|
2002
|
|
|
" Hemen dago ama bat
|
bere
haurrek hila"
|
|
2006
|
|
|
Ez dago, beraz, abiapuntuko hizkuntzarik gabeko hiztun ideal baten ikuspuntutik, hizkuntza errazagorik edo zailagorik, konplexuagorik edo sinpleagorik. Ez dago, ondorioz,
|
bere
haurrei hizkuntza transmititzeko gainerakoek baino denbora gehiago behar duen hizkuntza komunitaterik.
|
|
|
Baina aldeak alde, faseak fase, eta" pañalitoak"" pañalito", ziur samar esan liteke euskarak ere sortu duela
|
bere
haur hizkera, aberatsa eta emankorra. Eta sortu baldin bada, arrazoiren bat eta balioren bat izanen duela ondorioztatu dugu, nekez pentsa litekeelako garai bateko euskaldunak horrelako gauzak kapritxo hutsez, aspertzen zirelako, edo interes zientifikoarengatik, sortuko zituztenik.
|
|
2008
|
|
|
–Zahar egiten ari naiz, esan du, viejito,
|
bere
haur irribarrea begietan?. Batzuetan, ohartzen naiz nola mugitzen ditudan eskuak hitzei laguntzeko.
|
|
2009
|
|
|
Dariorekin zegoenean, ez zuen beste inoren beharrik; han, aski izan zuen haurrarekin, baina tarteka beste emakume baten presentzia nahi zuen aldamenean. Han entzuten zituen barreka gela komunean... eta gustura alderatuko zuen
|
bere
haurra besteenekin. Ez zen izango berea bezain haur ederrik, bere semea, bere Daniel bezain ederrik, ez hura bezain bizkor eta azkar edoskiko zuenik, ez gorputz hain ondo formaturik, ez harenak bezalako hankatxo arinik, ez hain esku perfekturik.
|
|
|
// Hil hobi huntan noizbait norbait balabila,/ zure izaitearen herrestoen bila,/ lurpetik entzunen du deiadar bipila: / hemen dago ama bat
|
bere
haurrek hila.
|
|
2010
|
|
|
Jainkoak ez dauka zuri ezer barkatzeko, jaun handiki iraindua balitz bezala. Jainkoak ez du zuregan errurik ikusten, egiazki maite duenak bere lagun minarengan errurik ikusten ez duen bezala, ezta min eman dionean ere; ama batek
|
bere
haurrarengan errurik ikusten ez duen bezala, ezta okerra egin duenean ere. Ene lagun, uxa itzazu bihotzetik erru sentipen horiek.
|
|
2011
|
|
|
Jainko Santua, baldin Georgesek igarriko balio gaixorik zegoela, ez zen gauza onik izango!... Sekula ez zuen ohean eman egun bakar bat ere ezkonduta zeramatzaten hamahiru urte haietan
|
bere
haurrez erditu zen egunetan izan ezik. Ez zeukan eskubiderik horrelako hutsik egiteko.
|
|
|
Gelako argitasun bakarra kaletik datorrena eta mahai gainean dagoen erloju fosforeszente batek ematen dutena da. Anne, ohe ertzean eserita, bularra ematen ari zaio
|
bere
haurrari. Ahapeka abesten ari zaio:
|
|
2012
|
|
|
Haurraren negarrak berebiziko poza sentiarazi zion Margaritari, lehenago egundo sumatu ez zuen bezalakoa. Zaila zitzaion, edonola ere,
|
bere
haurrarena zela sinestea; iruditzen zitzaion urrutiko besteren batena izango zela nonbait. Momentu hark egunen batean heldu behar zuela jakin arren, gezurra zela ematen zion.
|
|
|
Gure atzean atea zabalik zegoen eta sudur handi eta zorrotz baten errainua ikusten genuen horman. Korridore zuri hartan geunden, geroago Hélène,
|
bere
haurrak soinekotik zintzilik zituela, hainbat aldiz bidera irtengo zitzaidan leku berean. Bere ahots adeitsu eta lasaiaz agurtuko ninduen:
|
|
2019
|
|
|
Ez du horrela gogoratu nahi eta, beraz, bestelako irudiren baten bila abiatu da, eta aita bere zaldi maiteekin lanean ikusi du. Oso goxo hitz egiten zien beti,
|
bere
haurrei ez bezala. Laleren anaia Max, zaharragoa eta jakintsuagoa.
