|
2000
|
|
|
txostena, ONU, Unesco eta Euskaltzaindiaren arautegian oinarriturik zegoen. Izan ere, gure erakunde honen arautegia 1920 urtean egina da eta 1976 urteko otsailaren 26an
|
Espainian
Errege Dekretuz onartua izan baitzen (ikus, argibide gehiagotarako, liburu honetako 51 orrialdea). Eta horien arabera, euskararen alde nola joka dezakegun adierazten nuen.
|
|
|
–Zehazki, Real Cédula de 23 de junio de 1768, Karlos III.ak aginduaren arabera, lehenengo eta bigarren mailako irakaskintzak (enseñanza primaria y secundaria) Estatuko eskola guztietan egin zitzatela? únicamente en lengua castellana?. Baina lehenago ere, maisu maistrei isilpean, era horretako aginduak emanak zituzten
|
Espainiako
erregeek, gaztelerari bakarrik bidea emanez. Adibidez, begira 1717an Felipe V.aren zer agindua, Soldevilaren Historia de España-ren bosgarren tomoak 333 orrialdean dakarrena?.
|
|
|
Bederatzi hamar urte nituenean —edo hamar bete berriak nituenean izanen zen, ausaz, eta Mattinek hamahiru, zeren, oker ez banago, aita Frantzia eta
|
Espainiako
errege infanten arteko ezkontza sonatu hartarik itzuli zenean izan baitzen... bai, orduan izan zen, segur, zeren oroitzen baitut nola aitak, okasino hartan ere, bere ondoreak atera zituen gertaki hartarik, azpimarratzen zigularik ezen Eliza katolikoak bedeinkatu ezkontza hura ez zela soilik bi pertsonaren artekoa, Espainia eta Frantziaren artekoa ere bai, eta ezkontza hark bi estatuen eta bi erre... Begi bistakoa zen ezen present haiek ez zirela, ohi bezala, berdinak, zeren fardeltxo bat luzea eta astuna zen, eta bertzea tipia eta arina.
|
|
|
Zer kontatu zigun, bada, dukeak? Kontatu zigun ezen konde frantses batek kontatu ziola, Frantziako eta
|
Espainiako
errege infantak ezkondu ziren egun berean, hain zuzen ere, nola behin batean arrain saltzaile baten saskitik itzuri zen karramarro bat, eta nola senar emazte batzuen kakontzian ezkutatu zen; eta iritsi zen gaua, etorri zitzaion emaztekiari kaka egiteko gogoa, joan zen aulkirat, paratu zen aulkiaren gainean, hasi zen bere egitekoa egiten... eta bat batean, ai!, oihuka eta oihuka hasi zen emaztea, ... " Lasai, maiteño, berehala laxatuko dizut hori, zeren hatsa egoztea baita sekeretua eta kontu honen gorabehera guztia"; eta hartu zuen senarrak hatsa, hurbildu zituen ezpainak istripua izan zen lekurat, egozten hasi zen hatsa karramarroa uxatzeko eta ohiltzeko esperantzarekin, baina orduan, ai!, senarrak oihuka eta oihuka ekin zion, zeren karramarroak bertze hankarekin senarraren goiko ezpainetarik bati heldu baitzion; eta sehiak hura ikusi zuen, eta guraizeak ekarri zituen; eta ebaki zion karramarroari hanka bat, ebaki zion bertzea, eta hala erdietsi zuten senar emazteek azkenean karramarro izugarri hartaz libratzea.
|
|
|
—Biba Nafarroa eta biba
|
Espainiako
errege Felipe IV.a! Eta biba Eliza Katolikoa eta aita saindu Alexandro!
|
|
|
Ez zuen, hortaz, inoren uzkia musukatzen ibili beharrik. Bestaldetik, diplomaziarako trebetasuna ez zen On Migelen bertuterik nabarmenena, eta horrek maiz orduko botere faktiko nagusien etsaigoak erakarri zizkion, horien artean Primo de Rivera jeneralarena edo
|
Espainiako
erregearena berarena. Beraz ez zait bidezkoa iruditzen Unamunori" eguzkia nora zapiak hara" delako etiketa leporatu nahi izatea.
|
|
|
Leonen furgoitik jaistean egingo genuen elkarren ezagutza. Bi egun lehenago Leonera helduak ziren Rego aita semeak, eta egun hartan bertan Leonen zen
|
Espainiako
erregea ere, beste kunda batean joana, jakina.
|
|
2001
|
|
|
ESPAINIAKO Cristina infantaren senarraren aitak, Juan Urdangarinek, hauteskunde gauen Juan Jose Ibarretxe nola besarkatzen zuen telebista zenbaitetan agertu izanak ez ei zuen poztasun handiegirik sortu
|
Espainiako
erregeen La Zarzuela jauregian. Juan Urdangarin EAJko militantea ei da.
