|
2000
|
|
|
AHANTZI egin zait lehen erraitea ezen korridako ikusleen artean ez genuela aitona Nikolas izan. Izan ere, alde batetik, bere erreuma hura zuen, gero eta handiagotzen ari zitzaiona —zenbatenaz festatik hurbilago, hainbatenaz handiago eta jasanezinago, egia erran, jelosiaren eraginagatik edo—, baina bazuen, bertzetik, barrenean halako ezinegon bat, bertze mota batekoa,
|
bere
iraganarekin eta etxeko iraganarekin lotua zegoena, edo egon zitekeena, eta bakean uzten ez zuena, bertze nonbait ere aditzerat eman dizudan bezala eta aitzinago ere hobeki ikusi ahal izanen dugun bezala.
|
|
|
Zeren, amak barrenaldea hustu zidan arren eta bere koaitak eta buruhausteak agertu zizkidan arren... eta erraiten nion arren behin eta berriro ezen soseguan egon zedila,
|
bere
iraganaz damutua zegoelako eta, hark niri eginaren alderakotzat, guztiak barkatu nizkiolako, haatik, nola artean kulpant eta hobenduri sentitzen baitzen, desira hura nagusitu zitzaion, galdegiten ziolarik behin eta berriro Jainkoari agonia luze bat, aitona Nikolasek izan zuenaren parekoa, lurrean gaizki eginak lurrean ordaindu ahal izateko.
|
|
|
, bertzalde, austriar erregeen politikaren aitzinean, zeinak bihurtu baitzuen Kontraerreformaren spiritua estatu arrazoin!; eta bitarteko guztiak jartzen zituela, finean, konde, markes edo bertze edozein tituluren eskuratzeko: titulu gutiziatu hura, eguzkia baino ere distiratsuagoa izan zitekeena eta
|
bere
iragan iluna ezaba zezakeena.
|
|
|
—Ba al dakizue ezen erregeren eta infantaren eztei zirimoniarako bertze ate bat eginarazi dutela Donibane Lohizuneko elizan eta zigiluz hertsi dutela hura, errege eta infanta
|
bertatik
iragan orduko.... Bada baldinba, nihaurk ere orobat eginen dut Villagrandeko dukearekin eta haren emaztearekin, eta, halatan, jauregian ate berri handi bat eginaraziko dut, haiek iragan orduko zigilatuko dudana.
|
|
|
Baina behin baino gehiagotan erran dizut, halaber, ezen bazuela aitonak barrenean itzal bat eta halako ezinegon bat, bertze mota batekoa,
|
bere
iraganari eta etxeko iraganari lotua zegoena, bakean uzten ez zuena eta barrendik jaten zuena, eta luzeago mintzatu nahi nizuke horretaz.
|
|
|
Zergatik hartu ote zuen osabak erabaki hura eta zergatik iragan ote zuen marra? Pedro Huizirekin sasoin hartan desgogara zebilelako ote zen eta erakutsi nahi ziolako ezen Pedrok ere iragan zezakeela marra bere pinturetan, nola
|
berak
iragan baitzuen amorioan. Edo, Maddalenentzat sentitzen zuen amorio hartan kausitu ote zuen osabak beharrezko ukendua, zeinak Pedroren urruntasunak bihotzean eragin zion zauriaz senda baitzezakeen?
|
|
2001
|
|
|
Garai bateko maitale adeitsuak bidean nola usteldu diren sinetsi ezinik arituko da beharbada, denboraren errotak hezurrik gogorrenak ere kraskatzen dituela hausnartuz. Edota zoriontsua da agian, intentsua eta bizipen harrigarriz betea dagoen
|
bere
iragana gogora ekartzean. Memoriaren argazki zaharrak sekula aspertu gabe errepasatuz.
|
|
2002
|
|
|
1981eko urtarrileko goiz hotz hartan, Altzako anbulatorioko egongela batean zegoen Sara Huarte, medikua noiz itzuliko zain,
|
bere
iragana oroitzen zuen bitartean: bere haurtzaroko egun zoriontsuak, jaiotetxean, aita Jaxinto eta ama Pantxikerekin, amona Doloresekin eta bere ahizpa gazte Karmelerekin, baina baita egun zoritxarrekoak ere, edozein gaitzen eraginpean egin zituenak bereziki, baita griperik arinenarekin ere, gaitzak sortzen zion egoera orokor tamalgarriaz gain, Erramun Ibargoien herriko medikuaren injekzioen beldur izaten zelako; auzoan igarotako eskolako egunak, eta mojen ikastetxekoak, nondik bota baitzuten, Formación del Espíritu Nacionaleko señoritari azio sonatu hura egin ziolako; estudioak bukatu ondoren lanean hasi zen lehen eguna, eraikuntza enpresa batean, idazkari gisa; bere harremanak mutilekin:
|
|
|
Giro hartan, Sararen gogoak jauzi eta jauzi egiten zuen,
|
bere
iraganeko oroitzapenetatik inguruan ikusten zituen pazienteengana edo haiek zituzten elkarrizketetara: beste neskekin txingoka ibiltzen zèn garaiko pasadizoetatik honako agure zahar honen bronkitis kroniko ustezkora –ustezkoa baino gehiago ere bai, biriketako hauspotik ateratzen zitzaizkion hots eta ziztu disonanteen arabera, hats edo hitz egiten zuen bakoitzean–, agurearen bronkitis kronikotik mojen ikastetxera edo Alpujarretara, handik berriro itzultzeko andaluza zirudien atso batek zuèn arazo existentzial larrira, zeren esaten baitzuen lana besterik ez zuela egin, lana eta lana bizitza osoan, eta gizon pairatu, hori okerrena...
|
|
2003
|
|
|
Haurtzaroa bera ere estalki urrun batez ezkutatzen omen zuen. Pasadizo oso elaboratuen bidez mintzatzen omen zen
|
bere
iraganaz, eta azken egun horretan ere hitz totelka bezala mintzatu omen zitzaion, Sophiek, bere emazteak alegia, atzera egitea erabaki zuela esateko eta beldur zela ez ote zuen salatuko. Hori esatean, estalki batean bildurik, ipuin sorta luzatu omen zion eta egun batzuk barru bere autobiografia ekarriko ziola agindu.
|
|
|
Nik ez dut presarik –esan nion. Oraindik kafesne hotzari eragiten jarraitzen zuen eta
|
bere
iraganari ere eragiten jarraitzeko asmoa zuela zirudien.
|
|
|
–Oskarrentzat
|
bere
iraganarekiko zubia da manikia. Bere sustraiak.
|
|
2004
|
|
|
–Badirudi, gainera, Erdi Aroko gure arbaso haietako bat bankari judu bat zela, Matusalenen ondorengoa... –berea baitzuen obsesio hura ere Montseren amak,
|
bere
iragana edertzekoa eta urrezko orla batean sartzekoa.
|
|
2005
|
|
|
–Nor zen galdetu diodanean Mateo Urrestiren neska laguna zela esan dit, eta gero nor nintzen ni jakin nahi izan du. Mateok ez dio ez nitaz ez
|
bere
iraganaz hitz egin –ez zirudien haserre, harrituta ematen zuen.