|
|
|
Horrelakoetan, pentsatzen zuen zenbat aldatu zitekeen herri bat urte gutxiren buruan.
|
Bera
haurra zenean herri koxkor bat baino ez zena hiri ttiki bat bihurtu zen. Pisu etxez bete ziren zelai gehienak.
|
|
|
Gure Sor Lekua, Euskal Herrian barrena zerutik hartutako imajinekin osatua hain zuzen ere. Estefanak gogoan zuen
|
bere
haur denboran hegazkina Hazparneko zeru gainean, inortxo ere ez etxe zuloetan, denak hegazkin dirdaitsuari so, lehenago Saturnoren ikusleak egonak ziren bezalatsu. Adineko ikaskideak jakinarazi zigunez, Hazparnen istorio erraile esaten zieten ipuin kontalariei, eta etxerik etxe eramaten omen zituzten," etxeko lanen penak eta nekeak eztitzera".
|
|
|
Patxik ordea, garai hartan, urrats bat gibelera bezala egin zuen. Ez fede gutxiago zeukalako, baizik eta
|
bere
haur  tzaroko Jainkoaren deia aditzen zuelako bihotzaren sakonean. Gogoa, Bibliako hostoen erdian zebilkion eratorrian.
|
|
|
Biak horrela hitzartuak omen ziren. 1986ko udazken goiztiarrean, herrian bestak ziren garaian, Zemairen esku makilarik preziatuenak bi tiroz erail zuen Mauka, lau urteko
|
bere
haurraren begien aitzinean.
|
|
|
–Nola da posible ama batek
|
bere
haurra pistola eskuan edonor hiltzera bulkatzea edo hilketa hori onartzea. Arrazoi politikoak harilkatuz gainera, zuzentasuna, bakea, askatasuna hitzak aintzakotzat hartuz?
|
|
|
Ohitura bertsua omen Europa aldean ere, Alemanian eta Ekialdean: amak
|
bere
haurrei hortzekin ebakitzen dizkiete azazkalak, lapurretarik ikasi ez dezaten (usadio guztiei arrazoi morala topatzen zaie, behin hasiz gero). Gipuzkoa aldean bada bailararik, guraizakin azkazalak umeari moztuz gero, behatz mutturrak zornatu egiten direla diotenekorik.
|
|
2020
|
|
|
–Gabe hobe. Jakin diat
|
bere
haurrei amama ez agurtzea artamendatu dietela... baita txarrena sorgina oihukatzen dutenen artean nire ilobasoa...
|
|
2022
|
|
|
Berari ez zaio sekula ahaztu konfidentzia hura. Eta horregatik, presente izan duelako,
|
bere
haurra haziko duen sabela izateko hautagai posible bakarra G dela argi izan du gaixotasunaren berri izan orduko.
|
|
|
Zuloa egiteko lehenbizi, zabal eta sakon, eta animalia gaixoa bertaraino garraiatu ahal izateko gero. Artzakur hark bazituen gutxienez hirurogeita hamar kilo eta zekorra bezain gizen zegoen; egunero laguntzen zion abeltegiraino eta zain edukitzen zuen pikondoaren azpian, eta
|
bertara
haurrik, edo adinekorik, edo auzokorik, edo animalia izutirik bildua bazen, eseri egiten zen, lasai, begirune handiz.