|
|
|
Kohesioaren orduak jo du, elementu bateratzaileak indartu behar dira. Juan Carlos I.a
|
Espainiako
erregeak iazko azaroan esan zuena zentzu horretan interpreta daitekeela iruditzen zait:
|
|
2002
|
|
|
Telebistan
|
Espainiako
erregea eta bandera azaltzen den planoak ematen dio hasiera eta amaiera eleberriari eta flashen modura antolatzen dira iraganeko nahiz orainaldiko eszenak testuan. Narratzaileak darabiltzan konta teknika modernoak, hala nola, plano alternantzia azkarrak, zehar estilo askean tartekatutako pasarteak... eta 100 metro eleberrian agertzen direnen gisako pasarte elebidunak, egunkariko berrien zatiak edo kameraren begiari jarraiki antolatutako deskribapen objektiboak.
|
|
|
" Juan Carlos,
|
Espainiako
Errege.
|
|
|
Ondorioz, 1653an sinatutako hitzarmena beranduagoko Conversa hitzarmenetan berrindartzeko garaian, Estatu espainiarrak ezzituen 1653koaren artikulu denak onartu nahi izan. Ondorioz, eta1675ean
|
Espainiako
erregeak 1653ko Conversa osoa onar zezan, gestio korapilatsuak egin behar izan zituzten Gortean, erregearen nahia Lapurdiko zama ontzienetortzeko askatasuna batzuetan neurriz murriztea eta bestetan galaraztea baitzen33.
|
|
|
1695eko Conversa sinatzeko garaian, 5 eta 10 kapituluak ez zituen onartunahi izan
|
Espainiako
erregeak. Dirudienez,, egokitze?
|
|
|
Jarduera ekonomiko desberdinen arteko desadostasun horiek garbiago azalduko ziren beranduago. 1695ean Conversa izenpetzeko gestioak egiten ari zirela,
|
Espainiako
erregeak, lehenago aipatu denez, 5 eta 10 artikuluak ez zituela onartuko esan zuen hasieran. Gipuzkoako ordezkariak eskaintza murriztu honekin bilduziren Faisaien Uhartean Lapurdi eta Baionakoekin.
|
|
|
Itxi bezain pronto, prezintoa apurtu eta emititzen jarraitzen zuen Eguzki Irratiak, isuna ezartzeko mehatxuari aurre eginez. 1988ko otsailaren 9an, berriz,
|
Espainiako
Erregeek Nafarroan egiten zuten bisitaldiaren bigarren egunean, poliziak itxi ez ezik, tresneria hartu eta konfiskatu egin zuen. Monarkia espainiarraren aurka burutzen ari Iturria:
|
|
|
Halaber, irrati guztiak sintonizatzeko aukera zegoen, bata bestearen igorle bihurtzen zelarik. Beste batzuetan, berriz, zinta grabatu bidez informazioak trukatzen zituzten, eta gertaera batzuen emankizunak, adibidez, Eguzki Irratiaren itxiera
|
Espainiako
Erregeen bisitaldian, diferituan eskaintzen ziren beste emisoretan.
|
|
|
Pina azken hiru horiek Averroes laborategiak ekoiztuta; Digestigor (Tegor) eta Anís Estrellado Trociscos. Osasun Sailak egiaztatu du produktu horiek
|
Espainiako
Errege Farmakopearen monografia betetzen dutela eta Japoniako Illicium religiosum espezieak ez duela kutsadurarik. Bestalde, Soria Natural laborategiko Sorimax produktuaren lote bati buruzko saiakuntzan gorputz arrotzak aurkitu dira, eta, beraz, lote hori suntsitu egin behar da.
|
|
|
Orain guztiak janarazi nizkizuke, baina ikus dezazun emakume errukibera naizela, ez bainuke zu indigestio batez hiltzerik nahi, zaborrontzira hurbildu eta banan banan hautsiko dituzu, paretaren kontra jarririk –eta, jarraian beste ikasle guztiei zuzentzen zitzaiela, erantsi zuen–: Eta orain mintza gaitezen
|
Espainiako
errege santu Fernando III.az...
|
|
2003
|
|
|
Hala da, bai. Borboiak
|
Espainiako
errege bilakatzen direnean, hauek izan zirenez Nafarroako azken erregeen ondorengoak, historia berriz interpretatu behar zen jabe berriekin ongi egoteko, eta horri ekin zitzaion. Egunkarietan atzo gertatutakoaz ere ikusten da hori, bakoitzak ditu bere ikuspegiak eta bere interesak, eta interpretazioak horren arabera egiten dira.
|
|
|
Zer esanik ez, titularretan azaldutako beste berri horrek.
|
Espainiako
errege erreginek berriro Espainira joateko gonbitea egin omen diote. Eta Juan Pablo II.ak baietz erantzun.
|
|
|
Duela 4.000 urte bizi da gizakia uharte hauetan. Gehiengo melanesiarra eta %5 inguru mikronesiar jatorrizkoa duten paraje hauetara XVI. mendean iritsi zen lehen europarra, Alvaro de Mendana,
|
Espainiako
erregeen zerbitzura ari zen esploratzailea. Erreketan urrea aurkitu zuelarik, izen bibliko bat ezarri zien hemengo uharteei:
|
|
|
ama Luzia Sasoeta eta aita Antonio Antzarekin. Botikario honen seme sasoikoa
|
Espainiako
erregearen armadan sartu zen eta Chihuahuako kapitain buruaren alabarekin ezkondu. Juan Bautista hau kapitain zelarik apatxeen kontrako gerran hil zen 1740an.
