|
2002
|
|
|
Hamarretarako etxean zen Julian. Afaritan inoizko berri  tsuen eta alaien aurkitu
|
zuten
etxekoek. Eta hauek ere biziki poztu ziren, halaber, haren pozaren arrazoia sumatu zutenean:
|
|
2005
|
|
|
Haren jokabideak Ebanjelioko pasarte bat ekartzen zidan gogora, elizan behin baino gehiagotan entzuna; Jesus, parabola batean, gizon zuhur batez mintzo da: gizon zuhurrak harkaitz gainean eraiki zuen etxea; etorri ziren ibaiak, jo zuten haizeek, eta astindu
|
zuten
etxe hura, eta ez zen erori, harkaitz gainean oinarriturik zegoen eta; aldiz, beste gizon burugabe batek hondar gainean eraiki zuen etxea; etorri ziren ibaiak, jo zuten haizeek, eta astindu zuten etxe hura, eta baita bota ere, eta hondamendi handia gertatu zen. Adela harkaitz gainean eraikia zegoen, behin baino gehiagotan ikusi ahal izan nuenez; haatik, etxearen alde bat hondar gainean oinarritua ote zeukan susmoa nuen, eta alde hark batzuetan kolokan ipintzen zidan Adelaz nuen irudia.
|
|
|
Haren jokabideak Ebanjelioko pasarte bat ekartzen zidan gogora, elizan behin baino gehiagotan entzuna; Jesus, parabola batean, gizon zuhur batez mintzo da: gizon zuhurrak harkaitz gainean eraiki zuen etxea; etorri ziren ibaiak, jo zuten haizeek, eta astindu zuten etxe hura, eta ez zen erori, harkaitz gainean oinarriturik zegoen eta; aldiz, beste gizon burugabe batek hondar gainean eraiki zuen etxea; etorri ziren ibaiak, jo zuten haizeek, eta astindu
|
zuten
etxe hura, eta baita bota ere, eta hondamendi handia gertatu zen. Adela harkaitz gainean eraikia zegoen, behin baino gehiagotan ikusi ahal izan nuenez; haatik, etxearen alde bat hondar gainean oinarritua ote zeukan susmoa nuen, eta alde hark batzuetan kolokan ipintzen zidan Adelaz nuen irudia.
|
|
|
Idoiarekin joan nintzen; bera Paco Ibañezen zale amorratua zen, eta haren disko guztiak zeuzkan. Idoiaren amak Parisen ezagutua zuen Paco, eta adiskide minak ziren inondik ere, ezen, hura Euskal Herrira etortzen zenean, behin baino gehiagotan hartu
|
zuten
etxean.
|
|
2006
|
|
|
Unibertsitateko bulego txiki batean elkartu ziren, Friendsen izeneko ikasgu zaharrean. Manzanita ur ezpondatik gertu, atzerriko hizkuntzak eta ingeles sailek erdi bana egiten
|
zuten
etxean, hain zuzen ere.
|
|
|
Lekuko izan nintzen gertaerei buruzko galdera batzuk egin zizkidan segidan. Nola hitz egiten
|
zuten
etxera etorritako gizonek, zer esaten zuten, zeren bila zebiltzan. Nekien guztia esan nion ostera, eta erantsi nuen buruan nerabilen susmoa ere:
|
|
2009
|
|
|
Betileei ukitu pare bat egin zizkien poltsan zeraman errimelarekin, kiribila kontu handiz trazatuz. Bere begiek ez
|
zuten
etxetik atera berritan zuten distira bera, baina sinesgarriak iruditu zitzaizkion. Gutxienez, aldea zegoen duela aste batzuk egongelako ispilu aurrean ikusi zituen begi itzaliekin.
|
|
|
Hamalau bonba haiek la casa de todosen egin eta gordeko zituzten. Hartarako, lehenago, tresneria eta material guztia pilatuko
|
zuten
etxean: ez bakarrik detonadoreak, kableak, erloju iratzargailuak, pilak, plastikoa, masilla eta abar, baita lehergaia bera ere," megalita" hain justu, zapaldu edo igurtzi hutsez sua hartzen zuena.
