin egokiago sarturik zegoen, egokiegi akaso. Bazuen zerbait bihotzik gogorrena urtzeko modukoa eta bazekien
|
jakin
horretaz baliatzen.
|
|
|
Gure aita zenarekiko fideltasuna aurrena, nire buruarekikoa hurrena. Ba al
|
dakizu
horretaz ezer Markos jauna?
|
|
2002
|
|
|
Bai baitzekiten Bilbo luze gabe eroriko zela. Denek
|
zekiten
hori. Ez al zuen Gorostizak berak esan onena zela esku ez hartzea?
|
|
2003
|
|
|
Ez esan niri halakorik, Jaione.
|
Badakizu
hori.
|
|
|
Zergatik behar duzu
|
jakin
hori, galdetu du orduan Damianek. Ezin dizut oraingoz erantzun.
|
|
|
Noiztik
|
dakizu
hori, galdegin zion Urrutikoetxeak. Badira pare bat egun, Damianek.
|
|
|
Halako lan bat ez zezakeela egin gizon bakarrak. Istant berean jaurti zirela gorpuki guztiak leize zulora, ederki
|
zekitela
hori. Eguna ere ezagutzen zutela zehatz:
|
|
|
Mallonari haren berri jakiteak ez zion ondo egin, neuk
|
dakit
hori, nik neuk azaldu bainion hariak zelan nahastu ziren.
|
|
|
–Herrian dugun gizona. Zer
|
dakigu
horretaz?
|
|
|
–Hik heuk ere
|
badakik
hori –pipertzen hasia zen– Komunikazioak eten egin dituk.
|
|
|
Ipuin polita idatzi zuen Donibane egun bati buruz. Baina ba ote
|
zekien
hori beste Bernardo gazte hark?
|
|
|
fede onekoak ez diren faxistak irteten uzten badituzue ba, zera –eten egin nuen–, babespean duzun beste txori hori entregatu egin diguzula. Eta
|
badakigu
hori ez dena babesturik duzun bakarra. Besterik ere baduzu, badakigu, bai, baina esan didazun horixe da inportanteena.
|
|
|
Derioko kanposantuan. Fusilatu zuten hormatik hur ala urrun, batek
|
zakik
hori.
|
|
|
Hain zuzen ere, 1861eko dokumentu batean esaten dena. Ia ia buruz
|
dakit
hori. Zahartzeak ez dit oroimena erabat kendu.
|
|
2004
|
|
|
Egon beharreko momentuan egon ez nintzelako. Ez
|
dakit
hori inoiz ere barkatuko diodan nire buruari. Eta makurragoa dena, ez dakit Magdalenak inoiz ere barkatuko didan.
|
|
|
badakit gizonek asetzen ez
|
dakiten
hori elikatzen;
|
|
|
badakit gizonek elikatzen ez
|
dakiten
hori asetzen.
|
|
|
" Taxi, hori duk. Ez
|
zakiat
horrekin zer ikusia izango duen baina, orain komuneko bonbak ere hamar minututik gora behar dik betetzeko..."
|
|
|
" Masa izerdiarekin egin behar duk. Ez al
|
dakik
hori?"
|
|
|
"
|
Badakit
hori; baina, etxea. Etxearekin zer pasatzen da?
|
|
|
" Horiek ordea, deklaratu behar dira; zuk
|
badakizu
hori, deklaratu behar dituzue... sarrera guztiak. Bestela santzioak izango dira.
|
|
2005
|
|
|
– Nola
|
dakik
hori?
|
|
|
Ez begiratu horrela. Lehengo apaizgaitegiak ez ziren oraingoak bezalakoak, zuek ere
|
badakizue
hori. Eskolan ezagututako lagun batzuk ere bazeuden, eta etxean esaten ziguten ikasketa onak eskaintzen zituztela...
|
|
|
Ferminak gazterik galdu zuen aita, eta amari laguntzen hasi behar izan zuen jostundegian, eskola utzita. Izekori entzunda
|
nekien
hori, nik beti esnea partitzen ezagutu nuelako, marmita bana eskuetan. Neska bekozkoa zen, guretzat ukitu ilun samarra zuena.
|
|
|
Horrekin txoratzen da. Baina berak bakarrik
|
daki
hori. Berari bakarrik esaten dio" egizkidazu gauzak belarrian".
