|
2015
|
|
|
2001eko ekain aldean Egunkaritik idatzi zidan Juan Luis Zabala kazetari eta idazleak, abuztuan zehar, ohi
|
zuten
legez, idazle sorta baten ipuin bana sartu nahi zutela, eta ea prest nengoen parte hartzeko. Eguneroko ipuin solte horiek, bertsolarien hizkera erabiliz, librean eman ohi zitzaizkien idazleei urte batzuetan, eta, besteetan, gaia gutxi asko jarrita eta ofizioko lana bideratuta.
|
|
|
Goizeko zortziak aldera jaso zuen hala ere Riquek Urduñan, eta hamarrak pasatxo iritsi ziren, Amurriotik barrena, Arrankudiagara. Ohitura
|
zuten
legez geratu ziren han, bertako bentan zangoak luzatu eta Riquek bere zigarroa erre zezan. Apenas zegoen inor bentan sartu zirenean, gerra hasiz geroztik ohi zen bezala.
|
|
|
–Orain dela bi urte aurkeztu
|
zuten
Lege Sindikala Gorteetan, azaldu diozu?, baina urtebetez, eztabaidatu bitartean, sekretu ofizialaren tratamendua eman zioten. Aurki onartuko dute seguru asko, baina horrek ez ditu langile mugimenduak gaur egun dituen arazo nagusiak konponduko.
|
|
2016
|
|
|
Ohiko bide eragilea zen Hitlerrek juduen aurka sortu zuen gorrototik senideak babestea, eta Espainian hori biziki zaila zen, diktadurak bere begiraleak zituelako nonahi. Juduak laguntzeko, beraz, haien kongregazioek erbestean zituzten eskoletara juduak bidaltzea
|
zuten
lege; eta La Sallekoek Baionako Saint Bernard aholkatzen zien, gehienetan familien baiezkoa jasoz. St Bernard zen onartzen zituen eskola bakarrenetarik bat, eta beste kongregazioak horren jakin gainean zeuden.
|
|
|
Orain, Malnatek hitz egiten zuen batez ere. Milanen, zenbait urte lehenago, kontatzen ari zen?, sarritan joaten zen San Pietro all. Ortoko burdel famatura, baina gau hartara arte ez zitzaion bururatu argibide zehatzen bat eskatzea «sistema» arautzen
|
zuten
legeei buruz. Alazankoa!, hura bizimodua, putek zutena!
|
|
|
Hemen gurutzatzen dira fikzioa eta errealitatea. Hemen ikasi
|
zuten
legeari iskin egiten pertsonaiek, eta antzera ikasi behar izan zuen idazleak bere luma garaiko zentsura, inkisizio eta kode etikoetara moldatzen. Literaturaren autonomia laztantzen deskribatzen dute sortzailea zenbait adituk, baina baita erabat askatu ezinean ere.
|
|
|
Lege horren aurretik, nahiko ezegonkortasun juridiko zegoen. Euskararen legeak tratamendu simetrikoa ematen die bi hizkuntzei, eta euskara hutsezko jarduerek ez
|
zuten
lege babes nahikorik». Euskara bultzatzeko neurri gehiago ere badira:
|
|
2017
|
|
|
Alemaniar emakumeei debekatu egin zitzaien, gainera, bakarrik edo beste emakume batzuekin bizitzea, eta, pobreen kasuan, debekatuta zeukaten beren familiarekin bizitzea ere, ezin izango zituztelako behar bezala kontrolatu. Beraz, debaluazio ekonomiko eta sozialaren bidez, infantilizazio prozesu bat jasan
|
zuten
legeen esparruan.
|
|
|
Lege Kanonikoaren barruan txertatu izana zen berrikuntza,. XII. mendean Elizaren gobernu eta diziplinarako tresna eraginkor bihurtuta?. Elizak nahiz laikoek aitortu
|
zuten
lege betebeharrak, ageriko zigorrekin, bestelako maila bat izango zuela, aitorle batek iradokitako penitentziarekin alderatuta. Garai hartan, jendearen arteko harremanik intimoenak legelari eta kriminologoen aztergai bihurtu zituzten (Brundage 1987:
|
|
|
erreprodukzio politika kapitalistaren ernamuina osatu zuten neurriok, laguntza publikoaren babesean. Hala, ezkontza balioesten eta zelibatua zigortzen
|
zuten
legeak onartu zituzten, Erromako Inperioak azken aldera xede horretarako abiarazitakoetan oinarrituta. Garrantzi berezia hartu zuen familiak, jabetzaren eskualdatzea eta lan indarraren erreprodukzioa ziurtatuko zuen funtsezko erakunde gisa.