|
|
|
Kamioiaren aurreko kabinan, aita, ama, eta hiru ume; bost, lau eta bi urtekoak. Atzeko erremolkean, bestetik, anabasa itzelean, Lekeitio uztean bildu ahal izan
|
zuten
etxe hornidura guztia. Aita bolantean urduri, baina aldi berean itxaropentsu, bere Ford zaharrarekin lan egiteko aukera onak izango zituelakoan.
|
|
2010
|
|
|
Analgesia samur baten pean nago, Claudiu, orain ausartuko naiz esaten: aurkitu dituzun hezurrak amarenak dira, Beatriz Landa Alargunsororenak, baiki, aitak eta anaiak erabaki
|
zuten
etxeko lorategiko lurpean gusturago egongo zela. Jakina, ofizialki hilerriko Goian Begopean dago, familiaren panteoian bere izena grabatuta ikus dezakezu.
|
|
2011
|
|
|
Tira, badakizu... baliagarria izan dakigukeen guztia. Gero, galdetu auzokoei ea ezagutzen zuten, ea goiz hartan ikusi
|
zuten
etxetik ateratzen edo kalean... Marek, zure txanda:
|
|
|
Galdera sorta egin nien eta aurretik emandako erantzunak errepikatu zituzten gutxi gorabehera. Gero galdetu nien ea Alexandraren heriotza gertatu zenetik zerbait edo norbait susmagarri antzeman ote
|
zuten
etxe inguruan... Eta beraiek, ukatu.
|
|
|
Ordu batzuk lehenago aurkitu
|
zuten
etxe hura Interneten bidez. gau erdia eguna bederatzi beltza herensugea mezu ezkutua topatzean, burua urratzen jardun zuten arratsalde osoan, nahastuta oso, esanahiari igarri ezinda. Gertatu beharrekoa gau erdian gertatuko zela garbi zirudien; eta baita hilaren bederatzian izango zela ere.
|
|
|
Galdutako norabidean jarraika, hurrengo egunean Losa izeneko etxe bateraino iritsi ziren. Etxe hartan belatzari buruzko berriren bat izango zutelakoan, mutilak etxeko hesietara hurbildu ziren eta han ikusi
|
zuten
etxe hartako jauna. Belatzaz galdetu zioten eta honek zera esan zien:
|
|
|
Kanpotik begiratuta, handia ematen zuen, baina behin barruan nengoela, handia ez, ikaragarria zela konturatu nintzen. Patio zabal bat zegoen etxaldearen erdian eta hara ematen
|
zuten
etxeko leihoek. Kalera begira ez zeukan leihorik, horma sendo eta garai batek ematen zuen kanpora.
|
|
|
Nik ez nion esan nahi izan sotoan pila bat nuela eta esan nion mila bostehun kilo espero nituela Paristik, baina ez nuela inongo helbiderik. Ezin zuen sinistu nik hainbeste izatea; izan ere, bere emazteak bere aita zenarekin lan egiten
|
zuten
etxe guztien helbideak zituen eta ez zioten ezer bidaltzen. Esan nion salduko niola mordoxka iristean eta Donibanera itzuli nintzen bizikletan.
|
|
|
Hasieran, gogor samarra egin zitzaidan, baina pixkanaka hasi nintzen jartzen. Umeek euskaraz hitz egiten jarraitzen
|
zuten
etxean. Anjel hamahiru urterekin mekanika ikasten hasi zen eta beste biak oso langileak ziren, eta nota onak ateratzen zituzten.
|
|
|
Dena dela, ongi moldatzen nintzen; hartzen nuen gurdia behiekin eta nik bakarrik bi gurdikada arbi eta beste hainbeste egur ekartzen nituen. Egun batean karea egin
|
zuten
etxe ondoan zeukaten karobian, baratzean botatzeko. Euria egiten bazuen ote bila joaten ginen, etxetik bertatik ikusten zen lursail batera.