|
|
2007
|
|
|
hain zuzen arrazoimenaren garaitia hori herri gogo mendebaldarraren garaitia zen Hegel-entzat. Orain arrazoimenak
|
bere
iragana begiratu besterik ez dauka, gailurretik: gizadiaren historia ageri da, arrazoimenaren pelegrinazioan mundutik berorren garaipenera Estatuan ekarri duen bide bezala.
|
|
2008
|
|
|
gazteleraren bidetik bakarrik beregana zezakeelakoan, edo gazteleraren ur argi handietan murgilduta, bestela esanda, huraxe baitzen, antza, mundu berri distiratsuan sartzeko bete behar zuèn ezinbesteko baldintza. Eta handik aurrera, jakina, barne prozesu haren ondorio gisa, Regina
|
bere
iragana madarikatzera iritsi zen, euskararen ur txiki iluna, azken batean, euskara mundu gris bat esateko gai baizik ez zèn heinean?, bere burua ere madarikatzen zuen bitartean, baita aitaren memoria ere, bide batez: ai eskolan gaztelania ongi ongi ikasi izan banu, ai bere garaian doña Engraciarekin ikasi banu, Ernestinak bezala?!, baina aitak ez zidan utzi:
|
|
|
Guadabrezorako bidaiak itxuraldatu zuen, eta itxuraldaketak bere eragina izan zuen etxekoekiko harremanetan, baita alabekikoetan ere, jakina. Markesa andereak, izan ere, ongi gogora zezakeen
|
bere
iragan urruna, noiz eta jende guztiak esaten baitzion alabak aitaren berdinak zirela, bai haiek jaio zirenean eta bai haiek hazita gero ere; markesa anderea, baina, ez zen gutxietsia sentitzen; aitzitik: poztu egiten zen halakoetan; are gehiago:
|
|
|
Gerardok begiak jaitsi zituen, zortzi segundora luzatutako isilunean, zeinean pentsatzekoa den errepaso bat eman ziola
|
bere
iragan hurbilari, film labur batean bezala, irudien jauzi ezin azkarragoetan, markesa anderea eta aita kalonjea kontsularen etxean, bezperan, urtarrilaren 5ean?
|
|
|
adarrak jarriko ote zizkidan, horrelako kartak idatzi izan banizkio???, errudun sentiarazi behar zuena bi aldetatik: alde batetik,
|
bere
iraganaren nolabaiteko kritika zelako, eta bestetik, galdera bera inmoralitate hutsa iruditzen zitzaiolako, are gehiago bere buruari kastitate botoa, senarrarekin hautsi zuèn egun berean doi, ezarri zionetik, Ama Birjina txit garbiaren gero eta antzekoago izateko saioan; esan nahi baita galdera burura etorri orduko uxatu nahi izan zuela markesa andereak; alferrik, uxatu orduko itzultzen baitzitzaion, obsesioa zurrunbilo baten begia da, galdera marka guztiak begiaren begi bistan biraka jartzen dituena?, harik eta ohartu zen arte, oharkabean ohartu ere, jokabide hura betikoa zuelako, baita oroimenaren kodean erregistratua zuelako ere, ondorioz?
|
|
|
Zakarregia zen beharbada irakasle izateko, eraman gutxikoa, eta jarrera horren atzean frustrazio handiak ezkutatzen zituela uste zuten askok. Gutxitan hitz egiten zuen
|
bere
iraganaz, baina kontatzen zuen apurretik antzeman zitekeen oroitzapen larriz, ekintza bortitzez betetako urteak bizi izan zituela. Ikasleren bat, iragan minari irekitako zirriztu horiek baliatu nahiz, galdera zehatzagoak egiten hasten bazitzaion,, urte onak izan ziren haiek, ez dute zerikusirik gaurkoekin?, erantzuten zuen gehienez ere, eta egunerokotasunera itzuli ohi zen, pentsamendu garaikidearen figura kanonikoak aztertzera alegia, eta bezperan eraikitako teoriaren bat desegiten hasiko zen, ikasle zintzoenen desesperaziorako.
|
|
|
Guadabrezorako bidaiak itxuraldatu zuen, eta itxuraldaketak bere eragina izan zuen etxekoekiko harremanetan, baita alabekikoetan ere, jakina. Markesa andereak, izan ere, ongi gogora zezakeen
|
bere
iragan urruna, noiz eta jende guztiak esaten baitzion alabak aitaren berdinak zirela, bai haiek jaio zirenean eta bai haiek hazita gero ere; markesa anderea, baina, ez zen gutxietsia sentitzen; aitzitik: poztu egiten zen halakoetan; are gehiago:
|
|
|
alabaren gaztetasunaren inbidia eta haren pasioaren inbidia; eta deabruzko galdera bat ere bururatu zitzaion, ausaz –" Ibili zen bezala ibiliko ote zitzaidan senarra, hots... adarrak jarriko ote zizkidan, horrelako kartak idatzi izan banizkio?" –, errudun sentiarazi behar zuena bi aldetatik: alde batetik,
|
bere
iraganaren nolabaiteko kritika zelako, eta bestetik, galdera bera inmoralitate hutsa iruditzen zitzaiolako, are gehiago bere buruari kastitate botoa –senarrarekin hautsi zuèn egun berean doi– ezarri zionetik, Ama Birjina txit garbiaren gero eta antzekoago izateko saioan; esan nahi baita galdera burura etorri orduko uxatu nahi izan zuela markesa andereak; alferrik, uxatu orduko itzultze... aski zuen hartarako, mila bider praktikatutako teoria haren arabera, berari begira zuèn hatz akusatzailea beste norbaiti begira jartzea; markesa andereak bazekien, apika, jokabide haren mugen berri, arazoa beste arazo batekin estali nahi izatea nekez izan baitaiteke ezeren irtenbide, baina berdin zitzaion, une hartan bizkar gainean zuèn zama arindu besterik ez baitzuen nahi, ziurki, eta orduan, hatza alabari zuzenduz, beroni bota zion berriro botatzekoa:
|
|
|
euskara kolpetik ahaztu eta burutik ezin ezabatu zuenez gero, gaztelera ikasi zuen, gaztelera ikasiz bakarrik estal baitzezakeen baztertuen estigma ezabagaitz hura, Hizkuntzazko Bataioa –horrela, letra larriz idatzia– gazteleraren bidetik bakarrik beregana zezakeelakoan, edo gazteleraren ur argi handietan murgilduta, bestela esanda, huraxe baitzen, antza, mundu berri distiratsuan sartzeko bete behar zuèn ezinbesteko baldintza. Eta handik aurrera, jakina, barne prozesu haren ondorio gisa, Regina
|
bere
iragana madarikatzera iritsi zen –euskararen ur txiki iluna, azken batean, euskara mundu gris bat esateko gai baizik ez zèn heinean–, bere burua ere madarikatzen zuen bitartean, baita aitaren memoria ere, bide batez: ai eskolan gaztelania ongi ongi ikasi izan banu, ai bere garaian doña Engraciarekin ikasi banu, Ernestinak bezala...!, baina aitak ez zidan utzi:
|
|
|
Gerardok begiak jaitsi zituen, zortzi segundora luzatutako isilunean, zeinean pentsatzekoa den errepaso bat eman ziola
|
bere
iragan hurbilari, film labur batean bezala, irudien jauzi ezin azkarragoetan... markesa anderea eta aita kalonjea kontsularen etxean –bezperan, urtarrilaren 5ean– oldarka sartu zirenetik, Gerardok eta Nataliak elkarri idatzitako gutunak erakusgai, bertatik irten ziren arte: amoranteen amodioa eta familiaren izen ona kontrajartzen zituèn gertaera sekuentzia baten kronika arrunta zen, gizonezko protagonistaren buru makurtze eta errendizioarekin amaitzen zena, eskandalu handi baten mehatxupean.