|
|
|
...uari galdetzen diot nola sortu litekeen buztanik gorputz adabatu horretatik, nola litekeen zakila gogortzea eta hazia isurtzea, korritzea, nola litekeen barre egitea, jatea, iritziak izatea, lan bat, nola litekeen bere burua ez ikustea bainugelan ispiluko bonbila biribilez koroatuan, horra zergatik dudarik gabe maitasuna baden, bai, zentzu honetantxe da maitasuna ezer baino indartsuagoa, ama batek
|
bere
haurrari dion maitasuna da, indartsua, transzendentea, odol berekoarekiko maitasuna duzu, haurra nolanahikoa dela ere, guztiz arrosa edo birikarik gabea, baina hori ez da egia, zeren amek ez dute maitasun horrekin maitatzen, baliteke amek beren Jean da Montreal zapaldu duen hungariar bakarra, tira, horixe da berak esaten duena, beso txiki bat du besaburutik zintzilik, giharrik gabeko besoa da, ezin du mugitu, alferrikakoa du, harrigarria bada ere, beso abortatua da bere ibiliaren erdian dilindan, udazkeneko hosto bat da neguaren joanari eusten diona, ez dauka beso hori mugitzerik beste besoak lagundurik ez bada, eta hori ere zirkunstantzia jakinetan besterik ez, janzten denean edo ohean bizkar gainean etzaten denean, batzuetan bere buruaren atzean jartzen du beso txango hori niri irribarrez begira, bestela bezala, guztiz natural egiten du, erreflexu bihurtu da, lanera abiatu aurretik etxean orrazten garen modura, oso litekeena da jaiotzetikoa izatea baina ez daukat aztarrenik, horra gauzarik estrainoena, ez dugu gai horri buruz inoiz hitz egin, ez, urte hauetan guztietan ez dugu inoiz horretaz hitz egin, ez dakit zertan den bizkarretik dilindan alferrik daraman besoaren historia, ez dugu inoiz gure enkontruetan sartu, gure artean gelditu da, hortxe, arrotz, eta aldiro saihestu beharra daukat beso hori, ukitzeko beldur bainaiz, eta hori ere natural bihurtu da, erreflexu bat, aldiro aldiro nire eskuak beso hori ez bestea laztantzen du tematsu mugimendu bertikal eta hozbera bat eginez, inoiz ez naiz gorputzaren beste aldera barrentzen, beso txikiaren aldera, ez dut inoiz ukitzen besterik pentsatzen ez baldin badut ere, eta zer ehundura ote du, hotz ote dago, gogo onez galdetuko nioke guztiarekin ere zergatik kontserbatzen duen, ote luke bere burua beso horretaz gabetu, anputatu, nolanahi ere ez dio ezertarako balio, ez bada dilindan egoteko eta jendea aztoratzeko, leku esajeratu bat hartzeko, gustura esango nioke gloria handiagokoa dela beso anputatu bat izatea beso atrofiatu bat baino, muturrean dilindan esku hila duena gainera, eta atrofiaturik eduki ordez anputatua baleuka bidaiarazi egin ziezaiokeen, historia bat eman ziezaiokeen, ospea, gerlan galdu nuen, beso hori gihartsu bezain abil zen, hainbat etsai kalitu zituen, buruz buruko borroka batean galdu nuen, ia ia hil nintzen odolusturik, baina altxatu eta ibili egin nintzen bi orduz herriraino, baina hara heldu nintzenerako medikuak ezin izan zuen ezer egin, beranduegi zen, zainak kalteturik zeuden, bai, dilindaneko besoaren epopeia kontatu ezinik ez zukeen izango, baina ez, berak literaturaz hitz egiten dit, ez du sinesten ikasle naizela, guztiz harritzen du gaurko egunean, herrialde honetan inor puta eta ikasle, biak batera, izan ahal izateak, eta beso hil onartezin hori gure artean ez balego ez nuke harri koskorra mendi egingo, baina besterik ere bada, Jeanek orbain gorritzar handi bat du gorputzean lepotik zilborreraino, eta beste bi orbain iztergainetatik orkatiletaraino, ildo kirurgiko zabalak ile beltzetik barrena garrasika, igela bezala ireki zutela esaten dit beti, goitik hasi eta beheraino ireki zutela, lanabes oinarrizko eta herdoilak jandakoekin xerratu zutela, klitoria erauzten den herrialde horietan egiten duten bezala, zauria lokatzez estalirik eta berunezko eguzki galgak euli erruleak kitzikatuta, eta zer aurkitu ote zuten bularralde horretan, hanka horietan, bihotza operatu ote zioten, zainik erauzi ote