|
2017
|
|
|
Hiri Buruzagiarekin zeuden gogoberotuta. Errua Ernest Hemingway idazleak zuen, zehatzago
|
berak
idatzitako The Sun Also Rises izeneko nobelak Fiesta izenez ere ezaguna, zeina 1928 urtean itzuli baitzen alemanera. Breslauer apika ez hainbeste, baina Schwarzenbach, bere biografia eta obra ezagututa, identifikatuta sentitu zen ziur nobelako pertsonaiekin, lost generation delakoa irudikatu zutenak.
|
|
|
Atxiloan Ferreirak baieztatu egin zuen
|
berak
idatzitakoa zela errelatoa, hilketa akusazioa behin eta berriro ukatu zuen arren. Izan ere, deskribaturiko gertaera eta pertsonaia guztiak asmatuak omen ziren, irudimenetik sortuak.
|
|
|
Bestela, bakoitza bestearen kopia izango dela beti. Ildo
|
berean
idatzitakoa. Ideia berririk gabe.
|
|
|
Bizitza" liluragarria" izan zuela errepikatzen da nazioartean
|
berari buruz
idatzi diren testuetan. Azken mende aldaketarekin areagotu egin zen bere presentzia argitalpen zientifikoetan eta gerora apaldu den arren urtero idazten dute berari buruz.
|
|
|
Gaixotasunak aurrera egin ahala
|
berak
idatzitakoak oro ahaztea, ez zitzaidan, honenbestez, hain larria iruditu. Ez zuen sekula bere polizi nobelekiko sobera atxikimendu sentitu.
|
|
|
Txantxatzat hartuko genukeen beste edozein egoeratan, baina han ez zen txantxarik. Zertan ariko eta,
|
berak
idatzitako liburuak irakurtzen ari zen, erabat ezezaguna zitzaion idazle batenak balira bezala. Harritu aurpegia ere jartzen zuen orrialdeak pasatu ahala, eta txalo jotzen zuen tarteka(" Ona, txo, ona!"), irribarrea erantzi gabe, ezustez ezuste doan irakurle txunditu.
|
|
|
Etxaberen liburuak eskatzen zizkigun, eta anaiak Raymond Chandler, Jean Claude Izzo, Patricia Highsmith edo eta Fred Vargasen nobelak eramaten zizkion arren, muzin egiten zien denei.
|
Berak
idatzitakoak bakarrik nahi zituen. Etxaberenak.
|
|
|
Ikusten nuen, bai. Ageriko azalpenik gabe,
|
berak
idatzitakoak ahaztetik, besteek idatzitakoak bereak zirela uste izatera igaro zen aitaren memoria matxuratua astebeteko epean. Asteazken hartan hasi eta ohean hilik aurkitu zuten egunera arte pasa ziren sei hilabeteetan, besteak beste, Madame Bovary, Ana Karenina, Harrotasuna eta aurrejuzkuak, Parmako Kartusia eta Katharina Blumen ohore galdua zuzendu zituen," argitaletxearen enkarguz" beti ere, berak esaten zuenez (Böllen liburuari zuzenketa arin batzuk baino ez zizkion egin).
|
|
2018
|
|
|
John Maxwell Coetzeeren (Cape Town, Hego Afrika, 1940) maisutasunak ez du mugarik. Hegoafrikarra aise jar daiteke Fiodor Dostoievskiren larruan, eta Pavel semeordea hil ostean Dresdenetik San Petersburgora egindako bidaia errusiar egileak
|
berak
idatz zezakeen nobela batean irudikatu, The master of San Petersburg (1994) lanean egin bezala. Edo Mendebaldeko literaturako klasiko bat berridatz dezake, Robinson Crusoe (1719) esaterako, emakume baten ikuspuntutik kontatzeko istorioa, Foe (1986) nobelan egin bezala.
|
|
|
Eta arrazoi honengatik gelditzen da euskara abaildurik, inolako ohorerik gabe. Eta beste nazio guztiek uste dute hizkuntza honetan ezin deus ere idatzi daitekeela, gainerako guztiek
|
berean
idazten duten eran.