|
|
2009
|
|
|
UBM dena borroka bat da, Gandiaga
|
bere
iraganarekin (pertsonala eta poetikoa), bere ikuste ohikoarekin, batez ere bere hizkuntzarekin. Hizkuntzarekiko borrokari zor baitzaio liburu honetako errekurtso poetikoetatik asko.
|
|
|
Orain Alice sendaketa programan dago, drogatik ateratzeko,
|
bere
iragana ahazteko eta arimako osasuna ere berreskuratzeko. Gaixozain izan nahi luke.
|
|
|
Azkenean Brinken hartu zuten, diru zaintzailetzat. Gezur detektagailua, hatz marken ikerketak eta
|
bere
iraganari buruzko azterketak ongi egin zituen.
|
|
|
damuak antzerkitik zerbait izan zezakeen, bai, baina Adak bere antzerkian sinesten zuen; ongi portatuko naiz, esan zien aitari eta nebari; ongi portatuko naiz, izebari; ongi portatuko naiz, Maria Bibianari, erabaki ustez ezin irmoagoan; etxekoen lehen egunetako presiopean, halaxe ikusten zuen Adak, menturaz, etorkizuna? bere ahaleginaren ahaleginez eta borondate sendo baten bitartez,
|
bere
iraganaren itaxurak estaltzeko prest; are gehiago: estali ere, estali zuen zementu plaka batez iragana, halaxe irudituko zitzaion Adari, ausaz, memento batzuetan:
|
|
|
Nazario Orbe begiratu bat ematen ari zitzaion une hartan, ausaz,
|
bere
iraganari, noiz eta bere iragarpenak egiten baitzituen, semeen etorkizunari buruzkoak: Damaso, fabrikako laborategietako buru; Domingo, bulegoetako buru; Gabino, balizko obretako buru?; zertan geratu ziren, baina, bere iragarpenak?; Damasok esana zion nahiago zuela kimika irakasle jardun, fabrikan sartu baino; Domingok orbetartasunari muzin egin eta odola bera ere saldu zuen, etsaiaren aldera lerratuz, traidore zikina!; eta Gabino, azkenik, marrazketa linealerako dohain ezin hobeak zituena, arkitekto ezin hobea izateko, aitaren ametsik onenetan?, marrazketa hutsean geratu zen, Nazario Orbek berak askotan ulertzen ez zituèn marrazkiak eta koadroak egiten zituela, frantziskotarren seminarioan sartu baino lehen:
|
|
|
Eta Regina bezalaxe, heziketa bertsua zuten senar emazteek, funtsean?,
|
bere
iraganari beha jarri zen, arrazoiren bat aurkitzeko asmoz. Zer bekatu egin zuen berak horrelakoa merezi izateko?
|
|
|
Baina Reginak ere Nazariok bezalatsu behar zuen;
|
bere
iraganari beha, nekez ikus baitzezakeen bekaturik, munstroaren zoritxarreko zoritxarraren neurrikorik. Ez al zion markesa andereak, gainera, bere portaeraren laudorioa egin, Madrilgo tren geltokian agurtu zuenean:
|
|
|
Orduan, baina, Maria Bibiana atera zen Gabinoren alde; Maria Bibianak, izan ere, gai haren inguruan sekula ezer pentsatu ez zuela zirudienak, ohikoa ohiko inertziaz baliatzen da, azken batean, ohikoarekin jarraitzeko, baita iraganari eusteko ere, aldaketa txikienetik urrun?,
|
bere
iraganarekiko haustura, hausturatxoa, izan zuen, itxura batean, noiz eta bi txistulariak. Felipe eta Feliperen osaba?
|
|
|
inoiz gertatu zitzaion bezala, errukiaren ezusteko hazia hozitu zitzaion orduan ere, militar matxinatuen aurka senti zezakeèn gorrotoaren lurretan? hantxe, bere baitaren baitan; Domingok, beharbada, aita anaien irudia zuen buruan, eta bere buruari galdetzen ari zitzaion zer iraultza zen hura, anaia anaiaren aurrean jartzen zuena eta semea aitaren aurka; baina baliteke, halaber, Domingo bere burua madarikatzen aritzea,
|
bere
iraganarekin, etxekoekiko loturekin eta haiengandik jasotako heziketarekin, hautsi ezin zuelako, ez erabat bederen, burgeskume bat baitzen, azken batean, burgesiaren balio eskalari nolabait estekatua jarraitzen zuena, zer zen, bada, bere malenkonia hura, bihotza eta bihotzeko adorea lotzen zizkiona eta etsipen existentzial batez kutsatzen zuena??, Chaplinek behin argi eta garbi esan zion bezala:
|
|
|
Nazario Orbe begiratu bat ematen ari zitzaion une hartan, ausaz,
|
bere
iraganari, noiz eta bere iragarpenak egiten baitzituen, semeen etorkizunari buruzkoak: Damaso, fabrikako laborategietako buru; Domingo, bulegoetako buru; Gabino, balizko obretako buru...; zertan geratu ziren, baina, bere iragarpenak?; Damasok esana zion nahiago zuela kimika irakasle jardun, fabrikan sartu baino; Domingok orbetartasunari muzin egin eta odola bera ere saldu zuen, etsaiaren aldera lerratuz, traidore zikina!; eta Gabino, azkenik, marrazketa linealerako dohain ezin hobeak zituena –arkitekto ezin hobea izateko, aitaren ametsik onenetan–, marrazketa hutsean geratu zen, Nazario Orbek berak askotan ulertzen ez zituèn marrazkiak eta koadroak egiten zituela, frantziskotarren seminarioan sartu baino lehen:
|
|
|
Baina Reginak ere Nazariok bezalatsu behar zuen;
|
bere
iraganari beha, nekez ikus baitzezakeen bekaturik, munstroaren zoritxarreko zoritxarraren neurrikorik. Ez al zion markesa andereak, gainera, bere portaeraren laudorioa egin, Madrilgo tren geltokian agurtu zuenean:
|
|
|
Adak baietz esaten zien aitari eta Teofilo Mariari, baietz esaten zion izebari, baietz Maria Bibianari, guztiari esaten zion baietz; bazirudien, beraz, arrastoan sartzeko bidean zegoela; Adak, gainera, damututa zirudien, zinez: damuak antzerkitik zerbait izan zezakeen, bai, baina Adak bere antzerkian sinesten zuen; ongi portatuko naiz, esan zien aitari eta nebari; ongi portatuko naiz, izebari; ongi portatuko naiz, Maria Bibianari, erabaki ustez ezin irmoagoan; etxekoen lehen egunetako presiopean, halaxe ikusten zuen Adak, menturaz, etorkizuna... bere ahaleginaren ahaleginez eta borondate sendo baten bitartez,
|
bere
iraganaren itaxurak estaltzeko prest; are gehiago: estali ere, estali zuen zementu plaka batez iragana, halaxe irudituko zitzaion Adari, ausaz, memento batzuetan:
