|
2000
|
|
|
Ikusi ez ninduela uste izateko bidea eman zidaten Josefinaren begi zoruan finkatuek. Parera ailegatu, ordea, eta nire agurra aditurik, eman zien
|
bere
haurrei instalazioetan bakarrik sartzeko agindua. Hazienak so iluna egin zidan, ondotik pasatzerakoan.
|
|
|
Zenbat eta xeratsuago eta prestuago Kristinarekin, hainbat eta hotzago eta iheskorrago nirekin. Nago,
|
bere
haurrean ere, nire ezinaz ohartzen zela nolabait, eta erantzun nahi zidala. Eta horrela izan bazen buru tiki hori bere kasa erabiltzeko gauza zenetik, zer esanik ez, lau hilabete lehenago etxea utzi nuenez geroztik.
|
|
2001
|
|
|
Armendarizen amak, baina, bat batean ihes egin dio bere besarkadari eta begietara zuzen begiratuz bere aurrean zutik jarri da. Ulertu, esan dio ahots minduz, zuk ez duzu ezer ulertzen, baboa, Jonek ni asko maite ninduen, asko, eta horregatik hil zuen bere burua, ni
|
bere
haur baten zain nagoelako.
|
|
|
Maiz gose hamikatua izaten zuten.
|
Beraren
haurrei ere ez zieten barkatzen.
|
|
|
Ama bizirik atera zuten, ordea. Berehala auzitan zen,
|
bere
haurrak hil zituela eta.
|
|
|
Goio eskolara lehenengoz lau edo bost urterekin joan zelarik, amak eraman zuen. Lar goiz zen arren, ume ugari zegoen eskolako ate handien aurrean, bakoitza bere maletarekin, bere aurpegi garbiarekin, bere ile orraztu eta arraia artezarekin, bere amarekin,
|
bere
haur seriotasunarekin. Eskolako atea ireki zutenean amak Goio barruraino eraman zuen, han egurrezko pupitrean eserita utzi eta musua emanda joan zen.
|
|
2002
|
|
|
Maitasunak indar handia. Ikusi ezazu ama batek
|
bere
haurrarengatik hartzen dituen atsekabeak eta buruhausteak.
|
|
2005
|
|
|
Ezkerreko besoaren gainean jarrita nago ni, amak eskuinekoaz altzoan heltzen nauelarik. Irribarrez niri begira (ni neu oso serio fotografoari so nagokiolarik), harro bide dago ni naizen
|
bere
haurraz.
|
|
2006
|
|
|
Etxean noizbehinka agertzen dena; lo egitera doan askotan etxean ez dagoena.
|
Bera
haurra zen garaian ama eta etxea gauza bera ziren. Amaren erreinua zen etxea, amaren babesa bilatzeko lekua.
|
|
|
ohitu:
|
bera
haurra zela hil zen ama, eta aitak egun osoa ematen zuen lanean. Baina lehenbiziko aldia zen hiritik ateratzen zela, nora eta mendietan galdutako etxe hondatu batera joateko.
|
|
2007
|
|
|
Koloniarrek ere euren hiriarekiko, erlazio berezia? dutela, udaletxean ipini duten S. Weidl en. Ama Kolonia
|
bere
haurrekin, brontze eskulturan ikusten da?
|
|
|
Herder-entzat, arraza? kontzeptu innoblea da gizon emakumeaz erabiltzeko(, unedel?) 311 Gainera berak uste du, arraza kontzeptuaren erabilzaleek (Buffon, Voltaire) horrekin aditzera eman gura dutela, beltzak eta zuriak Adan bat
|
beraren
haurrak ez direla (poligenismoa), eta ez direla elkarren anaiagoak tximuak eta gizakiak baino. Ondorioz, arraza horien esklaberia eta sakaila onesten dutela312 Horregatik berak arraza kontzeptuaren edozein erabilera gaitzesten du giza jendearentzat:
|
|
|
Svenek begiak itxi zituen, eta ireki zituenerako, normalean baino pixka bat handiagoak ziren
|
bere
haur begiak. Hilabetetan ez zuen besterik izan Svenek:
|
|
|
Ez dio lagunari esan aspaldian ari direla senarra eta
|
bera
haur bat izateko ahaleginean. Ez dio esan bera haurdun geratu aurretik ere horretan zebiltzala, eta haurdun zegoela esan zion egunean zapore gazi gozoa sentitu zuela ahoan, lagunak haurra izateak pozten zuelako, baina, aldi berean, txanda errespetatu ez balu bezala sentitu zuelako.
|
|
2009
|
|
|
Goethek heriotzaren presentzia fisikoaren beldur panikoa, kasik patologikoa zuen. Ezin zuen eraman gaixo hilurrenekoak ikustea, hiletetara inoiz ez zen joaten, ezta Schillerrenera ere, bere Printze eta mezenas eta lagun minarenera ere ez, ezta
|
bere
haurrenetara ere antza, eta bere emaztea bera agonia luze latzean ez zuen ikusi gura izan. Pentsamenduan eta elestan, aldiz, patxada handienaz lotzen bide zitzaion heriotzaren gaiari.
|
|
|
Gure amak 97 urte eginak ditu, ikus eta entzumena asko gutxituak, burua betiko argia ordea,
|
bere
haurrek eta haurren haurrek inguratua eta maitatua bizi da egun osoa. Hala ere, mingostasunik batere gabe bai, ezi ezti, baina ia eguneroko kontua izaten du, sikîra ailegauta balego nere ordué?,, goiko hori nerekin ahaztuta dôla ematen do?, edo antzeko esaldiren bat.