|
|
|
Bestalde, zaila da pentsatzea Barandiaranek ez zekiela hitz determinatuen bukaerako" ua" ekialdeko euskalkietan" ia" ahoskatzen dela. Baina ezin da hipotesi hori baztertu,
|
berak
idatzi baitzuen (1984: 124) Mendibeko Mairuetxen" ahatxe larri bat urrez beterik ihortziik bazela", segur aski" ahatxe larria" edo" ahatxe larru bat" esan ziotelarik; beste ikerketa batean ere (1962b:
|
|
2019
|
|
|
Euskaraz, ezin, idatziak ez luke publikorik. Canoren alter egoak
|
beretzat
idatziko luke nobela, bere buruarentzat baino ez. Aldiz, nobela beste hizkuntza batean idatziko balu, demagun gazteleraz, Unamuno berpiztu batek garaipen oihu arranditsu batez egingo liguke ongi etorri Canori eta negozio honetan gabiltzanoi:
|
|
|
Guda zibila amaitzeko probintzietako Jauntxoekin tratu bat sinatzea zuen lortu. Tratado del Pilar Dokumentua
|
berak
idatzi zuen. Hiru puntu garrantzitsu zeuzkan dokumentuak:
|
|
|
Mwezi anderea izenburua ipinita zion karpeta zabalduta, Norak orri horiztatuetan aurrera egin zuen. Idatzi ahala ez zuen paperetan zegoena albaintzen, bere horretan utzi nahi zuen, Mwezik
|
berak
idatzia zuen bezala jartzea, izen, aditz, izenorde, egitura, xehetasun eta beste enparauak aintzat hartuta, bizipena errespetatuz. Hala ez egitea bekatu larritzat zuen.
|
|
|
Sare sozialetan ere
|
berak
idazten du zure ordez, ezta?
|
|
|
131 Hobeto interpretatuko genuke gure papera aldi
|
berean
idazten ibili behar izan ez bagenu.
|
|
|
|
Berak
idatzi zuen De Gaulle eta Churchillen arteko hitzarmena, 1940ko abuztuaren 7an sinatu zutena. Manuel Irujorekin batera, euskal tropa bat Ingalaterran sortzen ahalegindu zen, baina Churchillek ez zuen onartu Francoren neutraltasuna galtzeko beldurrez.
|
|
|
Hura ikaragarria zen, bihotzaltxagarria, hunkigarria, eta hunkigarriagoa oraindik Amets Arzallus bertsolari hendaiarrak Korrikaren 2.587 kilometroak eginda zituen zurezko lekukoaren barneko mezua atera eta ozenki irakurtzeari ekin zionean.
|
Berak
idatzia zen.
|
|
2020
|
|
|
Literatura handiko tituluak bildu dira. Bestela askotan dira, ez idazleen liburuak, baizik eta bizitza zirraragarria izan duen jendearenak, ez gutxitan jende horrek
|
berak
idatziak. Eta kasu guztietan ere jakingarri gertatuko zaizkigunak.
|
|
|
kaleratu eta ondorengo lau hilabeteetan, zortzi kritika literario. Batzuk, auskalo zirrarak eraginda, pertsona
|
berak
idatziak, bertsio mejoratuan edo: " Bizitza aldatuz" izenarekin lehenik," Bizitza berreskuratuz" gero.
|
|
|
Horretan Mitxelenak bi arazo zituen: alde batetik, oso antzerakoa zen Leturiaren egunkaria ezkutua (1957) izenburuko Txillardegiren lehen eleberriaren hitzaurrea Mitxelenak
|
berak
idatzi zuela, oso modu positiboan eta, beraz, Egan en argitaratutako kritika zorrotz honetan bi protagonisten artean (Leturia eta Peru) zeuden aldeak argitu behar zizkion irakurle arruntari, azaltzeko zergatik 1957an Leturiaren alde zegoen eta 1960an, berriz, oso antzerako ematen zuen Peru horren aurka idazten zuen... baina Mitxelena saiatu zen eta, ondorioz, bere kritikaren funtsak, literarioa b... " Txillardegiren euskara ez da, nere ustez, hutsik gabea...".