zioten, medula, ezer ez dakit zeren ez dugu horretaz inoiz hitz egin, nola da posible ordea horrela markaturik egotea eta ezer ez esatea, ezer gertatuko ez balitz bezala, halakorik inoiz ikusi ez duen puta batekin larrua jotzea, halako desitxurakeriarik, eta neure buruari galdetzen diot nola sortu litekeen buztanik gorputz adabatu horretatik, nola litekeen zakila gogortzea eta hazia isurtzea, korritzea, nola litekeen barre egitea, jatea, iritziak izatea, lan bat, nola litekeen bere burua ez ikustea bainugelan ispiluko bonbila biribilez koroatuan, horra zergatik dudarik gabe maitasuna baden, bai, zentzu honetantxe da maitasuna ezer baino indartsuagoa, ama batek bere haurrari dion maitasuna da, indartsua, transzendentea, odol berekoarekiko maitasuna duzu, haurra nolanahikoa dela ere, guztiz arrosa edo birikarik gabea, baina hori ez da egia, zeren amek ez dute maitasun horrekin maitatzen, baliteke amek beren haurrak ez maitatzea, haur normalak izanagatik ere, baita mundura atrofiarik eta orbainik gabe etorriak badira ere, eta beharbada errazagoa da haurrak maitatzea elbarriak baldin badira, batek daki, eta bestalde Jean niri literaturaz hitz egiten tematzen da, ez esan, ez esan, esaten dit behin eta berriz idaztea heriotza printzipio bat dela esaten diodanean, hitzak ez duela objektuaren presentzia behar bere burua enuntziatzeko, hizpide dugun objektua beste nonbait ere egon daitekeela, hiru mendez gero lurperaturik, ez esan, ez esan, magia, eta Jean Paul Sartre, eta bizi duenaren aurrean sentitzen den higuina, hazten denaren aurrean ideien historian duen lekuaren kezkatan gabe, Jainkoa ordezkatu nahirik zientziak jaso duen porrota kontuan hartu gabe, gauzarik seguruenetan ere gorderik den erlijiotasuna adierazi, kimikan, genetikan, izara zimurtuen artean binakako trufan, elkarri tarrapataka esaten dizkiogun hainbat autoreren aipuak, baina dilindan duzun beso txangoa inoiz aipatu gabe, garrasika hoska ari zaizkigun orbainak inoiz aipatu gabe.
|
|
|
Jean da Montreal zapaldu duen hungariar bakarra, tira, horixe da berak esaten duena, beso txiki bat du besaburutik zintzilik, giharrik gabeko besoa da, ezin du mugitu, alferrikakoa du, harrigarria bada ere, beso abortatua da bere ibiliaren erdian dilindan, udazkeneko hosto bat da neguaren joanari eusten diona, ez dauka beso hori mugitzerik beste besoak lagundurik ez bada, eta hori ere zirkunstantzia jakinetan besterik ez, janzten denean edo ohean bizkar gainean etzaten denean, batzuetan bere buruaren atzean jartzen du beso txango hori niri irribarrez begira, bestela bezala, guztiz natural egiten du, erreflexu bihurtu da, lanera abiatu aurretik etxean orrazten garen modura, oso litekeena da jaiotzetikoa izatea baina ez daukat aztarrenik, horra gauzarik estrainoena, ez dugu gai horri buruz inoiz hitz egin, ez, urte hauetan guztietan ez dugu inoiz horretaz hitz egin, ez dakit zertan den bizkarretik dilindan alferrik daraman besoaren historia, ez dugu inoiz gure enkontruetan sartu, gure artean gelditu da, hortxe, arrotz, eta aldiro saihestu beharra daukat beso hori, ukitzeko beldur bainaiz, eta hori ere natural bihurtu da, erreflexu bat, aldiro aldiro nire eskuak beso hori ez bestea laztantzen du tematsu mugimendu bertikal eta hozbera bat eginez, inoiz ez naiz gorputzaren beste aldera barrentzen, beso txikiaren aldera, ez dut inoiz ukitzen besterik pentsatzen ez baldin badut ere, eta zer ehundura ote du, hotz ote dago, gogo onez galdetuko nioke guztiarekin ere zergatik kontserbatzen duen, ote luke bere burua beso horretaz gabetu, anputatu, nolanahi ere ez dio ezertarako balio, ez bada dilindan egoteko eta jendea aztoratzeko, leku esajeratu bat hartzeko, gustura esango nioke gloria handiagokoa dela beso anputatu bat izatea beso atrofiatu bat baino, muturrean dilindan esku hila duena gainera, eta atrofiaturik eduki ordez anputatua baleuka bidaiarazi egin