|
2017
|
|
|
Markak dokumentalean parte hartu
|
zuten
haietako askok, euren testigantzak emanez eta sentimenduak adieraziz. Haren ondotik sortu da apirilaren 20an Astran aurkeztu duten Gernika 2037, memoria eta espazio publikoa egitasmoa:
|
|
|
Behin lagun bati esan nion brometan, eta haserretu egin zitzaidan; edo hori baino okerragoa dena, mindu egin nuen. Ez dut nik justifikatuko aukera izanda euskararik ez ikastea, baina irudipena daukat eskolan euskaraz egitearren eraztuna eraman
|
zuten
haien mina ezin dugula halako adjektiboekin konpondu. Maketo hauek esaten dugun aldiro administraziora joan eta izapide orriak euskara hutsez beteko bagenitu, guk ere mesede egingo genioke euskarari.
|
|
|
Fedea ez da txarra, baina fede katolikoa zabaldu dutenek sekulako sarraskiak egin dituzte Jainkoaren izenean: jendea torturatu eta sutan erre
|
zuten
haien doktrina ez onartzearren; faxistei muxu eman izan diete, ostia santuarekin batera; eta eliza barruan egin diren haur lapurreta zein haur bortxaketen aurrean eskuak garbitu dituzte. Lotsa apur bat izango balute, konfesioaren ordez, barkamena eskatuko ligukete.
|
|
|
Gure aitona amonentzat gora igotzea eskailerak edo aldapak igotzea zen. Igogailurik ezagutu ez
|
zuten
haientzat, igotzea ariketa neketsua baina sinplea zen. Bideak gora egiten zuen lekuan haiek ere gora egiten zuten, besterik gabe.
|
|
|
Fin gaitz egin
|
zuten
haiek, eta hala egingo dute hala diren beste guztiek ere. Zeren infernura joateko seinale handietatik bat da juramentu egiteko ohitura izatea.
|
|
|
Herritar guztiek bazekiten, ez ikusi arren, bazirela basoko eta larreetako espirituak eta urtetik urtera gertuago sumatzen
|
zuten
haien presentzia eta eragina.Bazirudien berandu baino lehen bi munduen arteko lehendabiziko talka hura gertatzear zegoela eta delako eguna iritsi zen. Kauteren itxura eta izaera basatiak beldurra eragiten zuen herritarren artean, eta zaldi zuriaren presentziak ere egoneza sortzen zuen, urduritasuna.
|
|
|
Gainera, istorio guztia kontatuz gero eta, mirariz, inork sinetsiko balit, haien jokoari mesede egingo nioke. Karolides etxean geratuko zen eta horixe nahi
|
zuten
haiek. Scudder hilaren aurpegia ikusteak haren planaren jarraitzaile amorratu bihurtu ninduen, nolabait.
|
|
2019
|
|
|
Guztiak zituen gogoan. Berak begiratzen zuena, begiratzen
|
zuten
haiek, berak jaten eta gozatzen zuena, gozatzen zuten haiek ere. Berak lo egiten zuenean, haiek ere lo egiten zuten.
|
|
|
Guztiak zituen gogoan. Berak begiratzen zuena, begiratzen zuten haiek, berak jaten eta gozatzen zuena, gozatzen
|
zuten
haiek ere. Berak lo egiten zuenean, haiek ere lo egiten zuten.
|
|
|
Zeren... inguruan botakiak ikusten baitziren. Tripa huste galanta egin
|
zuten
haiek.
|
|
|
Lekuko eta guzti. Azkenean erabaki
|
zuten
haien artean zein izan zen haiek azkeneko aldiz ikusi zituena. Hiru haientzat bereizte berezi bat iruditu zitzaien.
|
|
|
Aditu batek kasu bat aztertzeko erabili duen metodologia buruz eta atera dituen ondorioei buruz jarrera kritikoa hartu behar dute epaimahaikoek. Thomasen kasuan, ez ziren egokiak izan adituen metodologia eta ondorioak, baina epaimahaikoek ez
|
zuten
haiekiko jarrera kritikorik hartu. Kasuaren ikerketa zehatza eragozten zuten hainbat aldagai ez zituzten kontrolatu.
|
|
|
Dinosauroak akitu zirenean, belarjale erraldoiek hartu
|
zuten
haien tokia. Duela milioika urte gertatu zen.