|
|
|
Agian hurrengo eguna ere bai, oraindik goiz izango baitzen inork haren falta sumatu aurretik. Biharamunean
|
bertan
idatziko zuen sailera, egun batzuetan eskolak bertan behera utzi zituela abisatuz, xehetasunik eman gabe; gero gerokoak. Ondoren, gurasoen etxea zenetik arropa pixka bat hartuta, beste norabait joango zen, Koldok, bilatzen hastean, hara joko baitzuen lehenik eta behin.
|
|
|
Horrela irakur daiteke Sarako kanpandorrean idatziriko testuan eta tradizioak dioenez, Axular
|
berak
idatzitakoa da. Egia izan ala ez, gauza da ez zaiola arrazoirik falta hor emandako mezuari, eta eliza inguratuz dagoen hilerria ikusita, guttiago oraindik, horko hilarri lauburudunen azpian ehortzitakoek mezuaren egiatasunaren lekuko isila ematen baitigute.
|
|
|
Aste honetan 50 urte bete dira Garota de Ipanema Ipanemako neska bossa novako kanta ospetsuena jende aurrean lehen aldiz jo zutenetik.
|
Berak
idatzi zituen hitzak, Tom Jobim konposatzaile eta lagunak eskatuta. Agerraldi historikoa Copacabanan egin zuten, Au Bon Gourmet izeneko klubean.
|
|
|
Esteban etxean egongo balitz, dena bestelakoa izango litzateke. Berarekin hitz egiteko aukera izango balu, elkarrekin egoteko tartetxo bat edukiko balute, laster dena bukatuko dela entzungo balio,
|
berak
idatzitako gutunen bat helduko balitzaio... Baina badira bost hilabete Estebanen aztarrenik ez duela. Pentsatu nahi du zaila izango dela boligrafoa eta papera inguruan edukitzea, are gehiago une txiki baketsu bat izatea familiari hitz gozoak idazteko, edo bere eguneroko jardun lazgarriaren berri emateko.Ez da erraza izango idatzitako gutunak etxerako bidean jartzea, eta, jartzekotan, zorte hori izatekotan, gutunak bidaltzeari ez dio inork lehentasunik emango.
|
|
|
Gauean, Solek
|
berak
idatzi du ez amak ez aitak inoiz idatzi ez zioten gutuna. Urteetan espero izan duen hori.
|
|
|
Eta beste paper horri mordo bat hartu, eta kopiatzen hasi zan. Gutunaren
|
beraren
idatziak hunkiturik, Pierre' ren begiak berriz berotzen ziran, berriz lausotzen, eta malkoak ixuritzeko gertu diztiratzen. Alde batetik lotsatu egiten zan Pierre bere burua ahulezia negarti hartan harrapaturik; baiña bestetik pozgarri eta gozo zitzaion halako sendimendu bortitz eta azkar baten jopu egotea.
|
|
|
" ni ez naiz aurrerazale atzerazale baizik..." eta, bide batez, testuaren proposamenei begira, edukiari alegia, luzatu zizkien bere juzku negatiboak. Horretan Mitxelenak bi arazo zituen, alde batetik, oso antzerakoa zen Leturiaren egunkaria ezkutua (1957) izenburuko Txillardegiren lehen eleberriaren hitzaurrea Mitxelenak
|
berak
idatzi zuela oso modu positiboan eta, beraz, EGANen argitaratutako kritika zorrotz honetan bi protagonisten artean (Leturia eta Peru) zeuden aldeak argitu behar zizkion irakurle arruntari azaltzeko zergatik 1957an Leturiaren alde zegoen, eta 1960an, berriz, oso antzerako ematen zuen Peru horren aurka idazten zuen... Baina Mitxelena saiatu zen eta, ondorioz, bere kritikaren funtsak, literarioa baino gehiago zentsura zirudien.
|
|
2022
|
|
|
Alde horretatik, Karlos liburu berbera idazten dabil, Youtubeko etenbako loop batean bezala. Kamera bat atzean, ordenagailuaren aurrean etengabe idazten, aldi
|
berean
idazten ari dena Interneten bidez zabaltzen, zuzen zuzenean.