|
|
|
J.B. Antza junior ere,
|
Espainiako
erregearen armadan sartu eta gazterik iritsi zen aita bezala kapitain izatera. Eta aitak erdi bidean utzitako proiektuari heldu zion:
|
|
|
Ez da ahantzi behar, garai bertsuan,
|
Espainiako
erregeari eskubide bera emaiten ziola Erromako errege aita sainduak, baimen horren arabera bere gogara hauta zitzan Gaztelako, Aragoiko, Nafarroako apezpikuak, bai eta ere haien ondotik menperatu zituen beste lurralde eta kolonia guztietakoak.
|
|
|
Oroitaraz dezakegu hala ere, 1566an, apirilaren 30eko gutun batez, Pio V.a aita saindu sainduak kendu zizkiola, Joanes Sosiondo gure apezpikuari, Baionako apezpikutegiak egundainotik bereak zeuzkan Gipuzkoako eta Nafarroako parrokia guztiak, eta ezarri zituela Filipe II.a
|
Espainiako
erregearen esku garbietan.
|
|
|
Urtebete lehenago, Euskalduntze Alfabetatze Batzordea desegin zuen Euskaltzaindiak eta Euskal Kontseilu Nagusiaren esku utzi zuen zeregin hori. Ondorengo hilabeteetako polemikan, Txelis Alvarez, UEUko Filosofia sailburuak Euskaltzaindiak
|
Espainiako
erregeari egindako bisita maiseatu zuen, «orin eta ezpai izpirik gabe, badakigu zein ezpaletakoak zareten. Gauzak denontzat aldatu baitira.(?) Baina hemendik aurrera gaitake gehiago engaina bere sasi neultrasunarekin»7 Euskara batuaren arauemaile moduan errespetatzen zuen Euskaltzaindia Alvarezek, baina ez euskara normalizatzeko bide gidari moduan.
|
|
|
Aitorrezinak jotzen diren bekatuak aitortzeko lotsa galarazteko, predikariek hainbat paralelismo erabiltzen dituzte. Imajina dezagun, adibidez,
|
Espainiako
Erregeak urkamendira kondenatua dagoenari barkamena eskaintzen diola bere bekatu guztiak" elizako horma bati" aitortzen badizkio. Gu guztiok, bada, egoera horretantxe geundeke Jainkoaren aurrean.
|
|
2004
|
|
|
EHEk bere aldetik, harridura agertu du Euskaltzaindia Espainieraren Kongresuan parte hartzen ari delako. «Harrigarria da
|
Espainiako
erregeak parte hartu duen kongresu batean parte hartzea. Hura kongresu itxia da; genozidioaren gainean hartutako ondorioez aprobetxatzen den hizkuntza baten kongresua da», azaldu du Gabi Basañez sopeloztarrak.
|
|
2005
|
|
|
Hurrengo postala postontzi honetan uzten dudanerako, oso gauza garrantzitsuak erabakita izango dira. Hala da, ekainak 11 dituela, Athleticek eta Osasunak
|
Espainiako
Erregearen hatz agurtzailearen aurrean bosten artean erdikoa, partida jokatuko ote duten jakingo da. Eta beraz, bilbotarrek delako gabarra sonatua ibairatuko ote duten edo ez.
|
|
|
Bestalde, agiriek erakusten dute garaiko artaxoarrek herriari eta hizkuntzari zioten maitasuna ikaragarria zela. 1790ean Artaxoako udalak, txandroek »jauntxo esaten diezue Gipuzkoan», elizak eta herriko ilustratuak bat egin eta erdi ezkutuka idatzia bidali zioten
|
Espainiako
erregeri orduko eskribaua ordezkatu ziezaieten. Eskribau berria nor nahi zuten ere jarri zuten:
|
|
|
Azkenik, 1808ko uztailaren 6an Baionan
|
Espainiako
errege berri Jose Bonapartek eta Estatuko ministro Mariano Luis Urquijo euskaldunak sinatu zuten Konstituzio politiko berria. 144 artikuluan esaten zen foruak indarrean izango zirela harik eta foruen moldaketa Espainiako Gorteetan eztabaidatu arte.
|
|
|
Naba229 Firenzeko dominikarren priorea. rran, denak asaldatuak erregetik haste eta apezetaraino. Bainan Pernando katolikoa,
|
Espainiako
erregek igorri zien bikario jeneral bat, bere aldekoa, apezpikuaren lanen egiteko. Lan hori...
|
|
|
Salmenta eta birziklapenaren arteko aldea laburtzeko xedez, europar legerian euskailu harturiko
|
Espainiako
errege dekretu batek, aurtengo abuztuaren 13tik hasita, aparatu elektriko eta elektronikoak fabrikatzen dituztenei bere produktuak berriro jaso eta birziklatzeko sistema ezarrarazi die, eginkizun hori orain arte udal eta autonomi erkidegoen ardura bazen ere.
|
|
|
1977eko apirilaren 1ean Juan Carlos I.a
|
Espainiako
erregeak eta Adolfo Suarezek sinatutako dekretu baten bidez Sección Femenina desagertu egin zen. Baina, esan bezala, SFko kide ohiak gaur egun oraindik bizirik dagoen elkarte berri batean bildu ziren, Nueva Andadura delakoan.