|
|
|
–Jaunak, zerutik begira, gizaki guztiak ikusten ditu;/ bere bizilekutik jarriak ditu begiak/ munduko biztanle guztiengan:/ berak egin zituen haien bihotzak?, kantatzen zuen salmistak. Harentzat mundua kanpadenda bat izan zitekeen basamortu nomadan, familia biltzen zuena, goian argiak Jainkoak bere eskuekin jarriak
|
bere
haur andre gizonak iluntasunean zaintzeko(. Jaunak bere hitzaz egin du ortzea,/ bere aho arnasaz astro guztiak?). Guretzat, aldiz, hipotesi oraingoenetan, Jainkorik ez dago zeruan, ez erreferentziarik gizatasunari:
|
|
|
Urteak geroago, bere buruan segurantzia sentitu ahala bakarrik ausartu da bere barnera itzultzen. Han barruan
|
bere
haur baserritar maspildua deskubritu du, bere lotsak, beldurrak; eta orain harrotasunez eta setaz asumitu egingo du. Eta bere haurtzaroa berriro bizitzen hasiko da, baina orain hura etengabeko bilaketan bilatzen, kasik berrikasten?, erroak zaindu nahita.
|
|
|
Edozein zentzu emate ez dugu derrigor jainkozkoa epaituko.
|
Bere
haurrentzat dirua egiteko xedeaz egun guztia lan eta lan diharduenak nahikoa zentzu ematen dio bere biziari. Edo helburu politiko batzuei entregatzen zaienak, etab. Kasu batean zein bestean, zentzu hori, itxuraz bietan bera, erlijiosoa izan daiteke edo ez, kasuko pertsonaren arabera.
|
|
|
Medikuek esana omen zegoen ez zuela haurrik izango.
|
Berak
haurra eduki nahi eta emakume ezagun bati eskatu omen zion, arren, nonbaitetik haurra ekartzeko. Haurra hark emana zela.
|
|
|
istant bat lehenago intziri bat entzun eta aditu baitzuen, ongi aditu ere, adituko ez zuen, bada!?, eta intziri hartara emana bizi baitzen jada, sentsazio ezin desorosoago batek gogoa goitik behera hartu balio bezala; kurrinka baten antzeko intziria zen: txerritxo bat ote zen, bada,
|
bere
haurra. Eta orduan, zalantzak hain estu hartu zuen, non hiruzpalau pauso eman baitzituen, Rakelek bere ohe ondoan zuèn sehaskaraino, zalantzak behin betiko argitzeko asmoz.
|
|
|
Nazario Orbek ongi bai ongi gogora zezakeen amesgaizto haietako bat: ...sentitu zuen, hain handia, non zin egin baitzion bere buruari ez zuela bere instrumentu hura dantzatuko ezkondu bitartean, zintzo zintzo beteko zuèn zinean, orain bai, noiz edo noiz apurtzeko zorian egon bazen ere, hala nola Villalbako markes jaunak gonbidatu zuèn festan, han Madrilen, non lagun egin baitzituen bi dama eder, Aquileo Cañizares negozio gizonaren adiskide zirenak; esan nahi baita,
|
bere
haur jaioberriari so, bere bekatu hura oroitzen zuela, menturaz, Nazario Orbek, eta batez ere irudi bortitz hura, begien aurrean zuèn haragi puska osatu gabeak gehiago baitzirudien odolki bigun higuingarri hark sortua beste ezerk baino; bekatu haren ordaina ote zen, bada, guztia, zeren Jainkoa kontulari akasgabea baitzen, zorren eta hartzekoen kontua ezin hobeto zeramana, eta zeren, ikuspegi har... Irudi bat gehiago ere etorri zitzaion, ausaz, Nazariori, Mateo Sukunzarekin Parisera egin zuèn bidaian, iruditu ez zitzaion, bada, Eiffelgo dorrea Jainkoaren tronua, halako moldez, non, egin ere, egin baitzion ingeniari lagunari iruzkina:
|
|
|
Bere mina adieraz zezaketèn hitzen bila abiatu zen Nazario Orbe, baina, hitzik ezean, intziri batzuk egin zituen, haur batenak iduri, eta Reginak, orduan, bere besapean hartu zuen, ama batek
|
bere
haurra hartzen duen bezala; gero, honela mintzatu zitzaion senarrari:
|
|
|
aspaldian zebilen helduleku baten bila, eta hantxe aurkitu zituen entzun nahi zituèn hitzak. Maria Bibianak berak hala aitortu zuen gerokoan behin baino gehiagotan?, nekez gerta baitzitezkeen hiru kasualitate batera, ez apeta hutsez asmatutako hiru kasualitate, benetan gertatutakoak baizik?, Jainkoak haietan esku hartu ezean, horrexek definitzen baitzuen errealitatean gertatutakoaren muina, gainerakoa bigarren mailan utzita: haurra beldurgarria ote zen edo ez ote zen, Maria Bibianak
|
berak
haurra ikusi ote zuen edo ez ote zuen, garrantzitsuena ez baitzen, seguru ezetz, historia nola hasten zen baizik eta nola bukatzen zen, eta ez baitzuen dudan jartzen Jainkoak anaiatxoa hartu zuela bere altzoan: hitzak irabazi zuen, beraz, Maria Bibiana, eta hitzak irabazi zuelako irabazi zuen ondotik, ausaz, musikak ere?
|
|
|
edo, antolatzekotan, urtean bakarra, festagatik beragatik baino gehiago, jendearekiko harremanei eustearren; azkenean, festa pare bat antolatu zuten lehen urtean, hiru bigarrenean, hirugarrenean berdin? harik eta seme alaben etorrerarekin Reginari irrika hura apalduz joan zitzaion arte. Reginak bere seme alabak gurtzen zituen, eta are gehiago, zeren, bere mailako hainbat emakumek ez bezala, zeinek haur jaioberria hazteko inuderen bat kontratatzen baitzuten, berak hazten baitzituen
|
bere
haurrak, hain zen indartsua, antza, haurrei bularra ematerakoan bereganatzen zuèn atsegina?, halako eran, non, handik aurrera, Regina enean festak bakandu eta urtean bakarra egitera mugatu baitziren, uda partean; sarritan desados egoten zirenak, baina, gauza batean zeuden ados, biek ala biek lehenesten baitzituzten, dantzaldiaren programazioan, dantza klasikoak eta betikoak, mazurkak, polkak eta... alor hartan ere garbi baitzuen Reginak jokabidea, zuzena bezain zurruna, hiriburuko talderik atzerakoienek nonahi aurkitzen zuten maiseaketan aritzeko moduko bazka?, markesa anderearengandik ikasitako esaldi batek ezin hobeto laburbiltzen zuena:
|
|
|
Bi aldiz zen, beraz, Henrikerekin ahaidetua. Printzeak,
|
bere
haur denboretan, bolada luzeak egiten zituen Coarazen, haren gazteluan. Miossens 17 urte zaharragoa zen, eta horrek anaia helduarena egiteko parada eman zion Henrike umearekin.