|
|
|
Nire ustez, Kafka motz geratu zen. Hobe esanda,
|
berak
idatzitakoa pentsaezina zen, eta berak asmatu behar izan zuen; fikzioa zen. Gai izan zen unibertso hori sortzeko.
|
|
|
Bigarren aldian, Parisetik erbesteratu, eta hamar urteko zigorraz trukatu ondoren, desagertu egin zen.
|
Bere
idatzietan ironiaren eta errealismoaren batura erakusten du, bere maisulanean, Testamentua (1461), gailentzen dena. Kutsu ziniko franko tonuak, hizkuntzaren zehaztasunak, aipu eruditoak eta literatura oihartzun ospetsuak oso kategoria handiko gaietan aplikatzeak fisonomia nahastezina ematen diote Villonen poesiari.
|
|
|
Gilbert, bruxularen berraurkitzailearentzat (1600), Lurra organismo bat da biziraupen sena moduko batekin. Eta Kepler-ek, astronautak,
|
bere
idatzietan, bizirik balego bezala tratatzen du.
|
|
|
Maiarekin hitz eginda zuten bezala, neska atzetik joango zitzaion merkatariari eta han denda tailerrean lan egingo zuten biek. Maiak, Gutierrek
|
berak
idatzita, errege mezulari baten bidez abisua eta helbidea bidali zizkion Andiri.
|
|
|
Hurrengo paketeetan Coran batzuk aurkitu zituzten eta ukitu baino lehen garbiketa errituala egin zuten, musulman izan ala ez errespetuzko keinua baino ez zena. Haietako Coran bat al Hakam kalifak
|
berak
idatzi omen zuena zegoen, pergaminorik hoberenetan filigrana eta kolore ederrez osatua. Ale hura bakarra zen, ezin hobea dirutza lortzeko.
|
|
|
Beste kondairetan suge lamia1 bat da emaztea, halakoa da Rousset gazteluko anderea, Gervase
|
berak
idatzi zuenez," herriko jendeek kontatzen zuten" bezala.
|
|
|
Gustura irakurri izan dudan autore egiatia da, ausarta eta originala oso. Pena,
|
bere
idatzi edo adierazpenak eskura errazak ez izatea gurean.
|
|
2023
|
|
|
Esaten zion George Karg Maisuarekin elkarrizketa izan zuela sakristian, idatzitako oharrari buruz. Hark lehenik ukatu egin zuela
|
berak
idatzi zuela, baina eskatu ziotela bere iritzia agertzeko lerro gutxitan. Ofizial bat agertu zela eta hura gaztelura eraman zuela, printzearen agindutara uzteko.
|
|
|
1521ean Decet Romanum Pontificem bulda atera zuen Leon X.ak eta Lutero elizatik jaurtiki zuen. Worms eko Dietara deitu zuten Lutero, baina han ere ez zen
|
bere
idatziez erretraktatu; ondorioz, heretikotzat jo zuten Lutero, hari babesa ematea debekatu zuten eta hura atxilotzen zuenari saria ematea erabaki zuten. Frederiko III.a printzeak Wartburg eko gazteluan babestu zuen Lutero.
|
|
|
Luterok esaten zuen esperientzia mingarriak izan zituela monasterioan, baina pentsatzen zuen esperientzia horiek Jainkoarengandik zetozela, eta santutasuna lortzeko ezinbestekoak zirela. 1539 urtean Bere Idatzi Alemanen Wittenberg eko Edizioari egindako Sarreran bere lanak ulertzeko hermeneutika bat ezarri zuen Luterok; Biblia interpretatzeko metodoa azaldu zuen bertan; azaltzen zuen nola eraiki zituen
|
bere
idatziak eta bere teologia, nola irakurri behar ziren Eskriturak eta nola ikasi behar zen teologia. Eskrituren interpretazioan tentazioa ere integratu zuen, errezoarekin eta tentaldiarekin batera.
|
|
|
Nurenbergtarrek eta Hesse ko Felipek zorrozki kritikatu zuten Melanchthon, bere ahultasunagatik. Enperadoreari aurkeztu eta gero irakurri zuen Luterok Konfesioa; esan zuen
|
berak
idatzi izan balu, ez zukeela neurri horretan amore emango. Melanchthon ek prestaturiko Augsburgoko Konfesioa Luterok onartu zuen, baina ondoren Melanchthon ek zerbait aldatu zuen, katolikoek errazago onar zezaten.
