|
2002
|
|
|
Zain zeudenen artean mota orotako jendea zegoen, batik bat adinekoa, gaztelaniaz mintzo ziren etorkinak gehienbat: protestatzen ez zutèn agure atsoak, bizitzan hamaika eskarmentu jaso eta jasan ondoren etsiak ziruditenak, baina baita protestatzen
|
zutenak
ere, ez dago eskubiderik, nork ordainduko dit neuri hemen galdu dudan ordua, beste kuku batek joko liguke orain, hauteskundeetan Carrillok irabazi izan balu...
|
|
2003
|
|
|
Eta bazeuden, azkenik, batzordearen lana kritikatu eta Gobernuak auzi honetan izan duen jarrera gogor salatzen
|
zutenak
ere. Ezker joerakoak ziren kritikoenak honetan.
|
|
2009
|
|
|
hala nola, Azkueren Diccionario Vasco Español Francés (1905 lehen liburukia);. Euskal Esnalearen esku egundiya? (1910, Arruti Erroman dagoela), prestigio operazioko argitalpen honetan Hegoaldean izen eta izanik zuen oro euskal kulturan biltzea lortu baita, jeneralean erdaraz idazten
|
zutenak
ere hemen euskarazko testuak sinatzen dituztela (Telesforo eta Engracio Aranzadi, Campión, Serapio Mújica, Picabea, Urquijo, etc.), euskarazko autore ospetsu guztiekin batera: Domingo Agirre, Altube, Emeterio Arrese, Pepe Artola, Azkue, Aita Bera, Bustinza, Etxegarai biak, Etxeita, Garitaonaindia, Aita Iraizoz, López Alen eta López Mendizabal, Mokoroa, Orkaiztegi, Urruzuno, Zamarripa, etab., etab. Gehiago ezin denean, egintza sinbolikoak egiten dira.
|
|
2010
|
|
|
Baina Jainkoak bere buruari halakoak onartu bazizkion, ez ziren txikiagoak izan Israelgo herritarrei eginaraziak: adulteriogileak hil behar zituzten (Lb 20, 10), baita homosexualak (Lb 20, 13) eta larunbatean lan egiten
|
zutenak
ere (Ir 35, 2); azaleko gaixoak erbesteratu behar zituzten (Lb 13, 46), biraogileak harrikatu (Lb 24, 16) eta beste hiri eta beste tribu batzuk suntsitu: Jormako hiria (Zen 21, 2), Basango lurrak (Zen 21, 33), hitiarrak, girgaxtarrak, amortarrak, kanaandarrak, periztarrak, hibiarrak eta jebustarrak (Dt 7, 1), haiekin hitzarmenik egin gabe eta erruki izpirik erakutsi gabe (Dt 7, 2).
|
|
|
EGAM inguruan ibilia nintzen, EIAren gazte erakundean, eta haien planteamenduak babesten nituen. Une hartan, estatutua onartu berritan, baziren hura ontzat eta askitzat jotzen zutenak, eta baziren arbuiatu eta baztertzen
|
zutenak
ere; guk, berriz, haren aurrerapenak ontzat hartu, baina gehiago nahi genuen, eta gehiago lortzeko borroka egiteko prest geunden, instituzioetako eserlekuak eta kaleko harriak erabilita. " Zergatik aukeratu behar da bat edo bestea, biak ere tresna baliagarriak badira?".
|
|
|
Baina Jainkoak bere buruari halakoak onartu bazizkion, ez ziren txikiagoak izan Israelgo herritarrei eginaraziak: adulteriogileak hil behar zituzten (Lb 20, 10), baita homosexualak (Lb 20, 13) eta larunbatean lan egiten
|
zutenak
ere (Ir 35, 2); azaleko gaixoak erbesteratu behar zituzten (Lb 13, 46), biraogileak harrikatu (Lb 24, 16) eta beste hiri eta beste tribu batzuk suntsitu: Jormako hiria (Zen 21, 2), Basango lurrak (Zen 21, 33), hitiarrak, girgaxtarrak, amortarrak, kanaandarrak, periztarrak, hibiarrak eta jebustarrak (Dt 7, 1), haiekin hitzarmenik egin gabe eta erruki izpirik erakutsi gabe (Dt 7, 2).
