|
2023
|
|
|
|
Espainiako
antolamendu juridikoan bi lege mota daude: lege organikoak eta lege arruntak.
|
|
|
Lurralde Historiko bakoitzaren batzar nagusiek onetsi behar dituzte foru arauak, baina
|
Espainiako
antolamendu juridikoan, arauok ez dute lege lerrunik. Halako arauen izaerari buruzko autua korapilatsua da:
|
|
|
Dena dela, 1700 urtean hil egin zen azken errege Austriarra, Karlos II.a, ordura arte
|
Espainian
antolamendu juridiko batzuk aplikatzen zirela. Bere oinordekoak, lehen Borboiak (Felipe V.ak) politika hori aldatu eta Estatu bateratua sortu nahi izan zuen, sasoi hartako Frantziako jarrera
|
|
|
Azkenik, Espainian, IPDBLOk
|
Espainiako
antolamendu juridikoa egokitu du 2016/ 679 (EB) Erregelamendura. Areago, IPDBLOk adierazi du pertsona fisikoek, Konstituzioaren 18.4 artikuluaren babespean, datu pertsonalak babesteko duten oinarrizko eskubidea egikarituko dela 2016/ 679 (EB) Erregelamenduan eta IPDBLOn ezarritakoarekin bat etorriz.
|
|
|
Egia esan,
|
Espainiako
antolamendu juridikoan ez dago lan kontratuaren esanbidezko definiziorik. Hala ere, definizio hori ondoriozta daiteke LELTBren 1.1 artikulutik, horrek zehaztu baitu LELTBren aplikazio esparrua:
|
|
|
...kontratuari dagokionez, kontuan hartu behar da antolamendu juridikoak lan kontratu batzuen kasuan nahitaez ezarri duela idatzizko forma, eta beste lan kontratu batzuen kasuan ez duela ezarri inolako forma berezirik, eta, ondorenez, forma askatasunaren printzipioa aplikatzeagatik, edozein forma onartzen dela; azken buruan, kontuan hartu behar da KZren 1278 artikuluan jasotako forma askatasuna dela
|
Espainiako
antolamendu juridikoaren ezaugarri.
|
|
|
Konstituzioa da
|
Espainiako
antolamendu juridikoko arau garrantzitsuena. Hori dela eta, lan zuzenbideko iturriak aztertzean, aipamen berezia egin behar zaio horri.
|
|
|
Printzipioz, kontrata eta azpikontrata horiek zilegiak dira
|
Espainiako
antolamendu juridikoan. Hala ere, kontrata eta azpikontratek berme batzuk izan behar dituzte, kontratariek eta azpikontratariek euren langileei begira izan ditzaketen ondore negatiboak ezabatzeko.
|
|
|
Printzipioz,
|
Espainiako
antolamendu juridikoak debekatu egin du langileak kontratatzea, gerogarrenean beste enpresa bati aldi batean lagatzeko. Aitzitik, salbuespen gisa, LELTBk jarduera hori ahalbidetu die aldi baterako laneko enpresei bakarrik, betiere, behar den moduan baimenduta badaude (43.1 artikulua).
|
|
|
Toki autonomiaren printzipioaren aldarrikapenera heltzeko
|
Espainiako
antolamendu juridikoak lan handia egin behar izan du eta horren azterketa historikoa egin dut, gaur eguneko egoera ulertzeko derrigorrezkoa baita Espainiako toki erakundeen bilakaera historikoa ulertzea. Bide hori jorratzean, toki erakundeen gaineko kontrolaren zergatia uler daiteke.
|
|
|
Toki autonomiaren printzipioaren eta horren mugen inguruan hitz egin eta gero, bigarren kapituluan toki erakundeen gainean ematen den zaintzaren kontzeptua jorratu dut. Kontzeptua zehaztu eta gero,
|
Espainako
antolamendu juridikoaren bilakaera zaintzak eta kontrolak izan duten garrantzia adieraziko da. Lehen toki erakundeen bilakaera historikoa aipatu dut eta toki autonomia izan dut gidari, baina oraingo honetan zaintza izango da gure gidaria.
|
|
|
Autonomia eta deszentralizazioa batera datoz; are gehiago, bitartean lurraldetasunaren kontzeptua sartzen badugu.
