|
2001
|
|
|
–Ni mendian, basurdeak bezala, zazpi urte. Artean
|
jakin
ere ez nekien zer ziren sitsak.
|
|
2003
|
|
|
Eta badakigu ongi maitasuna ez dugula orotara berduratzen, baina bakar soilari diogula eskaintzen eta eskatzen.
|
Badakigu
ere ez gabiltzala honetan adimenaren argi hotzaren ondotik baina bai bihotzeko su beroaren galdez, ez gaitzan bederen munduaren eta mendearen hotzak hil.
|
|
|
Hasieran denboraldi bateko ezkutaldia zena, luzatzen hasiko da. Etxe hartan ez da egunkaririk sartzen, irratietan arras gauza kontrajarriak kontatzen dituzte; ez dakite, beraz, zein aterako den garaile, baina
|
jakinda
ere ez lukete asmatuko protagonistari zer komeni zaion, alde batekoentzat desertore baita eta besteentzat etsai. Kupeletik atera eta etxeko sotoan prestatuko du bizilekua.
|
|
2004
|
|
|
Lehenengoa sonatua izan zen, ez hainbeste gaiagatik, ezpada lehenengoa izan zelako, eta jendeak
|
jakin
ere ez zekielako zer egin behar zen.
|
|
|
Romanek ez zion erantzun. Egia esan, ziklistak handik pasatuko zirela
|
jakitea
ere ez zitzaion larregi inporta. Aitaren ideia izan zen Bidanira joatea eta, ondorioz, planak ere ez zion zirrara espezialik egiten.
|
|
|
Dena den, nire buruaren alderdi logikoak laster aurkitu zuen azalpen zentzuzko bat: seguruenik, eginkizuna eliza edo komenturen batean egin zen, edo Alemaniako agentea(
|
jakin
ere ez nekien Alemanian agenterik ikusi nuen ala ez!) eliza katolikoaren kidea izanen zen, agian fraide edo moja bat. Beharbada apaizez mozorrotu nuen!
|
|
|
Gainera, toki lasairen bat behar nuen irakasleak emandako gutunazalaren edukia aztertzeko.
|
Jakin
ere ez nekien Alemaniako ekintzarako beharrezko argibide guztiak eskura nituen ala ez. Begi eman nion erlojuari.
|
|
|
Ikusten ez direnak. Eta hor daudela
|
jakiteak
ere ez digula askorik laguntzen –neska ohean agondu zen. Aurpegia igurtzi eta ilea atzera bota zuen– Horrela izanez gero, ba al dakizu zein presio egon daitezkeen... bidean galarazteko?
|
|
2006
|
|
|
Hitz horiekin ere aukera bat egin behar izan dut, grabatutako ia denak liburura ekarriz eta grabatu gabekoetatik gutxiago. Ez zegoen beste biderik,
|
jakin
ere ez baitakit zehatz zenbat poema edo abestitz izan diren kantatuak.
|
|
|
Oso urduri nengoen, eta ezin nuen ezer gogoratu –ahotsa goratu egin zuen– Ez nuen ulertzen Jainkoaren Epailearen aurrean nengoela! Arima beltza neukan eta
|
jakin
ere ez nekien! Iesu, miserere mei peccatoris!
|
|
|
Salan, petrolio lanpara baten azpian, mahai luze batean lerrokatuta, orotariko gauzakiak zeuden. Banan banan erreparatu nien, hura zer altxor klase zen ulertu ezinik,
|
jakin
ere ez bainekien zertara joan nintzen hara. Nora ezean, ez nuen ezer galduko han geldialdi bat eginagatik.
|
|
2008
|
|
|
–Ez, baina
|
banekizki
ere ez nizkizuke esango. Zoazte popatik!
|
|
|
–Barka biezat berorrek, Nazario Orbe jauna, egin behar izan dudana egiteagatik. Izan ere, nik ez dut Guadacantoko dukea ezagutzen;
|
jakin
ere ez dakit, egia esan, Guadacanton dukerik badagoen ala ez. Baina gizon hori, don Aquileo Cañizares?