|
|
2012
|
|
|
Barruan gehienek generaman ilea aske. Askok behintzat bai, euren burua oso txukun eramaten
|
zutenak
ere bazeuden arren, Persiako Sharen emaztea zela esaten zuena, adibidez. Emakume ederra zen oso eta ahal zuen txukunen janzten zen beti, batez ere, nik neuk hogei bat urte neramatzanean bertan.
|
|
|
Esandako orduan han geunden herritar guztiak. Parte hartu behar genuenok eta baita kuxkuxeatu nahi
|
zutenak
ere. Urduritasuna ikus zitekeen, puxika handi bat balitz bezala gure inguruan zebilen, jauzika.
|
|
|
Horrela bere oroigarrien artean denbora pasa, gutunetako idazkerak eta estiloa aztertzen zituen, beren ortografiak bezain askotarikoak. Samurrak nahiz alaiak ziren, jostariak, malenkoniatsuak; baziren maitasuna eskatzen zutenak baita dirua eskatzen
|
zutenak
ere. Hitzen bat zela medio oroitzen zen aurpegiez, zenbait keinuz, ahots doinu batez; batzuetan, alabaina, ez zen ezertaz oroitzen.
|
|
2013
|
|
|
36 km orduko? Alferrik, ederki ohartarazi baitzion aitak motorrak debekupean zituela, bai 100 km orduko harrapatzen zutenak, eta bai 40 harrapatzen
|
zutenak
ere: guztiak?
|
|
|
36 km orduko... Alferrik, ederki ohartarazi baitzion aitak motorrak debekupean zituela, bai 100 km orduko harrapatzen zutenak, eta bai 40 harrapatzen
|
zutenak
ere: guztiak...
|
|
2014
|
|
|
piperminak eta pipermorroak, haiek falta arinentzat erabil zitzakeenak eta hauek larrientzat. Baina falta arina
|
zutenak
ere ez ziren, ez, barrez hasiko, txistean bezala, piper bereziak erabiliko baitzituen: tipiak bai, baina baita minak ere, minik minenak?, Lodosatik eta Corellatik bereziki ekarriak.
|
|
2015
|
|
|
Montura fineko betaurreko dotoreak zeramatzan, ilea motz eta uztai txiki bat ezkerreko belarrian. Itxura batean ez zirudien tutorizatua, baina auskalo, elektronika enpresa bat zen hura, ez zituzten atzerapen larriena
|
zutenak
ere kontratatuko.
|
|
|
Jose Antonio Ardanzak, Juan Maria Atutxak edota Iñaki Azkunak, adibidez, ez zuten ezkutatu errezeloak zituztela estrategia harekin. Gerora EAJren gidaritza hartuko
|
zutenak
ere ez zeuden oso konforme, aitortu dutenez. Iñigo Urkulluk, adibidez:
|
|
|
Lo hartu
|
zutenak
ere aurki esnatu ziren ordea. Goizaldeko ordu bata pasatxo zen Bordelera iritsi eta bidaia jarraitzeko trenez aldatu behar izan zutenean.
|
|
|
Lazkaoko alkatearen etxea erre
|
zutenak
ere bertan zeuden. 1968ko abuztuaren 2an egin zuten beren lana.
|
|
|
Bertan gelditzen ziren Gernikarantz zihoazenak kafe bat hartzen edo zerbait jaten. Inguruetako baserrietan bizi zirenak eta Gernika aldeko poligonoetan lan egiten
|
zutenak
ere bertan gelditzen ziren.
|
|
|
Martí, Maceo, Máximo Gómez? Kultura politiko horretakoak dira, eta hazi horretatik sortu ziren 1950eko hamarkadan Iraultza egin
|
zutenak
ere. Orain, independentziak badu prezio bat, eta AEBek gogor ordainarazi diote prezio hori Kubari hamarkada askotan?.
|
|
2016
|
|
|
Traidorea auziperatzera deliberatu zuten, baina laster, Maddiren kasuan bezalako beste batzuk bazeudela ageri zen, ikertzaileen artean, giza berrien preziatzaile ugari bazela, heziketa oso bat eman nahi zien horietakoak eta batzuk, ikertzaile bihurtu nahi
|
zutenak
ere. Auzi hartan, han hemenka, izaki batzuk ikasketa zientifikoetan hasi zirela ere jakin zenean, elohimdarren arteko izugarrizko zalapartak sortu ziren, mugagabeko eztabaidak ere, sortzaileen pareko adimenduraino iritsiko ote ziren beldurrez.