|
|
|
Armak berak dauzka finean, bere esku daude guraize zein bizar xafla. Ondo
|
zekien
hori Luis Buñuelek, begia bizar labana batez ebakitzea ez baita, askok uste duten bezala, surrealista, amesgaizto oso errealista baizik. Horregatik heldu da gaurko egunetaraino fotograma horren lokamutsa.
|
|
|
zubi akabuko aterpearen sabairantz so dago beti, badelako han goian pintura altxatuta dagoen txokoan hezetasun orban bat, bere jaioterriko maparen antz handia hartzen diona. Heriotzaraino torturatu eta bere jaioterriaren mina duela esatera derrigortuko balute, ordea, hezetasun orban horretan ezein maparen ordez emakume biluzi bat baino ez duela bereizten esango luke, ziur
|
daki
hori.
|
|
|
Ezin esan ama eta bere artekoa aspaldi hartan ez gozotik ez leunetik zihoanik, eta urtegia betetzeko aginduaren debekua lortzea zen harrezkero, familian gertatzear zen uholde bortitza nolabait saihesteko era bakarra. Aitak eta amak
|
bazekiten
hori, korridorean poliki zetozen zapata abaildu haiek garai baten amaiera zirela.
|
|
|
Eta orduan ikusten du. Eta ikusi orduko
|
badaki
hori dela bere tumorea, karratua da, kartoizko kaxa baten itxurakoa. Begiak ireki aurretik kartoizko kaxaraino hurbildu eta barruan zer dagoen antzematen saiatzen da.
|
|
|
Hortik zetorkion metalen gehiegizkoa. Ederki
|
zekien
hori Damianek, Senpek eman eta berak hozkailuan edukitako izokinari egindako azterketaren arabera.
|
|
|
Denbora kontua baizik ez da, behea jotzea.
|
Badakizu
hori. Neuk baino hobeto.
|
|
|
Lokatza lehorraren koloreak irabazi egiten dio irregulartasunez belarraren berdeari, geometria oro eginez ezinezko.
|
Badaki
hori guzti hori. Begiak baditu hainbeste ikusteko.
|
|
|
Bizitzak ez baleuka ertzik, zertarako idazten ibili? Haiek bezala, ederki
|
dakit
hori, bizitza dela handiena, baita nirea bezalako zaputza denean ere. Zer dago, ba, besterik?
|
|
|
– Pintorea baino gizon hobea da Karrika, mundu guziak
|
badaki
hori hemen, baina hobe luke ahotik horrenbertze indar alferrik galtzen ez balu. Hainbertze juramentu eta erausi.
|
|
|
Delako monumentu hori Bertizaranako herriak pagatu zuen eta egun horretan Academia Vascako norbait ere etorri zen zelebrazionerat. Den denek
|
badakite
hori hemen.
|
|
|
Zer egin behar nian, Iruñerat edo Donostiarat joan maritxu bila? Nik gizonak maite dizkiat,
|
badakik
hori lehenagotik, gizon egiazkoak eta mendikoak. Senpe bezalakoak, gizon ez direla uste izateak izitzen dituen horietakoak.
|
|
|
Baina baduzu beste aukera bat ere. Neuk bezain argi
|
dakizu
hori, Damian. Utzi gauzak dauden tenorean:
|
|
|
Huskeria baino ez, Damian. Ederki
|
dakizu
hori. Baina egiazki gertatutako izugarrikeriaren gainetik, zeure huskeria horrexen axaleko mina da gailentzen zaizuna.
|
|
|
beti bezala, zeure burua beste kontu guztien gainetik zenerabilen, Damian. Niri ezin didazu deus ezkutatu, ederki
|
dakizu
hori: Senpe zaharraren aurpegi ausikia ikusi berria zinen eta, hala ere, zeure burua baino ez zen zeure egiazko kezka nagusi.
|
|
|
Agi denez, bildumagilearena ez baita hartu eta utzi egin daitekeen ezaugarria. Ederki
|
dakizu
hori. Bildumagilea, bildumagile da beti, bildumak hartzen duen forma hartzen duelarik ere.
|
|
|
eztarriaren erditik. Baina orduan ez
|
zenekien
hori segur segur hala zenetz. Ezin zenezakeen jakin horrelako gauzarik oraindik.