|
|
|
Bestetik, gertatu egiten da etorkinak seme alabak euskaldundu nahi baina ez duela bertoko inor aurkitzen
|
bere
haurren ikaskide izateko prest.
|
|
|
Erdibide hura, nolabait esatearren, Regina eta Ernestinaren joera ezberdinen arteko orekaren fruitua zen, oparotasunaren eta diskrezioaren artekoarena..., Regina beti agertzen baitzen, etxekoandrea bera zen arren, ahizpari entzuteko prest, baita noiznahi kasu egiteko ere, hain ziren handiak bere konfiantza eta begirunea. ...anei eustearren; azkenean, festa pare bat antolatu zuten lehen urtean, hiru bigarrenean, hirugarrenean berdin... harik eta seme alaben etorrerarekin Reginari irrika hura apalduz joan zitzaion arte –Reginak bere seme alabak gurtzen zituen, eta are gehiago, zeren, bere mailako hainbat emakumek ez bezala, zeinek haur jaioberria hazteko inuderen bat kontratatzen baitzuten, berak hazten baitzituen
|
bere
haurrak, hain zen indartsua, antza, haurrei bularra ematerakoan bereganatzen zuèn atsegina–, halako eran, non, handik aurrera, Regina enean festak bakandu eta urtean bakarra egitera mugatu baitziren, uda partean; sarritan desados egoten zirenak, baina, gauza batean zeuden ados, biek ala biek lehenesten baitzituzten, dantzaldiaren programazioan, dantza klasikoak eta betikoak –mazurkak, ... " Niri festak gustatzen zaizkit; eskandaluak ez".
|
|
|
aspaldian zebilen helduleku baten bila, eta hantxe aurkitu zituen entzun nahi zituèn hitzak –Maria Bibianak berak hala aitortu zuen gerokoan behin baino gehiagotan–, nekez gerta baitzitezkeen hiru kasualitate batera –ez apeta hutsez asmatutako hiru kasualitate, benetan gertatutakoak baizik–, Jainkoak haietan esku hartu ezean, horrexek definitzen baitzuen errealitatean gertatutakoaren muina, gainerakoa bigarren mailan utzita: haurra beldurgarria ote zen edo ez ote zen, Maria Bibianak
|
berak
haurra ikusi ote zuen edo ez ote zuen, garrantzitsuena ez baitzen, seguru ezetz, historia nola hasten zen baizik eta nola bukatzen zen, eta ez baitzuen dudan jartzen Jainkoak anaiatxoa hartu zuela bere altzoan: hitzak irabazi zuen, beraz, Maria Bibiana, eta hitzak irabazi zuelako irabazi zuen ondotik, ausaz, musikak ere... baita ametsen eremuan sartu ere, Aleluiaren notak hazi batzuk balira bezala pausatu baitziren hitzak landutako lurrean, baita pausatu orduko lehertu ere, loreak eta lurrinak leherketaren ondorio, musikaren lorategi ezin ikusgarriagoan.
|
|
|
Nazario Orbek ongi bai ongi gogora zezakeen amesgaizto haietako bat: ...sentitu zuen, hain handia, non zin egin baitzion bere buruari ez zuela bere instrumentu hura dantzatuko ezkondu bitartean, zintzo zintzo beteko zuèn zinean, orain bai, noiz edo noiz apurtzeko zorian egon bazen ere, hala nola Villalbako markes jaunak gonbidatu zuèn festan, han Madrilen, non lagun egin baitzituen bi dama eder, Aquileo Cañizares negozio gizonaren adiskide zirenak; esan nahi baita,
|
bere
haur jaioberriari so, bere bekatu hura oroitzen zuela, menturaz, Nazario Orbek, eta batez ere irudi bortitz hura, begien aurrean zuèn haragi puska osatu gabeak gehiago baitzirudien odolki bigun higuingarri hark sortua beste ezerk baino; bekatu haren ordaina ote zen, bada, guztia, zeren Jainkoa kontulari akasgabea baitzen, zorren eta hartzekoen kontua ezin hobeto zeramana, eta zeren, ikuspegi har... Irudi bat gehiago ere etorri zitzaion, ausaz, Nazariori, Mateo Sukunzarekin Parisera egin zuèn bidaian, iruditu ez zitzaion, bada, Eiffelgo dorrea Jainkoaren tronua, halako moldez, non, egin ere, egin baitzion ingeniari lagunari iruzkina:
|
|
|
Bere mina adieraz zezaketèn hitzen bila abiatu zen Nazario Orbe, baina, hitzik ezean, intziri batzuk egin zituen, haur batenak iduri, eta Reginak, orduan, bere besapean hartu zuen, ama batek
|
bere
haurra hartzen duen bezala; gero, honela mintzatu zitzaion senarrari:
|
|
|
Gorra ez zen neurrian, Nazario Orbek entzun egin zion, baina ez aditu, itxuraz... istant bat lehenago intziri bat entzun eta aditu baitzuen, ongi aditu ere –adituko ez zuen, bada! –, eta intziri hartara emana bizi baitzen jada, sentsazio ezin desorosoago batek gogoa goitik behera hartu balio bezala; kurrinka baten antzeko intziria zen: txerritxo bat ote zen, bada,
|
bere
haurra. Eta orduan, zalantzak hain estu hartu zuen, non hiruzpalau pauso eman baitzituen, Rakelek bere ohe ondoan zuèn sehaskaraino, zalantzak behin betiko argitzeko asmoz.