|
|
|
Sapek esaten zuena baldigarria zen, zuhurtzeak halako gauzak ulertzea eraman zuelako. Richard izan ezik, nor ote zen gai esateko Ebak kontatutakoa irudi bat baizik ez zela, nor ote zen gai halako kontzeptuak buruan atxikitzeko, ezta ere liburu saindua jainkotzat hartuko
|
zutenak
ere. Eta halaxe jarraitu egin zuen:
|
|
|
Aspaldi ikusi gabeko ezagun zaharren topaleku zen hura: batzuk, Bilbo utzi zutenez geroztik elkarren berririk ez zutenak; beste batzuk, Parisen agurtu zirenak; izan ziren hiltzat jo ondoren han aurkitu eta egundoko poza hartu
|
zutenak
ere. Porrotaren eta miseriaren erdian, zeru txiki bat izan zen Marseillako portua 1941eko urtarril hartan.
|
|
|
Barre nahi eragin zion apaizari inudearen tolesgabetasunak, eta barberoari agindu zion banan banaka eman ziezazkiola liburu haiek, ea zertaz tratatzen zuten, zeren haien artean surtarako kondena merezi ez
|
zutenak
ere baileudekeen.
|
|
|
sinesten
|
zutenak
ere (kreazionistak).
|
|
2017
|
|
|
Lintxatu zituztenak ere aintzat hartuta, gutxienez 100.000 emakume hil zituztela ondorioztatu du Barstowk, baina ihes egin
|
zutenak
ere, bizi guztirako lur jota, gelditu zirela dio, akusatu ondoren, susmoa eta zorigaiztoa izan baitzituzten hilobira arteko bidelagun?
|
|
|
Kurduak beren eskualdearen jabe bilakatu eta bi urtera, tankera bereko hamasei gune zeuden Rojavan. Gune horietan, hizkuntz irakasle ari ziren emakume boluntarioak ez ezik, baziren kazetariak, erizainak eta politikariak ere, bai eta Asayix sortu berriko polizia uniformea eta YPG Herri Babeserako Unitateen kamuflaje berdea janzten
|
zutenak
ere. YPGek 2014an bereganatu dute munduaren arreta, Estatu Islamikoa borrokatzen erakutsi duten kemena dela eta.
|
|
|
Katalogoan ikus dezakedanez, Bizkaian 1920an 15.000 baserri ziren eta Gipuzkoan 12.000 Horietatik erdiak baino gehiago maizterrak ziren eta urik, komunik eta argindarrik gabe zeuden asko. Baziren tximiniarik gabeko beheko sua
|
zutenak
ere. Ramon Belaustegigoitia Euzkadi aldizkariak Londresen zuen berriemaileak 1920an zioenez, neskameak, inude, esku-langile merkeak eta komeni zenean botoak ateratzeko harrobi ziren baserriak.
|
|
|
elizgizonenak asko, hango eta hemengo eliz arduradunak. Dirua ematen
|
zutenak
ere maiz joaten ziren. Franco diktadorearen emazte Carmen Polok, esaterako, Etxea bisitatu zuen 1950eko ekainean.
|
|
|
jokatzea nahiago zutenak. Beti egon dira euskaltzaletasunak despolitizatu egin behar zuela esaten
|
zutenak
ere, beraiek ezer ez egiten jarraitzeko gehienetan.
|
|
|
sinesten
|
zutenak
ere (kreazionistak).
|
|
2018
|
|
|
Sorterrira itzuli nahi eta horretarako modurik ez zutenei erresistentzia kutxako diruarekin lagunduko zietela azaldu zieten. Etxebarrin eta Basaurin gelditu eta borrokari lotzea erabakitzen
|
zutenak
ere ongi etorriak izango ziren, baldin eta lantegi hartako beharra lagatzen bazuten. Haiei ere lana, jatekoa eta lo egiteko lekua bilatzen lagunduko zieten, hori zailagoa izango zen baina.
|
|
2019
|
|
|
Herritarren %10 ere ez ziren izan erdaraz bidaltzeko eskatu zutenak (eta protestan etorritakoak hiru). Alderantziz egin izan bagenu, konbentzituta nago euskaraz eskatuko
|
zutenak
ere ez zirela proportzio horretatik urruti ibiliko. Alegia, Tolosakoa bezalako egoera soziolinguistiko batean herritarren gehiengoak mezu sinple eta errazak datozkion bezala hartu eta onartzen dituela, minoria bat delarik, hizkuntza aldaketa?