|
|
|
Loaldi erabatekotik munduratzea. Aurrez
|
zenekien
hori. Ohartzen zinen burua betetzen zizuten amesgaiztoak ez zirela egiazki zeure baitakoak.
|
|
|
Bazitekeela zakarrontziko kartzinoma ezkatadunaren itxura aldatze etengabeko hura, ebakuntzarako sartua zizuten kimika guztiaren ondorio izatea.
|
Bazenekien
hori ere. Eta zer?
|
|
|
Ez esan niri iturri hori zure baitan benetan bizi denik. Zu ez zara poeta, ederki
|
dakizu
hori.
|
|
|
–
|
Badakik
hori desertzioa dela, ezta. Ezin izanen duk inon ontziratu.
|
|
|
Berdina ez izaki eta ezker eskuin makurra, gure auzoko karrika nagusiak sugea zirudiela esan omen zuen aspaldi Tomek menturaz noizbait irakurriko duen idazle frantses ospetsu batek, hala dio behintzat herriko liburutegiko arduradunak aldian behin tabernan. Ez
|
dakit
hori entzuna naizelako edo, han hemen karrikara dauden argi ahulak zoruko harlandu bustietan islatzen direlarik, sugearen ezkaten distira ikusten dudala pentsatzen dut askotan, gaur egun makurra eta malkarra izaten jarraitzen duenez, beharrik, gure karrika nagusiak. Beldurra ematen du, sugeak piztiak dira.
|
|
2006
|
|
|
Literaturaren erlijioari diodan fede xelebre hau galduko banu, libreago izango nintzateke,
|
badakit
hori, eta tarteka, batzuetan, askatasun horrekiko lilurak harrapatu ere egiten nau. Baina beldur handia diot hainbesteko askatasunari.
|
|
|
– Berdin ziok, belaunaldiz belaunaldi eduki diagu, eta ondoko soroak ere bai. Gurasoak zaharrak dituk, zaharregiak inora joateko, ondo
|
dakik
hori.
|
|
|
Hirurogeita bost urte ditu.
|
Badakit
hori nik hirurogeita bi ditudalako.
|
|
|
Zorte askorekin, breakfast eko txingar zatiak edukiko dituzten maindire gainean lo egin du Londresen, bertara iristen bada, trukean begiko kanika ordainduta... Eta askok
|
badaki
hori. Ez da komeni horiei argudioak ematea.
|
|
|
Presbiteriana itsua baitzen. Artean ez
|
nekien
hori, ostera.
|
|
|
Muinoa saihestuz beherantz eginez gero laster izan nintekeen uraren ertzean.
|
Banekien
hori eta gehiago ere. Aurrekotan hara konpainia onean joana nintzen, hots, bertako ohituren jakitun zen lagunarekin; eta eragozpenik ez.
|
|
2007
|
|
|
Besterik ez zuten nahi, eta nik paperik ez batere gainean, sua ematen baitiet nik paperei iristen zaizkidan bakoitzean.
|
Badakite
hori Cadiztik hasi eta Parisa bitarteko polizia guztiek. Gaur goizeko bi udaltzain gazteek ez, ordea, eta,
|
|
|
Eta haiek, ez nadila izan egoskorra. Eta nik, ez naizela egoskorra batere, gizon adeitsu askoa naizela ni izaeraz eta mundu guztiak
|
dakiela
hori gure auzoan eta hiri osoan ere bai, eta izatekotan, eurak izango direla hemen egoskor bakarrak. Eta haiek,
|
|
|
Zoritxarrez, ordea, Don Valentinek ere
|
badaki
hori ederki, eta horregatik ez da lasaitu nire ahotik eman diodan arte hitza, baietz eta baietz, datorren ostiraleko jaialdian egingo dudala kutxa zatikatzailearen trukua, aurkituko dudala laguntzaileren bat harri azpian bada ere, eta,
|
|
|
Diccinok
|
bazekien
hori, bazekien itxuragabe haiek ez zutela aurrera egingo bera gabe eta zirkurik ezean. Bazekien munstroek munstro artean bakarrik dutela babes, eta bera prest zegoen haiekin guztiekin ibiltzeko hara eta hona, berak gidatzen zuen konpainian.
|
|
|
Gehiago izango da argiak kaxkarrak dituzulako parrokiaren areto horretan, edo ez dudalako inor aurkitu egokirik laguntzailetarako. Badakizu nire konfiantza erabatekoa behar duela izan, ederki
|
dakizu
hori, ezen hari erakutsi behar dizkiot ipi apa guztiak, eta ez nuke nahi edozein mozolo edukitzea ikasle lanetan.
