|
2000
|
|
|
Bi horien izenean maiz eskaintzen zaigun euskal" kultura" horren aurrean, zerbait egiteko premia larria inon bada, Euskaltzaindian da. Hor izan luke zinezko —eta ez itxurazko— habia eta egonlekua euskal kultura anitz eta zabalak, aukera bakarrekoa baino, euskarari
|
berari
bide desberdinak eskain diezazkiokeena. Horretarako, alabaina, Euskaltzaindiak bereganatu behar ditu hizkeraren neurria emateko ardura eta kezka, historiatik, tradiziotik eta lanetik datorkionari eutsita.
|
|
2001
|
|
|
Ordua da ura
|
bere
bidera itzultzeko eta inon arrakastarik izan ez duten esperimentu dialektal banatzaile eta galgarri guztiokin behin betiko amai dezagun. Zeren azken buruan, Mitxelenak argi eta garbi esan zuenez, euskara batuarekin euskara salbatuko dugula ezin ziurta dezakegun arren, euskalki egoeran segituz gero, ordea, gauza segurua da euskara hilko zaigula.
|
|
2003
|
|
|
Aldiz, aintzat hartuz gero Europako herriok elkarren artean konnotazio historikoak, linguistikoak, sozialak eta ekonomikoak ditugula, eta gaur egun haiek garatu nahi ditugula, zenbaitetan baturik, beste zenbaitetan zein
|
bere
bidetik, aitaren agintea bilatzen ez duten familia kideen antzera, baizik eta kideen nortasunak garatzea helburu duena, ikuspegi erakargarria dirudi, gizatasunaren araberako etorkizunari begira bai Europan bai munduan.°
|
|
|
Baina badago hori ikusteko beste modu bat. " Inperioari" aurre egiten diogun guztiok, bakoitzak
|
bere
bidetik, bere lekuan jarri dugu hura. Agian ez dugu oraindik haren aurrerakada geratu, baina agerian utzi dugu.
|
|
|
Ezbairik gabe, MGFk kultur aldaketa nabaria ekarri du pentsamendu bakar neoliberalak menperatzen duen mundura. " Bestelako mundu bat posible da" ideiak berak
|
bere
bidea egin du mundu mailako kulturan, eta hori lorpen handia da. Nazioarteko Foroarenhirugarren bilera kontzientzia kolektiboaren indartzeak ezaugarritu zuen.
|
|
2004
|
|
|
Berdenboran, esan dezadan, antologia honetan dauden guztiak beharrezkoak direla urteetan bere lana gauzatu dutenen eta gauzatzen jarraitzen dutenen panorama aurkezteko. Are eta gehiago, beste hainbat antologietan agertu ez den anitzek ere egina baitu
|
bere
bidea, isil isila, ohiko kritiken artera iristen ez den liburumotalanduz, poesia landuz; ohiko aldarrikapen pertsonaletatik urrun samar, askotan.
|
|
|
Ez da harritzekoa Vienan liburuaren salmenta debekatua izatea eta liburu debekatuen zerrendan sartzea. 1766an Espiritu ikusle baten amet sak, metafisikaren ametsen bitartez azalduak idazten du eta
|
bere
bide berria zehazten hasten da: " Honenbestez, metafisika giza arrazoimenaren mugen zientzia da".
|
|
|
Oriotar kasta gogorrekoa zen gero! Ikastolak sortu zirenerako
|
berak
bide luzea egina zuen euskal irakaskuntzan eta langintza horretan jarraitu du beti leial eta asperrezin.
|
|
|
Euskaldunok disputarako eta ezin ikusirako dugun joera kontuan hartuta, bakar bati entzun nahi nioke ea Xabierrekin inoiz disputarik edo istilurik izan duen. Horrelakoa izan da beti, bera beti
|
bere
bidetik, bide zahar eta berriak urratuz.
|
|
|
Galbahezainen kopuru urriak garbi adierazten zuen gainera iragazki hark zer ikusi handiagoa zuela izurtasunarekin ziurtasunarekin baino. Ura
|
bere
bidean halere baheak ezin baitu hura gelditu.