|
|
|
entzun al duk?"; esan nahi baita Domingok beste gauza batzuk zituela buruan: ...ezala, errukiaren ezusteko hazia hozitu zitzaion orduan ere, militar matxinatuen aurka senti zezakeèn gorrotoaren lurretan... hantxe, bere baitaren baitan; Domingok, beharbada, aita anaien irudia zuen buruan, eta bere buruari galdetzen ari zitzaion zer iraultza zen hura, anaia anaiaren aurrean jartzen zuena eta semea aitaren aurka; baina baliteke, halaber, Domingo bere burua madarikatzen aritzea,
|
bere
iraganarekin –etxekoekiko loturekin eta haiengandik jasotako heziketarekin– hautsi ezin zuelako, ez erabat bederen, burgeskume bat baitzen, azken batean, burgesiaren balio eskalari nolabait estekatua jarraitzen zuena –zer zen, bada, bere malenkonia hura, bihotza eta bihotzeko adorea lotzen zizkiona eta etsipen existentzial batez kutsatzen zuena? –, Chaplinek behin argi eta gar... burges txiki maitagarria haiz, baina burges txiki handi bat, funtsean; garaipenaren eguna zen, bai, baina kontua da Domingok ez zuela garaipen hura ospatu nahi, antza, berak bi egun lehenago ospatu zuelako ospatu beharrekoa, uztailaren 25ean hegazkinak kuartel militarrean bonba jaurti ahala, edo buruan pentsamendu soka hura zuelako, korapiloz josia, barrutik itotzeraino estutzen zuena eta garaipena behar bezala ospatzea eragozten ziona, halakoa baitzen komandantearen gorpuak sorrarazten zizkiòn sentimendu kontrajarrien zerrenda; Domingok ez zuen, beraz, garaipena ospatu nahi, are gutxiago etsaien gorpuei iseka eginez:
|
|
|
Orduan, baina, Maria Bibiana atera zen Gabinoren alde; Maria Bibianak, izan ere, gai haren inguruan sekula ezer pentsatu ez zuela zirudienak –ohikoa ohiko inertziaz baliatzen da, azken batean, ohikoarekin jarraitzeko, baita iraganari eusteko ere, aldaketa txikienetik urrun–,
|
bere
iraganarekiko haustura –hausturatxoa– izan zuen, itxura batean, noiz eta bi txistulariak –Felipe eta Feliperen osaba– agurtu baitzituen, hauek sendategian Gabinori egindako bisitaren ondotik –" Eskerrik asko, Francisco Javier" esan zion Maria Bibianak, eta Feliperen osabak erantzun: " Xabier, axola ez bazaizu..." –, Maria Bibianari begiak zabaldu eta begietan argi bat piztu baitzitzaion istant hartan –pentsamenduaren basamortuan galderaren bat sortu ahala pizten edo itzaltzen da argi bat–, aldaketa baten marka ere izan zitekeena; esan nahi baita Maria Bibianak kontzientzia pizte edo kontzientzia hartze gisa bizi izan zuela, ausaz, memento hura, kontzientzia gero eta zabalago bat eragingo ziona gerokoan, esan ere, halaxe esan baitzuen mahaikideen aurrean:
|
|
|
Eta Regina bezalaxe –heziketa bertsua zuten senar emazteek, funtsean–,
|
bere
iraganari beha jarri zen, arrazoiren bat aurkitzeko asmoz. Zer bekatu egin zuen berak horrelakoa merezi izateko?
|
|
2010
|
|
|
–Frantsesek uste zuten, Napoleonekin eta, mundua belaunikatuko zutela, baina hemen Alemania da Israel berria, Jainkoak beste herri guztien gainetik egoteko jarria?. Halaxe deitzen baitzion Alemaniari, Israel berria,
|
bere
iragan kulturaletik hautatutako adierazpide bakarretakoan, zeren, arbasoak juduak zituen arren, Errusiatik hiru mende lehenago etorriak, bere judutasunaren arrastoak ezabatzen ahalegindu baitzen aitona: judaismoa eta sinagoga erabat utzi zituen behintzat, familia osoarekin batera; hala, aukera zuen bakoitzean, aleman jatorriko alemanak baino alemanagoa zela erakusten saiatu zen, halako moldez, non Wagnerren musikaren zale ez ezik. Leipzigeko jenioaren musika hanpatsua zen, haren esanetan, Alemaniaren balioen esentzia hobekien islatzen zuena:
|
|
|
Eta guraizeekin kax kax, ilea nola mozten dion nabari du Julenek, eta adats moztuak xukaderan eta lurrean nola erortzen diren, hegaztien luma galduen antzera, eta xerlo erori horiekin batera
|
bere
iragana ere erauzi nahiko luke, edo etorkizuna bestela, eta dagoen dagoenean iraun, begiak itxita, ukalondoen kontra –orain eskuin, orain ezker– emakume baten sabelaldea nahi gabe bezala ukituz, eta aldi berean haren eskuak buruan, lepoan, garondoan sentituz, munduan besterik ez balitz bezala, ez errurik, ez aukeratu beharrik, ez konpromisorik, ez erantzukizunik, esku motx hori bakarrik...
|
|
|
Otto Horkheimer—, 1870/ 71ko frankoprusiar gerran parte hartu eta komandante maila bereganatu zuena, noiznahi aritzen zitzaigun gerra hartaz, tonurik triunfalistenean: ‘Frantsesek uste zuten, Napoleonekin eta, mundua belaunikatuko zutela, baina hemen Alemania da Israel berria, Jainkoak beste herri guztien gainetik egoteko jarria’ Halaxe deitzen baitzion Alemaniari, Israel berria,
|
bere
iragan kulturaletik hautatutako adierazpide bakarretakoan, zeren, arbasoak juduak zituen arren, Errusiatik hiru mende lehenago etorriak, bere judutasunaren arrastoak ezabatzen ahalegindu baitzen aitona: judaismoa eta sinagoga erabat utzi zituen behintzat, familia osoarekin batera; hala, aukera zuen bakoitzean, aleman jatorriko alemanak baino alemanagoa zela erakusten saiatu zen, halako moldez, non Wagnerren musikaren zale ez ezik —Leipzigeko jenioaren musika hanpatsua zen, haren esanetan, Alemaniaren balioen esentzia hobekien islatzen zuena:
|
|
2011
|
|
|
Eta orain, bainu bat hartu nahi zuen, orduan bezala,
|
bere
iragana oroitzeko, bertzerik ez bazen ere: haraxe joan zen alkate jauna paseoan, oinez, adinean aitzina egina zen arren, osasuntsu zegoen artean?, lagun batekin, automobila pare bat kilometrora aparkatu ondoren?