|
|
|
Uste genuen Ojari ez zitzaizkiola ardurako Orsonen ibilera lizunen kontuak. Berak ere
|
bazekiela
horretatik zerbait, noiznahi ibiltzen baitzen, ez bakarrarekin, baizik eta bizpahiru galaiez inguratuta. Gortekoak deitzen genien eztiaren gozotara etorritako erlastar haiei guztiei.
|
|
|
Justineren ipuina Diccinok asmatutako kontua baino ez da. Ederki
|
dakizu
hori, mon ami. Ez egin, beraz, kasurik.
|
|
|
Hire eritasun larriena ez baitzen biriketakoa. Ederki
|
dakik
hori, adiskidea. Akordatzen haiz nola hengoen behea zeharo jota?
|
|
|
Xanpainaren ostetik garestienen artekoa delako zerbitzatzen dizu eskatzen diozun kaka zahar hori, bestenaz aspaldi zinen antzarak ferratzen. Ederki
|
dakizu
hori honezkero. Ala ez?
|
|
|
Horixe naiz ni, Cosme Iturrino, duela mila urte The Great Iturrino esaten zioten huraxe bera. Mundu guztiak
|
badaki
hori hemen, Juan XXIII honetan, ikusten bainaute kalean pasatzen eta,
|
|
|
bezeroei galdetuko omen die niri buruz, kontratua berritzea merezi dudan ala ez, eta gutxienez bi herenek erantzun diote baietz. Ez
|
dakit
hori egiteko gai izango denetz, baina ezerk ez ninduke harrituko.
|
|
|
Iñaki Tolosa zuzendariordearen maitalea da. Bere emazteak izan ezik, hemen Abegi SAn mundu guztiak
|
daki
hori.
|
|
|
Hauek etekin handia lortzen dute oso denbora gutxian. Ez
|
zenekien
hori, Igara jauna?
|
|
|
Akutagawak eta Akira Kurosawak berez
|
zekiten
hori, ez zuten Japoniako kulturatik kanpo bilatu beharrik izan, baina Mendebaldeko antzerkigile baten izena ekarri zuen berehala Maria Josefak solasera: Bertolt Brecht.
|
|
2009
|
|
|
– Nola
|
dakizu
hori. Ez zinen bada zu eskatzaile orduan?
|
|
|
Zerbitzariaren soakoa larderiatsua zen, baina funtsean oneziaz itoa. Sigmak
|
bazekien
hori euskotarrena zela. Nehor ez zen determinismo horretarik eskapatzen ahal.
|
|
|
Ele gutxi zerabilen, ekintza tazitoak, inplizituak eta eliptikoak baizik ez baitziren hemen garatzen. Sigmak, euskaldun gisa, nahikoa
|
bazekien
horretaz. Herrian hain ziren hitz egiteaz beldur, lagun proximoa kolpatzeaz partikulazki, borroka armatua demagun edo pornografia urrina zerion mintzairaren geroa aipatzean, agurra bera murritzenera laburtzen zen ep!
|
|
2010
|
|
|
Nik ez nuen hona etorri nahi. Denek
|
zekiten
hori, medikuek, burkideek, senideek, abokatuek... Denak jarri nituen jakinaren gainean, denei esan nien nola gorroto ditudan ospitaleak.
|
|
|
Laneko atseden unetan erizain eta presozainekin kafea hartzen zuen bitartean entzunak zituen antzekoak. Presozainek asko
|
zekiten
horretaz: aitak jipoitu eta tratu txarrak ematen zituelako bihurtu zela halakoa bortxatzaile, edo bestea prostituta eta drogen mendeko.
|
|
|
Joxemari ez zen bere onetik aterako,
|
bazekiten
hori. Zikoitzegia zen bezeroak galtzen hasteko.
|
|
|
Hitzaldia bukatzean konturatu zen Oliveira esandakoaz. Ez
|
zekien
hori pentsatzen zuenik ere. Modu arraro batez hunkituta zeuden lagunak.
|
|
|
Eta, okerrena dena, zu gabe bizitzen ikasi dut. Eta ez
|
dakit
horretarako gauza izango naizen. Ez dakit nahi dudan ere.