|
|
2012
|
|
|
eraiki
|
zuten
etxe handi luze honetan.
|
|
2018
|
|
|
Auzo haietako etxe gehienak zuloz josita ageri ziren, eta aldameneko lantegi bateko tximinia lurrean zetzan luze luze, kanoikada batek burua moztu eta gero. Herria defendatzeko geratu ziren Versailleseko soldadu apurrek ahal bezala bilatu zuten babesa, eta frankotiratzaile gisa aritu ziren zutik irauten
|
zuten
etxeetako eskeletoetatik. Lehenengotik, hil zauritu franko egin zituzten guardia nazionalen artean; hala eta guztiz ere, Fabianen taldetxoak aurrera segitu zuen, etsaienganako zirkulua estutuz.
|
|
|
Hil ala bizi egon omen nintzen astebete luzez. Apaizak egunero egiten zidan bisita eta goardiek ere sartu irten bat egin omen
|
zuten
etxean, bakarren batek emakume sugeak miztoa sartu zidala salaturik. Titiriterorik ez zuten atxilotu, baina haien bidez etxean jakin ahal izan zuten karpapera ordaindu gabe sartu nintzela eta zauria burdinazko puska herdoilduren batekin egina izan nezakeela.
|
|
2019
|
|
|
Maxek emaztea eta bi ume txiki zituen. Haren premia
|
zuten
etxean.
|
|
2020
|
|
|
Eta hamalau urte bete nituen gero eta eskola utzi eta harategira egunero joaten hasi nintzen. Zera esan nion amari, Manelek, harategiko nagusiak, erretiroa hartzean, seme alabarik ez zuenez, aitonak eta izeba Carmek Camprodonen
|
zuten
etxea saldu zenetik baldosa baten atzean gordetzen zuen dirua hartu eta denda erosiko genuela. Eta Jaumeri ere esan nion, eta zera erantzun zidan, bere gaztak ere han salduko genituzkeela.
|
|
|
" Bai, atzo gauean etxeko diruekin eta enparauekin Mari Gabonek eraman zituen eurenera kutxan sartuta". Hartan horretan, Mari Gabonek eta Manuelak ia aste osoa egin
|
zuten
etxetik kanpo. " Astebete baino ez da izan, baina behin eguneroko bizimodua aldatuz gero kosta egiten da betiko martxa hartzea berriro.
|
|
2021
|
|
|
arratsaldero besotik helduta ibiltzen ginen, oinak elurretan hondoratuz. Kalea inguratzen
|
zuten
etxeetan jende ezaguna eta lagunak bizi ziren, eta denak irteten ziren atera eta esaten ziguten: " Bejondeizuela".
|
|
|
Ez dira gai beti leku berean gauza bera egiten ibiltzeko. Horregatixe alde egin
|
zuten
etxetik, leku berean ez egoteagatik; eta, joan zirenetik, dagoeneko hiru bider aldatu dira etxez. Noragabe dabiltzanean baino ez dira itzultzen gurera, baina ez dute asko irauten.
|
|
|
Lana aitzakiatzat hartuta, egunak zeramatzaten bata bestearen itzalaren atzetik. Eguneko eginkizunek gero eta beranduago ezartzen
|
zuten
etxera iristeko ordua. Huraxe zuten aukeratutako zuribidea.
|
|
|
Horrela, bada, mundua mundu denetik uda guztietan egiten zuten bezala, han abiatu ziren O Con da SaÃnzako herrira, etxean zeuzkaten maleta guztiekin autoa goraino beteta eta, janariaz aparte ezer erostera joan beharrik izan gabe, hilabete osoa aguantatzeko asmoarekin (egia esanda, aspaldiko urteetan alokatzen
|
zuten
etxe hartan, hogeita hamar egunez bizilekutzat zuteneko hartan, apenas otordurik egiten zuten gosariez gain. Denbora guztia kanpoan ematen zuten, aitak bereziki, batzuei eta besteei bisita eginez joaten baitzitzaion eguna; gainerakoan, tabernan pasatzen zuen denbora gehiena; goizetan, hala ere, korrika egitera irteten zen, eta batzuetan lagun batekin nabigatzera ere joaten zen; bigorexikoa zen, hau da, egunero kirola egin behar izaten duten morroi horietako bat, eta urteetan sartuxea egonagatik sasoi betean zegoen.