|
|
|
André bizibidez agente inmobiliarioa zen eta asegurantza bat zuen Baionan. Esposatu zirelarik Baionan finkatu
|
zuten
haien bizitokia eta bertan sortu zitzaizkien lehen bost seme alabak: Maite, Maielen, Maia, Pello eta Ganix.
|
|
|
Iparra Hegoa aldarriaren gibelean Urruñako eta Segurako hainbat gizon emakumeren abentura daukagu, duela hogei bat urte Elizondoko Baztandarren Biltzarrean euskal kantuaren inguruan topatu ziren urruñar eta segurarren abentura eder eta emankorra. Euskal kantuaren inguruan elkar ezagutu
|
zuten
haiek orduz geroztik Iparralde eta Hegoaldeko euskaldunak bere baitan, elkarrekin, eta elkar lanean uztartu dituen elkarte entzutetsua sortu zuten. Sasi mugaren alde bateko zein besteko anaiaarreben arteko ezagutza sakontzea zuten helburu, bitan banatzen gaituen muga inposatu hori gainditu eta herri gisa lan egitea zuten xede.
|
|
2020
|
|
|
Istorio faltsuak zabaldu zituzten AEBetako aktoreen, gidoilarien eta intelektualen aurka. Istorio bat eraikitzen zuten halako albiste faltsu bakoitzarekin, literatura egiten
|
zuten
haien diskurtsoak oinarritu ahal izateko.
|
|
|
Zer egiten
|
zuten
haiek biek batera. Une oro.
|
|
|
Orduan, bidetik zihoazen bi gizonak, oihu haiek entzun eta, basabiondo basora sartu ziren. Lapurrek korrika alde egin
|
zuten
haiek ikusita, baina gizonek atzetik segitu zieten.
|
|
|
Unitate horretako buruak falangistak ziren. Alemaniara heltzean, Hitlerri leialtasuna izateko zin egiten
|
zuten
haietako batzuek, gutxik, führer ari eskua emateko ohorea izaten zuten. Zeremonian esaldi hau errepikatzen zen beti:
|
|
|
Dena zen erotzeraino bizigarri paradisu berri hartan. Horren bila egin zuten apustu eta azkeneraino eramango
|
zuten
haien apustua. Zer hoberik aske bizitzen ikasi behar duten bi zerrirentzako janariz beteriko oihan abegikorra baino?
|
|
|
Bada, lainoaz gain, bere agerpen tupusteko eta oldartsuaren (lur hartzerakoan beti hartzen zuen danbateko gogorra, belarretan nahiz lokatzetan gelditu) babesle igerileku zelai hura izan zuen. Eskolan ordurako zeuden hamarnaka ikasleak lehortze auzolanean buru belarri ari ziren, eta euren jolasleku zuten herrixkako ordeka bakarra urez husteari osorik emanak egonik, Tsering hegalariaren zorionerako ez
|
zuten
haien egiteko auto antolatutik arreta desbideratuko zien ezertxori inola ere erreparatzeko asmorik agertu.
|
|
|
Haiek, mundua sortu
|
zuten
haiek, suntsitu ere suntsi dezakete.
|
|
|
Gilen Basabe izeneko aktore bat omen zen Abasoloren senar bezala aurkeztu zitzaien laguna. Laugarren mailako aktorea izan behar zuen, zeren, nahiz eta webgunean argitaratuta zeukan curriculumean hainbat telesailetan lan egindakoa zela esan, ez Jurdanek ezta Yeraik ere ez
|
zuten
haietako batean ere Gilen haren parte hartzea oroitzen. Erdipurdiko curriculum hartaz gain, harremanetarako telefono bat ere agertzen zen agentziako webgunean, norbaitek Basabe kontratatzeko interesa balu.
|
|
|
Ordenagailu eta artxibategiak konfiskatu bazizkioten ere, ezer gutxi aurkituko
|
zuten
haietan poliziek, hotelean grabatutako irudi eta soinuak ezabatzeko astia izan zutelako, poliziak agentzian sartu zirenerako. Lasai zegoen Jurdan alde horretatik.