|
|
|
–
|
Espainiako
Errege Katolikoek 1492an judioak kanporatu zituen eta ordutik Aturri bazter hauetan bizi gara. Sinagoga bertan dugu.
|
|
2006
|
|
|
Amaitu aurretik harrotasunez erakutsi digu argazki bat, ez oso aspaldikoa.
|
Espainiako
erregearekin agertzen da berriketan. Abertzalea da Calparsoro, abertzale espainola.
|
|
|
' Eta Maria Angeles?'' Unibertsitatean da, eskola ematen, baina laster izango da hemen'. Jon Idigoras gure etxean, zain, eta han non ikusten duen parean
|
Espainiako
errege erreginen argazki bat, neuri eskainia. Zergatik?
|
|
|
Hain zuzen, XVII. mendera arte itxaron behar izan zuen sardexka agertu arte, jankideek zerbitzariak zeramatzaten palanka batean murgildu behar zituzten eskuak, aguamanil deiturikoetan, janarian pilatutako koipea pitxer batetik zuzenean ura botaz atera zedin. Bibliografía GONZÁLEZ SEVILL, Mª Emilia;
|
Espainiako
erregeekin mahaian. Jauregiko sukaldaritzaren bitxikeriak eta pasadizoak. Ediciones Temas de hoy, 1998.
|
|
|
Igeriketak osasunean eta egoera fisikoan dituen onurei buruzko kontzientzia gero eta handiagoa izateak eragiten du igeri egiten ez dakiten helduek ariketa hori ikastea. Francisco Bernal Igeriketako
|
Espainiako
Errege Federazioan titulatutako monitoreak eta Madrilgo Delfín Igeriketa Eskolako koordinatzaileak bi motibazio mota bereizten ditu: «Medikuak dira motibazio nagusia:
|
|
|
Burua hala makurraraziko ez ziola ikusirik, bertze arrazoi batekin saiatu zen:
|
Espainiako
errege koroatu berria, nonbait, prest zegoen erresuma galduaren itzuleraz solasteko, erregina apezpikuen artaldera bueltatuz gero. Hala jakinarazi berri omen zion Felipe II.aren mezulari batek.
|
|
|
Gilenekin jostetan aritzean, ni izaten nintzen Henrike II.a, edo aitatxi bera. Nire lagunari ez zitzaion axola izaten Albako dukearena egitea, edo Naxerakoarena, edo
|
Espainiako
erregearena berarena. Eta beharrik.
|
|
|
Apezpiku baigorriarraren eskaintza ontzat hartu eta Sorbonara joatea zuen ihesbide bakarra. Ez zen saiatu ere
|
Espainiako
erregeren menpeko lurretara itzuliz gero zer nolako ongietorria eginen zioten haztatzen. Iruñean kontent biltzen zituzten Agerrek Saratik igortzen zituen izkribuak.
|
|
|
Orobat jakin errege Feliperen amatxiren aitak aitasainduaren aginduz deus gabe utzi zuela eta bortuz harata egotzi zuela. Nonbait entzuna zuen Henrikeren ama –Agerrek ez zuen haren izena gogoan–
|
Espainiako
erregerendako gorrotoz bilakatu zela heretiko. Eta semea, amaren ezpal ustela zela.
|
|
|
Felipe II.a Habsburgokoa (Valladolid, 1527 – El Escorial, 1598),
|
Espainiako
errege, Karlos V.aren semea. Aitaren politikaren jarraitzailea Nafarroari dagokionez eta Eliza Katolikoaren defendatzaile sutsua.
|
|
|
Karlos Habsburgokoa, I.a Espainiakoa eta V.a Alemaniakoa (Gante, 1500 – Yuste, 1558),
|
Espainiako
errege eta Alemaniako enperadore. Frantziarekin etengabeko gerlan ibili zen eta Nafarroako konkista sendotu zuen, Nafarroa Beherea abandonatu behar izan bazuen ere.
|
|
|
Karlos Habsburgokoa
|
Espainiako
errege.
|
|
|
1556: Felipe II.a
|
Espainiako
errege.
|
|
|
Felipe III.a
|
Espainiako
errege.
|
|
2007
|
|
|
Zeregin horri zor zaizkio, hain zuzen ere,
|
Espainiako
erregeak Justiziaren aurrean dituen zenbait pribilegio; eta horiek ez daukate zerikusirik garai batean noble guztiek zeuzkatenekin. Alegia, bere funtzio politikotik ez beste inondik datozkio Espainiako erregeari foru pribilegioak.
|
|
|
Zeregin horri zor zaizkio, hain zuzen ere, Espainiako erregeak Justiziaren aurrean dituen zenbait pribilegio; eta horiek ez daukate zerikusirik garai batean noble guztiek zeuzkatenekin. Alegia, bere funtzio politikotik ez beste inondik datozkio
|
Espainiako
erregeari foru pribilegioak. Edozein legebiltzarretako kide diren politikariei bezala.
|
|
|
Dena dela,
|
Espainiako
erregeak eta haren senitarteko hurbilenek hainbat noblezia titulu dauzkate berez, erret familiakoak izate hutsagatik. Horietako batzuek Euskal Herriarekin lotura estua daukate.