|
|
|
" Kobratzen digutenarekin, ezin hasiko gara ezer eskatzen". Hutsa pagatzen
|
zuten
etxeko errentagatik. Baina, egia esateko, ez zen sinestekoa etxe hartan egoteagatik inork ezer pagatu zezakeela pentsatzea ere.
|
|
|
Baina, egia esateko, ez zen sinestekoa etxe hartan egoteagatik inork ezer pagatu zezakeela pentsatzea ere. Abuztuaren 31n handik irteten zirenean, asko ere hobeto uzten
|
zuten
etxea, hilaren hasieran hartzen zutenean baino ere.
|
|
|
Egun hartan Utmarrek bere etxeraino eraman ninduen, beste sei magrebtarrekin Errekaleor auzunean alokatua
|
zuten
etxera. Eta harantz oinez gindoazela, berriro ere Mahjubi etorri zitzaidan gogora.
|
|
2022
|
|
|
Hona hemen Roserrek haren historia horren gogoko edukitzeko arrazoi nagusia. Eritu eta gutxi falta zitzaiola sumatu zutelarik, bertan behera abandonatu
|
zuten
etxekoek. Esaten zuten sorgin bat hiltzen zelarik ahaide hurbilenak hartzen zituela haren ahalak, neskak lehenik, baldin eta hiltzeko unean haren ohearen ondoan bazen.
|
|
|
Hildakoaren etxera bisitan eraman ninduen izebak arratsean. Eguzkia sartua zen, baina sartaldera ematen
|
zuten
etxeetako leihoko kristalek hodei barra handi baten urre gorrizta islatzen zuten. Bebarruan hartu gintuen Nanniek; eta, hari oihuka hastea egokia izango ez zenez, esku eman besterik ez zion egin izebak.
|
|
|
Seme onak ziren: jarraituki idazten zuten eta batzuetan dirua ere bidaltzen
|
zuten
etxera. Gainerako haurrak eskolan zebiltzan oraindik.
|
|
|
Perrintarrak herriko familia aberats bat ziren. 1940ko ekainean izuak hartuta ihes egin
|
zuten
etxea bertan behera utzirik, ateak zabalik, zilarra kajoietan eta arropak armairuetan. Alemanek dena arpilatu zuten; baratze zabal eta ederra bera ere, abandonatua, zapaldua, sasiak hartuta zegoen.
|
|
|
–Dama horien etxera nirekin etorri nahi baduzu, esan zion alemanak?, zu bertan zarela, erreklamatzen dituzten gauza horiek bilatzeko aginduko diet soldaduei; baina gure kide asko pasatu dira beren jabeek abandonatuta utzi
|
zuten
etxe horretatik, eta beldur naiz ez ote den dena hondatua egongo. Goazen ikustera.
|
|
|
Alemanak hobeto informatuak zeuden. Orain ulertzen zen zergatik entzun ziren aurreko gauean txilibitu hots haiek, marmar hura, eta zergatik debekatu
|
zuten
etxetik irtetea arratseko zortzietatik aurrera: " Segur aski gorpua ekarriko zuten eta ez zuten nahi guk ikustea".
|
|
|
Irribarre arin batekin, Brunok baratzea inguratzen
|
zuten
etxe baxu, zapal eta itxi haietara begiratu zuen, denak lo ilunabarrean. Argi zegoen nolako jendea imajinatzen zuen haietan:
|
|
|
Era berean, epe luzerako garapen kognitiboan antzeman dira onurak. Adibidez, gazteen garapen kognitiboa (eskolako azterketen arabera neurtua), buru osasuna eta, oro har, ongizate hobea aurkitu
|
zuten
etxe inguruan zuhaiztiren bat zeukatenen artean, Londresen. Betiere beste zenbait faktore kontuan izanda, hala nola etxeko diru sarreren maila eta abar.