ziezaiokeen, historia bat eman ziezaiokeen, ospea, gerlan galdu nuen, beso hori gihartsu bezain abil zen, hainbat etsai kalitu zituen, buruz buruko borroka batean galdu nuen, ia ia hil nintzen odolusturik, baina altxatu eta ibili egin nintzen bi orduz herriraino, baina hara heldu nintzenerako medikuak ezin izan zuen ezer egin, beranduegi zen, zainak kalteturik zeuden, bai, dilindaneko besoaren epopeia kontatu ezinik ez zukeen izango, baina ez, berak literaturaz hitz egiten dit, ez du sinesten ikasle naizela, guztiz harritzen du gaurko egunean, herrialde honetan inor puta eta ikasle, biak batera, izan ahal izateak, eta beso hil onartezin hori gure artean ez balego ez nuke harri koskorra mendi egingo, baina besterik ere bada, Jeanek orbain gorritzar handi bat du gorputzean lepotik zilborreraino, eta beste bi orbain iztergainetatik orkatiletaraino, ildo kirurgiko zabalak ile beltzetik barrena garrasika, igela bezala ireki zutela esaten dit beti, goitik hasi eta beheraino ireki zutela, lanabes oinarrizko eta herdoilak jandakoekin xerratu zutela, klitoria erauzten den herrialde horietan egiten duten bezala, zauria lokatzez estalirik eta berunezko eguzki galgak euli erruleak kitzikatuta, eta zer aurkitu ote zuten bularralde horretan, hanka horietan, bihotza operatu ote zioten, zainik erauzi ote zioten, medula, ezer ez dakit zeren ez dugu horretaz inoiz hitz egin, nola da posible ordea horrela markaturik egotea eta ezer ez esatea, ezer gertatuko ez balitz bezala, halakorik inoiz ikusi ez duen puta batekin larrua jotzea, halako desitxurakeriarik, eta neure buruari galdetzen diot nola sortu litekeen buztanik gorputz adabatu horretatik, nola litekeen zakila gogortzea eta hazia isurtzea, korritzea, nola litekeen barre egitea, jatea, iritziak izatea, lan bat, nola litekeen bere burua ez ikustea bainugelan ispiluko bonbila biribilez koroatuan, horra zergatik dudarik gabe maitasuna baden, bai, zentzu honetantxe da maitasuna ezer baino indartsuagoa, ama batek bere haurrari dion maitasuna da, indartsua, transzendentea, odol berekoarekiko maitasuna duzu, haurra nolanahikoa dela ere, guztiz arrosa edo birikarik gabea, baina hori ez da egia, zeren amek ez dute maitasun horrekin maitatzen, baliteke amek beren ...uari galdetzen diot nola sortu litekeen buztanik gorputz adabatu horretatik, nola litekeen zakila gogortzea eta hazia isurtzea, korritzea, nola litekeen barre egitea, jatea, iritziak izatea, lan bat, nola litekeen bere burua ez ikustea bainugelan ispiluko bonbila biribilez koroatuan, horra zergatik dudarik gabe maitasuna baden, bai, zentzu honetantxe da maitasuna ezer baino indartsuagoa, ama batek
|
bere
haurrari dion maitasuna da, indartsua, transzendentea, odol berekoarekiko maitasuna duzu, haurra nolanahikoa dela ere, guztiz arrosa edo birikarik gabea, baina hori ez da egia, zeren amek ez dute maitasun horrekin maitatzen, baliteke amek beren haurrak ez maitatzea, haur normalak izanagatik ere, baita mundura atrofiarik eta orbainik gabe etorriak badira ere, eta beharbada errazagoa da haurrak mai...
|
|
|
–Badakit zer egingo dugun, iragarri zuen azkenik irribarre zabal eta alaiz, agerian utziz
|
bere
haur hortzak, zuriak eta ertzetan koskadunak?; ondotxo dakit, bai. Pariseraino aurrera egiten utziko diegu; gero, mugimendu bat egingo dugu bi aldetatik inguratzeko:
|
|
|
Frantsesek, bien bitartean, zioten: " Hortaz, Willy horrek, nire haurrari pa emateko baimena eskatu zidan horrek, berak ere Bavieran adin
|
bereko
haur bat daukala esanez; nire senar gaixoa zaintzen lagundu zidan Fritz horrek; Frantzia hain ederra iruditzen zaion Erwald horrek; eta beste horrek, gure aita zenaren, 1915ean erori zenaren argazkiaren aurrean begirunez kapela kendu zuen horrek... baldin bihar hala aginduko baliote, inolako zalantzatik gabe atxilotuko eta bere eskuekin hilko ote ninduke. Gerra... bai, badakigu zer den gerra.