|
|
|
Badaude une hunkigarriak ere. Te katilu beroa eskuetan duela, Fiodor Dostoievskik
|
bere
iragan gorabeheratsuaren berri ematen dio neskari, eta orain bizi dituen estutasun ekonomikoak ere aipatzen dizkio.
|
|
|
Herri bat
|
bere
iragana osatuz hazten da. Herri baten. Volksgeista?
|
|
|
protagonistak ez baitira (komedietan usu gertatu ohi den legez) arketipoak, bakoitzak bere ezaugarriak eta ñabardurak ditu, eta ikuslea haiekin identifikatuta sentitu daiteke. Familiako kide bakoitzak
|
bere
iragana eta zama dauzka, sekretuak, kezkak, gezurrak, errezeloak, ametsak, helburu ezkutuak, eta oporrak etxean sartuta igaro beharrak miseria guztiak haizatzeko balioko die, baina era berean baita harremanak sendotzeko ere, elkar hobeto ezagutzeko, aitormenak egiteko eta barneak askatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Isilik igaro ditugu ondorengo minutuak, telebistako elkarrizketa amaitu arte. Susmatu bezala, putakumeak ez du hitz mendrenik izan
|
bere
iraganeko lagunentzat. Goitik behera begiratu diot, berriro ere, nire ondoan dagoen Paul honi.
|
|
|
Gosea berdindu eta autoa hartzera abiatu zen, Gilen bart eskainitako afariagatik zoriondu eta agurtu ondoren. Ez zen ausartu hari
|
bere
iraganaz ezertxo ere galdetzera, batez ere Beñati atsekaberik ez sortzearren, ez zezan honek uste izan berak argitu gabeko kontuak bere sukaldariaren bitartez Fran ikertzen saiatu zela.
|
|
|
Ni? Gilenenak,
|
bere
iraganak, bere bigarren bizitza kalapitatsuak, kitzikatu egiten ninduen?
|
|
|
Berriro bere etxaldea ikusi zuen, aintzira zingiratsua, bere aita atorra jantzirik sagastian, eta bere burua ere ikusi zuen, garai batean bezala, esnetegian tupinetako behatzaz biltzen. Baina, oraingo oreneko distiretara,
|
bere
iraganeko bizitza, ordura arte hain argitsua, zeharo histen zen, eta zalantzan jartzen zuen bizi izana ere ia. Bera han zegoen; bestez, dantzaren inguruan, itzala besterik ez zegoen, gainerako guztiaren gainean kokatuta.
|
|
2013
|
|
|
Hamzak, beraz, aitonaren esku luzeari esker, bere lantxoa zuen; Hamza, baina, zati eginik zegoen: alde batetik,
|
bere
iragana ikusten zuen, noiz eta, Allahk gidatuta, Al Qaidan sartzeko gogoz ibili baitzen, idealismo osoz, azkenean Afganistango gerran murgilduta ibili zen arren, hura ere. Iparreko Aliantzaren eta Kabulgo gobernuko kolaborazionisten aurka aritzea, alegia. Yazîd mendekatzeko bertze era bat izan zitekeelakoan; bertzetik, bere porrota zegoen, etxera itzultzera eraman zuena?
|
|
|
zenbat eta munduan zehar gehiago ibili, orduan eta euskaldunago sentitzen zen, baita orduan eta internazionalistago ere: esan nahi baita Loren ez zegoela
|
bere
iraganaz damututa; bere ideiei eusten ziela, alegia, antiinperialista amorratua zen, bidaiei buruzko erreportajeak egin eta, noizbehinka, han eta hemen ematen zituena: eskoletan, zahar etxeetan eta beste zentro sozial batzuetan?, ETAren borroka armatuarekin gero eta kritikoagoa bazen ere, praxiaren ikuspuntutik etikarenetik baino gehiago:
|
|
|
Barre eginarazi nahi nioke, baina ez dut lortu.
|
Bere
iraganaz dakidan gauza bakarra institutuan sortu zuten musika taldeari buruzko kontakizuna da. Hori pare bat aldiz kontatu didala erantzuten dit.
|
|
|
Joan zirenean, Elizabethek, bere burua Darcy jaunaren kontra gehiago sumintzeko edo, Kenten zenez geroztik Janek idatziak zizkion gutun guztiak aztertzea hartu zuen zeregin. Ez zuten benetako kexurik gordetzen, ez zen
|
bertan
iraganeko gertaeren berpizterik, ezta oraingo oinazearen aipamenik ere. Baina oro har, eta ia lerro bakoitzean, Janeren estiloak ezaugarri izan ohi zuen alaitasuna falta zen, nahiz eta alaitasun hura ia ez zen inoiz lainotzen, bere buruarekin bakean egoteaz gain, beste guztiak gozo hartzen zituen gogo bare batetik baitzetorren.
|
|
|
Gizonaren atxikimenduak esker ona sortzen zuen; bere izaerak, oro har, begirunea; baina Elizabethek ezin zuen bera onetsi, ez eta emandako ezetzaz une batez ere damutu, edo Darcy berriro ikusteko gogorik txikiena izan.
|
Bere
iragan jokaera sumin eta damu iturri etengabea zen Elizabethentzat; eta bere etxekoen akats zoritxarrekoek xangrin are larriagoa sortzen zioten. Ez zuten konponbiderik.
|
|
|
Gardiner anderea harrituta zegoen, eta kezkatuta; baina,
|
bere
iragan atseginen gertalekuetara hurreratzen ari zirenez, gogoeta guztiek oroitzearen xarmari eman zioten bide; eta arduratuegi zegoen gune interesgarri guztiak eta euron inguruak senarrari erakusten, beste ezertaz gogoratzeko. Goizeko ibilaldiak neka neka eginda utzi bazuen ere, bazkaldu bezain laster kalean zen ostera ere iraganeko ezagunen bila, eta urte askotako etenaren ostean berpiztutako harremanen berotan eman zuten iluntzea.
|
|
|
zenbat eta munduan zehar gehiago ibili, orduan eta euskaldunago sentitzen zen, baita orduan eta internazionalistago ere: esan nahi baita Loren ez zegoela
|
bere
iraganaz damututa; bere ideiei eusten ziela, alegia –antiinperialista amorratua zen, bidaiei buruzko erreportajeak egin eta, noizbehinka, han eta hemen ematen zituena: eskoletan, zahar etxeetan eta beste zentro sozial batzuetan–, ETAren borroka armatuarekin gero eta kritikoagoa bazen ere, praxiaren ikuspuntutik etikarenetik baino gehiago:
|
|
|
Hamzak, beraz, aitonaren esku luzeari esker, bere lantxoa zuen; Hamza, baina, zati eginik zegoen: alde batetik,
|
bere
iragana ikusten zuen, noiz eta, Allahk gidatuta, Al Qaidan sartzeko gogoz ibili baitzen, idealismo osoz, azkenean Afganistango gerran murgilduta ibili zen arren, hura ere –Iparreko Aliantzaren eta Kabulgo gobernuko kolaborazionisten aurka aritzea, alegia– Yazîd mendekatzeko bertze era bat izan zitekeelakoan; bertzetik, bere porrota zegoen, etxera itzultzera eraman zuena......