|
|
|
Horietako batzuek Euskal Herriarekin lotura estua daukate. «Konstituzioaren artikulu batek dio erregearen titulu ofiziala
|
Espainiako
Errege dela, baina erabil ditzakeela, baita ere, ohituraz eta tradizioz Espainiako erregeari dagozkion beste tituluak», dio Sampedrok. Zerrenda oparoa da:
|
|
|
Horietako batzuek Euskal Herriarekin lotura estua daukate. «Konstituzioaren artikulu batek dio erregearen titulu ofiziala Espainiako Errege dela, baina erabil ditzakeela, baita ere, ohituraz eta tradizioz
|
Espainiako
erregeari dagozkion beste tituluak», dio Sampedrok. Zerrenda oparoa da:
|
|
|
Honaino Espainiako Konstituzioaren arabera edozein ekitaldi publikotan erabil ditzakeenak. Jakina, legediak ezin dio zilegitasunik aitortu historian zehar
|
Espainiako
erregeek izan dituzten beste titulu batzuk erabiltzeko, aspaldidanik askatu baitziren inperiotik: Mendebaldeko Indietako errege, Bi Sizilietako errege, Jerusalengo errege...
|
|
|
Bakoitzak berea ordaindu eta bihar arte. Telebistan ikusi dugu antzeko zerbait
|
Espainiako
erregeak Venezuelako Chavezi ihardetsita. Porroi gabeko mahaia eta bokadilorik gabeko iharduna.
|
|
|
Haren titulua
|
Espainiako
Errege da, eta Koroari dagozkion gainerakoak ere erabili ahal izango ditu.
|
|
|
Don Joan Karlos I.ak,
|
Espainiako
Erregeak, berau ikusi eta ulertzen duten guztiei:
|
|
|
Estatuko buruzagitzari dagokionez, Espainiako tronua betetzeko hautagai nahiko egon ziren, esaterako, Antonio Orleansgoa, Montpensiergo dukea, Fernando Coburgo Gothakoa, Leopoldo Honhenzollerngoa, horren hautagaitza Frantziak Prusiari 1870 gerra aldarrikatzeko aitzakia izan zen?, Tomás Savoiakoa, Genoako dukea, Amadeo Savoiakoa, Aostako dukea, eta Espartero jenerala bera, eskaintzari uko egin zion?. Horien artean, eta erregea hautatzeko 1870ko ekainaren 8ko Legea aplikatuz, Gorteek gehiengoz Amadeo Savoiakoa hautatu zuten
|
Espainiako
errege izateko. Errege berriak, Amadeo I.ak, 1871ko urtarrilaren 2an Konstituzioaren zina egin zuen, eta, beraz, Serrano jeneralaren erregeordetza data horretan amaitu zen.
|
|
|
Konstituzioa onetsi ostean, Gobernuak Europako errege etxeetan erregea aurkitzeko kudeaketak egiten jarraitu zuen. Kudeaketa horiek ez ziren batere errazak izan eta, dakigunez, azkenean, Primek nahiago izan zuen hautagaia aukeratu zen
|
Espainiako
errege: Amadeo Savoiakoa, Aostako dukea.
|
|
|
Cánovasek Alfontsoren alde gogor egin zuen lan ezkutuko metodoen bidez, baina bitartean, Arsenio Martínez Campos jeneralak aurrea hartu zion eta abenduaren 29an beste estatu kolpe bat egin zuen, Sagunto inguruan «pronuntziamendu» bat eginda. Jeneralak Alfontso
|
Espainiako
errege izendatu zuen. Pronuntziamenduak arrakasta izan zuen eta Serranok, botere betearazleko lehendakariak, eta Sagastak, Ministroen Kontseiluko lehendakariak, saihestezina zirudien horri aurre ez egitea erabaki zuten.
|
|
|
1975eko urrian berriz eraman zuten ospitalera, eta Joan Karlos printzeak berriro ere jarduneko estatuburu gisa aritu behar izan zuen. Azkenean, 1975eko azaroaren 20an diktadorea hil egin zen eta bi egun geroago, berak izendatutako oinordekoa, Joan Karlos Borboikoa printzea
|
Espainiako
errege izendatu zuten, Joan Karlos I.a izenarekin. Diktadorea desagertzean erregimena ere desagertu egin zen, erregimenaren izaeraren eta agintearen oinarria Franco bera baitzen.
|
|
|
Karlos Borboikoa, Joan Karlos I.a,
|
Espainiako
errege izendatu ondoren, 1975eko azaroaren 22an, demokraziarako trantsizioa abian jarri zen. Erregeak Arias Navarro Gobernuko presidentzian berretsi zuen.
|
|
|
1977ko maiatzaren 14an, Joan Borboikoak, Bartzelonako konde eta Joan Karlos erregearen aitak, eskubide dinastikoei uko egin zien, semearen mesedetan. Horrela, Joan Karlos erregeak, 1975ean Franco hil ondoren errege aldarrikatu zutenak, 1947ko Oinordetza Legean ezarritakoaren arabera, agintea indartu zuen legitimazio historikoa zela bide, aitak eskubide dinastikoei uko egin baitzien bere alde, eta modu horretan,
|
Espainiako
Errege Etxearen buru bihurtu baitzen. Azkenean, monarkiari behin betiko legitimazioa, legitimazio demokratikoa alegia, 1978ko Konstituzioak eman zion, 1.3 artikuluan parlamentu monarkia Espainiako estatuaren eredu politikoa zela ezarri baitzen.