|
|
2010
|
|
|
Guri ere ederra tokatu zitzaigun, bada, Benjamin Mariarekin! Eta emakume bakoitzak nahi zuen, Ama Naturak ezarritako legeen arabera,
|
bere
haurra, baita Lulúk ere, Andrés Hurtadoren emazteak, huraxe baitzen Lulúrengandik gustatzen ez zitzaidana:
|
|
|
ez dakit nork esan zuen. Voltairek edo Diderotek??
|
bere
haurrak maite dituen gurasoak, bataiatu ahala ito lituzkeela, zerura zuzenean joan daitezen. Egia da horrelako ekintza batek kondenatzeko arriskuan jarriko lituzkeela aita edo ama, inor hiltzea bekatu larria denez, baina ez al litzateke hori bera, bestalde, gurasoek seme alabei erakuts liezaieketen maitasun frogarik handiena?
|
|
|
ezkongai ona izan zitekeen niretzat ere, zinez, hipotetikoki? Eleberriaren onena, hala ere, bukaera gertatu zitzaidan, noiz eta protagonistari bizitzeko arrazoiak moteldu eta makaldu baitzitzaizkion, zergatik eta, Lulú
|
bere
haurraz erditu zenean, biak hil zitzaizkiolako, ama eta haurra, halako eran, non, hondarrean, bere buruaz beste egitea erabaki eta pozoia, aconitina cristalizada de Duquesnel, hartu baitzuen.
|
|
|
Nire gelatxoan nengoela uste dut, bizpahiru lagunekin, jada ez dakit zeinekin. Emaztea logelan zegoen etzana, ondoan,
|
bere
haurrarekin lotan. Ahapeka mintzo ginen lagunok, eta esaten genuenak izutu egiten gintuen.
|
|
|
Guri ere ederra tokatu zitzaigun, bada, Benjamin Mariarekin! Eta emakume bakoitzak nahi zuen, Ama Naturak ezarritako legeen arabera,
|
bere
haurra, baita Lulúk ere, Andrés Hurtadoren emazteak... huraxe baitzen Lulúrengandik gustatzen ez zitzaidana: haur bat edukitzeko zuèn irrika, amatasun senak bultzatuta.
|
|
|
Burua makina bat da, pentsamendu batetik bestera jauzi egiten duena, eta ikus ezazu zer bururatu zaidan orain: ez dakit nork esan zuen —Voltairek edo Diderotek... —
|
bere
haurrak maite dituen gurasoak, bataiatu ahala ito lituzkeela, zerura zuzenean joan daitezen. Egia da horrelako ekintza batek kondenatzeko arriskuan jarriko lituzkeela aita edo ama, inor hiltzea bekatu larria denez, baina ez al litzateke hori bera, bestalde, gurasoek seme alabei erakuts liezaieketen maitasun frogarik handiena?
|
|
|
ezkongai ona izan zitekeen niretzat ere, zinez, hipotetikoki... Eleberriaren onena, hala ere, bukaera gertatu zitzaidan, noiz eta protagonistari bizitzeko arrazoiak moteldu eta makaldu baitzitzaizkion, zergatik eta, Lulú
|
bere
haurraz erditu zenean, biak hil zitzaizkiolako, ama eta haurra, halako eran, non, hondarrean, bere buruaz beste egitea erabaki eta pozoia —aconitina cristalizada de Duquesnel— hartu baitzuen.
|
|
2011
|
|
|
Kaskoak erantzi ahala egin zuten salto lurrera, eta ordurako atarian zen etxekoandreari inguratu zitzaizkion, limurkerian. Nadak ezin du
|
bere
haur oroimenetik ezabatu kasko urdinez jantzitako gizon kankailu haiek etxera sartu zirenekoa: ur eske hasieran, irribarretsu; agiri batzuk behar zituztelako aitzakiaz gero, irrikatsu; bortxaz, azkenean; eta, soldadu haietan garaienak iritsi eta berehala, beregana makurtuz, goxoki batzuekin batera irribarre zuri bat eskaini zion berberak ama sukaldeko horma margotu gabearen kontra tinkatu eta, kanoiaren itzalak bera bezala, zapaldu zuenekoa.
|
|
|
Guri denoi historian nondik gatozen gogorarazteko daude hor biktimak, memoria historiko bizia dira, historiaren zauria. Beste aspektu batzuengatik bakoitza bere bandoarenak badira ere, hein horretan denonak dira, denok gara historia
|
beraren
haurrak; eta errudunak izan gabe, nolabait denok gaude. Jaspersen zentzuan, erruz kargatuak.
|
|
|
Desegin, ahuldu, kemena galarazi zion mundura haurrak ekartzeak. Eta, are latzago, ez zituen
|
bere
haurrak maite. Alferrik zen itxura egitea.
|
|
|
Pragmatismoaren eta idealismoaren arteko lehian lehenak ezarri bide du lege soziolinguistikoaren araua: . Kanadako indioek askotan esaten dute bere hizkuntza oso garrantzitsua dela, baina gero ez diete
|
bere
haurrei irakasten, eta, jakina, horregatik hil egingo dira horrelako hizkuntzak?. Peter Bakker,. Oraingo micmac indioek, maria?
|
|
2012
|
|
|
Haurdunaldia hasieratik etetea bazen bere asmoa, niri ezer esan gabe egitea zuen errazena. Ez, nirekin egon beharra izan bazuen, nire erreakzioa ezagutzeko irrika sortu bazitzaion,
|
bere
haurraren aitak zer nolako herrena zuen jakin nahi zuelako izan zen, ez beste ezergatik. Gero eta gehiago pentsatu, orduan eta argiago ikusten nuen.
|
|
|
Guri denoi historian nondik gatozen gogorarazteko daude hor biktimak, memoria historiko bizia dira, historiaren zauria. Beste aspektu batzuengatik bakoitza bere bandoarenak badira ere, hein horretan denonak dira, denok gara historia
|
beraren
haurrak; eta errudunak izan gabe, nolabait denok gaude. Jaspersen zentzuan, erruz kargatuak.
|
|
|
|
bere
haur oihaletan bildurik dirau oraino.
|
|
|
Gero
|
bere
haur guztiak jaitsarazi zituen, haien larrantzari buruz kirurgilariaren iritzia jakiteko guraz.
|
|
|
Charlesek so egiten zien.