|
|
2014
|
|
|
Garai horretan ez nuen ezagutzen. Monikak istorio izugarriak kontatzen zituen beti
|
bere
iraganaz. Eta gero, elkarrekin gaudenetik, mota guztietako zorigaitzak gertatu zaizkio, bata bestearen ondoren.
|
|
|
Laukoteak eta lur emaileak elkar agurtu dutenean, Joxek telefono mugikorra hartu du poliziei deitzeko. Kanposantuko irteeran Oihanek burdinazko atea itxi du hiru lagunak
|
bere aurretik
iragan direnean.
|
|
|
–Eötvös kazetari politiko eragintsuak Renanen posturari aurre hartu zion, 1865ean definizio hau eman zuenean: «nazionalitatea ez da deus besterik batasunaren kontzientzia baino, jende multzo tarro batena,
|
bere
iraganaren oroitzapen amankomunak, egungo egoerak eta handik jalgitzen den interesen eta sentimenduen erkidegoak ernearazia»? 1517.
|
|
|
80 Ib., 70 Renan, dikotomiaren ordezkari gailenak, bat batean dikotomiarekin ez dauka zerikusirik: . Renanen teoria, beraz, ez da politiko borondatezkoa, ezta etniko linguistikoa ere, komunitate bakoitzak
|
bere
iraganean, orainean eta geroan elementu haiekin [zeintzuekin] egiten duen konbinaketaren onarpenezkoa baizik? (47).
|
|
|
Baina Errepublikarekin eta espiritu publiko antialemanarekin neurri batean bederen adiskidetua dela erakusteko, bai jendaurrean eta bai bere buruaren aurrean kontuak garbitu beharrean sentitu da.
|
Bere
iragan intelektual eta politikoak ezagunegiak dira, nolabait distantziatu beharra dauka betiko bere diskurtso antirrepublikanotik. Renanen pentsamendu elitista ez da aldatu, bere historiaren interpretazio esentziala ez da aldatu, bere lehentasun eta hobespen sozialak ez dira aldatu, eta bere erdeinuak ere ez.
|
|
|
Gurasoak hil, eta artean Unibertsitatetik atera berria zela, Klemente Elustondo Arrieta adoptatuarentzat kolpe ikaragarria izan zen
|
bere
iraganaren pasarte ezkutu horiek ezagutzea.
|
|
|
Bolada hartan, hondoa jota zegoela, Elustondo kapitain buruak barrabaskeria galanta antolatu zuen Irrintzi Operazioan. Erabaki negargarria hartu zuen, eta hankaz gora jarri zuen
|
bere
iragana, oraina, eta etorkizuna.
|
|
|
Gero, berreskuratu zituen Felisak galdutako kiloak, berreskuratu zuen umorea, berreskuratu zuen, harategian lanean hasi zenean, batez ere? autoestimua; iritsi zen
|
bere
iragan gogor hartaz barre egitera, hartarako poema labur bat ere asmatzen zuela, ahotan noiznahi edukitzen zuena: –Mademoisselle Boulimie zena/ bihurtu zen berriro Felisa:
|
|
2015
|
|
|
Egunetako kontua izan zitekeela enpresaren buru izatearena; berehala sentitu zen gaizki. Alberto Agirre ondo portatu zen berarekin, errespetuz tratatu zuen,
|
bere
iragana ezagutu arren. Gainera, berari zor zion bizitza konpontzeko zeukan azken aukera.
|
|
|
Beldur zen. Hasieran pentsatu zuen Jose bulegoan zakar sartu eta oihu batzuk egingo zizkiola,
|
bere
iragana oroituz, drogak?, irainen bat, puta zikina edo antzeko zerbait, eta hori dena.
|
|
|
Ez zukeen horrelakorik egin behar. Zerbait gertatuz gero, norbaitek inguruan ikusi zuela esan zezakeen eta,
|
bere
iragana ezagututa, inork ez luke sinetsiko kasualitatea zenik. Josek ez zion ezer esaten, dena ondo zihoala besterik ez.
|
|
|
Eta, aurrerantzean, bizirik iraun zuen gizon hark
|
bere
iragana aztertu besterik ez zuen egin, gau eta egun,, noiz, nola, zergatik jakin nahian.
|
|
|
...atzan beraren oroitzapena arnastuz, birikak akaroz eta haren usainez betez, ohean beraren barruko kamiseta batekin lo eginez, izarak sekula aldatu gabe, etxe osoa miatuz hil aurretik niretzat idatziko zuen gutunen baten bila, berak eginiko supermerkaturako zerrenda baten bila, beraren argazkien artean lo geratuz, elkarrekin entzuten genuen musika entzunez diskoa heriorantz urratzen doan bitartean,
|
berak
iraganean irakurritako liburuak irakurriz behin berak buruan izandako istorioak neureganatzearren, burkoan beraren ileen bila, beraren desodorantea emanez, beraren komuneko ispilua aztertuz berarena izandako isla lausoenaren bila. Ez dakit gure etxean geratuko ote nintzatekeen, apurka apurka amatatzen doan beraren presentzia xurgatuz, oxigeno barik gelditzen ari dela dakienaren pare.
|
|
|
James Ellroy da idazlea, polizi eleberriak egiten dituen idazle estatubatuarra (losangelestarra, zehatzago esanda), eta irakurtzen aritu nintzen liburua My dark places (Nire bazter ilunak): idazleak hamar urte zituela, ama hil zioten, sekula argitu ez zen hilketa batean; handik ia berrogei urtera, nahita ahaztua izan duen gertaera hartara itzultzen da, hilketa eta haren inguruabar guztiak xehe xehe kontatzeko, batetik, eta egia deskubritu nahi lukeen ikerketa berri bat abiarazteko, bestetik;
|
bere
iraganarekiko kontu garbiketa gordina dago liburu osoan, eta batik bat bere amaren oroitzapenarekiko zor kitatze zirraragarri bat. Halako batean esaldi bat botatzen du Ellroyk, gogoan geratu zitzaidana.
|
|
|
Kazetari honek ez du ikusi, herrialdera egin dituen bidaietan, ume bakar bat goseturik, gaizki jantzita edo zaintzarik gabe.
|
Bere
iragan koloniala eta kokatuta dagoen eremu geografikoa kontuan hartuta, ez zait meritu txikia iruditzen. Eta hori adibide bat besterik ez da.
|
|
2016
|
|
|
Kepa mutil gaztea biziki azkarra zen, hala gogoz, nola gorputzez, mutiko aditua eta usu ez den bezala, zientzian eta artean trebea. Andre ikertzailearen interes ikaragarria pizten zuen eta denbora anitz
|
berarekin
iragaiten zuen. Maddik lorturiko izakia hain minbera zen, non giza sentimenduak osoki bere baitan zituen, eta horrek, elkarren arteko interesa piztu zuen.
|
|
|
Pentsa mendiko bere iturritik lasai jaisten ari den ibaia, harriz harri txinpartatzen dena, ur jauziz ur bare beherantz doana, maldaren haizeak bultzatzen duena, igerika itsaso egarrituaren alderantz dabilena.