|
|
|
Urte berean, Karlos IV.a erregeak bere semearen, Asturiasko printzearen, alde abdikatu zuen (gero Fernando VII.a erregea izango zena), erabaki hori egun batzuk geroago ezetsi zuen arren. Frantziako tropak Espainian zeudela eta Fernando Napoleoni laguntza eske, azken horrek aukera baliatu eta
|
Espainiako
errege familia Baionara deitu zuen. Errege familiako kideek, modu lotsagarrian jokatuz, Espainiako tronuari uko egin eta Napoleonen esku utzi zuten, eta horrek bere anaia Joseri eman zion.
|
|
|
Moctezumak, kolaboratzea? erabaki zuen, eta
|
Espainiako
erregearen jauntasuna hartu zuen aintzakotzat. Ohorea nolazpait salbatzeko, ez zuen kristautzea onartu eta ez zuen inoiz bataioa hartu.
|
|
|
|
Espainiako
errege berriak konfiantzazko jeneral bat nahi zuen Herbehereetako matxinada separatista gainditzeko.
|
|
|
orai artinokoan jaun horieri ez dakotegu itzalño bat baizik ezagutzen: eskuara ez dakite
|
Espainiako
erregek baino gehiago eta eskuaraz idazterat lerratzen direlarik, huna bertsulako hitzalde saltsa eskaintzen daukuten jastatzeko: Atehan> asatzen> dubenak> bere> etchean> da540
|
|
|
Santa Marinako parrokoa izan zen XVIII. mendean eta patataren landaketan eta ikerketan aitzindarietako bat izan zen. Euskalerriaren Adiskideen Elkarteak haren ikerketen berri eman zion
|
Espainiako
Erregeari. Pertsonaia bitxia izan zen duda barik".
|
|
|
Dudak badira ere, badirudi Antso Handia iruindarren erregeak" rex Dei Gratia Hyspaniarum" titulua ibili zuela noizean behin bere nagusigoa adierazteko Penintsulako beste erregeen aurrean (ziur dena da inoiz ez zituela" rex Navarrae" edo" rex Vasconiae" tituluak erabili). 1642an, Francisco Brandão idazleak, bere erregeari, Portugalgo Joan IV.ari, eskatu zion protesta egin zezala Filipe IV.a Gaztelakoaren aurrean"
|
Espainiako
errege" titulua erabiltzeagatik. Arrazoi osoz, Brandãok zioen portugesak gaztelauak edo aragoiarrak bezain espainiarrak zirela.
|
|
|
Nekez zapaldu ahal izan du Espainiak Hego Euskal Herria bostehun urtez, ezbaian jartzekoa baita espainiar Estaturik izan izana denboraldi horretako urte gehienetan. Utrechteko Tratatuaren ondorioz (1713),
|
Espainiako
erregeak Penintsulatik kanpoko Europako lurraldeak galdu zituen eta, lehen ez bezala, haren mendeko Europako lurralde guztiak baturik gelditu ziren, hots, lur etenik gabe. Horrek asko lagundu zuen Espainia modu berri batez irudikatzen.
|
|
|
Ehun eta hirurogei urte horiek, azken Planta Berria aldarrikatu zenetik (1716tik) Hirurak Bateko foruak ezeztatu bitarte (1876a bitarte) funtsezkoak dira foruzaletasuna ulertzeko. 160 urte horretan foruak Hego Euskal Herrian
|
Espainiako
errege erreginek, gogoz edo gogoz kontra, onarturiko berezitasun bat izatetik gelditu eta Lege Zaharra bihurtu ziren bizilagun gehienendako. Hezur haragizko Tradizioa, letra larriekin.
|
|
|
Arrasateko enteraturen batek, aspaldiko notizia ekonomiko onena dela esan du.
|
Espainiako
erregea ekarri zuten beraiek —isilduko al naiz behingoz? — ekarri gura dute orain Bill Gates Euskal Herrira. Ez dakite non sartu diren.
|
|
|
Ikusten duzu, beraz, ez naizela ematen dudan bezain dohakabea, ezta horren behartsua ere, gaztelurik ez dut edukiko, baina ondamu gutxi sortzen dit
|
Espainiako
Erregeak niri, hark lan egin behar baitu gaztelua behera ez etortzeko, edo antzerkia, bederen, eta nik, ostera, pasa ditzaket egunak eta urteak bi besoak gurutzaturik. Beti izanen da magilariren bat kutxa zatikatzailea erabiliko duenik, eta klinki eta klanka egingo du nire diruen kontuak berriz ere, nekerik batere gabe puztu eta puztu.
|
|
|
Aterpe bat daukat, ur garbia daukat, ohantze txukun bat, eta, neguak estutzen badu, estufa elektriko bat non entxufatua ere bai.
|
Espainiako
Erregeak zer du nik baino gehiago. Nola esango nion ezetz Don Valentini?