|
Bere
haurraren arnasa arina entzun uste izaten zuen. Orain hazten joango zen; urtaro bakoitzak, laster, aurrerapen bat ekarriko zuen, ikusten zuen jada arrastirian eskolatik itzultzen, irribarretsu, soinekotxoa tintaz orbandurik, eta besoan bere otarretxoa zeramala; gero barnetegian sartu zuten, hori asko kostako zen; nola moldatu?
|
|
|
Rodolphek lekuak hartuta izango zituen, pasaporteak jasota, eta Parisera ere idatzia izango zuen Marseillara arteko posta bidaia osoa segurtatzeko, han erosiko baitzuten zalgurdi bat eta, handik, gelditu gabe segituko zuten Genovarako errepidean barrena. Emmak ardura hartua izango zuen Lheureuxen etxera bidaltzeko bere ekipajea, zeina zuzenean eramango baitzuten Hirondelle ra, horrela inork susmorik ez izateko eran; eta, guzti horretan,
|
bere
haurra ez zen ezertarako aipatzen. Rodolphek itzuri egiten zion hartaz mintzatzeari; Emmak agian ez zuen hartaz pentsatzen.
|
|
|
Madame Bovaryk esan zuen
|
bere
haurra ikustera zihoala, baina unatzen hasia zela.
|
|
|
Azken honek, negozioz zeharo lanpeturik, urrezko uztaidun betaurrekoekin eta papilote gorriak gorbata zuriaren gainean, ez zuen ezer ulertzen izpirituaren findadeez, nahiz hasierako garaietan urgazlea liluratu zuten planta buruxut eta ingeles moldekoak egin. Botikariaren andreari dagokionez, Normandiako emazterik hoberena zen, bildots bat bezain goxoa,
|
bere
haurren, bere aitaren, bere amaren, bere ahaideen maitatia, inoren gaitzarendako negartia, etxeko arazo orotan amore emailea, eta kortseen arbuiatzailea; baina hain geldoa mugitzeko, hain aspergarria entzuteko, itxura hain arruntekoa eta elkarrizketa hain mugatukoa, non urgazleari inoiz ez baitzitzaion bururatu, nahiz eta hark hogeita hamar urte izan, nahiz eta berak hogei izan, nahiz eta elkarre...
|
|
|
Madame Bovary ez zen salara jaitsi; bera bakarrik geratu nahi izan zuen
|
bere
haurra zaintzen. Orduan, hari lotan so, geratzen zitzaion kezka barreiatzen joan zen, eta berekiko bere burua benetan tuntuna eta onegia iruditu zitzaion arestian hain gauza gutxirengatik artegatu izanagatik.
|
|
|
Apirileko inar bat ñabartzen zen apaleko portzelanetan: sua garretan zegoen; bere txapinen azpian tapizaren leuntasuna sentitzen zuen; eguna zuria zen, eguratsa epela, eta
|
bere
haurra entzun zuen algarak botatzen.
|
|
|
Bere mintzaera orori buruz aztarren idealez beterik zegoen.
|
Bere
haurrari esaten zion:
|
|
|
Nork ez du sarritan pentsatu, gure tegietako apainduria horretatik, abere apal horretatik ateratzen den etekin garrantzitsuaz, zeinak hornitzen baikaitu aldi berean gure etzanguetarako burko bigunez, gure mahaietarako okela guriz, eta gainera arrautzez? Baina ez nuke bukatuko baldin eta zerrendan eman behar banitu, bata bestearen ondoren, lur ongi landuak, ama eskuzabal batek bezala,
|
bere
haurrei oparo banatzen dizkien ekoizkin desberdinak. Hemen mahastia da, beste horretan sagardo sagarra; han koltza; beste hartan gaztak; eta lihoa; jaunak, ez dugu ahaztu behar lihoa, zeinak azken urte hauetan gehikuntza nabarmena izan baitu eta zeinari buruz bereziki ohartarazi nahi baitzaituztet».
|
|
2013
|
|
|
Mujahidinek, pertsona heldu bakoitza
|
bere
haurrak bizi du?, egin zituzten barreak?! Orduan, baina, komandantea bere dendatik jalgi, mujahidin eta komandanteordeengana hurbildu, eta hala mintzatu zitzaien, koleraturik:
|
|
|
Baina Renéek, temati, amonaren bizitza sentimentalaren gainekoak besterik ez zizkidan aintzat hartzen, eta putzu horretara bultzatzen ninduen dorpeki, luzatutako galderetan ezagun zenez: berriz ezkondu ote zen, lagun berezirik, maitalerik, ohekiderik, sikiera sexu printzarik izan ote zuen, edo, bederen,
|
bere
haurrentzako aitaorderik.
|
|
|
Guraso haizatuaren perbertsioa, badakizu:
|
bere
haurren bakantasuna modu guztietara frogatu eta etorkizunerako ilustratuta utzi beharra. –Ihintzak, zerbait jotzeari, edo talka egiteari, konkatu esaten dio?
|
|
|
Mujahidinek –pertsona heldu bakoitza
|
bere
haurrak bizi du–, egin zituzten barreak...! Orduan, baina, komandantea bere dendatik jalgi, mujahidin eta komandanteordeengana hurbildu, eta hala mintzatu zitzaien, koleraturik:
|
|
2014
|
|
|
Manera haien balioaz ohartu zen, eta beretzat hartu zituen; bazekien janzkeran eta jarreran axolagabe izateak konfiantza handiagoa eskatzen zuela arretatsua izateak baino. Axolagabekeria
|
bere
haurrentzat utziko zuen. Amaren abizena Krimslich zen, Bohemiako laborari klasekoa, eta bukaerara arte ingelesa murduskatu baino ez zuen egin.
|
|
|
Alemanian, berebat, erruz aurkitzen dira aberriaren negarra edo amaren hilurrenaren topoiak. 1631n P. Flemingek. Andre Germania, ren lantuaren gutuna
|
bere
haurrei plazaratu du berebiziko arrakastarekin. Hogeita Hamar urteko gerraren giroko testu ezagunenetako bat A. Gryphiusen. Aberriaren malkoak?
