|
2001
|
|
|
Euskal Herrian egon den bataila handienetako bat izan da, Lemoiz geratzea garaipen bat izan zen bezala. Eskandalu bat denez, ezin
|
zuten
horrekin jarraitu eta kasua istea erabaki dute," formulazio okerra" aitortu, eta bakean utz ditzagun.
|
|
|
Traba oso handiak izan zituen neska batek laborantzan jarri nahi izan zelarik, segidarik gabeko etxalde batean. Auzokoek ez
|
zuten
hori begi onez ikusten, nahiz eta beraiek izan jada lur eremu handietako jabe. Azken uneraino gogor behar izan zen borrokatu, laborantzan jartzea lortu arte aipatutako neskak.
|
|
|
" El estado de derecho cuenta con recursos suficientes para combatir el terrorismo sin necesidad de acudir a la guerra sucia" bezalakoak askotan entzundakoak gara. Zer esan nahi
|
zuten
hori eta antzerako esaldiekin argi dago ikusten ari garenaren aurrean. Estatuaren zerbitzura gerra likitsa egiteko beti dago prest superpoliziaren bat ez bada superrepaileren bat.
|
|
2003
|
|
|
Zergatik erabaki
|
zuten
hori, hainbeste urtetan han bildu ondoren?
|
|
|
Agintariek ez
|
zuten
horrekin ere ikasi, eta geroztik eraiki diren autopistak eta abar berriro bihurtu dira herritar gaixoentzako tranpa errukigabe. Kalteak areagotzeko, aspaldi ibaiaren indarra kontrolatzeko planifikatu eta aurrekontua ere bazuten obrak egin gabe zeuden.
|
|
|
Gonbidatuak hitz egiteko gogoz eta jarrera irekiz etortzen ziren. Ikusleek eskertzen
|
zuten
hori.
|
|
|
Donostiako bat Valladolidera, Arabako asko Burgosera, eta Burgoseko batzuk Arabara, kasu. Zergatik egiten
|
zuten
hori. Iñaki Egañak oso garbi dauka:
|
|
2004
|
|
|
Ez da kasu bera hori eta dopinarena, baina bai antzekoak. Lehen pausoa txirrindulariek eman
|
zuten
horretan eta orain dopinarekin ere bai.
|
|
2005
|
|
|
Aurrena luze luze jokatu, eta gero bukatzen asmatu. Kontrarioek ongi esaten
|
zuten
hori: " Juliani egin behar zaiok zortzian eduki ahal den guztia, eta gero, bera han gelditzen denean, dejada bota".
|
|
|
Hala ere gauza bat esango dut. Nik ez ditut gazte horiek aldatu, izan behar
|
zuten
hori bilakatzen lagundu diet soilik. Beraien talentuaz baliatzeko aukera baino ez diet eman, talentua beraiena zen.
|
|
2006
|
|
|
Errealitatean, etorkinek nola ikusiko
|
zuten
hori?
|
|
|
Tira, bagenuen haragia ere, llama haragia, eta arkume haragia, baina horixe izaten zen gure dieta, haragi eta arto hutsa, besterik ez zegoen. Beste zenbait familiak ez
|
zuten
hori ere, ez artorik eta ez haragirik; oso egoera gogorra bizi zuten. Inauteri garaia zenean, otsaila eta martxoa artean, tuberkulu batzuk egiten ziren, patata bezalakoak, eta horixe jaten zuten.
|
|
|
Garabi bakarrez jaso ezin, eta plegatuta bi garabitan mugitu zuten. Ezezaguna da orduan nola leku aldatu ote
|
zuten
hori. Izan ere arroka horiek Tihuanacotik 80 kilometroko distantziara daude.
|
|
|
\ Tuterako Foruaren arabera, senarrak emaztea beste batekin harrapatuz gero, biak hil zitzakeen eta ez
|
zuten
horregatik epaituko. Emaztea bizirik utziz gero, ordea, hilketa leporatuko zioten.
|
|
2007
|
|
|
Baina zuk irakurtzen al duzu? Esan nahi da, nik asko irakurtzen dut etxekoak beti ikusi ditudalako irakurtzen eta irakurtzen
|
zuten
horrekin gozatzen(...) Horrez gain, nik uste dut ikastetxeetan literatura irakasten XIII. mendeko idazleetatik hasteak ez duela zentzu handirik. Zer gustatzen zaie 10 urteko umeei, Harry Potter?
|
|
2008
|
|
|
Australiar jaio eta hazia, gurasoekin ingelesa ez beste hizkuntza batean berba egiten zenuena… Nola hartzen
|
zuten
hori zure lagunek?
