|
2002
|
|
|
Azken batean, eleberri esperimentalaz mintzo garenean, XIX. mendeko eleberrigintza tradizionala errotik irauli
|
zuten
lanei egiten diegu erreferentzia. Flaubertekin hasi eta Proust, Joyce, Woolf, Kafka edo Faulknerrekin bermatzen den joera honetan, kontamolde desberdinen esplorazioak edo iraulketak definituko du egileon guztion ahalegin poetikoa.
|
|
2003
|
|
|
Pobre estrukturalak: Hauek ezin
|
zuten
lanik egin adinagatik, gaixotasunagatik baliogabeak izateagatik edo alferkeriagatik. Populazioaren %4 eta %8a bitartean izango ziratekeen, eta eskaleak ziren edo benefizentziaren menpean zeuden.
|
|
|
Indraren arduradunen arabera, enpresa aberriratze plan ordenatu batean ari da lanean, Espainiako langileak “mailaka eta ahalik eta arrisku gutxienarekin itzul daitezen, irtenbiderik okerrena izan baitaiteke herrialdetik irtetea. Hala ere, zehaztu
|
zuten
lan egiten duten eskualdeak ez direla arrisku eremutzat hartzen, eta aberriratzea “ez dela presakoa” ohartarazi zuten. Chupa Chups enpresako arduradunek ere adierazi dute beren jarduera kaltetuak izateko aukera gutxi dituzten eskualdeetan oinarritzen den arren, ez dutela baztertzen egoera aldatzea eta langileak “larrialdi neurri” gisa itzultzea.
|
|
2007
|
|
|
Borroka honen guztiaren atzean legezkoa da, ezbairik gabe, kanal hauen larrialdi handia: igorpena, komunikazioaren izarrek orain arte irratietan baino ez
|
zuten
lan egin. tradizionalak, Don-ekin gertatuko den parace gisa Imus, zentsurak gutxiago eragiten baitu haietan eta haren barruan Estatu Batuetan bakarrik 70 milioi entzule daudela kalkulatzen da hileko entzuleak.
|
|
|
– Primms anderea, herio zelaietan zaharrek, haurrek eta pertsona ahulduek ez
|
zuten
lan egiten.
|
|
|
Lanaren historiak bi epe ditu, Hesiodorentzat, horietako lehena, oso ezkorra: garai batean lanik egin gabe bizi ziren giza abereak erabat zoriontsu479; jainko andereak haserretu egin ziren behinola, ordea, eta giza abereei bidalitako zigorren artean jarri
|
zuten
lana egin beharra. Halere, kosmogoniatik ideologiaren esparrura igarotzen denean —mitotik errealitatera jaisten denean—, Hesiodok duintasunez hartzen du lan egin behar hori, lana egin beharra zigorra izango ez balitz bezala:
|
|
2008
|
|
|
Besteari ahoa ubeldu zitzaion, zorabiatu eta erori egin zen. Biek oxigeno botilarekin egin zuten ibilbidea, ezin izan
|
zuten
lanik egin.
|
|
2009
|
|
|
Halaber, eskafandraz jantzita etorri ziren gizonak oroitzen dituzte, eurek aurretik egin
|
zuten
lana egitera. Izan ere, 2000 urtean Prefakturak produkzioa bertan behera uztea eskatu zuen.
|
|
|
|
zuten
lana egin ahala ikasi; Koliseoan lana azkar eta
|
|
|
1958 urtean Les Quatre cents coups filma zuzendu zuen, eta sekulako arrakasta izan. Nouvelle vague mugimenduaren aurkezpen gisakoa izan zen lan hura, eta, horren ostean, beste zenbait zinemagilerekin batera, eragin handia izan
|
zuten
lanak egin zituen. 1984 urtean hil zen, Neuilly sur Seinen (Frantzia).
|
|
|
Garzonen arabera, EHAK-k Batasunako 39 kideri lana eman zien,, baina benetan ez
|
zuten
lan egiten ez EHAKrentzat ez ANVrentzat, Batasunarentzat baizik, eta, ondorioz. ETArentzat?.
|
|
2010
|
|
|
Errota hau emankortasun handikoa zen urte osoan erabiltzen baitzen, ibaikoak, hemen Euskadin, udan ia ez
|
zuten
lanik egiten, m hemengo ibaiak oso laburrak direlako. Errota hau beti zerealerako izan da.
|
|
2011
|
|
|
Izan ere, langileen mobilizazioa «zuzendaritza mugiarazteko tresna bakarra» delakoan da Mendez. Iazko Gabon gauerako lanuzteak antolatu zituzten sindikatuek, baina bertan behera utzi zituzten abenduaren 20an, enpresaren zuzendaritzarekin akordioa erdietsita.76 behargin atzoko etenean05: 45etik 07:45era lanuztea iragarri zuten atzo sindikatuek, eta, enpresaren arabera, 76 langilek ez
|
zuten
lan egin bi orduko tarte horretan. Hortaz, metroko zuzendaritzak jakinarazi du geldialdiak %10, 27ko babesa izan zuela.