|
|
|
|
Espainiako
Erregea beti bezain argi eta zorrotz mintzatu zen, eta bere hitzaldia errematatzeko, Garapen soziala eskubide indibiduala ez ezik, betebehar kolektiboa ere bazela erran omen zuen serio serio.
|
|
2008
|
|
|
Foruak aipatzen ditu. Hugok" Euskal Herrira etorri naiz, askatasunaren herrira, euskaldunek foruak izan dituzte eta
|
Espainian
Errege absolutista izan dutenean, hemen askatasuna zuten foruei esker" dio. Zein izan da paradoxa?
|
|
|
Lan horrek areagotu egin zuen dibulgazioarekiko nire interesa. Eta egiten dudana ondo egiten saiatzen naizenez, Matematikaren
|
Espainiako
Errege Elkartekoek proposatu zidaten dibulgaziorako batzorde bat eratzea elkartearen barruan. Ikerketarako eta irakaskuntzarako batzordeak bazeuden, baina dibulgaziokorik ez.
|
|
|
Argibide modura aipatu daitezke haren desira betegabe bi: batetik,
|
Espainiako
Errege Fernando VII.ari euskaraz egitea eta, bestetik, Bizkaiko Foruak euskarazko bertsioa izatea.
|
|
|
–Behin> batean, > erresuma> urrun> batean, > neska> bat> bizi> > Halaber, aipatu nahi den Estatua, aldi berean, errege batek gobernatua denean, hitz hori inolako arazorik gabe erabil daiteke: ?
|
Espainiako
errege erreginek Thailandiako erresuma bisitatu dutela?, esate rako. Halere,. Fidel Castrok Chavez, Venezuelako erresumako presidentea, agurtu duela?
|
|
|
Nolanahi ere, Zurtzaingo proiektua, ez zen sekula paperetik irten. Azkuek bere egitasmoa gauzatzeko lortu nahi zituen babes haiek(
|
Espainiako
erregearena, aita santuarena, etab.), bere eragin esferatik oso urrun geratzen ziren. Agian elizgizon asko konbentzitu izan balitu bere erakundea sortzeko, presio sozialen bat egingo zuten, baina ez dirudi inor konbentzitu zuenik.
|
|
|
Orain ez da gutun honen testuingurua ez xedea aztertuko. Hemen interesatzen zaigunerako, esan dezadan Azkuek fabore bat lortu nahi zuela
|
Espainiako
erregeagandik, baina berehala jabetu zen arazoak zituela haren aurrean merituak agertzeko, zeren «fuera de mis órbitas de vascófilo y músico» «poco he hecho» bereziki Espainiaren alde. Hain zuzen nazionalista engaiatuen ezaugarri bat beren dedikazio osoa nazio propioari eskaintzea da, gainerako nazioez edo auziez kezkatu gabe.
|
|
|
Ez hainbeste intelektual «handiek» (Costa, Altamira, Unamuno, etab.), baizik gehiago erdi mailako idazle, kazetari eta gisakoek. Zezenketen kultura, kasurako, talde subalternoek adina burgesek eta aristokratek maite zuten(
|
Espainiako
erregea bera sarri joaten ei zen zezenketetara), eta ehundaka aldizkari espezializaturen bidez erreproduzitzen eta hedatzen zen (1900 urtean, adibidez, 303 aldizkari taurino ei zeuden Espainian380, ohiko egunkarietako kronika finkoez gain).
|
|
|
Gasteizko apezpikua bera Espainiako gobernuaren menpean ikusten zuen. Horregatik, Zurtzaingoa babestu ahal izateko aita santuaren bedeinkapena eta
|
Espainiako
erregearen baimena nahi zituen. Hau da, Azkueren aburuz, Errestaurazio garaiko Espainian, erakunde euskaltzale batek, nahiz ez izan «separatista» (ez baitzuen independentzia bilatzen baizik euskara goi mailan sustatzea) estatuaren errepresioa jasateko aukera guztiak zituen.
|
|
|
Nolanahi ere, nabarmentzekoak dira Elortzaren gutunean aipatzen diren zenbait kontu. Hola, ohargarria da
|
Espainiako
erregearen jarrera negatiboa gaztelania ez beste hizkuntzen aurrean. Horretan Primo de Rivera diktadorea bera baino zurrunagoa omen zen.
|
|
|
Eta justifikatua: 1922an
|
Espainiako
errege Alfonso XIII.ak berak azaldu zituen separatismo susmoak Azkuerekiko:
|
|
|
Izatez maila ofizialean kontrakotasuna ere eragin zuten euskaren aldeko ekimen hauek. Gernikako 1922ko kongresuan, adibidez, ohorezko gonbidatu gisa mintzatu zen
|
Espainiako
erregeak, euskararen faboretan «urrunegi» joatearen arriskuak salatu zituen:
|
|
|
Iruñea eta Baionako apezpikuak ere sostengatzaile zirela, eta
|
Espainiako
erregea, Alfonso XIII, ohorezko gonbidatu. Irekiera ekitaldian ez ziren falta izan Espainiako Gobernuko presidente zen Eduardo Dato arabarra, eta euskal probintzietako gobernadore zibilak eta agintari militarrak ere.
