|
2005
|
|
|
Beraz, 1820an jadanik, batzuentzat Espainiako monarkia katoliko tradizionalaren babesean antolatzen zen egokien euskal nortasun politikoa. Beste batzuentzat, aldiz,
|
Espainiako
konstituzio liberalaren baitan, foruen erakundetzea eta agintearen jarraipena bermatuz, jakina, foruen interpretazio liberala eginez, foru konstituzioa Espainiarako zegoen konstituzio politikoaren pareko zelarik.
|
|
2006
|
|
|
Beraz, lehen ondorioa hauxe dugu: Euskal kultura konstituzionalaren abiapuntua ez da, halabeharrez,
|
Espainian
konstituzio liberal formalen ondorioz soilik sortzen. Badu beste iturri argia, foru konstituzioa deiturikoan, delako honek egokitzapen berritzailea sortzeko gaitasuna ere gordetzen zuelako, Batzar Nagusiak indarrean zeuden bitartean behintzat.
|
|
2012
|
|
|
Euskal kultura konstituzionalaren abiapuntua ez da
|
Espainian
konstituzio liberalen ondorioz erresumaren araudi eta lege liberalen bidez, soil soilik, sortu. Foru Herrialdeetan konstituzionaltasuna Foru konstituzioaren harian ere, Batzar Nagusien erabakien bidez sortu zen, eta hori guztia kultura politiko konstituzionalaren baitan kokatu behar dugu.
|
|
|
Foru aginte politikoen bidez, xix. mendeko konstituzio politikoen garaian indarrean zegoena, kultura konstituzionalaren zati bezala aintzat hartu behar dugu. Egia esan,
|
Espainiako
konstituzio liberalek, hasieran behintzat, herrialdeetako aginteak antolatzeko eta garatzeko ez zuten biderik utzi. Baina 1839ko urriaren 25eko legea Espainiako 1837ko konstituzioaren eranskin bezala hartu zen.
|
|
|
Baina Foru konstituzioa xix. mendean barrena Espainiar Konstituzioaren ispilu eta isla ere izan zen. Konstituzio bien arteko kidetza eta botere indarren ekimena uztartzekotan burututako ekimen juridiko artikulatuen bildumak egiaztatzen du
|
Espainian
Konstituzio liberalen garaia abiatzean Foru Konstituzioaz zegoen ikuspegia. Beraz, euskal autogobernuaren arazoa historia konstituzionalaren baitan kokatzen dugu.
|
|
|
–Bigarren belaunaldia (1820tik 1856): Garai horretan,
|
Espainiako
Konstituzio liberala indarrean jarri ahala eta ikuspegi liberalaren eraginpean, Foru Konstituzioaren edukia zehaztu zen. 1839ko urriaren 25eko legeak Foru Konstituzioa, Espainiako erresuman konstituzionalizatu egin zuen, legezko bihurtuz, baina bestalde Foru Konstituzioaren garapena eta interpretazioa mugatu egin zuen, Espainiakora egokituz.
|
|
|
2.5 Gerra zibil karlistaren garaia eta liberalen egiaztatzea: Foru Konstituzioaren eta
|
Espainiako
Konstituzio liberalen arteko uztartze egitasmoa()
|
|
|
Foruen ondorioz, gizarte eskubideak zaintzen dira, hots derechos sociales izenekoak, eta horrela Bizkaian ongizatezko gizartea lortzeko segurtasuna errotuta dago.
|
Espainiako
konstituzio liberal berriak eskubide eta nortasun indibidualak zaintzen dituen bitartean, Bizkaiko gizartearena Foru Zuzenbidean oinarritu behar da. Foruak gizarte kolektibo jakin baten isla ziren heinean, etorkizuna bermatzeko balio zuten eta beraz bi Konstituzioen arteko elkarkidetza bideragarria zen.
|
|
|
Erreforma nahi zuten, bereziki gizarte arloan. Horretarako, abiapuntua,
|
Espainiako
Konstituzio liberala zen. Konstituzioren eskubide indibidualen bermea sendoagoa zen, ohiko foruen bidezko legediarekin parekatuz gero.
|
|
|
Horrela, Batzarretako ordezkariak herri bat baino gehiago ordezkatzeko ahalmena izatea defendatu zuen. 1820an, berriz,
|
Espainiako
Konstituzio liberala indarrean jarri zenean, Batzar Nagusiek proposamen zabala eta sakona erabaki zuten C. Loyzagaren ildotik: bi Konstituzioen elkarkidetza proposatzea.
|
|
2018
|
|
|
1841era arte, Nafarroak bere bideari ekin zion, tartean tentsio eta oreka uneak bizi izan baziren ere. 1841ean, lege itunduaren bidez, foru sistema aldatu egin zen,
|
Espainiako
konstituzio liberalaren barruan. Lege hori, jatorrian, Foruen aldaketarako legea deitu zuten.
|