|
|
|
Azken urteetan Renanen bihotza bere haurtzaroaz eta Bretainiaz gomutatzen hasi da279 Bretainiak, ordea, kontserbakoi eta katolikoa, eta madarikatua dauka, gaur arte!?
|
bere
haur galdua, Seminarioa utzi eta Elizaren etsairik gaiztoena bihurtu zena, Jesusen Bizitza deabruzkoaren egilea. Herrikideek iraitzia, exiliatua sentitzen du Renanek bere burua, beharbada sentimendu horregatixe berak are kutunagoa sentitzen duen sorterritik280 Baina Renan, Bretainia apalak hastandua, Paris handi guztiak goretsia da.
|
|
2015
|
|
|
Bere onera itzuli denean, barruko indarrak bildu eta amarengana joan da. Esan nahi dio Ari Magnusson jada ez dela bere aita, ez diola sekula barkatuko egindakoa, eta ez duela inoiz onartuko
|
bere
haurrarengana hurbiltzea.
|
|
|
Ondo ote da? Bere maitea,
|
bere
haurraren ama. Atera ahal izango al ditu triskantza honetatik?
|
|
|
Amona agurtu du Hurak eta berehala itzuliko dela agindu dio,
|
bere
haurraren aitarekin.
|
|
|
Jon Azpillaga bertsolariak Hasi, Azpillaga liburuan kontatzen du nola kaskartu zen euskara
|
bera
haur zenetik eta urte batzuetan. Gerraosteko urteetan bereziki.
|
|
2016
|
|
|
Ane: neska zentzudun, jator, argi eta argitsu hura, Eskoriatzan haur hezkuntza ikasi zuena eta aspalditik haurrei eskolak ematen ibiliko zena, akaso
|
bere
haurrak ere izango zituena. Aneren antitesia izan zitekeen Enara.
|
|
|
Badakizu nola tratatzen ditudan emazteak eta nolako aita naizen. Badakizu gizon honek ondo maite dituela
|
bere
haurrak?. (6 or.).
|
|
|
Gizon zuri gizajoak, bere pobreziaren ondorioz suminduta eta bere gutxiagotasunaren poderioz umiliatuta, ez du tokirik aurkitzen ez berarentzat, ezta
|
bere
haurrentzat ere, eta orduan etorriko da arrazen arteko guda.
|
|
|
Osterantzean, lur jabeek uste duten moduan, sekreturen baten jabe dira beltzak; badakite nola deuseztatu fetua, haurdunaldiaren hasieran(...) Lurraldeko sendagile guztiek ondo ezagutzen dituzte lur jabeen kexa sarriak(...), naturaz kontrako joera baitu emakume afrikarrak:
|
bere
haurra birrintzen du.
|
|
|
Itxaropen apur horiek, baina, goizaldeko lainoaren hari muturrak legez lurrundurik eta aienaturik geratu ziren denak; makurrik makurrenean beti izaten da alderdi onen bat, ordea, eta gure historia honetan faxisten garaipenak familia elkartzeko balio izan zuen, gurasoak ere Frantzia aldera iritsi zirenean alabaren bila joan baitziren, hura babesturik zeukaten euskal gobernuaren eskolara. Bide batez esanda, hor ari gara Frantzia gora eta Frantzia behera, jakin gabe noiz den La France eta noiz Ipar Euskal Herria, Landetan bezala Lapurdin ere jarri baitzituen eskolak Jaurlaritzak
|
bere
haurrentzat; hegazkineko gure emakumearen ezagutza ez da horrenbesteraino iristen ordea, Begoñaren eta honen gurasoena ere ez seguru asko: Frantzia entzun eta Frantzia errepikatuko zuten haiek denek, baina guri kontu eta arreta gehixeago eskatu behar litzaiguke, hori ere egia da:
|
|
|
Haurdunaldi haren berri jakin zenean, esan dugu lehen ere, geldirik egoteko aholkatzen zioten denek, ez ezer egiteko, ez deus pentsatzeko, bere kimu jaiogabe haren hazkuntza ez bazen, gorputzaren emankortasun haren berezko osagarri eta ondorio naturala gogoaren antzutze bat balitz bezala; baina, hau ere esana dugu eta orain argituko, kontrako efektua lortu zuten, elkortu ordez zabaldu egin baitzen Begoñaren perspektiba, hedatu haren kezken eremua, ugaldu pentsaketan aritzeko denbora, zorroztu analisirako gaitasuna. Itsasontziaren mugitu ezin hura denentzat zen mintzagai eta kezka iturri, baina emakumeek horixe baizik ezin zuten egin, kezkatu eta mintzatu, aldi
|
berean
haurrak zaindu eta beste hainbat zereginez arduratu behar zutelako; gizonak, aldiz, berdin berdin kezkatzen eta mintzatzen ziren, baina beren buruei garrantzi gehiago emanez, ohi dutenez: batzordeak osatzen zituzten, ordezkariak bidaltzen zituzten kapitainarekin edo portuko agintariekin hitz egitera, batzarrak egiten zituzten hurrengo pausoak erabakitzeko...
|
|
|
Begoña geroz eta tripa handiagoarekin. Bera beldur zen,
|
bere
haurra Marokoko kontzentrazio zelai hartan jaioko ote zen, ez osasun baldintza egokirik ez etorkizunerako atarramenturik gabeko paraje mortu, hits eta galdu honetan; orain, berriz, abiatu behar duelarik, damu du, beldur da, kasik nahiago luke dauden lekuan geratu, bere txarrean toki ezaguna baita behintzat: bere etxetxoa du, eta iturri bat ondoan, arbolarik ez baina sastraka batzuk bai bazterrean, ez da Elizanburuk. Ikusten duzu goizean?
|
|
|
Aita batek
|
bere
haurraren Ukatzea zoin den Deitoragarria, Haurra ukatzea!