|
|
|
–Barka biezat berorrek, Nazario Orbe jauna, egin behar izan dudana egiteagatik. Izan ere, nik ez dut Guadacantoko dukea ezagutzen;
|
jakin
ere ez dakit, egia esan, Guadacanton dukerik badagoen ala ez... Baina gizon hori, don Aquileo Cañizares... gizon hori bai, ezagutzen dut, eta ez da batere fidatzekoa, beti ibiltzen baita fama txarreko emakumeekin –eta, begiak Nazarioren begietan josi eta ahots tonua eztitzen zuela, gehitu zuen–:
|
|
2009
|
|
|
Hemen ohar sozio eta psikolinguistikoetan sartu genuke: eskolatik bakarrik ezagutzen dudan hitz bat, lagunartean ez dut laket erabiltzea; neure diziplinan arrunta den hitza, ordea solaskideentzat ez, erreparoa ematen dit esateak, etc. Aldiz, hainbat atsotitz eta esaera, neure diziplinakoa ez den hamaika hitz, baina maila kultural apur bateko solasean franko arrunt (erabilera eskuarreko trepeten teknikako, artearen historiako, psikologiako, etab.),
|
jakin
ere ez dakit euskaraz, et ita porro.
|
|
|
Badakit denek gauza bera erranen dutela, baina... Jainkoarren,
|
jakin
ere ez dakigu zetaka horiek odola diren ala ez! Foral... agente horrek erran duen bezala, animalia baten odola izan daiteke!
|
|
|
Gogoratzen du guztiek ez zituztela atentatuak egiten, ezta gutxiago ere. Gogoratzen du batzuek
|
jakin
ere ez zekitela besteak zertan ari ziren.
|
|
|
–Zerbait
|
baneki
ere ez nizuke erranen, ihardetsi zion nire emazteak.
|
|
2010
|
|
|
Burbuila hura, beraz, globoen joan etorriak bermatzen zituèn espazio bat zen, baita bide bat ere, nondik beste espazio batzuetara egin bainezakeen, idealismoaren eta erromantizismoaren ipar-izarra helmuga, orduan ez
|
banekien
ere ez zer zen idealismoa, ezta zer zen erromantizismoa ere?
|
|
|
Burbuila hura, beraz, globoen joan etorriak bermatzen zituèn espazio bat zen, baita bide bat ere, nondik beste espazio batzuetara egin bainezakeen, idealismoaren eta erromantizismoaren ipar-izarra helmuga, orduan ez
|
banekien
ere ez zer zen idealismoa, ezta zer zen erromantizismoa ere...
|
|
2011
|
|
|
Ama hizkuntza hizpide, ama hizkuntzan eskolatzeko haur orok duen berezko eskubidearen manipulazioa zertaraino iristen den
|
jakitea
ere ez dago gaizki. Zeren eta eskubide horretaz baliatzen da orain estatu etnozentrikoaren ideologia lehen eragindako glotofagia ahaztuta:
|
|
2012
|
|
|
Ez, ez zidan horretaz ezer ere aipatu!
|
Jakin
ere ez nekien zertan ari nintzen mutil harekin!
|
|
|
Bere egoerari oraindainokoan ez bide litzaioke ezer hoberik opa. Orok ematen digu uste izateko bidea eriondoa laburra izango dela, eta nork daki
|
jakin
ere ez ote dugun, hurrengo herriko jaietan ikusiko gure Hippolyte jatorra dantza bakikoetan partaide, bestari alaien koru baten erdian, eta horrela guztien begi bistan frogatu, bere fleita eta pikoak medio, bere erabateko sendakuntza. Ohore beraz jakitun bihotz onekoei!
|
|
2013
|
|
|
Bizitza osoa. Edo egon zintezke hilik, eta nik
|
jakin
ere ez alarguna nintzenik. Norbaitek ezer esan gabe alde egiten duenean, noiz arte itxaron behar diozu, bizi seinalerik ematen ez duenean?
|
|
2014
|
|
|
Ona denak berehalakoan alde egiten du eta, gehienetan, ez duzu gainontzekoarekin alderatzeko kezkarik. Bestalde, ez nengoen zoriontasun lasai mota horretara ohituta, maileguan jasotakoa iruditzen zitzaidan, ez zen intentsitate handikoa, ez zegoen albiste handi batekin lotuta, eta
|
jakin
ere ez nekien arrazoirik gabeko zoriontasunik izan zitekeenik.
|
|
|
Horixe zen. Naturaren indar adierazezin hori zuen, eta agian
|
jakin
ere ez zekien.
|
|
|
–Eta katalanik bazela,
|
jakin
ere ez..
|
|
|
Joder, ez dakit nola ez ginen hasieratik ohartu. Sudurra operaturik zeukala
|
jakinda
ere ez genuen ezer susmatu!