|
|
2009
|
|
|
bukatu gabe dagoen obra hori Txekiako literaturaren gailur altuenetakoa dela; gerraren aurka idatzitako nobela onenetako bat; geroztik eskribitu diren satira militarrentzat faroa. " Bukatu gabe dauden obra gutxik lortuko
|
zuten
hori" otu zaio. Eta animoa piztuta, udarako erreserbatuta zeuzkan liburuen apalera jo du, beste adreilu baten hartzera.
|
|
2011
|
|
|
Lehenik eta behin, ez genuen materiala erosteko dirurik eta ezin ginen inorengana diru eske joan, herritarrek ezagutzen ez
|
zuten
horri ez ziotelako dirurik emango. Hala, lehenengo urtean beharrezko materiala beste herri batzuetako elkarteek utzi ziguten:
|
|
|
Xentimorik gabe formatu txikiko lana izanik, ezinbestekoa da publikoarekin senti daitekeen gertutasuna, eta horretan musika sekulako zubia da. Lehenengo emanalditik sumatu
|
zuten
hori: " Igeldoko estreinaldian sartu ahala ekin genion lehenengo kanta jotzeari, eta jendeak lehen unetik heldu zion gurekin,' Amerikatik etorri nintzen, xentimorik gabe…'".
|
|
|
Kontu psikologikoa da zuzenbidezkoa baino. Beraiek ez diote inolako ardurari aurre egin, salbuespen legala dute 1960ko Pariseko Hitzarmenaren bidez. Zentral nuklearrak egiten hasi zirenean, ondo zekiten seguruak ez zirela eta baldintza bezala jarri
|
zuten
hori. Giza aktibitate industrial guztiek dute ardura zibila, zentral nuklearrek izan ezik.
|
|
|
Zenbait gauza oso finkatuta daude, eta horri historia ofiziala deitzea ez da egokia, zer, bestela, edozeri historia ofiziala deitzen badiogu, azkenean ez dakigu zertaz ari garen. Baina esan behar da, azken finean, Espainian egin
|
zuten
hori, nazioa sustatzeko historiatik behar zutena atera, hori Frantzian eta Alemanian ere egin zutela. Eta gero, toki guztietan.
|
|
|
Gaur egun Nafarroako euskaldun gehienak Iruñerrian bizi gara. Oso ongi lotu
|
zuten
hori: Iruñerria ez dugu elebidun egingo.
|
|
2012
|
|
|
Franco hil ondoren, Araban ere ez zegoen jeltzale asko, baina Nafarroan ez bezala, han bai, han EAJk alimaleko ahalegina egin zuen, eta horrek emaitza onak eman zizkion. Garai hartako jeltzale buruek ez dute sekulan azaldu zergatik jokatu
|
zuten
horren desberdin bi herrialdeetan. Urkulluren alderdiarentzat, zer erranik ez, Ajuria Eneak helburu nagusia izaten jarraitzen du, eta Nafarroari dagokionez, Geroa Bairen aldeko apustua ongi atera zaio.
|
|
|
Kausa baten alde egiten duen kazetaritzaren balioa defendatzeko, egileak XX. mendeko bost periodista handiren biografiak bildu ditu, labur bada ere. John Reed, Ryszard Kapuściński, Rodoldo Walsh, Edgar Snow eta Robert Capa, gertu gertutik bizi izandako gatazken berri eman zuten bostek, lehen laurek eleen bitartez eta irudiekin bosgarrenak, eta denek egin zuten bat gatazka horietan ziren alderdietako batekin; baina Serranoren ustez ez
|
zuten
horregatik kazetaritza traketsa egin, kontrakoa baizik: haien lanak ez die ezer zor zehaztasunari.
|
|
|
Ez zuten irakurtzen. Ez
|
zuten
horretarako interesik. Belarginen mugimendua Europa osoan zabalduta egon garai batean, eta hemengoei bost axola.
|
|
|
Gure aitaita amamak" Yanga ximi" esatera behartu zituzten, hau da," balio ez duen hizkuntza". " Hitz egin dezagun yanga ximi" Behin eta berriz eta askotan esaten
|
zuten
hori! Baina ez da horrelakorik, runga ximi da, hau da," gizakiaren hizkuntza".
|
|
2013
|
|
|
XIX. mendearen erdialdean udalerri independente zen Deustu, baina, arrazoiren batengatik orduko kronikagileek ere esplikatu ezin zutena, jaietako egun nagusian, San Pedrokoan zehatzagoak izateko, Bilboko alkatea joaten zitzaien agintari nagusiaren plantak egitera. Ez
|
zuten
hori gustuko deustuarrek, eta egun hartan ospatzeko askorik ez zegoela erabakita, San Pedro osteko lehen domekara eroan zuten euren jai nagusia. Eguerdiko ekitaldi garrantzitsua zortzikoa zen, baina ezohikoa, emakumeek dantatzen zuten eta.