|
|
2006
|
|
|
Gurean baino lehenago, beste autonomi erkidego batzuetan sektoreak bat eginda iritzia plazaratu du maileguaren aurka zuzen, baina politikarien mendeko Administrazioak
|
bere
bidea autista gisa jarraitu du, jaramonik egin gabe. Entzumen finagoa eta jarrera malgua bezain demokratikoa espero dugu gure arduradun politikoen aldetik.
|
|
|
Oso garai desberdinak gainditu ditu Jakinek bost hamarkada horietan. Eta, hein batez bederen,
|
bere
bidea egokiro aurkitu duela esango nuke.
|
|
2007
|
|
|
Eguneroko esamolde arrunta bihurtu da urte hauetan Estatuko komunikabideetatik sistematikoki zabaldu den mezua: " nosotros los democratas, ellos los terroristas...", euri lasaiaren antzera tantaka tantaka batez ere espainol askoren kontzientziatan
|
bere
bidea egin duena. Errealitatea deskribatu baino errealitatea tindatzen duten esamolde horiek erabiltzen ditu Artetak bere argudioen oinarrian.
|
|
|
Bestelako gestiorik ere egin zuen zuzendariak Ministerioan, Jose Agustin Elustondoren bitartez —garai hartan Madrilen bizi zen fraide frantziskotarra—16 Hala ere, bederatzi hilabete pasatxora etorri zen erantzuna (1970eko uztailaren 11n). Ministroen Kontseiluak ez zuen helegitea aintzat hartu; eta
|
beraz
bide administratiboak agortuta geratu ziren.
|
|
2008
|
|
|
Pentsalariek bere eztabaidetan jarraitzen duten bitartean, ezagutzarako metodo berriak, zientziak,
|
bere
bidean aurrera egingo du, besteak beste, giza gorputza eta nerbio sistemaren alorrean. Horrela, Galvanik nerbioetako inpultsoen izaera elektrikoa agerian jartzen duenean, neumak eta espirituak betiko desagertuko dira eta neurofisiologia jaioko da, baina laster eztabaida berriak sortuko dira.
|
|
|
Nork bere estiloa lantzearen garrantzia aipatu zuen, euskara maila eta idazketa teknikak homogeneoagoak diren garaiotan. Ikastetxeetan egindako lanaren ondorioz, ondo idazten duen jende asko dagoela aipatu zuen, eta ezinbestekoa dela idazle bakoitzak hizkuntzarekin jolastea, nork
|
bere
bidea jorratzea eta hizkuntzaren moldeak apurtzea, birmoldatzea, esperimentatzea.
|
|
|
Terra Sigillata irakurtzen ari nintzela, sarritan etorri zait Hamaika pauso nobela gogora, ez bertan esandakoak, ez narrazio moldeak hurbilekoak direlako, baizik eta bi nobela horien artean ikusi dudalako antzekotasun ugari: ...t dugu memoria (bere adierazpide anitzetan); bigarrenik, bi nobela horietan trantsizio garai baten inguruko gogoeta egiten da, Hamaika pauso n urteak dira memoriaren altzora bihurtzen direnak, eta Terra Sigillata n, aldiz, 2006ko martxotik 2007ko maiatzera artekoa —aldaketa edo trantsiziorako saioa—; hirugarrenik, bi nobela horietan islatzen direlako belaunaldi konkretu baten kezkak, nor
|
bere
bidetik, nor garai konkretu batean; laugarrenik, hogei urte pasatu ondoren argitaraturiko nobela ditugu bi horiek, isilaldi luze baten emaitzak, idazletzaren inguruko hausnarketa luze batzuen emaitzak; eta bosgarrenik, metanarrazioak dira bi biak, nork bere idazletzaz eta nork bere kokapen pertsonalaz eginiko gogoetaren ondoren harturiko miratik eginak.
