|
2002
|
|
|
Aldi berean, zuzenbide politikoan, historiaren eragina eta erabilera edo eguneratzea egin
|
zuten
Foruen inguruko autogobernu politikoaren defendatzaileek etaaurkariek. Baina historia horiek, Hego Euskal Herrian, herrialdez herrialde burutuziren, herrialde bakoitzeko Batzar Nagusien teknikoak edo legegizonak zirelakoidazleak.
|
|
2006
|
|
|
Egileak dioen moduan: «foru hauek komunitateek erregearekin zuten estatutua finkatzeko asmoa zuten, baina kondizio juridikoa aldatu gabe»245 eta aurrerago, «aplikatzen zen lege arautegia agortzen
|
zuten
foru hauek. Dudarik gabe, ez.
|
|
|
ziren herritar biztanleek (beste erdia beren jaunari ordaindu behar baitzioten250) eta herrian jabegoak edukita kanpoan bizi zirenek, eta nekazari, bilau edo erregearen kollazo zirenen artean, idi parea zutenen edo ez zutenen artean ere egiten zen desberdintasuna. Petxaz gain afaria (cena251) ordaindu behar izaten
|
zuten
foru batzuen arabera; edo abeltzaintzarako zamen barkamena edo finkapena; kasu gutxi batzuetan lan prestazio batzuk mantentzen ziren (baina oso zehaztugabeak); Nabaskoze, Artaxoa eta Larragan bederatzirena kentzen zitzaien eta askatasuna eman252; calonia, hots, justiziagatik erregeari ordaindu beharreko zerga (isuna) ordaindu beharra zuten.
|
|
|
dago araututa. 1264an Tibalt II.ak Iruñeko San Zerningo frankoek
|
zuten
forua eman zien. XV. mendearen hasieran erdi bana zuten bere petxa koroak eta Orreagako monasterioak.
|
|
2007
|
|
|
Horrela erantzun
|
zuten
Foru Aldundiek EAEko SZ arau propioa onetsi arte: Foru Arau hauek Sozietatean gaineko Zergaren zenbait atal aldatu zituzten, baina zerga beraren ardatz nagusia aldatzeke utzi, baina oraindik ez zuten SZren arau propio bat onetsi, nahiz horretarako eskumena izan.
|
|
|
Izan ere, ziklo ekonomikoarekin lotuta dago sozietateen jarduera eta horrek eragiten du zerga kopuruan. Honela, 1992an, oparoaldiaren amaieran, zerga honen bidez BPGren% 2,07 eskuratu
|
zuten
Foru Ogasunek eta zikloak behera egin ahala gutxiago bildu zuten, baina jarduera berriro bizkortzen zenean, 1996 eta 1997an, EAEko Foru Ogasunek gehiago bildu ordez gutxiago egin zuten. Zergatik?
|
|
2008
|
|
|
Beraz, salbuetsita baino egokiagoa iruditzen zait esatea foru herrialdeek modu berezia zutela zerbitzu militarra betetzeko74 Une zehatz batzuetan, nahitaezko soldadutza ezartzeko ahaleginak egin zirenean, herritarrak matxinatu arren (Zamakoladaren arrazoietariko bat hau izan zen, adibidez), foru herrialdeek, luzaroan, funtsezko lana bete zuten espainiar monarkiaren defentsa militarrean. Hala ere, zentralistek uste
|
zuten
foru lurraldeek iruzurra egiten ziotela estatuari, zeren espainiar izatearen abantaila guztiak gozatzeko prest baitzeuden, baina betebeharren aurrean entzungor (zergak eta soldadutza). Ikuspegi horren defendatzaileek foruherrialdeek, batez ere Gipuzkoak eta Nafarroak?
|
|
|
Zeren nekazariak izan arren, 1787 urtean Gipuzkoako edozein baserritan ekoizten zen ia ale guztia jabeari errenta ordaintzeko erabiltzen zen, eta baserrian bertan taloa ogi zuria baino maizago jaten zen, jauntxoek, merkatariek eta klerikoek beren bihitegiak alez gainezka zituzten bitartean. Espekulazioari mugak ezartzeko, aleak kanporatzea espresuki debekatzen
|
zuten
foruek, herrialde guztietakoek gainera. Debekuak debeku, pilatzaileek negozio biribila aurreikusten zuten biziraupen krisialdietan, eta abagune horietan bihien kanporaketak gelditu beharrean, areagotu egiten ziren.
|