|
|
|
Gure amaren anaia, osaba Damatit hargina eta gure anaia zaharrena Damatit, hau ere hargina, biak buru genituela, ari izan ginen 1963ko uda osoan etxe zaharra berritzen. Gure aita zena ere, tarteka bederen, han zebilen
|
bere
haurren artean. Erran behar dut oraino, oseba eta anaia ofizioz harginak baldin baziren ere, beharrez eta gustuz, biek ikasia zutela halaber zurgintzan eta beraz etxeko behar ziren zuren lantzen.
|
|
2017
|
|
|
Jaio, hazi eta ezkondu zen. Gurasotu zen, eta
|
bere
haurren haurrak ikustea ere eman zitzaion. Batzuk hilik zeuden, baina beste batzuk bizirik:
|
|
|
Habe batetik azetilenoko kriseilu bat hartu nuen eta lupetzan gora eta behera ibiltzen hasi nintzen, zain marroi ilun dirdiratsuari begira. Zuela anitz milioi urte oihan mugagabeak lurpean suntsitu ziren; geroztik, lurra etengabe aritu da
|
bere
haurrak hausnartzen, liseritzen, bestelakatzen. Zuhaitzak ikatz bihurtu dira, eta gero Zorba agertu da, eta ikatza aurkitu.
|
|
|
–galdetu nuen?. Esan hidan aparteko zopa ederrak egiten hekiela, halakoak non ama batek
|
bere
haurrari berari ere ukatuko bailizkioke berak dena jatearren. Eta hain zuzen ere horixe izaki nire janari gogokoena.
|
|
|
Urte haietan, haitz horiei berei josia, gure arraza laguntza galdez ari zen. Arriskuan zegoen,
|
bere
haurrei helez berriro. Eta nik soraiotua aditzen nion, oinazea amets bat baizik ez balitz bezala eta bizitza, aldiz, tragedia liluragarri bat zeinetan bakarrik zantar edo inozo batek egingo bailuke oholtzara jauzi eta ekintzan parte hartu.
|
|
|
Ez dago epaile gogorragorik emakume engainatu baten aurrean dagoena baino, askoz gehiago iruzurraren arrazoia neska gaztea baldin bada. Epaiak
|
bere
haur logikaz, bere erabaki salomonikoaz, zapaldu zituen maitale berriak: ondasunak erdizka, andre ohiarentzat eskudirua eta bi etxeak, hiri inguruko etxaldea eta kostaldeko txaleta; eskultore ordurako entzutetsuarentzat saldu gabe zituen hamabost eskulturak, berauen artean artistaren historiografian buruhausterik handiena sortaraziko zuena, emazte ohiaren gazte denborako eskultura ederra:
|
|
2018
|
|
|
Halaber, aitaren borondatea patria potestas aren borondate absolutu arbitrarioa zen. Lockeren arabera, Filmerren aitak, botere absolutu, arbitrario, mugagabe eta mugaezina zuen
|
bere
haurren bizitzaren, askatasunen eta egoeren gainean; hortaz, haien egoerak beretu nahiz alienatu zitzakeen, haien pertsona nahieran saldu, irendu edo erabili?. Laslettek idatzi zuenez, Filmerrek, ez zuen ezarri aitek umeei jarritako zigor nagusia, baina onespenez aipatu zituen Bodinek horren inguruan emandako adibide batzuk?.
|
|
|
batek (Jade/ Alice) bere ume bikiak hil ditu, bere eskuz baineran itota. Bestea, nobelaren narratzailea,
|
bere
haurraz erditzerakoan, bat batean ohartu da ezagutzen duela ama hiltzaile hori, aspaldian haren berri izan ez badu ere; Jade/ Alicerekin eta haren ekintzarekin obsesionatuta, gehiago jakitea erabakiko du, hartaz ikertzea eta horri guztiari buruzko eleberri bat idaztea.
|
|
2019
|
|
|
Onfaliak zergatik ez du lortu botere iraunkorrik bereganatzea? Jasonen aurka mendekua hartzeko, Medeak
|
bere
haurrak hil ditu: kondaira basati horrek iradokitzen du emakumeak sekulako indarra lor zezakeela haurrarekin duen loturatik.
|
|
|
Nahiz eta instituzio laikoa den, ezkontzak garrantzi sozial handia du, eta ezkontza bidezko familiak, esanahi erlijiosoaz gabetua dagoenean ere, arrunt toki sendoa du giza bizitzan. Sexu askatasun handia duten gizataldeetan ere, komeni izaten da mundura haur bat dakarren emakumea ezkonduta egotea; emakumeak, bakarrik dagoenean, ez du lortzen
|
bere
haurrekin talde autonomo bat osatzea, eta anaiaren babes erlijiosoa ez da aski: ezinbestekoa da senarraren presentzia.
|
|
|
Ernatzearen gurtza lotua egon da beti hilen gurtzarekin. Ama Lurrak irentsi egiten ditu
|
bere
haurren hezurdurak. Emakumeek. Parkek eta Moirek?
|
|
|
Ama alde izatea komeni zaio gizarteari, amak semeen gainean duen eragina dela medio: horrexegatik dago ama hainbeste errespetu seinalez inguratua; horrexegatik dago bertute guztiez jantzia; horrexegatik sortzen diote erlijio bat, zenari uko egitea sakrilegioa eta biraoa baita; moralaren zaintzaile bihurtzen dute ama; gizonaren eta botereen mirabea izanik, gozo gozo gidatuko ditu
|
bere
haurrak behar den bidetik. Talde bat zenbat eta baikorragoa izan, orduan eta otzanago onartuko du autoritate samur hori, orduan eta antzaldatuagoa izango da ama.
|
|
|
Hala, neskato bat beren esku uzten dietenean, emakumeak gogotik aritzen dira berak bezalakoxe emakume bihurtu nahian haur hori, erresumina eta harrokeria nahasten dituen kar batez. Eta ama eskuzabal batek ere,
|
bere
haurraren hobe beharrez zintzo ari delarik, pentsatu ohi du zuhurragoa dela hura, egiazko emakume, bilakaraztea, zeren gizarteak errazago onartuko baitu halakoa bada.