|
Espainiako
antolamendu juridikoan garapen handia izan duten kontzeptuak dira. Horren zergaitia aurreko ordena politikoan bilatu behar dugu.
|
|
|
|
ESPAINIAKO
ANTOLAMENDU JURIDIKOAN
|
|
|
|
Espainiako
antolamendu juridikoan toki autonomiaren definizio egokia eta gaurkotua egin ahal izateko, orain arte egindako hausnarketaz gain, ezinbestekoa da printzipio horren bilakaera historikoa labur biltzea. Bilakaera horrek emango digu printzipio horren esanahirik sakonena eta toki autonomiaren printzipioari markatu egingo dizkio ezaugarririk garrantzitsuenak.
|
|
|
|
Espainiako
antolamendu juridikoan kontzeptu horrek izan duen bilakaera aztertzeko, ezin dezakegu mugarik gabeko ikerketa egin eta, horregatik, abiapuntu bezala Baionako Estatutua hartuko dugu, Espainiako antolamendu juridikoan Konstituzio izaera ez duen arren, Estatuaren antolaketari buruzko lehenengo araua izan baitzen. Kontuan izan behar dugu Aintzinako Erregimenaren udalak askatasun eta autonomia handia zuela eta bere erabakiek herritarrengan pisu handia zutela baina, Garcia ARANDAk adierazi duen bezala, XIX. mendean hasi zen udal eta probintzia ezberdinen inguruko arauketa zehatza eta, ondorioz, toki autonomiaren lehenengo urratsak21 Horregatik, ikerketa honen abiapuntua" konstituzionalismoarekin" hasiko dugu.
|
|
|
Espainiako antolamendu juridikoan kontzeptu horrek izan duen bilakaera aztertzeko, ezin dezakegu mugarik gabeko ikerketa egin eta, horregatik, abiapuntu bezala Baionako Estatutua hartuko dugu,
|
Espainiako
antolamendu juridikoan Konstituzio izaera ez duen arren, Estatuaren antolaketari buruzko lehenengo araua izan baitzen. Kontuan izan behar dugu Aintzinako Erregimenaren udalak askatasun eta autonomia handia zuela eta bere erabakiek herritarrengan pisu handia zutela baina, Garcia ARANDAk adierazi duen bezala, XIX. mendean hasi zen udal eta probintzia ezberdinen inguruko arauketa zehatza eta, ondorioz, toki autonomiaren lehenengo urratsak21 Horregatik, ikerketa honen abiapuntua" konstituzionalismoarekin" hasiko dugu.
|
|
|
Lehenengo eta behin, galdera edo zalantza horren gaineko erantzuna bateragarritasunaren aldekoa dela esan daiteke.
|
Espainiako
antolamendu juridikoaren azterketa egin eta gero, kontrola eta autonomia bateragarriak dira. Adierazi dugun bezala autonomia printzipioa, eta horrekin batera toki autonomia ere, lurralde deszentralizazioaren emaitza da.
|
|
|
Lehen adierazi dugun bezala,
|
Espainiako
antolamendu juridikoan autonomia eta subiranotasuna ez dira gauza bera eta toki autonomiaren aipamen zehatza egin du KAk. EKren 2 artikuluak Espainiaren batasuna aldarrakitzen du eta erregioez eta nazionalitateei autonomiarako eskubidea aldarrikatzen die (toki erakundeei ere).
|
|
|
Bestetik, ez dugu ahaztu behar TAEHk zehazten duen toki autonomiak
|
Espainiako
antolamendu juridikoak zehazten duen eta EKak jasotzen duen toki autonomia gainditzen duela232 Toki ogasunarekin gauza berdina gertatzen da. TEAHren 9 artikuluak beharrezko baliabideen esparruan eta xedatu beharreko baliabideen barnean proportzionaltasun printzipioa sartzen du.
|
|
|
Printzipio horren arabera, toki erakundeak, toki autonomia duten heinean, gauzatzen dituzten egintzen gainean erantzukizuna izango dute," adin nagusitasuna" aitortuz eta epaitegiek horien jardueraren kontrola gauzatuz. Nahiz eta
|
Espainiako
antolamendu juridikoak erantzukizuna aitortu, toki erakundeen jarduera esparru askotan erantzukizun horren gaineko zaintzak edo kontrolak gauzatzen dira. Horien artean bereziki ikusten da finantza jardueraren gainean ematen diren kontroletan.
|