|
|
|
Baina, funtsean, Beni Mellaleko nezakari bat baino ez naiz,
|
bere
haurrentzat etorkizun oparoa helburu, bitarteko bila dabilena. Bitartekoa, bai, hain txiro, hain errukarri izan ez daitezen, ez mundualdi honetan ez hurrengoan.
|
|
|
Eta ez da zaila ulertzen, jaiotako une beretik zulatzen dituzte eta. Esan gabe doa, edozein erabaki dela erabat errespetagarria, norberak erabakitzen baitu
|
bere
haurraren onurarako zer den komenigarriena.
|
|
2023
|
|
|
" Ene seme alabak" esaten zien Margaridak
|
bere
haurrei, baina Bartomeuk eta Estevek ez zuten harrezkero bilatzen, ez zioten galdetzen, ez zioten" ama" esaten. Destainaz behatzen zioten, Margarida Verguerko presondegian itxirik egon zelarik handitu eta laztu egin baitziren, katuak bezala, hazi eta ahantzi egiten baitute hauek nor duten ama.
|
|
|
Abortua indarkeriaz gauzatzen duen emakumeak jakin behar du, abortaturik edo gabe, betiko galduko duela osasuna, betiko, seguruenik, bizitza.
|
Bere baitako
haurrari indarkeriazko akabera ematen diona ezin izango da osasuntsua eta sendoa izan; ameskeria horixe bera gertatzen zaio, bertutea galdurik, ohorea atxiki nahi duenari.
|
|
|
Gerra frontea auzo txiro haien ondo ondoan zegoan, eta errekaz bestaldeko sakonguneetan zeuden etsaiaren lubakietatik obus zaparradak iristen zituan gauero, aldiko hiruzpalau txabola eta barruan zeudenak txikituz. Gogoan diat nola esaten zidan Mariak, bere begi nekatuei irekita eutsi ezinik,
|
bere
haurrak ez zuela batere lorik egiten gauez gerrak eragindako aztoramenagatik, eta egunez negar batean egoten zela gosez. Eta nik, zer esan edo zer egin ez nekiela, tapakian natoren izarra zeramaten kontserba potoak ematen nizkioan ezkutuan, eta berak txabolako atarian mandioka jo eta jo aritzeagatik babaz beteta zituen hatzez ferekatzen zidaan aurpegia, eta irriño bat loratzen zitzaioan ezpain lehor zartatuetan, ordura arte beste inongo emakumek egin ez didana bezalakoa, eta hori, aixkidea, hori ez zagok ordaintzerik ezta mundu osoko diruarekin ere.
|
|
|
Tere, ordea, zutik jarri zen, eta ahots kirrinkariz kantari hasi zen, da nije ljubavi, da nije ljubavi, da nije ljubavi, ne bi svita bilo, ni tebe ni mene, ni tebe ni mene, ni tebe ni mene, moja bajna vilo, no, as mi se snilo, no, as mi se snilo, da je tvoje tilo pokraj moga bilo, eta negarrari eman zion: jada inor ez zeukan munduan, senarra Atlantikoan ito zitzaion, ekaitz baten erdian haizeak kareletik botata, eta aste
|
berean
haurra galdu zuen erditzerakoan. Rozina bizkor jaiki zen mahai atzetik, nondik ohiturak agindu bezala gauerdira arte ez baitzuen mugitu behar emaztegaiak; baina Rozina, arau guztien kontra, mahaira makurtu zen, eta Tererengana luzatu zituen eskuak, ai, Tere, Tere.
|
|
|
Baliteke zuzenean gai ez izatea umea lasaitzeko, izutu egiten baitira umearen eskaerekin. Rol inbertsioak gertatzeko aukera dago, hau da,
|
berak
haurrari segurtasuna eman beharrean, haurrak segurtasuna eman diezaion bilatzen du. Horrek guztiak, noski, etorkizuneko pertsona horretan izango du eragina, eta honakoa gertatzeko aukerak ugaritu egiten dira.
|