|
|
|
Neskatoak bere emakume patuaren promesen bitartez konpentsa dezake mutilen oraingo nagusitasuna, hasia baita halakoez ohartzen jolasetan. Hasieran,
|
bere
haur unibertsoa besterik ezagutzen ez duenez, iruditzen zaio amak autoritate handiagoa duela aitak baino; mundua matriarkatu moduko bat dela imajinatzen du; ama imitatzen du, eta harekin identifikatzen da; maiz, rolak alderantzikatzen ditu: –Ni handia naizenean, eta zu txikia...?, esaten dio askotan.
|
|
|
Dezentziaren eta zintzotasunaren tradizioaren zama duen emakumeak ez dio beti ekiten. Hala ere, fantasia erotikoz betetzen zaizkio ametsak, esna dagoenean ere sustatzen baititu; samurtasun sutsu eta sentsuala agertzen die
|
bere
haurrei, eta intzestuzko obsesioak elikatzen ditu semeekin; gizon gazteez maitemintzen da sekretuan, bata bestearen atzetik; obsesionaturik dago bortxaketarekin, neska nerabeak bezala; badaki zer den prostituzioaren zorabioa ere; berari ere antsietatea dakarkio bere desiren eta beldurren anbibalentziak, eta, ondorioz, neurosia ere bai batzuetan: halakoetan, ingurukoak eskandalizatu egiten ditu bere bizitza imajinatuaren isla baino ez diren jokabide bitxi batzuekin.
|
|
|
Nolanahi ere, hauxe da esanguratsuena, harreman hori beste zernahi giza harremanetatik bereizten duena: hasieran, haurrak ez du parte hartzen; haren irribarreek eta zezelkatzeek ez dute zentzurik amak ematen dienaz bestalde; amaren mende dago, ez haurraren mende, amari
|
berari
haurra zoragarria iruditzea, paregabea edo aspergarria, arrunta, gorrotagarria. Horregatik, emakume hotzek, kontentagaitzek, malenkoniatsuek desilusio handia hartzen dute, espero baitute haurrak emango dien konpainiak, berotasunak, kitzikadurak erauzi egingo dituela beren baitatik.
|
|
|
Samurtasuna sentitzen du seme alabenganako, eta, aldi berean, hustasun irudipen bat du, erabateko ezaxolatzat jotzen duena, tristeziaz. Lindak,
|
bere
haur jaioberriaren ondoan lorategian atseden hartzen ari delarik, gogoan darabil senarra, Stanley.
|
|
|
Desegin, ahuldu, kemena galarazi zion mundura haurrak ekartzeak. Eta, are latzago, ez zituen
|
bere
haurrak maite. Alferrik zen itxura egitea.
|
|
|
Umeak natura guztia hezurmamitzen du. C. Audryren pertsonaiak esaten digu zer zekarkion
|
bere
haurrak:
|
|
|
Neskamea makurren batean harrapatzen saiatzen da, gogotik; neskameak ondoegi betetzen baditu bere zereginak, andereak ezin du sentitu paregabea izatearen harrotasuna. Orobat, aldiro aldiro haserretzen da
|
bere
haurrez arduratzen diren etxe andereño, gobernanta, inude eta umezainekin, bere zereginetan laguntzen dioten senide eta lagunekin;, bere nahia, ez diotela errespetatzen, horixe izaten da aitzakia, gauzak ez dituztela, berak nahi bezala?
|
|
|
|
Bere
haur estutasun horretan, neskatila ohartzen da nolako kontrastea dagoen familiako festaren ponperiaren eta ohe handi itxi horretako misterio aberezkoaren artean. Ezkontzaren alderdi barregarri eta lohia ez da agertzen emakumea indibidualizatzen ez duten zibilizazioetan:
|
|
|
orduantxe jakiten du zer diren abandonamenduaren larrimin guztia eta askatasunaren zorabioa. ...ak baldin bazituen, dramarik gabe urrunduko da haiengandik; oraindik haien mende baldin badago eta praktikan haien babesean segitzeko modurik baldin badu, samurragoa izango zaio bere kondizioa aldatzea; gehienetan, ordea, nahiz eta deseatzen egon aitaren etxetik alde egiteko, nahasita sentitzen da bera parte zen sozietate txiki horretatik bereizia denean, bere iraganetik, oinarri seguruz osaturiko
|
bere
haur unibertsotik, balio bermatuetatik erauzia denean. Bizitza erotiko kartsu betea izatea du berriro immanentziaren bakean murgiltzeko modu bakarra, baina, normalean, asebetea baino gehiago aztoratua dago hasieran; sexu iniziazioak, hobea zein okerragoa izan, nahasmendua handitu besterik ez dio egiten.
|
|
|
Grekoek eplikleratoaren usadioa ezarri zuten: emakume oinordekoak aitaren genoseko ahaide zaharrenarekin ezkondu behar zuen; hala, aitarengandik jasotako ondasunak talde
|
bereko
haurrei iristen zitzaizkien, eta jabetza genosaren eskuetan geratzen zen; emakume epikleroa ez zen oinordekoa, baizik oinordekoa sortzeko makina; usadio horrek gizonaren mende uzten zuen guztiz, zeren modu automatikoan emakumea emana baitzitzaion familiako premuari, zeina gizon zahar bat izaten baitzen gehienetan.
|
|
|
aldi horren haria bilbatua dago lehendik, eta hartara darama denborak.
|
Bere
haur iraganetik bereizirik, oraina trantsizio moduko bat zaio neskari; ez du aurkitzen inolako xede baliozkorik: zereginak baino ez.
|
|
|
Nolanahi ere, zenbat eta heltzenago den neska gaztea, orduan eta pisutsuagoa zaio amaren autoritatea. Etxeko lanei emana bizi baldin bada, sufritu egiten du laguntzailea baino ez izateagatik, eta nahi luke lan horiek bere etxean egin,
|
bere
haurrentzat. Amarekin duen lehia larritu egiten da maiz:
|
|
|
–Odol? hitza, maiz aipatua, odol
|
bereko
haurra, odol garbia, odol galdua, esamoldeetan eta beste batzuetan, iradokitzailea da batzuetan haurraren irudimenarentzat; imajinatzen du transfusio solemneren bat egiten dela ezkontzean.
|