|
|
|
Eck ek esan zuen aurretiko kontzilio batzuek gezurtatu zituztela Luterok defendatzen zituen teoriak eta
|
bere
idatziez erretraktatzeko eskatu zion. Kontzilioen autoritateari buruz eztabaidan hasi ziren Lutero eta Eck.
|
|
|
Abenduaren 31n Salles agurgarriak Theori idatzi zion Vincent oso ongi aurkitu zuela eta berriro lanean hasteko irrikitan zegoela. 1889ko urtarrilaren 1ean (566) Vincent
|
berak
idatzi zion gutuna Theori Arlestik. Esaten zion laster lanean hastea espero zuela; emakume garbitzaileak eta Roulin lagunak etxea txukundu zutela; pozik zegoela Theo berriro ere Bogertarrekin harremanean zegoelako; Gauguin-en koadroak hark nahi bezain azkar bidaliko zituela; altzarietan gastatutako dirua zor ziotela Gauguin-i.
|
|
|
1889ko abuztuaren 22an (601) St. Rémy tik idatzitako gutunean Vincentek Johannari eskerrak ematen zizkion idatzi izanagatik; esaten zuen zaila zela
|
beretzat
idaztea, burua desordenatua zuelako; Peyron doktorea oso abegitsua eta pazientziatsua (jasankorra) zela berekiko; bera oso hersturatua zegoela berriro erasoak izan zituelako, erasoak ez zirela itzuliko pentsatzen hasia zegoenean; Theori esaten zion ona izango zela Peyron i hitz batzuk idaztea, adieraziz Vincent errekuperatzeko pintatzea beharrezkoa zela; eraman ezina egiten zitzaiola pintura gela...
|
|
|
Vincentek oso begi onez hartu zuen Theok Tersteeg i bidaltzeko prestatu zuen gutunaren zirriborroa. Arles-etik 1888ko marxoaren 3an (466) bidalitako gutunean Vincentek Theori esaten zion onartzen zuela Theok Tersteeg i idatzitako gutunaren zirriborroa eta
|
berak
idatzitakoaren osagarri moduan ikusten zuela. Gauguin-en eskutitz bat jaso zuela, esanez hamabostaldi batean gaixo egon zela eta hartzekodun batzuei zorrak ordaindu beharra izan zuela; jakin nahi zuela ea Theok haren lanen bat saldu zuen, baina ez ziola Theori berari idatzi, hura ez molestatzearren; koadroak oraindik merkeago saltzeko prest egongo zatekeela, diru premian zegoelako.
|
|
|
Arles-etik 1888ko marxoaren 3an (466) bidalitako gutunean Vincentek Theori esaten zion onartzen zuela Theok Tersteeg i idatzitako gutunaren zirriborroa eta berak idatzitakoaren osagarri moduan ikusten zuela. Gauguin-en eskutitz bat jaso zuela, esanez hamabostaldi batean gaixo egon zela eta hartzekodun batzuei zorrak ordaindu beharra izan zuela; jakin nahi zuela ea Theok haren lanen bat saldu zuen, baina ez ziola Theori
|
berari
idatzi, hura ez molestatzearren; koadroak oraindik merkeago saltzeko prest egongo zatekeela, diru premian zegoelako. Arles aldean oraindik elur pixka bat bazegoela esaten zion.
|
|
|
Nekazari eta ehuleen koadroak tonu ilunetan (beltza, urdina, marroia) emanak zeuden eta tonu horiek geroago Parisen pintatuko zituen koadroekin kontrastean zeuden.
|
Bere
idatzietan geroago erabiliko zituen koloreen harmoniaz idazten zuen. Koloreen teoria ezagutzen lagundu zioten Charles Blanc-ek, Felix Bracquemond ek eta Eugène Delacroix-ek.
|
|
|
11 Non Jabitxinek
|
berak
idatzitako bakarrizketa egiten duen publikoari begira.
|