|
|
|
Antzina, elikatzeko baino ez
|
zuten
lan egiten. Orain zerga ordaintzeko ere egiten dute.
|
|
|
Aspaldiko proiektua da gaztetxea Kalebarrendik frontoi ostera, osasun etxea egon zen eraikinera eramatearena. Jose Angel Zabalo alkate zela hasi ziren lantzen eta 2010 urteko udal kontuetan aurreikusi
|
zuten
lanak egiteko dirua –120.000 euro– Anbulatorioa Torresoroara lekualdatzea, baina, uste baino gehiago atzeratu zen eta horrek ekarri du obra hainbeste atzeratzea.
|
|
2012
|
|
|
Problemak ordena ezberdinetako zehaztasunez ebazteko diseinatua eta programatua izan naiz, esaten bazuen batek, adierazi nahi zuen bilatzen zen emaitza hurbilduarentzat enpresak nahi zuen zehaztasunez (handia zein txikia) ebatz zitzakeela ekuazio diferentzialak. Beste batzuek lehen edo bigarren ordenan baino ez
|
zuten
lan egiten, hau da, ordena baxuetan, eta, beraz, doitasun txikiarekin. Enpresak esku artean zuen proiektuak zehaztasun handiagoa behar zuenean, ez ziren kontratatzen ordena baxuetan askatzen zutenak.
|
|
|
Enpresaburuak edo negozio txikien jabeak arauaren eragina gehien jasango dutenen artean daude. Bereziki, BEZa adierazten ez
|
zuten
lanak egiten zituzten eta fakturarik egiten ez zuten autonomo txikiei eragin diezaieke; esate baterako, igeltserotza, pintura, zurgintza. Gainera, baliteke arauak BEZaren kobrantzari eta itzulketei eragitea.
|
|
|
Arraiozko alkatea Nafar Mendiko nagusiarekin ere bildu zela jakinarazi dute oharrean, hipermerkatuak 9.000 euroko aurrekontua
|
zuten
lanak egin zitzan, baina «gastu honi aurre egiteko inolako interesik ez zegoela ohartuta», alkateak auzolan bidez obra osoa eginen zela eskaini zion, eskaera batekin, obrako materialan gastatzen zen guztia, 4.500 euro, hipermerkatuaren kontua izanen zela». Honi ere «ezezko borobila» eman ziola diote herritarrek.
|
|
2016
|
|
|
Duela sei urte, ikerketa baten berri eman eta gero, kazetari batek horixe erran zien hainbat kideri, kazetariek hainbat arrazoirengatik egiten ez zuten edo egin nahi ez
|
zuten
lana egiten ari ginela ekintzaileok. Geroztik, gora egin du animalien eskubideen aldeko interesak, eta gero eta gehiago dira animalien egoeraren berri eman nahi duten kazetariak.
|
|
|
Garai hartan, esklabotzaren aurka jardun zuten, batez ere. Hala ere, abolizioaren aldeko kanpainara biltzen ziren emakume zuriek ez bezala, emakume beltzek ez
|
zuten
lan egin karitateagatik edo moral printzipio orokorrak zirela medio, ezpada, areago, beren jendeak bizirik irautearen alde. Esklabotza indargabetuz geroztik, 1890eko hamarkada izan zen boladarik txarrena beltzentzat, eta emakumeek naturalki sentitu zuten beren jendearen erresistentzia borrokarekin bat egiteko beharra.
|
|
|
Baieztatu zuen legez kanpo ari zirela lanean. Ez
|
zuten
lanak egiteko Lemoizko eta Mungiako udalen behin betiko lizentziarik. Lanak, gainera, Energia Zuzendaritza Nagusiak eraikitzeko behar zen baimena eman baino pare bat urte lehenago hasi ziren.
|
|
2017
|
|
|
2014an lortu
|
zuten
lanok egiteko akordioa Busturialdeko Ur Partzuergoak eta URAk. Aurretik urte asko blokeatuta egon ostean ekin zion biderari.
|
|
|
Bertan egon ez zirenek esan zuten euskaldunak, errepublikazaleak eta gorriak izan zirela Gernika erre zutenak. Jakina, ez ziren bertan egon, Alemaniako lagunak bidali zituztelako eurek egin ezin
|
zuten
lana egitera. Eta 75 urte pasatu diren arren, egon ez zirenen baina zapaldu gintuztenen seme alaben seme alabek oraindik ere ez dute bertsio ofiziala aldatu.
