|
2015
|
|
|
bueltatzeko data jakinik gabe, ingelesez hitzik esan ezinda, sosik gabe… Tira, malenkoniak ahaztuta, ez dabiltza oso urrun Suediara edo Alemaniara egun joaten diren gazteak. Auskalo zer ez ote duten egin eta ikasi atzerrian… eta ez naiz ni hasiko atzerrira joatearen aurka, baina “kanpo mugikortasunari” soilik onurak ikusten dizkietenei galdetuko nieke zergatik ez zuten gauza
|
bera
egin urrunen ezkonbidaian Parisera joandako gure aitona amonek.
|
|
2016
|
|
|
Norbaitek konposatuko zuen bada? Melodia batek ehun edo berrehun urte dituenean, zabaldu, mantendu, denboraren galbahea pasatu eta herriak
|
bere
egin duenean litzateke herrikoia, eta hori, betiere, egilea nor den jakingo ez bagenu. Hori gertatzen da gure folklorearekin.
|
|
2017
|
|
|
Nik ordubeteko saio asko egin ditut kotxean puntutan. Eta gauza
|
bera
egingo zuen Joxek ere. Publikoak merezi baino gehiago maite gaitu bertsolariok eta sufritu egiten du ezinean gabiltzanean, eta gozatu egiten du gozatzen ari garenean.
|
|
|
Gaur entzun izan dut bertso eskoletan egiten direla bertsolariak eta hori ez da egia. Bertso eskolak behar dira ikasleak aste barruan bakarka egin duena erakusteko eta giroa ere behar duelako, baina lana norberak
|
bere gisara
egin behar du. Gu ere ez ginen bertso eskolarik gabeak.
|
|
|
Urte batzuen buruan, ordea, Bertso Maratoia izena jarri eta dena egun
|
berean
egitea erabaki zen, probatu asmoz. Arrakasta ikusita, gehienez bi egunetan egin da txapelketa handik aurrera:
|
|
|
Bertako bat gehiago dirudi ordutik. Begiratu eta klik, gurea
|
bere
egin du bere objektibotik. Eta, klik.
|
|
2018
|
|
|
Osmosi moduko bat izan zen. Bertsolari berriek
|
bere
egin zituzten bertsolari neoklasikoen hainbat ezaugarri, eta, era berean, hainbat bertsolari neoklasikok eta tartean zubi lana egin zuten beste batzuek ere bere egin zituzten rockaren belaunaldikoen hainbat ezaugarri. Azken emaitza oso aberasgarria izan zen:
|
|
|
Osmosi moduko bat izan zen. Bertsolari berriek bere egin zituzten bertsolari neoklasikoen hainbat ezaugarri, eta, era berean, hainbat bertsolari neoklasikok eta tartean zubi lana egin zuten beste batzuek ere
|
bere
egin zituzten rockaren belaunaldikoen hainbat ezaugarri. Azken emaitza oso aberasgarria izan zen:
|
|
|
Azterketa diseinatzea eta azterketa
|
bera
egitea izan ziren lehen bi faseak. Bi urteko prozesua…
|
|
|
Gizarte euskalduna une honetan edozein berrikuntza interpretatu,
|
bere
egin, dastatu eta jarraitzeko prest dago. Nik uste dut bertsolaritzaren arrakastaren zati handi bat horretan datzala.
|
|
|
Egin zituan bertsoz, egiten ari danaz eta egiteko dauzkan bertsoz itzegiten, jaten baño gusturago aritzen da.
|
Berak
egin, berak kantatu, ta berak erriz erri igandietan saltzen ditu bertsoak”.
|
|
|
Herri musika hori, gehienetan, bertsoz jantzia heldu zaigu, auskalo nork asmatutako musika eta bertsoz. Gero, herriak
|
bere
egin ditu eta, geroztik, inorena ez baizik denona da. Eta, industria iraultza etorri zitzaigunean ere jakin dugu —harrigarriro, historian zehar—, gure herri musika galtzera zihoala ikusita, kantutegi eta bertso liburutara jaso, mantendu eta zabaltzen.