|
|
2020
|
|
|
Gure senideen artean baziren hautetsiak, ekintzaile politikoak, kidetze politiko zehatzik ez zutenak, ETAko kideak edo, besterik gabe, intsumisioarekin konprometitutakoak. Badaude desagertutakoak, torturaz eraildakoak, dispertsioak eragindako auto istripuz hildakoak, poliziak kontroletan tiroz akabatutakoak, segada batean, kalean bertan... baita, errepresioa eta pertsekuzioa zirela kausa, bere buruaz beste egin
|
zutenak
ere. Zenbait kasu auzitegietara eraman dira, eta beste batzuk ez.
|
|
2021
|
|
|
Rosaliek haurdun gelditutako neskame asko ezagutzen zituen. Gehienek abortuaren aldeko aukera egiten zutela esan zidan, baina bazeudela haurra izatea erabakitzen
|
zutenak
ere, eta horietako batzuek haurra berekin hazten zutela eta Maddiren ama ez ote zen horietakoren bat izango esan nahi zidala iruditu zitzaidan. Metroak burdin hots izugarriak egiten zituen gelditzerakoan, ateak ireki edo ixterakoan, eta ez nion ondo entzun eta zalantzarekin gelditu nintzen.
|
|
|
Udaltzainak izango ziren eraikuntza ilegal hauen zelatariak. 1955 urtean zehar isunak udaletxean pilatu eta hainbat etxola eraitsi zituzten, baita teilatua
|
zutenak
ere, ustezko lege idatzi gabeak zioenaren aurka. Baina frankismo garaiko botereak zaharkituta zeuden eta beren gaitasuna oso mugatua zen halako arazo bati aurre egiteko.
|
|
|
Batera bizi ziren familien artean, batzuk herri berekoak ziren eta beste batzuk senideak. Baziren beren artean inolako loturarik ez
|
zutenak
ere, agerikorik behintzat. Kasu hauetan errenta ordaintzen zen etxolan, hileko 85 eta 140 pezeta artekoa.
|
|
|
Fridarekin ez; Nagorerekin etxe berean egon behar nuelarik artean hainbat egunetan, eta Fridarekin ezta whatsapp merke bat ere aspalditik. Ez dakit batarekin eta bestearekin neuzkan aukerak ote ziren nire bihotza gidatu behar
|
zutenak
ere... Maitasun apur bat emango zidan edozeinen altzora gerturatzeko nire nahia ez ote zen desesperazio totalaren zantzurik behinena.
|
|
2022
|
|
|
Okerreko arerioa zuen begiz jota, bistan da. Patua zuen jatorrizko etsai, eta bere morroi ziren heinean, baita zegokien geroa txintik esan gabe onartzen
|
zutenak
ere. Baina aurkako abstraktua begitantzen zaio bat batean, etereoa.
|
|
|
Lantokian emakumeak ziren gehiengoa, aunitz neska gazteak, ezkondu bitarteko urteetan aritzen zirenak. " Izaten ziren alargunak ere, bizitza aurrera atera behar izaten zutenak, eta baita ezkonduta lanean jarraitzen
|
zutenak
ere". Horretarako ez omen zegoen arazorik," norberak erabakitzen zuen".
|
|
|
Etxeko andreak eurak Bidasoaldean etxez etxe neska bila ibiltzen zirela oroitarazten didate batek baino gehiagok, eta bereziki baserritarrak maite zituztela," langileak eta isilak" zirelakoz. Baina izan ziren lanerako neskak bilatzea ogibide bihurtu
|
zutenak
ere. " Saran bazen emakume bat etxeak eta neskatoak bilatzen zituena.
|
|
|
–hasi zen bera– Gutxi edo asko baina zuk frankismoaren kontra egin zenuen borroka, eta ez zineten asko izan. Hemen nazien kontra fitsik egin ez zuen jendea orain paparrean dominak jartzen ari den bezalaxe, zuen aldean irabazleen aurrean men egin zutenak, zer men egin zutenak?, merituak egiten saiatu zirenak eta are kolaboratu
|
zutenak
ere orain antifrankista porrokatu bezala agertzen dira, benetan borroka egin zenuten bakarrak zuek izan zinetenean. Ez dut uste iragan hori ukatu behar duzuenik –jarraitu zuen.
|
|
2023
|
|
|
Ez zen beti halakorik lortzen, ordea. Atentatuekin loturarik ez
|
zutenak
ere torturatzen zituzten. Helburua garbia zen:
|