|
|
|
Izan ere, urteroko bilera horretan biltzen diren ikaskideen artean aniztasuna da nagusi: Alfonso Diaz de Ilundain, PSOEko kide; Iñaki Elustondo, mediku egibarzalea; Patxi Etxeberria apaiza, Alec Reid ezizenekoa; Xatur Zumalabe aralarkidea; Andoni," legez kanpoko gizalegez" (18 or.). Urteroko hitzorduetan politika gaiez hitz egin izan dute, nork
|
bere
bideari eutsiz. Urteren batean, argazki bat egindakoan ere Saturrarango Hitzarmena (17 or.) sinatzearekin aritu ziren txantxetan;" ai ene, guk hemen lortzen dugun komunikazioa, adostasun gogoa, konponbide grina, gizarte osoan zabaldurik balego, eta abar" (19 or.). Baina, nobelak aurrera egin ahala, argi ikusten da komunikazio eta elkar ulertze omen dena, itxurakeria baino ez dela:
|
|
|
Europar Goi mailako Hezkuntza Eremuan unibertsitate bakoitzak
|
bere
bidea egin behar du, bere hezkuntza eredu propioa garatuz. Mondragon Unibertsitateak bere eredu propioa garatu du, Mendeberri deitzen dioguna, bertan hainbat hautu egin ditugu, horien artean gradu titulazio berri guztiak eleanitzak izatea, euskara nagusi izanik.
|
|
2009
|
|
|
Itxaron dugu Jaurlaritza berriaren asmoak zein diren ikusteko. Innobasquek izaera pribatua izanik
|
bere
bidea aukeratu eta egiteko manera izango luke, baina nekez erdietsiko lituzke bere helburuak erakunde publikoen oniritzia eta babes osoa izango ez balitu.
|
|
|
Indusketako arduradun ohien defendatzaileek azpimarratu dute eztabaida ez dela amaitu, eta froga berriak liratekeela zirt edo zart egiteko. Aldundiak, berriz, tinko darraio
|
bere
bide orriari: hartutako erabakiak baliotzat eman ditu une oro, eta indusketa hemendik aurrera kudeatuko duen talde berria osatu du.
|
|
|
Bestalde, polemikaz gain, kultur eraikuntzak
|
bere
bideari ekinez jarraitzen dionez, aurten idazle katalan, galego eta euskaldunak elkartu gara Arantzazun. Duela hogeita sei urtetik hona sortutako usadioari segida emateko," Literatura txikiak, erronka handiak" lelopean eginiko bilkurari hasiera emateko honakoa bota nuen EIEko lehendakari gisa:
|
|
2010
|
|
|
Horrela iristen naiz Euskal Hitz erakusketara ere. Bidegileak bildumak ere asmo
|
bereko
bidea egin du. Eta gero, edozein historia egin dudanean, gizarteko edozein gauza eskuartean ibili dudanean, beti galdetu diot nire buruari:
|
|
|
Hor katea ez zen hautsi.
|
Bere
bidea egiten dute pentsamenduek, oroitzapenek eta norbere joerek.
|
|
|
Argitaletxe berriak eta gazteak sortu ziren: batetik, Mensajerorekin lanean jardun zuten Etor edo Gero, eta bestetik, Lur (hasteko, Jakin Taldean Rikardo Arregik eta proposatu zutena, eta gero
|
bere
bidetik garatuz joan zena). Belaunaldi berri bat sartu zen eta beste molde bateko lanak egin ziren.
|
|
|
Ez gara egon espazio sozial berdinetan, ezta alor kultural berdinetan ere. Joeraz eta hautapenez, bakoitzak
|
bere
bidea egin du, eta elkarren osagarri izan gara neurri handi batean. Gero, zorte handia izan dugu, elkarrekin lan egiteko gaitasun hori izan dugu, zeren eta orokorrean taldeak desegin egiten dira, eta gurean gauzak aldatu egin dira, baina ez desegin.
|
|
2011
|
|
|
Udaberria hasi da, arbolak loratzen dira, jendea gehiago ateratzen da kalera, harreman pertsonalak ugaritzen dira, eta beraiekin batera hizkuntza loratuz joaten da. Naturaren beste ziklo bat hasten da, edo hobeto esanda naturaren zikloak
|
bere
bidea jarraitzen du... Fukushima (edo pareko bat) lehertzen ez den bitartean behintzat.