|
Bere
iragana den iturritik eginiko bidea itsasoa den gerorantz badoa, orainez orain, itsasgoraren indarra parez pare aurkitu arte eta behingoz hatsa hartu arte. Ur gaziaren gustu samina dasuma eta bat batean, hor dago geldirik, ezin aitzinera joanik, atzetik bultzaka, aurretik indarka.
|
|
|
Sapek zioen horrek, alderantzizko bidaia batean, bere seme alaben ADNa izango zuela eta bere oraingo nortasuna ez zuela ezagutuko, heriotzan ditaikeen betiereko bizia den Jainkoa,
|
bere
iragana izan zitekeena, Darwin, bere geroa.
|
|
|
Burumakur zeuden gizon guziei anitz kostatu izan zitzaien hauxe egitea, baina ez ote zuten egon behar bizi berriaz egarri? Jainkoa depresio tristean sartu zela zirudien,
|
bere
iraganiko ekintzaz damutu balitz bezala. Ez bakarrik hori, gizakiak, bera gabe, bidaia berri bat egiteko prest ikusten zituelako ere.
|
|
|
Une egokia zela iruditu zait
|
bere
iraganaz hitz egiteko, eta galdetu diot, baina buruarekin arbuio keinu bat egin du, kontakizunak luze joko lukeela esan nahiko zuen, edo bere iraganak interes gutxi duela. Ordulariari begiratu urduria bota dio segidan, eta joan egin behar duela esan du kolpetik.
|
|
|
Une egokia zela iruditu zait bere iraganaz hitz egiteko, eta galdetu diot, baina buruarekin arbuio keinu bat egin du, kontakizunak luze joko lukeela esan nahiko zuen, edo
|
bere
iraganak interes gutxi duela. Ordulariari begiratu urduria bota dio segidan, eta joan egin behar duela esan du kolpetik.
|
|
|
Amak ez zuen inoiz oso luze erantzun nahi izaten; erantzuna beti bera izaten zen, edo berdintsua, aldaketa eta ñabardura gutxirekin, eta Alsinak atera zuen ondoriotzat ama tristatu egiten zela bere senar hilaren historiaz oroitzen zenean eta horregatik ez zuela nahi izaten gehiegi luzatu, gogorapenen isuriari hesia jartzearren, bestela tristurak guztiz blaitu eta itoko zuen beldurrez, batez ere heriotzaz galdetzen zionean negarraren mugan amaitzen baitzuen amak eta alabari eskatzen mesedez ez galdetzeko gehiago, tristeegia zela berarentzat dena gogoratu beharra. Alsinarentzat, ordea, film zoragarri baten modukoa zen hura, abentura eta maitasuna elkarrekin lotzen zituen pelikula, eta gainera
|
bere
iragana, bere sorrera, bere jatorria eta bere herriaren patua dena batean biltzen zituena, inoiz Hollywoodek sorturiko maisulanik biribilenaren pare. Beharbada horrexegatik zaletu zen txikitatik zinemarekin, eta bere lagunak komedia arrosekin edo Elvis Presley zein James Deanen filmekin txoratu arren, berak nahiago izaten zituen film zaharragoak, bere amaren belaunaldikoak edo, Gary Cooper, Humphrey Bogart, Cary Grant edo William Holden bezalako protagonistak zituztenak, haien antzeko imajinatu nahi izaten zuelako bere aita, eta film haien artean gerrakoak zituen kuttunen, edo gerra eta amodioa nahasten zituztenak, hala nola Afrikako Erregina, Humphrey Bogart eta Catherine Hepburn ekin, edo Noren hil ezkilak?, Gary Cooper eta Ingrid Bergman ekin, azken hau gainera Espainiako Gerra Zibilean gertatzen zena, ez Euskal Herrian baina nahiko hurrean, nahiz eta bere amak ez izan ez Ingrid Bergman ez Catherine Hepburn en antzik.
|
|
|
zatiketa garaiak izan direla orain artekoak, «lehia» egon dela, bai alderdi abertzaleen artean, bai euskalgintzako eragileen artean?, eta lankidetza ezinbesteko dela. «Sinetsita gaude euskararen komunitateari asko komeni zaiola esparru komunak sendotzea eta zabaltzea, beharrezkoa dugula euskaltzaleok barneratzea lotzen gaituena garrantzitsuagoa dela eta soilik denon arteko lankidetzarekin lor lezakeela euskarak
|
bere
iraganari dagokion etorkizuna».
|
|
|
Horrela, herrialdeak elkarren artean konpara ditzakezu, edo herrialde
|
beraren
iragana eta
|
|
2017
|
|
|
Gezur handi batean bizi izan zela pentsatu zuen Lunak orduan. Denek zekiten
|
bere
iragana eta bere bizitza. Amak, amonak, Claudiak eta Inaxik.
|
|
|
Baina giroa zapuzten ari zen gure sirena xaharraren hasperenekin. Urte berri bakoitzarekin harek ere Azken Juizio txipi bat bizi zuen; harek ere behako bat ematen zion
|
bere
iraganari, pisuan ezartzen zuen bere bizitza, eta alferrikaldua aurkitzen. Egun seinaleetan emakume haren kaska bipilduan hiriak, gizonak, zetazko soinekoak, xanpainak, bizar perfumatuak jaikitzen ziren oroimenaren hilobietatik eta oihuka hasten ziren.
|
|
|
Nola kanoirik ez geneukan, bi zizpa mailegatu genituen, eta erabaki genuen muino tontorrean itxarongo genuela eta, gure foka xaharra bere kulunka trauskilaz zangala mangala hondartzan ikusi bezain laster, diosala egingo geniola fusilada batekin. Eta hori guztia, amoreagatik hain egun seinalean berpiztu zitzan erribera mortu horretan
|
bere
iraganeko handitasunak; hura ere, gaixo dohakabea, istant batez bederen ilusioz bizi zedin sinisturik berriro zela harako bular gogorreko, mokasin txarolatuzko eta zetazko galtzerdiekiko behialako andereño gazte masail gorria. Izan ere, zertarako izango litzateke Kristoren Berpizkundea baldin seinale bat ez balitz gure baitan berpizteko gaztetasuna, bozkarioa eta mirakuluekiko fedea, eta itzularazteko cocotte xahar bat bere hogei urteko adin floriara?
|
|
|
Agerikoa zenez oso kontuz berrikusi zuen
|
bere
iragana, baita ondoriorik atera ere.
|
|
|
Alegia, ehun urte eta gero, atzera, sano? egotera itzuli nahita tematzen dela oraindik,
|
bere
iragan kokolora,, han eroso sentitzeko?).
|
|
|
Zer erakusten digun portreta horrek? Hautu gaitzak egin behar dituen gizarte bat,
|
bere
iragana eta izatea ukatu gabe XXI. mendean ere herri izaten jarraitu nahi badu.
|
|
2018
|
|
|
Subertsiorik bada, legearen barruko subertsioa izango da orduan, legeak bere buruaren kontra jotzen duenean eta bere buruaren ustegabeko permutazioak ernetzen zaizkionean sortuko diren aukeren bitartez. Kulturalki eraikitako gorputza askatu egingo da, baina ez
|
bere
iragan «naturalera» edo hastapenetako plazeretara itzultzeko, baizik eta aukera kulturalen etorkizun ireki batera abiatzeko.
