|
2005
|
|
|
Bestalde, 1808an Konstituzio Foralaren aldeko adierazpena egin zuten Hego Euskal Herriko erakundeetako ordezkariek, Baionan, Napoleonen eraginez eta honen babesean,
|
Espainiarako
konstituzio politiko berria eztabaidatzen ari zirela. Zehazki, beste arabar batek, Ortuño Agirrek, Montehermosoko markesak, erabili zuen Konstituzio Forala kategoria, euskal lurraldeetako ohizko erakundetze publiko eta pribatuaren egituraketa politikoa laburki adierazteko.
|
|
|
Ondoko orriotan zera azaltzen saiatuko naiz: Hego Euskal Herrian, nortasun politikoa foru konstituzio politiko juridikoan oinarriturik indarrean zegoena XIX. mendean barrena aldatzen, berriztatzen eta egokitzen joan zela,
|
Espainiako
konstituzio politiko liberal berriaren arabera. Espainiar nazio politiko konstituzionala erakundetu ahala, Euskal Herrian ere erakundetu zen euskal nortasun politiko berria.
|
|
2012
|
|
|
Frantziar errepublikanoen konbentzioko gerra giroan, mendebaldeko euskal herrialdeetako ordezkariak, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoakoak, bildu ziren, indarrean zuten konstituzioa, Constitución del PaÃs deitzen zutena, babestu eta aldi berean indartzeko. 1812an eta 1820an,
|
Espainiako
konstituzio politikoa indartu ahala, Constitución del PaÃs zeritzona deseginda gelditu zen.
|
|
|
Constitución del PaÃs edo" Foru Konstituzioa" indarrean zegoela, 1808ko
|
Espainiako
konstituzio politiko berriaren agerpena: Konstituzioen arteko egokitzapenerako erabakiak()
|
|
|
Beraz,
|
Espainiako
Konstituzio politikoak, Foru Konstituzioaren bilakaeran ere, mugarri dira. Espainiar Konstituzioak xix. eta xx. mendeetan zehar egin dira.
|
|
|
Lehen konstituzio politiko horren artikulatuan foruen konstituzioa aipatu zen. Ez zen gehiago horrelako aipamenik aintzat hartu ondorengo Espainiako konstituzio guztietan, harik eta 1978ko
|
Espainiako
konstituzio politikoan, bigarrenez, foruen bidezko erakundetzea aipatu zen arte.
|
|
|
Laburbilduz, liberal sutsuek
|
Espainiako
Konstituzio politikoaren uniformitatearen oinarriak eta printzipioak aldez aurretik jartzen zituzten, espainiar guztiak euren berdintasunean eraketa eta eskubide berak behar zituztelako. Beraz, Foru Aldundiak Aldundi probintzial bihurtu eta bere aginte administratibora mugatzen ziren.
|
|
|
Foruen bidezko autogobernuaren esparruan estatus politiko administratibo konstituzionala egiteko lehen moldaketa izan zen. 1839ko urriaren 25eko legea Espainiako Gorteetan erabaki aurretik,
|
Espainiako
Konstituzio politikoaren baitan kokatzeko asmoz asmatua izan zen. Garaiko euskal herrialdeetako erakunde publiko nagusian zeuden ordezkarien erabakia edo iritzia dugu.
|
|
|
1 Justizia: 13 artikuluan,
|
Espainiako
konstituzio politiko berriak justizia sistema berria onartzen du. Justizia independentea, epaitegietan eta ondoren audientzian antolatutakoa, eta Espainiako erresuma guztian berdina.
|
|
|
Laburbilduz,
|
Espainiako
konstituzio politiko orokorra lehendabizi aurreikusi eta eztabaidatu zenean, euskal herrialdeetako ordezkariak foru konstituzioa ikuspegi politikotik definitu zuten, Espainiako erresumaren baitan, eremu politiko juridiko berezitzat hartuta. Beraz, horren defentsa irmoa eta ohiko konstituzioaren jarraipenaren alde ekin zioten.
|
|
|
1.5
|
Espainiarako
konstituzio politikoaren eztabaida Baionan eta foru konstituzioaren etorkizuna
|
|
|
Aurrerantzean, ordea, euskal herrialdeen antolakuntza politiko administratiboa, ekonomikoa eta juridikoa
|
Espainiako
Konstituzio politikoaren arabera antolatu zen. Beraz, Euskal Erkidegoko erakundeetako buruzagi politikoek eta legelariak bi konstituzioen arteko egokitzapenaren aldeko ageri ziren eta proposamen zehatz juridikoak aldarrikatu zituzten.
|