|
|
|
Joseba Sarrionandiaren Miopeak, bizikletak eta beste langabetu batzuk, Bernardo Atxagaren Zeruak, edota Harkaitz Canoren Pauloven txakurrak. Gazteak erakarri nahi zituen bildumak, eta
|
bere
bide laburrean lorratza utzi zuen.
|
|
|
Jean Pierre Vernant.
|
Bere
bidea egin zuen gero, College de Franceko irakasle izana baita.
|
|
|
Ez naiz excel taulekin etorri, ez dira datu hutsak hona ekarriko ditudanak; estatistika eta datu ekonomikoetatik landa ere, suma dezakegu gure kulturaren egoera zein den. Negarrak ez du sorkuntzarik egiten ahal, bizi dugun krisi ekonomikoak —eredu neoliberalarenak— ez du gure kultur sorkuntza astindu; subentzio politikari subordinatutako kulturgintzak ere jakin du
|
bere
bidea egiten, lagunduta batzuetan, bakarrik bestetan, albokoarekin auzolanean apika, ezinikusiak gaindituz beharbada. Baina bizirik iraun nahi duen Euskal Herri honetan, kulturgintza adierazpide bizia da, ezelango duda barik.
|
|
2012
|
|
|
Oso garai desberdinak gainditu ditu Jakinek bost hamarkada horietan. Eta, hein batez bederen,
|
bere
bidea egokiro aurkitu duela esango nuke.2
|
|
|
Beste batzuen kezka haratago joan da, eta ea izotz geruza zulatu eta lakua bera ikertzeko eskubiderik ote dugun galdetzen dute. Izan ere, ez ote litzaioke Lurreko ukitu gabeko atzen espazio horri
|
bere
bidea egiten lasai utzi. Nire irudiko, lehen kezka da kontuan izan beharreko bakarra.
|
|
2013
|
|
|
Jokaera dikotomiko horretan, bi kanalen arteko elkar eragin eza nabarmena izan da, zein
|
bere
bidetik joanda jokatu izan baitute. Kuantitatiboki, alegia, audientzietan, egitekoen banaketak gaztelerazkoari pisu handia eta proiekzio soziala dakarzkion bitartean, euskarazkoak ez du inongo abantailarik eskuratzen.
|
|
|
liburuentzako apalak atondu beharrean, bainuontziak eta gondolak jarri zituen. Hartara, urak Venezia hartzen duenean eta liburu dendan urak
|
bere
bideak egiten dituenean, liburuak babestuta gelditzen dira.
|
|
|
Arizmendiarrietak eta Ulgorreko bostek abiatu zutenak, azken finean, horretan zuen abiapuntua eta abantaila, humusa eta ongarria: euskal gizarte landatar tradizionalean lanari ematen zaion garrantzia; kultura trinko eta homogeneoa, euskara ardatz duena; Eliza katolikoak orduan justizia sozialarekin erakutsi zuen atxikimenduak gerra ondorengo euskal gizartean eduki zuen onarpen zabala; botere politiko eta ekonomiko monolitiko eta urrunei muzin eginez,
|
bere
bideari ekin eta eusteko herri honek zenbait momentu historikotan erakutsi duen tema...
|
|
|
Urtearen errepasoa egiten hasita, argitaletxe indartsu bat gelditu izana aipatu behar: Alberdania (nik dakidala) ez da ofizialki itxi, baina jarduera guztiz etenda dauka eta bertako langile zein arduradunak nor
|
bere
bidean.
|
|
2014
|
|
|
Alde egitea ongi iruditzen zait, baina gauzak ez dira horrela egiten. Diskoa atera zen, ondo atera zen, egin zuen
|
bere
bidea, baina ez zen lehena bezain ondo atera.
|
|
|
Askotariko lanbideetatik zetozen publizitatera jauzi egin zuten gizon eta emakumeak. Nork
|
bere
bidea egin zuen, baina oro har autodidaktak izan ziren lehen publizistak. Ilustratzaileak, esaterako, inprentetan edo argitaletxeetan hasten ziren, eta publizitate agentziek bertatik kontratatzen zituzten (Aurtenetxe, 2014).