|
|
|
1967ko urtarrilaren 1a baino lehen hasi nintzen Gizarte Segurantzan kotizatzen. Berez, 1995ean tokatzen zitzaidan erretiroa hartzea, baina bost urte lehenago itxi egin
|
zuten
lan egiten nuen enpresa. Legeak esaten zuen borondatez aurretiazko erretiroa hartzen zutenei %8ko koefiziente murriztailea aplikatuko zitzaiela erretiroa hartzeko falta zitzaien urte bakoitzeko.
|
|
2019
|
|
|
Saseta batailoiko azken gudaria zen. Bujanda preso hartu zuten, eta Euskal Herriko eta Espainiako kartzela askotan egon ostean, langile bataloietan behartu
|
zuten
lan egitera. Afrikara alde egin zuen eta bertan bost urte igaro zituen.
|
|
|
1. " Ni baino hamar urte zaharragoak ziren emakumeek ezin izan
|
zuten
lanik egin. Denda izateko zortea izan zutenak hantxe aritzen ziren, eta bestela jostera!".
|
|
2020
|
|
|
Gainera, emakumeek merkatuan parte hartzeak ez du desfamiliarizaziorik eragin, estatuek, hau da, erakunde publikoek ez dutelako bere gain hartzen emakumeek (emakume izate hutsagatik) dohainik egindako zaintza eta etxeko lana, merkatuan egon edo ez, aktibo edo inaktibo. Egon diren aldaketa nagusiak ez dira izan gizonen parte hartzea erabat handitu delako zaintza eta etxeko lanetan, baizik eta emakumeek, ahal dutenean, dohainik egiten
|
zuten
lana egiteari utzi diotelako (ikus II. kapitulua). Hortaz, lan merkatuan sartzen diren emakume batzuek bakarrik lor dezakete desfamiliarizazioa, zaintza eta etxeko lanak merkantilizatu ditzaketen neurrian,, zaintza kate globala?
|
|
|
Bere enpresak ere neurriak hartu zituen alerta maila horretan koronabirusari aurre egiteko; “langile denon soldataren %80 ordaindu zuen etxetik lan egiteagatik. Lantegian lan egiten zutenek ezin izan
|
zuten
lan egin, baina, hala ere, soldataren %80a jaso zuten”. Apirilaren 27tik, aldiz, alerta hirugarren mailara murriztu da; ondorioz, jatetxeek eta tabernek etxera eroateko zerbitzua zabaldu dute, langileak lantegietara bueltatu dira eta bizikideak ez diren beste pertsonakaz elkartzeko aukera daukate herritarrek, “gainera, surfa, igeriketa eta lehen debekatuta zeuden beste banakako kirol batzuk praktikatu ditzakegu orain”.
|
|
|
Ia beti errespetuz tratatu izan naute eta neuk ere begirunez tratatu ditut berriemaileak. Orduan, kazetariek askatasun handia
|
zuten
lan egiteko. Adibidez, Betisen kontrako Kopa finalean, kazetari batzuk zelaira irten ziren partidu amaieran eta epaileak" erregutu" egin behar izan zien euren lekura joan zitezen, luzapena jokatu ahal izateko.
|
|
2021
|
|
|
Normalean, lehenengo eta behin, eskuartean
|
zuten
lana egiteko tresnak prestatu behar zituzten, eta horiei esker hasten ziren gauzak egiten. Errementariak pieza bat hartu eta eraldatu egiten du, gerora erabilgarria izan dadin.
|
|
|
ez da sekula gelditzen» azaldu du Zubiaurrek. Alabaina, Garmendia eta Palomares beren elkarteetako boluntarioak dira, eta haiek ez
|
zuten
lan egiteko baimenik izan.
|
|
|
Etxoletan, familiaburu eta emazteez gain, 39 seme alaba zeuden, 13 urteko batez besteko adina zutenak. Hamarrek baino ez
|
zuten
lanik egiten, gurasoen maila berdineko lanbideetan: mutilak peoi eta neskak neskame.
|
|
|
Familia hauen guztien seme alabak 72 ziren eta batez besteko adina 9 urtekoa zen. Seme alabetatik lauk baino ez
|
zuten
lanik egiten; haietako hiru emakume alargunen semeak ziren.
|
|
|
Zerutik jakina zen Ortiz de Zarate bikiek gurasoen fortuna heredatu zutela eta eskaintzaile onenari saldu ziotela FerrerÃas Alavesas, aita amak hil eta gero, bi anaiek hemezortzi urte zituztenean. Bietan inork ez zuen aitaren negozioekin segitu nahi izan; egiaz, ez
|
zuten
lan egiteko beharrik ere, baina nork bere bokazioa zuen, eta haietan jardun zuten: batak polizia izan nahi izan zuen; besteak, arkeologo.