|
|
2020
|
|
|
Pello Esnal eta Abel Muniategi izan nituen aditu gisa, eta bazkalondoko tertulian Mixel Lekuonak, Juan Mari Lekuonak, Pello Esnalek eta Jon Sarasuak ere hartu zuten parte. Santi jatetxean bazkaldu genuen, eta
|
bertatik
egin genuen tertulia hori.
|
|
|
Aitzolek, esaterako, formazio klasiko handia zuen eta nahi zuen Txirrita Ovidio izatea. Ahozkotasunari idatzitik begiratzea da hori, Basarrik esango lukeen bezala, bertsolaria poetarekin nahastea, eta begirada horrek luze iraun du, Euskaltzaindiak ere
|
bere
egin baitzuen, epaitzeko irizpideak, gaiak jartzeko moduak eta abar baldintzatu dituelarik.
|
|
|
Ezinbesteko bidaidea izan da Asier Sota lan horretan,
|
berak
egin baitu lan hori, osagai guztiek osotasun bat edukitzea lortuz, esentzia eta mezurik galdu gabe. Ekarpen asko egin dizkio Asierrek Erik eta Win emanaldiari, baina batzuk aipatzeko, musikariak inplikatu ditu antzerkian, bertso sortak koreografia jakinekin jantzi ditu, antzezteko hainbat errekurtso eskaini dizkigu, ideiak aportatu ditu, osagai guztiak hartu eta koherentzia artistiko bat eman dio obrari… Azken batean, ezinbesteko ekarpena izan da aurreko emanalditik hona, lan profesionalago bat burutzeko eta emanaldiari ahalik eta zuku gehien ateratzeko, behinik behin.
|
|
|
Bizitzaren joanean erakutsitako ausardiak eta eskarmentuak balio izan zioten plaza publikoan bertsoak botatzeko. Autodidakta eta autoaskia izan zen, ez zuen inoiz izan goi asmoko bertsolaritza egiteko pretentsiorik, baina plaza publikoa
|
bere
egin zuen batere ohikoa ez zen garaian: umorez, sen kritikoz eta artisauaren mimoz.
|
|
2021
|
|
|
U– Oso konpartitua izan da. Era berean, bakoitzak
|
berea
egin du, eta ez da intrusiorik egon.
|
|
|
“Lana oso konpartitua izan da. Era berean, bakoitzak
|
berea
egin du, eta ez da intrusiorik egon”.
|
|
|
Barde baten izaitia”, Hegats 5, 1991: 29 or.). Revue des Voyants en jatorrizkoa Baionako Mediatekan topatu ahal izan da, baina kasu honetan zuzenean zubererako itzulpenari
|
berari
egin nahi izan zaio lekua.
|
|
|
Hurrengo testua Antonio Peña y Goñi musikari eta kritikari donostiarrak eskaini zion, El Imparcial en baita ere, urtarrilaren 31n, Curros Enriquezek
|
berean
egin zion eskariari erantzunez. Eta testu horretan gorputza hartzen hasi berria zen Bilintxen mitoaren zirriborroa zuen Peña y Goñik [1]:
|
|
|
Bere heriotzean, Peru Abarkaren eskuizkribua Zarauzko Frantziskotarren esku utzi zuenean, hainbat kopia hasi ziren zabaltzen, argitaratzeko hainbat saiakera egin zirelarik. Testua 80 urte geroago argitaratu zenean (lehen aldiz Bilboko Beti Bat aldizkari karlistan folletoi gisa), beste oihartzun bat hartu zuten bere izenak eta lanak, agortzear zen foralismoak nahiz sortze bidean zen abertzaletasunak
|
bere
egin baitzuten bertan jasotzen zen ideologia guztia.
|
|
2022
|
|
|
Apartamentuko 3 logelak nola banatu erabakitzea izan genuen lehendabiziko lana: bik ohe
|
berean
egin behar zuten lo, norbaitek sofan ez egitekotan. Neure gela zein zen esan orduko aukeratu zuen Gorkak aldameneko logela, motxila ohe gainean utzita, hementxe geratuko naiz ni!