|
|
2015
|
|
|
Ez dakit, baina ez dut uste. Jokaera eta pentsaera berbera sumatu izan diet nik beti era bateko edo besteko baserritarrei;
|
jakin
ere ez, gehienetan, sail horietako zeinetan sartu behar nituen.
|
|
|
xume bat esateko denbora justua emanez. Azkenean, beraren izena
|
jakiterik
ere ez nuen izan.
|
|
|
Tarta gainean, felicidades Miguelín? jartzen omen zuen marmelada gorriz idatzita; aitak zein zaporekoa zen oroitzen ez duen arren, garai hartan, zapore ezberdinetakoak zirela
|
jakin
ere ez?, bere bizitza osoan jan duen gozoena zela dio; nik sinesten diot.
|
|
|
ezustekoa, bat batekoa, bortitza eta errukibakoa. ...ikustean, eta ezetz konturatuko zarete; beharbada goitik begiratzeak ematen duen perzepzioa izango da, oso goitik begiratzeak beheko zera guztiak txikitasunera ekartzen ditu, begien ahalmenetik desagertzeraino, eta ez ikusteak, onartu behar duzue, errugabetasuna ere badakar, zeren agian, erru sentimendu txiki txikitxo bat, ñimiño ñimiñoa, izan zenezakete inurria zapaltzean; kaletik doan itsuak
|
jakin
ere ez daki, ordea, ezer zapaldu duen. Halakoxe sentsazioa izaten dut nik ere.
|
|
|
Deialdiaren arabera, euskaraz
|
jakitea
ere ez zen ezinbestekoa, batzarra guztiz irekia zen, eta horren ondorioak laster ikusi ziren: bertan parte hartzeko 320 eskabide iritsi ziren Guilbeau idazkariaren eskuetara.
|
|
2016
|
|
|
–Nik... nik ez dakit ezer? esan dio Alsinak, eta kasu honetan esaldia ez da eskapismo erosoa, egia baten konstatazioa baizik, Alsinak ez baitaki ezer, ez zer den ETA militarra, ez politiko militarra, berriei ez die arreta handiegirik eman eta
|
jakin
ere ez daki oso ongi nongoak diren; baina taxistak ez du hala ulertu, ez da jabetu, izutu egin da eta aitzaki maitzaki hasi da, bere bidaiaria ere terrorista horietako bat ote den beldurrez: –Ez noski.
|
|
|
Ezta pentsatu ere. Idazlea ez ezik, pertsonaiak ere euskaraz mintzo dira eleberri honetan; Alsinak euskaraz
|
jakitea
ere ez da aparteko gauza, edo bere istorio osoa den neurrian izango da hori ere apartekoa: eman dezagun ama alaben arteko hizkuntza, etxe barruko kodea, han Ameriketan, euskara izan dela, Begoñaren Elorrioko euskara; hori izango da Alsinaren hizkuntza:
|
|
|
Ez zirudien norbait gezurretan ibiltzea eta beste autore batzuen testuak plagiatzea inori axola zitzaionik, Antxon Bengoetxea hilda zegoelako agian. Josebak ez zuen kexarik jaso ez Madrilgo argitaletxetik (agian han
|
jakin
ere ez zuten egin, edo bost axola izan zitzaien), ez Eusko Jaurlaritzako Kultura sailetik. Itzurun argitaletxean ere ez zioten ia ezer komentatu, azken finean Joseba lanean hasi baino lehen argitaratutako liburua baitzen.
|
|
2017
|
|
|
Krisi erakutsi nion txandrioa,
|
jakinik
ere ez zidala konponbiderik emanen.
|
|
2018
|
|
|
–Seme biak eskeleto bihurtzen ikusi, neure begien aurrean, eta
|
jakin
ere ez zer egin. Gero seme zaharrena ohean hiltzen ikusi, eta enteratu gazteena lapurretan dabilela Urian, neure kosturera izena hartuta, eta zer egingo nuen ba, ba zeozer.
|
|
|
Diruak usteldu zuen Herri hau.
|
Jakin
ere ez berbetan, baina dirua sobran, eta horregaz edozertarako deretxoa zutela sinistuta, gure gainetik zeudela, aldeanoak gutxiago ginelakoan?.
|
|
|
Porroak ere bai ordurako, baina speeda? Zer zen
|
jakin
ere ez. Guk ardoa, batez ere.