|
|
|
Grezia aro klasikotzat daukagu eta klasikoa erromantikoari kontrajartzen diogu. Erromantikoa, orainaldia iragan poetizatu eta idealizatu baten argitan bizi duena baldin bada, herririk erromantikoena munduan, zioen J. Burckhardt ek, grekoa da,
|
bere
iraganaren mitologia guztiarekin(, ganz kolossale Romantik?). Klasizismo guztiak lirateke erromantikoak.
|
|
|
Horretan pentsatzen dabil Itzi, ispilura begira, baina azaletik,
|
bere
iraganaren xehetasunetan askorik sakondu gabe. Min ematen baitu.
|
|
|
Gauza bat da inoiz psikiatraren kontsultatik pasa ez izana, eta beste gauza bat?
|
Bere
iraganari buruz ari denean, depresioa eta bulimia ohikoak izan direla adierazten du.
|
|
|
Hemezortzi urterekin zahartu nintzen». Liburuaren lehen lerro horiek erakusten digute, denik eta usadio autobiografiko argienean, abiapuntu izan duen egoera, idazleari
|
bere
iraganari buruz idaztea eragin diona: gizon batek haren aurpegiaren eboluzioa aztertu eta dio behiala baino ederrago ikusten duela orain.
|
|
|
Gauzak arinago hartzera, iraganarekin lotzen gaituena gogora ekartzeko ariketa dela esan genezake, baina horixe, ekartzekoa, hemen ez baitago jada, aspaldi joana baita.
|
Bere baitan
iragana eta etorkizuna eraman arren, orainak ez du oraina baino ezagutzen. Beste modu batera esanda, bizitzak jarraitu egiten du.
|
|
2019
|
|
|
Emakumearen jarrera aldatu egiten da salbazioa noren bitartez espero duen, seme baten bidez ala alaba baten bidez; semearekin izan ohi du esperantzarik biziena.
|
Bere
iragan sakon sakonetik, berriro datorkio gizon hura, zeinaren agerraldi zoragarria espero baitzuen behinola; zain egon da haur jaioberriaren lehenbiziko zezel hotsak adituz geroztik: aitak ekarri ez dizkion altxor guztiak semeak ekarriko dizkion egunaren zain.
|
|
|
Alabarekin itsuki identifikatzen den ama ere tiranikoa da berdin berdin; zera nahi du, gaztaroari berrekin, bere heldu esperientziaz baliaturik: hala, bere burua iraganetik salbatuz,
|
bere
iragana salbatuko du; berak nahi bezalako suhia aukeratuko du, sekula izan gabeko senar amestu hura bezalakoa; pinpirina eta samurra denez, askotan imajinatuko du suhiak bera esposatzen duela bihotzaren txokoren batean; alabaren bitartez aseko du aspalditik duen aberastasun, arrakasta eta loria gosea; maiz deskribatu izan dute nola emakume batzuek gogotsu, bultzatzen, duten alaba sedukzio munduaren, zinemaren, antzerkiaren bidera; alabari kontu egiteko aitzakiaz, haren bizitzaz jabetzen dira:
|
|
|
Eguneroko intimo bat idazteari ekiten dio; konfiantzazko lagun ulerberak aurkitzen baditu, bihotza husten du solasaldi amaigabeetan, eta damuak eta kexak darabiltza gogoan egun eta gau. Neska gazteak nola amesten duen zer izango den geroan, bada, halaxe ekartzen du gogora zer izan zitekeen
|
bere
iragana; buruan dabilzkio baliatu ez zituen aukerak, eta ipuin ederrak ontzen ditu atzera begira. H. Deutschek aipatzen duen kasu batean, emakume batek oso gazterik hautsi zuen ezkontza zoritxarreko bat, eta, gero, bare bare pasatu zituen urte asko, bigarren gizonarekin:
|
|
|
Ondo zahartzen den emakumeak badaki objektu erotikoa izateari uzten ari zaiola, eta ez soilik bere haragiak jadanik ez diolako altxor freskorik eskaintzen gizonari: baita
|
bere
iraganak eta esperientziak pertsona bihurtzen dutelako ere, nahi ala ez; borroka egin du, maitatu, desiratu, sufritu, gozatu, dena bere kabuz: autonomia horrek intimidatu egiten du; emakumeak ahalegina egiten du autonomia hori ukatzeko; feminitatea esajeratzen du, bere burua apaintzen, lurrina ematen, eta osoki da xarma, grazia, immanentzia hutsa; begirada xaloz eta haur doinuz miresten du gizonezko solaskidea, eta, kontu kontari, gogora dakartza umetako oroitzapenak; mintzatu beharrean, txor txor aritzen da, eta eskuak astintzen ditu, algaraka barre egiten.
|
|
|
orduantxe jakiten du zer diren abandonamenduaren larrimin guztia eta askatasunaren zorabioa. ...batez ere amarekiko loturak lehendik hautsiak baldin bazituen, dramarik gabe urrunduko da haiengandik; oraindik haien mende baldin badago eta praktikan haien babesean segitzeko modurik baldin badu, samurragoa izango zaio bere kondizioa aldatzea; gehienetan, ordea, nahiz eta deseatzen egon aitaren etxetik alde egiteko, nahasita sentitzen da bera parte zen sozietate txiki horretatik bereizia denean,
|
bere
iraganetik, oinarri seguruz osaturiko bere haur unibertsotik, balio bermatuetatik erauzia denean. Bizitza erotiko kartsu betea izatea du berriro immanentziaren bakean murgiltzeko modu bakarra, baina, normalean, asebetea baino gehiago aztoratua dago hasieran; sexu iniziazioak, hobea zein okerragoa izan, nahasmendua handitu besterik ez dio egiten.
|
|
|
Etxe berriko bakardadean, gutxi asko arrotza zaion gizon bati lotuta, neska izateari utzi eta emazte bihurturik, bera ere ama izatera kondenatuta, hozmindurik sentitzen da; amaren sabeletik urrundua da betiko, helbururik onartzen ez dion mundu baten erdian galdua, izotzezko orainaldi batean abandonatua, eta asperdura eta faktikotasun hutsaren geza zer diren ikasten du. Sufrimendu hori modu txundigarrian adierazia dago Tolstoi kondesa gaztearen egunerokoan; gogo beroz eman dio ezkon hitza miresten zuen idazle bikainari; Jasnaia Polianako zurezko balkoian pairatu dituen besarkada kartsuen ondoren, haragizko amodioaz nazkaturik dago, beretarrengandik urrun,
|
bere
iraganetik erauzirik, senargai zortzi egunez izan dituen gizon batekin, zeinak hamazazpi urte gehiago baititu, eta berari guztiz arrotzak zaizkion iragan bat eta interes batzuk; Sofiari dena hutsa iruditzen zaio, izoztua; loaldi bat besterik ez da haren bizitza. Aipatzekoak dira bere ezkontzaren hasierari buruz egiten duen kontakizuna eta egunekoaren lehen urteetako orrialdeak.
|