|
|
|
Testuinguru horretan, euskarak zailtasunak izan zituen
|
bere
bidea topatzeko. Nahiz eta iragarle gehienak bertokoak izan, publizitate etxeetan ale bakan batzuk besterik ez zituzten euskaraz egin Franco hil aurretik," salbuespenak izan ziren, oso oso lan gutxi" (Esnaola, 2014).
|
|
|
Eta horrela hainbat eta hainbat adibide. Elementu komunak badaudela argi dago, azken finean gure garapen politikoa marko estatal berean eman baita; baina, halere, bi herri desberdin izanik, bakoitzak
|
bere
bide propioa egin behar du, norberaren ezaugarri soziologikoetan oinarrituko den prozesu propioa.
|
|
|
Sortzaileak eta irakurleak/ zaleak/ entzuleak aurrez aurre jartzeko giro horrek interakzioa ahalbidetzen du, sortzailea zein hartzailea estimulatuz, eraldaketa bat sortuz. Baina horrek ez du zertan merkatuko errealitatearekin bat egin behar, merkatuak
|
bere
bide propioa baitu. Hiritartasun aktibo baten hazitegiek egitearen eta ekitearen kultura dimentsio sozial, politiko, ekonomiko zein sortzailera zabal dezakete.
|
|
|
3 Bakoitza
|
bere
bidetik ibilli bagabiltz indarrak sakabanatu besterik ez dugu egingo. Jakin ek bereen artean iritxi zuen batasuna, euskaltzale kulturadun guzien arteko lotura izateraiño irixten ezpada, ildako asmo ames utsa izango da.
|
|
2015
|
|
|
Abertzaletasuna eta euskaltzaletasuna dibortzioaren atarian al daude orain inoiz baino gehiago? Eta independentismoari eta abertzaletasunari ere nork
|
bere
bidea egitea komeni al zaie?
|
|
2016
|
|
|
Hori zela eta, mobilizazio abertzalea ezin zitekeen soilik euskal errefuxiatuen babesaren inguruan antolatu, baizik eta, esaterako, bere biziko garrantzia zeukan turismoaren eta etxegintza espekulazioaren inguruan. Era berean, ETAk Hegoaldean zeraman borroka armatua bezala, IK k (Moruzzi eta Boulaert, 1988) antzeko gudua eraman behar zela zioen, bakoitzak
|
bere
bidea jarraituz, Euskal Herri askatu eta bateratu bat lortzeko.
|
|
|
Erabakitzeko eskubidearen kontzeptuak bi oinarrizko ideia biltzen ditu bere baitan: herrien askatasun nahia gauzatzea autodeterminazio eskubideak aitortzen duenaeta Demokrazia (letra larriz idatzita), hau da, herri bakoitzak
|
bere
bidea egiteko borondate hori bide demokratikoetatik gauzatzea. Nolabait esateko, erabakitzeko eskubideak autodeterminazio printzipioa demokratizatzen du.
|
|
|
Baldintza onak badira euskal burujabetza prozesua abian jartzeko, baina euskal herritarrok gure bidea aurkitu behar dugu, ez baitigu balio Katalunia edo Eskoziakoak. Herri bakoitzak
|
bere
bidea behar du, bere berezitasun guztiak aintzat hartuta, konfiantzak eta konplizitateak josteko gaitasuna sortuko duena.
|
|
|
Ikus entzunezkoak garrantzi izugarria badu ere, podcast eta online irratiak ere
|
bere
bidea egiten ari dira. Hobekien egokitzen ikasi duten hedabideak dira eta Internetek gainera ate berriak ireki dizkie.
|
|
2017
|
|
|
Autozentsurak ere egin du
|
bere
bidea aspalditik mamitutako errailetan, eta segitzen du egiten. EHUko EMAN ikerketa taldeak 1977tik 2016ra bitartean euskal gatazkari buruz egunkarietan argitaratu diren bineten azterketa egin du, Tirabirak egitasmoan.