|
|
|
Ingalaterra protestantean, parlamentuaren hiru aktaren bidez (1542koa, 1563koa eta 1604koa) legeztatu zuten jazarpena, eta heriotza zigorra ezarri zuen azkenak, baita inori edo ezeri kalterik egiten ez zitzaionean ere. 1550 urteaz geroztik, sorginkeria krimen nagusitzat hartzen
|
zuten
legeak eta ordenantzak onartu zituzten Eskozian, Suitzan, Frantzian eta espainiar Herbehereetan, eta sorgin izatearen susmopean zeudenak salatzera bultzatu zuten jendea. Horrelako lege aginduak berriro eman zituzten ondorengo urteetan ere, exekuta zitzaketenen kopurua zabaltzeko, eta, berriro ere, krimen nagusi bihurtu zuten sorginkeria, eragin zitzakeen kalteetatik harago joz.
|
|
|
Aipatu legegintza korronte horrek, besteak beste, lan baldintzak hobetzeko eta langileak babesteko balio
|
zuten
legeak sortu zituen, adibidez langileek beren lan indarra galtzen zuten egoeretan, hala nola ezbehar bat gertatzen bazitzaien, gaixotzen baziren, adinekoak baziren edo lanik gabe geratzen baziren. Familiako (familia heteronormatiboetako) emakumeak eta umeak babesteko legeak ere horren barruan sailkatu ohi ziren, bai eta biztanle guztien osasun eta hezkuntza baldintzak eta morala zaintzeko hamaika neurriak ere.
|
|
|
–Ez, baina bi anaiek talka bat izan
|
zuten
legearekin. 90eko hamarkadan atxilotu zituzten terrorismoaren kontrako sarekada batean.
|
|
2018
|
|
|
Hegoaldeko Gales Berrian, Australian, freelance prostituzioa beste bide batetik bukarazi zuten. Beste kolonia britainiar askotan ez bezala, Hegoaldeko Gales Berrian ez
|
zuten
legerik onartu gaixotasun kutsakorren kontra, eta ez zioten segitu 1885eko legearen ereduari. 1908an, ordea, legedi bat onartu zuten diru truke sexua eskaintzearen, proxenetismoaren eta burdel jabe izatearen kontra, eta, Judith Allenen arabera, kontrol estrategia haren helburua izan zen prostituzioaren alderdirik ikusgaienak abolitzea.
|
|
2019
|
|
|
ondasun higiezinak besterentzeko, emakumeak oniritzia eman beharra zeukan. XVI. mendean ondu zituzten Antzinako Erregimen guztian iraungo
|
zuten
legeak; usadio feudalak guztiz desagertuak ziren garai hartan, eta emakumeak ezerk ez zituen babesten etxeko sukaldean kateatu nahi zituzten gizonen nahikarietatik. Nabaria zen zuzenbide erromatarraren eragina, emakumeenganako hain erdeinuzkoa; erromatarren garaian bezala, emakumeen ergelkeriaren eta ahulkeriaren kontrako diatriba bortitzak ez ziren kodearen sorburua, zuribidea baizik; gizonek ondotik aurkitzen zituzten arrazoiak komeni bezala aritzeko.
|
|
2021
|
|
|
Beraz, ez zen bete heriotza agiriak zioena? Beste nonbaitera eraman zuten gorpua, 1937ko hartan Sabinorena eraman
|
zuten
lege berean, klandestinoki, beste nonbaiten gordea eta gurtua izan zedin?
|
|
2023
|
|
|
Hau da, sistemaren erabiltzaile izatera pasatzen den pertsona oro ‘eskubidedun subjektu’ izatera igarotzen da, eta bere eskubideak exiji ditzake, gainontzeko sistemetan bezala, tribunal baten aurrean. Nafarroak 2006ean bertan eta EAEk 2008an onartu
|
zuten
lege hau, eta urte horretatik aurrera gizarte zerbitzuak eskubide bihurtu ziren, Ongizate Estatuaren laugarren zutabe.
|