|
|
|
bezero bakoitza mundu berri bat zen, mundu berri ezezagun bat ziren haietako bakoitzaren kezkak, ardurak, buruhausteak. Pertsonaia sinestezin ugari ezagutu zituen bere detektibe lanari esker, txunditu edo liluratu
|
zuten
haietako batzuek, beste batzuek aldiz lotsa eta sumina eragin zioten. Guztiengandik ikasi zuen zerbait berri.
|
|
2021
|
|
|
Jessica Taylor eta Tanya Rush, bi izen soilik, indarkeriaz hildako hainbeste hilotz izengaberen artean. Jessica eta Tanyaren senide eta adiskideek sekulako atsekabea jasoko
|
zuten
haien heriotzen berri jakin zutenean, baina behintzat haiei gertatu zitzaiena jakin zuten eta dolua igarotzeko aukera izan zuten. Eta beste guztiak zer?
|
|
|
Rafaelek pertsonalki egiten zituen droga garraioak. On Marioren gizonek bahitu
|
zuten
haien arteko kontu garbiketa batengatik. Rafaelek saldu omen zuen bere aldetik droga partida bat eta bahiketa erabili egin zuten galdutakoaren balioa berreskuratzeko.
|
|
|
Frantsesen artean baziren bi zaldun ere, bainuetxera areago joanak damei lagun egiteagatik, haien zerbitzari baitziren, osasun faltagatik baino. Zaldun horiek, konpainia alde egiten ari zela ikusiz, eta damen senarrek haiengandik aparte mantentzen zituztela, pentsatu
|
zuten
haien ondotik jarraitzea, urrunetik, nehori erran gabe. Baina arrats batean, bi zaldun ezkonduak eta beren emazteak heldu zirelarik etxe batera, zeina baserritarra baino areago lapurra zen gizon batena baitzen, hurbileko etxetxo batean hartu zuten ostatu bi zaldunek; eta gauerdi inguruan azantz handi bat entzun zuten.
|
|
|
Eta Hircan hori, itzuli zelarik, ohartu zen atorraz jauntzirik zihoana bere bidelagun Geburon zela, zeinak kontatu zien nola, Pierrefitetik hurbil dagoen etxola batean zegoela, hiru gizon heldu ziren, bera ohean zela; eta, atorra hutsik bazegoen ere, ezpataz hain ongi jo zuen bat non han berean gelditu baitzen. Bertze biak laguna sokorritzen gelditu zirelarik, eta ikusiz bera biluzik zegoela eta haiek armaturik, pentsatu zuen ezinen ziela deusetan irabazi ezpada ihesean, arropa karga gutien zuena izanik, eta hori zela-eta laudatzen zituen Jainkoa eta mendekua hartu
|
zuten
haiek.
|
|
|
Haatik, bai aurkitu nuen, haizea baretu eta urrutitik entzun zitekeenean, imajina daitekeen ahopeko kanta goxo delikatuena, urrutiko erlauntza batekoa bezala maiatzean, zeina haien pentsamenduaren soinua baitzen beharbada. Ez zuten alferrikako pentsamendurik, eta ezezagunek ezin
|
zuten
haien lana ikusi, haien industria ez zegoen-eta korapilo eta eskrezentzietan bildua.
|
|
|
Bestalde, Habusek bien istorioa jakin zuenean, sartu gabe, harreman mota hura uzteko aholkatu zion Azenariri. Nolabait ere, isilean eraman
|
zuten
haien artekoa eta oso noizean behin elkartzen ziren ezkutuan. Arazo handiak izan ahal zituztela konturatu ziren nonbait.
|
|
|
Beranduago, morroi malinkeei ere eskerrak emateaz gain, diru eta opariak ere eman zizkieten. Tamin, Kane eta Traore laguntza handikoak izan ziren eguneroko eginkizunetan eta tratu lagunkoia izan
|
zuten
haiekin, Tamin bereziki. Gauean jan eta edan zuten patioan, kanpamentuko guztiak eta gonbidatuak.
|
|
|
Baina irakurri ote
|
zuten
haiek egiatan liburua. Eta irakurri bazuten, zer nolako interpretazioa eman zioten?