|
|
2019
|
|
|
–Egia esatea nahi baduk, ez diat lapurtu, argitu zion Koppel Bärrek?,
|
jakin
ere ez nekian ontzia aguardientez beteta zegoenik. Ontzia bakarrik izan diat gogoan, eragotzi nahian astakirten haietakoren batek besteren bati buruan txiki txiki egitea.
|
|
|
Arnasestuka. Korrikaldi luze eta nekeza burutu izan balu bezala, bururatu zitzaion, egiten ari zela
|
jakin
ere ez zekien ahalegin itzel bat, azkenean eta oharkabe bukatu zena.
|
|
|
Zenbait harreman harmoniatsu sortzen dira, eta sortu ez ezik, iraun ere egiten dute, gezur txikien eta ukoen sistema konplexu bati esker, nolabaiteko keinu eta jarreren dantza konplizeari esker, dena laburbiltzen da inoiz behar beste aipatzen ez den erranairu edo sententzia hartan, erranairua esan dezagun, izena egokiago zaio-eta, Badakizu zuk, badakit nik, isil zaitez zu, isilduko ni. Kontua ez da sekreturik ote dagoen, misteriorik ote dagoen, Raimundo Silva bizi den etxean jaunaren eta jopuaren arteko harremanari buruz hitz egitean erakutsi liratekeen eskeletoak ba ote diren, zigiluz jotako armairuetan, etxe horretara neskamea joaten da, noizean behin, baina lan egin beharrez, eta neskamearen izen osoa
|
jakitea
ere ez da beharrezkoa. Baina hagitz interesgarria da ikustea bi izaki hauen bizitzak, aldi berean, opakoa eta gardena direla, Raimundo Silvak ez du beste inor hurbilago, eta hala ere, gaur arte ez zaio batere axola izan zer nolako bizitza duen emakume honek bere zerbitzuan ez dagoenean, eta izenari dagokionean, nahikoa da Maria andrea esan dezan, eta emakumea atetik azaltzen da, On Raimundo, zerbait nahi al duzu, galdezka.
|
|
|
Paulinek badaki bera aitzakiarik gabeko eredua dela neskatilarentzat, eta horrek nolabaiteko ardura, nolabaiteko kezka sorrarazten dio.
|
Jakin
ere ez daki komenigarria ote den hain moldagarri eta ahula den ahizpa txikiari halako pasadizo latzen berri ematea. Azken buruan, ez al da bere ahizpaz baliatzen ari bere barrunbea hustu eta lasaitzeko?
|
|
|
Evak ez du galdera gehiago egiten, etsiak harturik dago erabat, eta berdin zaio nora doazen ere.
|
Jakin
ere ez daki inoiz Frantziara iritsiko ote diren, baina ez du pentsatu nahi, unatuegi baitago prentsatzeko ere, orain Xabier bere besoetan sentitu behar du, hori baino ez.
|
|
2020
|
|
|
–Lagun minak ni baino jodituago daude. Hilko banintz, haiek
|
jakin
ere ez. Zeu zara ardura erakutsi didan bakarra.
|
|
|
–Plana kontatu, zertarako? Plana
|
jakinda
ere ez zukeen ezer irabaziko.
|
|
2021
|
|
|
Gehiegizko tartea ondoko lagunak ezer galde ziezaiokeela ulertzeko. Errektorearen idazkaria izan zitekeela pentsatu zuen Oihanak, eta akaso
|
jakin
ere ez zuela jakingo Oihanak zertarako joan behar zuen errektorearengana. Gogoan du kanpuseko termometroak hogeita hamalau gradu markatzen zituela.
|
|
|
Hobe genuke geure gabezietan ez, baizik eta geure bizitzako tontorretan bizitzea. Hori
|
jakiteko
ere ez da psikologoa izan behar.
|
|
2023
|
|
|
...io Virgili –nola azalduko dio inori– arduraz pentsatzen duela ea nola egongo diren Floridako zingiretako krokodiloak, trumoi eta tximisten azpian; edo Mexikoko golkoan bizi diren balea erraldoiak –hil direnak, erori direnak ala ez–; nola egongo diren ekaitzak teilaturik gabe harrapatzen dituen animalia basati guztiak, aterperik inoiz behar izan ez dutenak eta aterpeak zer diren
|
jakin
ere ez dakitenak. Horrek artegatzen du Maudey; horrek hondoratzen, Maudey.
|