|
|
|
" Eskerrik asko... ez dut nahi pentsa dezazun deprimituta nagoelako hurbildu natzaizula.
|
Badakit
hori dirudiela...". Ahotsa ohi baino agudoago ateratzen zaio.
|
|
|
Euskal Herrian literatura egitea ez da gauza erraza. Manu Eztandonak ondo
|
zekien
hori. Esperientziaz.
|
|
|
Bizpahiru arrazoirengatik. Alde batetik, esan berri dudanez,
|
banekielako
horrek ez zuela ezer aldatuko. Alegia, jada Sarragoitik ez zuela nire bozkaren beharrik saria irabazteko, epaimahaiburuaren kalitatezko botoaren araua zela medio.
|
|
|
Eta, okerrena dena, zu gabe bizitzen ikasi dut. Eta ez
|
dakit
horretarako gauza izango naizen. Ez dakit nahi dudan ere.
|
|
|
Eta, okerrena dena, zu gabe bizitzen ikasi dut. Eta ez
|
dakit
horretarako gauza izango naizen. Ez dakit nahi dudan ere.
|
|
|
Eta, okerrena dena, zu gabe bizitzen ikasi dut. Eta ez
|
dakit
horretarako gauza izango naizen. Ez dakit nahi dudan ere.
|
|
|
Eta, okerrena dena, zu gabe bizitzen ikasi dut. Eta ez
|
dakit
horretarako gauza izango naizen. Ez dakit nahi dudan ere.
|
|
|
Ez dizut esango inor eta ezer baino gehiago maite zaitudanik, ez baita egia. Egunero izan zaitut gogoan eta ez
|
dakit
horri maitasuna dei diezaiokegun. Abandonatu egin zintudan, hori da aitor diezazukedan egia.
|
|
|
Asko dakien batek gomendatu badizu, irakurri egin dugu. Baina zelan daki asko
|
dakien
horrek gustuko izango dudana. Egon da inoiz koloneko minbiziak jota Gurutzetako ospitaleko 211 gelan?
|
|
|
–
|
Badakizue
hori geuk baino ezin dugula ziurtatu, gure borrokak baino ez duela lortuko.
|
|
2011
|
|
|
Aste batzuk geroago, Beitiak Bakuninen argazki bat eskatu zion lagun bati gutun bidez. Jakina denez, haurrek errekara harriak bota lez zartatzen zituen bonbak Bakuninek. Edozeinek
|
daki
hori. Funtzionarioak, berriz, ez zion ezer aurpegiratu.
|
|
|
– Badut mesedeen bidez zorrak kitatzeko zenuten jokabide horren berri –aitortu nion, ia ia moztu egin niola esango nuke, jakin zezan
|
banekiela
hori eta, hori nekien bezalaxe, gehiago ere jakin nezakeela.
|
|
|
– Nik baino hobeto
|
dakizu
hori –bota du Diegok, Cristinari begira, kopa hutsa altxatuz– Urte askoan.
|
|
|
– Tira, tira,
|
badakit
hori eta gehiagorako tartea eman dizutela. Ze bitartekari klase zinateke bestela?
|
|
|
" Garantiak"...
|
Bazenekien
hori?
|
|
|
Eta objektuekin bezala errepikatzen eta berreraikitzen geure jatorrizko miseria zekena ere. Zoroak ginen eta geure zorotasunaren haraindiko narratzaile orojakileak, denok buruan genuenak, ondo
|
zekien
hori. Arrazoizko miseria zainduko zuen bista laburreko deliberoaren alde egiten genuen geure bizitza zen erokeria erraldoiari eusteko, geure lotsak tapatzeko.
|
|
|
GLAGOLIEV: Nola
|
dakizu
hori?
|
|
|
Noiz ari zen narratzailea narratzailearen larrutik eta noiz idazlearenetik? Deabruak zurrupatutako narratzaile bilakatzen zenean funtzionatzen zuen ondoen edozein idazlek, ondotxo
|
zekien
hori Lazkanok, baina interferentziak saihestezinak ziren, eta egunak pasatu ahala, itzulitako elkarrizketak birpasatzen zituelarik, sendotu egin zitzaion Platonov zen ustea, Platonov Sindromearen pean erori zen erabat, Anna Petrovna Gloriaren ahotsean entzuteko joera sendotu zitzaion bezala.
|