|
|
2022
|
|
|
" palmera osoa zen, e?, baina erdia jan behar izan dut, izan ere, hain nengoen gosetuta...". " Bai, bai, erraz imajina dezaket, ze emakume hori baino lehen, laukote bat egon da, erdi ijitoak, nik uste, ijito osoak ez baziren, ijitoak, bi emakume eta bi gizon, hara, zer ez
|
zuten
haiek eskatuko, denetik eskatu dute, de to, eta kutxazainak (ez nago ziur, ze urruti samar zeuden) behar baino gehiago kobratu nahi omen zien otarteko bategatik, eta haiek, egunero hemen ibiltzen direnez, primeran zekiten otartekoaren prezioa, jakina, kutxazainak baino askoz hobeto, eta egundokoa antolatu dute: engainatu nahi omen zituela... bere lana egiten ez bazekien han ez egoteko... eta... kar kar, oso... interesgarria izan da nire gosaria, eta, tira, nolatan ez naute autobusaren zain nagoen bitartean ere entretenitzen?
|
|
|
Garai hartan ingelesak eta frantsesak borrokan ari ziren, ipar Amerikaren nagusigoa nork hartuko. Eta akadiarrek ere ordaindu zuten beren partea borroka horretan, aurretik bertan bizi ziren míkmaq herriak apaizac obeto bizi zirela euskaraz esaten ikasi
|
zuten
haiek ordaindua zuen bezala.
|
|
|
1903an, Kolonbiatik bereizi eta egun batzuetara, AEBrekin egin zuen tratua Panamak, kanala eraikitzeko beste proiektu baten inguruan. Kanala estatubatuarrek eraikiko zuten (eskulan merkea bilatzen jakin
|
zuten
haiek ere, eta Karibeko uharteetako langileek egin zuten lan gogorrena), baina kanalaren erabateko kontrola eta inguruko lur zerrenda baten gaineko subiranotasuna ere berentzat gordeko zituzten, betiko. 1914an inauguratu zuten zorioneko kanala (esklusa sistema batez baliatzen dena, itsasoaren mailakoa egitearen zailtasunak ikusita), Panamaren XX. mendeko historiaren osagai ezinbestekoa izan dena.
|
|
|
Jaitsi zirenean artzain batzuk hurbildu zitzaizkien esatera azken aldian zaldun musulman talde batzuk ibiltzen zirela. Informazioa zehazteko eskatu zietenean, adierazi
|
zuten
haiengana hurbiltzera ausartu zirela garbi zutelako kristauak zirela. Bertze zaldun haiek musulmanak ziren, eguerdian eta arratsalde hasieran, hego ekialdera begira bata bertzearen ondoan lurrean jarririk errenkada bat eginez makurtzen zirelako beren jainkoa gurtzeko.
|
|
|
Bi postu eta bi familietakoak ziren, baina lagunak finean. Biek batera errepikatu
|
zuten
haien arteko betiko leloa.
|
|
|
Esan nahi dudana laburtuz, edozein bikote arruntek sei hilabetean metatu zezakeen gas bolumena, egun bitan metatu
|
zuten
haiek. Ez ziren ba bikote arrunta.
|
|
|
Zakurrak kondeak oparitutako mastinak ziren, zaintzetarako erabiltzen zituztenak. Harresietatik begiraleek noizean behin itzuli bat egiten
|
zuten
haiekin. Jaun Garziak galdetu zion suhiari bere alabaren egoeraz.
|
|
|
Etorri ziren entzutera ea zer esaten
|
zuten
haiei buruz, ea baten batek asmatzen ote zuen irtenbideren bat beren arazoetarako. Pozik zeuden entzunean, irudipena zuten azkenean baten bat saiatuko zela beren patua onbideratzen.
|
|
2023
|
|
|
dendena atzematen zuten. Olatuak uharrien kontra hausten zirenean, argi eta garbi be reizten zuten tantarik txikienaren hotsa ere; udako gauetan kilkerrak kirrinka hasten zirenean, batere kosta gabe bereizten
|
zuten
haien hegoen igurtzia. Ez zieten begia kentzen beti ze latan dauden germen gaiztoei, eta azukea kafean nola urtzen zen entzuten jostatzen ziren.
|
|
|
Egunero joan eta etorri ibiltzen nintzen ni Villabonatik Donostiara eta buelta. Aita edo ama gaixorik zeuden egunetan lanera faltatzen nintzen, anaiek ezin
|
zuten
haien lanetan eguna eskatu. Nekatuta ibiltzen nintzen, baina zoriontsu nintzen, pozik nengoen.
|