|
|
|
Lekukoek, garai ilun haren protagonista isilak izan ziren gizon emakumeek, esplikatzen dute nola gogoratzen duten gerra aurreko, gerra garaiko eta gerra osteko bizitza, eta bereziki etxetik kanpoko jarduna. Nola jolasten ziren, zer egiten
|
zuten
lan egiten ez zutenean, norekin elkartzen ziren elkartzen zirenean, harremanak norekin zituzten etxetik kanpo. Funtsa hustuta, uler daiteke gerrak eta gerrapeko gizarteak haur edo gazte zirenen artean eragin zituen ondorio batzuk, eta, tartean hau:
|
|
|
" Nahiz eta haiek ez
|
zuten
lan egiten eguzkiaren argia zihoanean, segurtasunagatik, trenean pertsona batzuk atxikita zeudenez, bonba aurkitzen eta desaktibatzen saiatu ziren. Baina tranpa bat zen". 201
|
|
2022
|
|
|
Hauek ere berehala ihesari eman zioten. Zalduneria arinekoek ia ez
|
zuten
lanik egin, iheslariei beldurra ematea izan ezik. Talde batzuk inguratu eta errenditu zituzten.
|
|
|
" Kastrejanako zubia" ren bertsio batean iturrira joan behar zuen neskak esan zuen: " Ez ete dira agertuko horreek frakagorri batzuk sikeran hemen zubi bat egiteko!" Atoan kaballero elegante bat agertu zitzaion, baina prakagorriek
|
zuten
lan egin, haietarik koxo batek harri handiak ekartzen zituela (Etxebarria 1991: 384).
|
|
2023
|
|
|
Batetik, lehenbiziko txostena egin zuen enpresak onartu zuen ez zutela aztertu kereilak «exekutatu gabekotzat» zituen zortzi diru sailak Arlaban aldi baterako enpresa elkarteak egin zituen ala ez. Bertzetik, hainbat lekukok azaldu
|
zuten
lanak egin bitartean «zailtasunak» izan zituztela, eta horiekin lotu dituzte obren gainkostuak. Autoak aipatzen du, adibidez, 34 hilabete iraun behar zutela lanek, baina azkenean 70 behar izan zituztela, bikoitza.
|
|
|
Ez da nahikoa. Gehienek ez
|
zuten
lan egiteko segurtasun materialik: txankletekin zihoazen lanera, kaskorik eta arropa egokirik gabe.
|
|
|
Komunikabide eta garraio publikoetan ere babes handia izan zuen grebak, «ia erabatekoa», sindikatuen arabera. EITBn, Jaurlaritzak ezarritako gutxieneko zerbitzuetan baino ez
|
zuten
lanik egin, informatiboetan soilik. Berdin garraio «ez pribatizatuan».
|
|
|
Jeltzale eta sozialistek aurreratu
|
zuten
lan egingo dutela kokapen berriak aurkitzeko," Getxoko auzoetan mugikortasuna eta aparkalekuak hobetze aldera". Halaber, irisgarritasuna eta jasangarritasuna sustatzeko hainbat jarduketa jorratuko dituztela iragarri zuten, hala nola Areetako Mesedeetako kalearen zati bat oinezkoentzat egiteko bigarren fasea.
|
|
|
josi, brodatu, etxeko ekonomia, irakurri, idatzi, numeroak, kultura orokor apur bat, gutxieneko ezagutza. Testuliburu haietan, aldizkarietan, zineman edo irratian ageri ziren emazte gehienek ez
|
zuten
lanik egiten etxetik kanpo; pozik ziruditen umeekin, senarrarekin. Bera ere zoriontsu izango zen.
|
|
|
Tartean, bi emakume gazte zeuden. Ziotenez, kamera melhfa ren azpian ezkutatzen
|
zuten
lan egiteko. Ettanjik zioen denak izan direla egurtuak eta atxilotuak.
|
|
|
Baina, jende askorekin bildu ondoren, ez genuen erantzun gogobetegarririk jaso. Batzuek esan ziguten ez zutela beren burua lan horretarako prestatuta ikusten; beste batzuek eskaintza interesgarria zela, eta eskertzen zutela, baina oso gustura zeudela une hartan
|
zuten
lana egiten; eta izan zen gure eskaintza entzunda algara betean barre egin zuenik, burutik gaizki ote zegoen uste al genuen galdetu aurretik. Ez baita, izan ere, nornahirentzako moduko lanbidea editorearena, are gutxiago, gure kasuan bezala, baliabide ekonomiko urriko argitaletxe apal batean lan egin behar denean.
|
|
|
" Orain ez da lehen bezala. Lehen emakumeek ez
|
zuten
lanik egiten eta etxean egoten ziren. Egia da beraien lanak edukitzen zituztela, baina norbait gaixorik bazegoen familian, emakumeak arduratzen ziren beraren zaintzaz" (Gizona, 66, senidea).
|