|
|
|
Bestetik Oñatiko kongresua inguratu zuten protokolo eta saio osagarrietan euskara presente egon zen. Oñatiko alkateak, esate baterako, Kongresuaren sarrera hitzaldia euskaraz egin zuen,
|
Espainiako
erregea aurrean zela. Eta amaiera hitzaldia ere hizkuntza berean egin zuen Gregorio Muxikak.
|
|
|
Ate ugari jo zituzten Eibarko ordezkariek laguntza eske: lehenik eta behin,
|
Espainiako
erregearengana jo zuten287; ondoren Gipuzkoako Batzar Orokorretara; eta azkenik, herritik kanpo bizi ziren eibartar aberatsengana bideratu zituzten beraien eskariak. Oro har, eskakizunek ez zuten erantzun egokirik aurkitu.
|
|
|
Asentistek, beraz, elkarren artean lehiatzen zuten erregearen eta armaginen arteko koordinazio lan horretan. Sistema horren akatsak zirela-eta, 1734an
|
Espainiako
Erregeak Caracaseko Konpainiaren esku utzi zuen bitartekaritzaren ardura. Caracaseko Konpainiak, asentista?
|
|
|
Hilabete batzuk geroago, Murat jeneralaren gudarosteak Madrileko ateetan zeudelarik Aranjuezeko matxinada lehertu zen. Altxamendu hori batbatekoa izan zen ala, alderantziz, antolatuta zegoen oraindik argitu gabeko kontua da, baina bere helburua Godoyren dimisioa eta Karlos IV.aren abdikazioa lortzea zela argi dago, eta Fernando printzea
|
Espainiako
errege izendatzea. Aranjuezeko matxinadak Napoleonek penintsularako zituen planak aldarazi egin zituen, aitasemeak Baionara deitu eta amarru baten bidez Espainiako koroa bereganatzea lortu zuen364 Ondoren, bere anaia José izendatu zuen Espainiako errege.
|
|
|
Altxamendu hori batbatekoa izan zen ala, alderantziz, antolatuta zegoen oraindik argitu gabeko kontua da, baina bere helburua Godoyren dimisioa eta Karlos IV.aren abdikazioa lortzea zela argi dago, eta Fernando printzea Espainiako errege izendatzea. Aranjuezeko matxinadak Napoleonek penintsularako zituen planak aldarazi egin zituen, aitasemeak Baionara deitu eta amarru baten bidez Espainiako koroa bereganatzea lortu zuen364 Ondoren, bere anaia José izendatu zuen
|
Espainiako
errege.
|
|
|
Mahaitik altxatu gabe, Internetek beharrezko tresnak ematen ditu zalantza ortografiko edo gramatikal gehienak kontsultatzeko eta gaztelania zuzen erabiltzeko. Gaztelaniaren hiztegia Hiztegi hau kontsultatzea komeni da, hurbilketa bidezko bilaketa egiten duzun bakoitzean
|
Espainiako
Errege Akademiak (RAE) eskaintzen du hispanohablanteek Interneten duten tresna nagusia. Gaztelaniaren Hiztegiaren XXII. edizioari buruzko online kontsulta erraz bat nahikoa da zalantza ohikoenak argitzeko.
|
|
|
RAE erabilgarria: RAE erabilgarria bilaketak egiteko aukera ematen duen programa da bai
|
Espainiako
Errege Akademiaren Hiztegian (DRAE) bai Diccionario Panhispánica de Duda (DPD). Eskuragarri dauden aukeretako bat ‘hitza ikustea da Errege Akademiaren’ egunekoa.
|
|
|
1976
|
Espainiako
erregeak Adolfo Suarez (UCD) izendatu zuen Gobernuko presidente, frankismo ondorengo lehena.
|
|
|
Iberoamerikako Goi Bileran haserre isilarazi zuen
|
Espainiako
erregeak, Venezuelako presidentea. Ordutik hona tentsioa izan da bi herrialdeen arteko harremanetan; orain, ordea, badirudi, ika mika ahaztu dutela.
|
|
|
Dagoeneko ahaztu dute Txileko XVII. Goi Bilera Iberoamerikarrean gertatutakoa. Munduari bira eman zion «Zergatik ez zara isiltzen?» esaldi famatu hura atzean utzita, Hugo Chavez Venezuelako presidentea eta Juan Carlos I.a
|
Espainiako
erregea Mallorcan (Balear Uharteak) elkartu ziren atzo.
|
|
|
|
Espainiako
errege erreginen udako egoitzan, Mallorcako Marivent jauregian zuten hitzordua 10:30ean. Chavez, baina, ordubeteko atzerapenarekin ailegatu zen bilerara.
|
|
|
Ikusmin handia sortu zuen Venezuelako presidentearen bisitak. Kazetari ugari hurbildu ziren Marivent jauregira Chavezen eta
|
Espainiako
erregearen adiskidetzearen unea zuzenean jarraitzera. Ahotsa jaso eta kazetariei begira «Zergatik ez gara hondartzara joaten?», bota zuen Chavezek.
|
|
|
Izan ere, Europan zehar egin duen bira Espainian amaitu zuen atzo Chavezek. Mallorcan
|
Espainiako
erregearekin bildu ondoren, Madrilen zuen hitzordua Jose Luis Rodriguez Zapatero Espainiako Gobernuko presidentearekin.
|