|
|
|
Agurra botatzen hastearekin bat, txistu eta txalo hotsak elkarrekin nahasten dira –entzule askok bertso kodea berrezartzeko duen borondatearen seinale– Azken bi puntuetan, egoera iraultzen du Xalbadorrek: publikotik jasotako txistu eta txalo zaparrada osoa
|
bere
egin eta nahas mahas hori berriro entzuleei bidali nahi balie bezala, lehenik bere mina adierazten die, eta segidan bere maitasuna. Aretoa trantzean jartzen du, eta katarsia gertatzen da.
|
|
|
Oharra: aitortu beharrean nago, beste behin ere, Xabier Amuriza egundoko bertsolariari eta adiskide maite bezain eskuzabalari esker, egin ahal izan dudala lantxo hau,
|
berak
egindako Mañukorta Bertsonajea liburuan oinarriturik. Milesker Xabier.
|
|
|
Bertsolari aldizkaritik deitu zidaten lehengo batean esanez ea zeozer idatziko nuen neuri buruz, beste batzuek
|
bere
egin dutela eta. Neure buruari esan nion:
|
|
|
Hasteko, non, noiz eta nola egin zehaztu beharra zegoen. Bazirudien 2020ko irailean posible izango zela udazkenean
|
bertan
egitea. ‘Udabarria bertsotan’ aurrekanporaketak ere egin ziren, jarraian lehen kanporaketekin hasteko asmoz.
|
|
2023
|
|
|
Eta, gainera, aitortu beharra dago chjam’è rispondi aren oinarrizko osagaiak ez direla aldatu: bere sortze matrizea (arauen gorputza) iraunkorra, hobeto ezagutua eta formalizatua da, eta belaunaldi gazteek
|
bere
egiten jakin dute. Horrek ahalbidetzen du neurtzea transmitigarria eta bizia dela, testuingurua edozein dela ere.
|
|
|
Erdi Aroan eliteek eta herri xeheak kultura bera partekatzen zuten, baina XV. mendean hasita, inprentaren sorrerarekin, eliteek kultura idatzi bat garatu zuten, eta klase kulturatzat hartu. Izan ere, herri xehe eskolatu gabeak ez zuen modurik inprentatik ateratzen ziren literaturari edo manera egokiei buruzko tratatuak edo sineskeriak atzean utziko zituzten ezagutza zientifikoko lanak
|
bere
egiteko. Petrikilo, berriketari nahiz titiriteroen aurrean aho zabalik gelditzen jarraitu zuten, plazan egiten zen ahozkotasunaren festa gisa bizitzen kultura.
|
|
|
Arturo Kanpion() izan zen talde horren buru. La Paz egunkarian
|
berak
egindako deialdiari erantzunez sortu zen elkartea (1877), eta berak jarri zituen XX. mendeko Bigarren Pizkundearekin loratuko zen abertzaletasun berriaren oinarri teorikoak, zeina euskal nazioaren bereizgarri nagusitzat ezarriko zuen Sabino Aranaren abertzaletasunetik ezberdinduko baitzen zentraltasun hori hizkuntzari esleituz [1].
|
|
|
Aña Etxegarai Aña Deabrua() Bertsolari bati prentsan egindako lehen elkarrizketa
|
berari
egindakoa izan zen. Marie Émilie Augustine Coulomb(), Antoine Abbadieren koinata, izan zuen elkarrizketatzaile eta Parisko La Femme aldizkarian argitaratu zen testua.
|
|
|
Seguru igo behar du oholtzara, eta horixe transmititu behar du. Horretarako gaiak
|
bere
egin behar ditu, barneratu, konbentzimenduz esan, argitasunez azaldu. Bertsolarien bidelagun izango da saioan zehar eta puntutako saioan gai jartzailea bilakatuko da bertsoen kontatzaile.
|