|
|
2018
|
|
|
Azken hilabeteotako iritzi artikulu batzuek erakusten dutenez, euskara batua beti erasoa sentitzen da, norbaitek idatzian euskalki bat baliatzen duenean. Ene ustez lekuz kanpoko minberatasuna da hori, ez baita euskalkia euskara batuaren etsaia, alderantziz, euskara batuak iraungo badu (eta iraunen du) euskalkiekin elkarlanean ziurtatuko baitu
|
bere
bidea.
|
|
2019
|
|
|
Hutsune hori bertsolaritzaren definizioaren parte izan da, hutsune, ez egote edota isiltasun gisa bada ere. Baina elkar eragite horretan sinesten badugu, jabetuko gara hutsune horrek
|
bere
bidea egin duela, elkar eragite horrek eragina izan duela, hitza hartuz joan dela.
|
|
2020
|
|
|
Errealitatea bat izanik, desira gurutzatzen zaigu. Errealitateari ez diogu uzten
|
bere
bidea egiten, eta nolabaiteko zangotraba bat asmatzen dugu. Luis Cernudak bere ibilbide poetikoan erakusten digu zer latza den frustrazioa.
|
|
|
Kulturatik igaro ohi zen politikaren parte on bat. Gaur, aldiz, politikak
|
bere
bideak ditu, eta etxeko neskame [sic] bezala gelditu zaigu kultura. Garai batetako arma batzu baztertu egin dira, borroka leku berri honetan alkantzu gehiagoko arma berriak behar direla eta" (1978, in 2007:
|
|
2021
|
|
|
Jakin 246 uztaila urria 2021 ezagutzen dugun amaigabeko fluxu jarraitu baten barruan. Atmosferatik kontinentera eta ozeanoetara, berriro ere atmosferara bueltatzeko, ur tanta bakoitzak
|
bere
bide propioa eginez, lurrazaletik, lurzorutik, arrokatik... Hiri handi bateko metro sareko erabiltzaileak bezalaxe, tanta bakoitzak bere bidea egiten du, eta, batzuetan, bide desberdinek bat egiten dute kokaleku berean:
|
|
|
Atmosferatik kontinentera eta ozeanoetara, berriro ere atmosferara bueltatzeko, ur tanta bakoitzak bere bide propioa eginez, lurrazaletik, lurzorutik, arrokatik... Hiri handi bateko metro sareko erabiltzaileak bezalaxe, tanta bakoitzak
|
bere
bidea egiten du, eta, batzuetan, bide desberdinek bat egiten dute kokaleku berean: ibaian, kasu.
|
|
2023
|
|
|
Euskal Curriculumaren eta euskal kulturaren transmisioaren aldeko ekimenak korrontez kontrako jardunak izan dira historian zehar (Salbotx 2021), eta pedagogia konprometituaren bidetik eta ekinetik edan dutenak, irakasle talde eta hezkuntza eragile konprometitu askoren jardunetik garatu direnak. Ataka honetan, pedagogia konprometitu horri eustea dugu helduleku eraginkorrena, transgresioaren bidetik (hooks 2023) curriculumetan eta hezkuntza testuinguruetan Euskal Curriculumaren eta euskal kulturaren ikuspegia garatzeko zirrikituak eta estrategiak bilatzeko, eta gizarte eraldaketan urratsak egiteko, hezkuntza eragileek eta kultura eragileek norabide
|
berean
bidea egin, eta kultura hitzarmen berrituak eraikitzeko espazioak eta uneak sor ditzagun. Kultura aurreiritzi berriak sor ditzagun geure hezkuntza praktiketan.
|
|
|
Migrazioa dute abiapuntu Iratxe Fresnedaren Tetudn eta Fermin Muguruzaren Bidasoa 20182023 filmek. Fresnedak Erregistroaren trilogia delakoa itxi du bidaia berriarekin,
|
bere
bidetik jarraituta: off eko ahots iradokitzailea, plano finkoak eta atalkako kontakizun pausatua.
|