|
|
2015
|
|
|
Bataila bat. Eta orain agintean daudenek egin
|
zuten
hori. Haien izenak xafla handi batean jarri genituzke jakiteko nor den nor.
|
|
2016
|
|
|
Gainontzekoa haizea baita". Denda batean frogatu
|
zuten
hori, bertan saltzen zuten ogi arrunta eta eurena konparatu zituzten, eta 10 zentimoko aldea zegoen. " Ekologikoa izatea ez da luxu bat, askotan eliteko zerbait dirudi, baina ez da horrela, denen eskura luke".
|
|
|
Auzo honetara bizitzera etorri ziren aitona amonak eta komunitate baten kide egin ziren denborarekin, bertokotu. Harriduraz azaltzen
|
zuten
hori, jatorriz bertakoak ez zirelako. Ondoko bailaratik etorriak ziren, ez beste kontinente batetik!
|
|
2017
|
|
|
Hasiera batean beren papera gobernuarekin bitartekari izatera mugatzen zen arren, laster hautsi
|
zuten
horrekin. Jairok azaldu du duela lau urte eta erdi, haiek heldu zirenean, lantalde bat osatu zutela Cuellarren gidaritzapean.
|
|
|
Gero, elkarrizketak egin genizkien gaiaren inguruan dabiltzan lau pertsonari, hala SOS Iruña Veleia elkarteko kideei nola Arabako Foru Aldundiak osatu zuen batzordeko jendeari. Pantaila batean erakusten genizkien piezak, eta elkarrizketatuek beren interpretazioa eskaintzen ziguten, ikusten
|
zuten
horri buruz. Bigarren fasean berriz, asmoa zen jatorrizko piezetara iristea, ustez ez baititu inork ikusi zazpi zortzi urtean.
|
|
|
Amona Hilariak kontatu zion hori haurretan Navarrori, sukaldeko mahaiaren bueltan. Carlos Ortiz de Zarate eta Eduardo Martinez de Murgia lagunek ere etxean izan
|
zuten
horren berri. Haurtzaroko lagunak dira, udak Fontetxa herrian pasatzen zituzten hirurek.
|
|
|
Inbertsio ekonomiko minimo batekin, mundu osoak film horri buruz hitz egitea lortu zuten. Gustuko ala ez, sinetsi ala ez, saltzen
|
zuten
hori eskaintzen zuten. Pentsa gainera zer nolako balentria izan zen, 1999 urtean Facebook, Twitter eta YouTube bezalako plataformak ez baitziren existitu ere egiten.
|
|
2018
|
|
|
Horretarako, udal energia agentzia bat sortu dute. Pleno bidez onartu
|
zuten
hori, laukoaren aldeko botoekin, eta UPNren eta PSNren aurkaritzarekin. Udalak Energia Gara kooperatibarekin batera egindako azterketa batek erakutsi zuen agentzia hori sortzea bideragarria zela.
|
|
2019
|
|
|
Bederatzi hilabetez ondorio logiko bakarra ateratzeari uko egin zioten, zeren hori baino lehen, ospitale hartako gizon batek edo batzuek erabaki zuen edo zuten egoera begetatiboan zegoen emazteki hura ez zela zaintza behar eta merezi zuen gizaki bat, bere edo beren gozamenerako erabiltzen ahal zuen edo zuten haragi puska bat baizik. Auskalo noiz erabaki
|
zuten
hori. Auskalo zenbatek.
|
|
|
sexu jardunean beren baitan ixteko beharra, ez parte hartzekoa, ez sufritzeko. Emakume guztiek aipatzen
|
zuten
hori, bai beren lana atsegin dutela diotenak bai prostituzioa utzia zutenak. Ez zegoen alderik haien artean.
|
|
|
Baina inor baimenik gabe antzutzea? Naziek egiten
|
zuten
hori, eta kolonizatzaileek ere bai.
|
|
|
Ez da ahaztu behar 80ko hamarkada osoan aldizkaria aurrera atera zutela ezer kobratu gabe, beste leku batzuetan lan eginez soldata ateratzeko eta astekaria lan militantearekin eginez. Ez zuten aldizkaria mantendu soilik, hobetu ere egin zuten, eta azpiegitura ekonomiko oso bat sortu
|
zuten
horren inguruan, ARGIA lagunduko zuen enpresa sare baten bidez; eta gainera izan ziren motorra ondoren Euskaldunon Egunkaria sortzeko. Hamar urtean egin zutela kontuan edukita, ez da meritu makala!
|
|
2020
|
|
|
Antzezki ikuskizun baten bitartez azaldu zuten zertan datzan filma, makina bat haur eta familia aurrean zituztela. Filmaren lehen ordu laurdena eskaini
|
zuten
horren ostean, eta bertan ziren haurrei gonbita luzatu zieten, otsailaren 7tik aurrera gertuen duten zine aretora bertaratzeko pelikula ikustera.
|
|
|
Joxan eta Jesus Artze txalaparta aurrean. Soinu tresnaren ahalmen animikoaz jabeturik,' Baga, Biga, Higa...' sentikarian erdigunean jarri zuten, eta ikusizunaren parte desberdinak kate berean lotzea lortu
|
zuten
horrekin batera. Elkar ek 1966tik 1975era artean grabaturiko saioak berrargitaratu ditu berrikitan.
|
|
|
Interprete lanak ere egiten zituen hegazkina hartzeko momentuan, gehienetan frantsesa ez zutelako mintzo aldudar gazteek. Laguntza handia
|
zuten
hori joatekoa zutenek, baina Monlongentzako ere dirua egiteko bide emankorra izan zen.
|
|
|
Berriki hil den Gisele Halimi kazetariak zuzenean jarraitu zuen epaiketa eta Le proces de Burgos (Burgoseko prozesua) liburuan argitaratu zuen, maisuki, bertan entzundakoa, tartean auzipetuen torturak: " Operazio mahaia deitzen
|
zuten
horretan jarri ninduten. Eskuetatik eta hanketatik heldu zidaten, ahoa paperekin itxi, eta akitu arte jo ninduten, batez ere bularretan eta zangoetan", deklaratu zion epaimahaiari Jone Dorronsorok.
|
|
2021
|
|
|
Hori eginda bi proiektu posible ikusi nituen: diapositiba abstraktuena eta irudiak oraindik gordetzen
|
zuten
horri buruzkoa. Abstraktuenekin dokumentala egin nuen, eta Punto de Vista jaialdian aurkeztu zen.
|
|
|
Gaztela, Galizia, Andaluzia edo Extremaduratik iristen ziren etorkin gazteak ere etxean hartzen zituzten, errenta txiki bat eskatzen zieten eta haien otordu eta arropez ere arduratzen ziren. Emakumeek sistemarentzat ezinbestekoak ziren zerbitzuak betetzen zituzten eta ugazabek ez
|
zuten
horretan zentimo bat ere gastatzen. Hortik aberastasunaren zati handi bat.
|
|
2022
|
|
|
Ezkutuan zeramaten harremana, beraz ezinezkoa zen filmatzea, ez zuen zentzurik. Ez
|
zuten
horren inguruan hitz egin nahi, beraz ez zegoen modurik film hori egiteko. Halere, denbora asko igarotzen ari nintzen Aga eta Milosekin, haien biziaren parte nintzen, eta Aga askotan egoten zen Maijarekin bideo-deietan.
|
|
|
Kolonia izaera agerian uzten duen beste lege bat da PROMESA legea (Puerto Rico Oversight, Management and Economic Stability Act, ingelesezko sigletatik), 2016an Barack Obamaren gobernuak abiatu zuena, Karibeko uhartearen" krisi ekonomikoa kudeatzeko". Alegia, Puerto Rico porrot ekonomikoan zegoen, 66.000 milioi euro inguruko zorra ordaindu ezinik, eta Washingtonetik erabaki
|
zuten
hori konpontzeko Kontrol Fiskalerako Batzorde federal bat bidaltzea; batzorde horrek Puerto Ricoko Gobernuak eta Parlamentuak baino eskumen eta botere gehiago ditu herrialdeko ekonomian. Plan fiskala 2026 urtera arte dago martxan, eta uharteko hainbat eragilek salatu dute herritarrak murrizketa ugari jasaten ari direla PROMESA legea dela-eta, hezkuntzan, batik bat.
|
|
2023
|
|
|
Esperientziatik diot, ume gor baten ama naizen aldetik: besteek egiten
|
zuten
horretara ailegatu behar horretan aritu behar izan du beti, nahiz eta bere ezaugarriak eta erritmoak beste batzuk izan, baina balioa ematen zaie baldintza horiek betetzen dituzten heinean.
|
|
|
' hirugarren aldiz engainatzen bazaituzte, ezin izango zaitugu lagundu, behin betikoa izango da'. Eta Grimm anaiek kendu egin
|
zuten
hori, amaiera zoriontsua hobetsi zuten, eurek nahita".
|
|
|
Hamarkada horretan Ricardo Klement izenpean gorde zen, eta egurgile moduan eta beste hainbat ofiziotan jardun zuen. Israelek atzeman baino hilabete gutxi lehenago, Mercedes Benz auto enpresa ezagun alemaniarrak Buenos Airesen zeukan lantegiko gerente izendatu zuten, baina ez
|
zuten
horregatik harrapatu, nahiz enpresa zelataturik egon zen urte luzez, nazismoarekin lotura izan zuelako. Eichmannek judu alemaniar bat zeukan bizilagun, Lothar Hermann, Alderdi Komunistako kide ohi bat, kasik heriotzaraino torturatua izan zena Alemania nazian.
|