|
|
2023
|
|
|
Behin baizik ez zion galdetu gizon haietako batek zer egin ote zuen, eta Clavellek erantzun," Kasu, hiretzat ere izan ez dadin!". Ezagun ez
|
zuten
etxe bakanetako batean zer jan bildu behar bazuten, ez zuten jotzen. Gauaren erdian sartzen ziren bertan.
|
|
|
Gauzak zekizkielako Guillak eta pertsonak ikusi zituelako Guillak, bere begi gris handi haiekin, jendea ezagutu baitzuen, Joana, Margarida, Blanca, Elisabet, Bartomeu, Esteve ez zen beste jende bat, bere amarekin presondegian egon zelarik. Ãngelak eta MartÃk sekula ez
|
zuten
etxe hartan beste inor ikusi. Sekula ez ziren inongo herrira, inongo merkatura joan.
|
|
|
Eta etsia hartzen zuten bi mutilek, ezkutuko etxe hartan beren garaiko gudu garrantzitsuenak huts egiten ari zirelako. Eta esan ere egiten
|
zuten
etxe higuingarri hartan, gizon bilakatu orde, adingabe iraungo zutela betikoz, hau eta beste eginez, agindu egiten baitzien euren amak, egizue hau, egizue hori, oraindik ere haurretan baleude bezala, eta errieta egiten zien, eta kargu hartu, eta jo ere egin zituen halako batean, bi ttikiekin Ãngelaren inguruan belauniko jarri zirelarik.
|
|
|
Logelako armairuan ezkutatuta zuten kutxa gotorra baino itxiagoak ziren. Pentsa, nahiago
|
zuten
etxea hutsik, kanpotar bat han" nagusi" ikusi baino. Haien irudiko, ni ez nintzen inoiz izango euskaldun osoa, ezpada euskaldun motza, besamotza edo hankamotza izango banintz bezala, edo, are okerragoa zena, eta behin eta berriz errepikatzen zutena:
|
|
|
Eta Rozina laberantz abiatu zen jaramon gehiagorik egin gabe. Poliziek nahiago
|
zuten
etxe hura saihestea, Rozinari aurre ez egiteko; hala ere, inspekzio batzuk izan zituzten lehen urteetan, goitik behera miatu zuten etxea, baita zoru azpia ere, eta dena eraman zuten, dena lapurtu zioten, zorua ere altxatu zuten, hantxe gordetzen zituzten larruak eta diruak, dena kendu zieten, eskerrak dirua leku askotan jasotzen zuen, guztia ez zuten aurkitu; denek gauza bera egiten zuten, hartu ... Gerra amaituta, senarra gaixo jarri zitzaion; urte haietan ez zuen Amerikarik buruan; gizonak gutun bat idazteko eskatu zion hil baino egun batzuk lehenago, Fanny rentzat, idazteko esan zion; luma eta papera hartu zituenean, ez zen ausartu halakorik ukatzera, nahiz eta begiak nekatuegiak eduki.
|
|
|
Eta Rozina laberantz abiatu zen jaramon gehiagorik egin gabe. Poliziek nahiago zuten etxe hura saihestea, Rozinari aurre ez egiteko; hala ere, inspekzio batzuk izan zituzten lehen urteetan, goitik behera miatu
|
zuten
etxea, baita zoru azpia ere, eta dena eraman zuten, dena lapurtu zioten, zorua ere altxatu zuten, hantxe gordetzen zituzten larruak eta diruak, dena kendu zieten, eskerrak dirua leku askotan jasotzen zuen, guztia ez zuten aurkitu; denek gauza bera egiten zuten, hartu eta eraman, gerran ere berdin, hala zuriek nola gorriek, berak batzuengandik eta besteengandik ezkutatu egiten zituen gauzak.... Gerra amaituta, senarra gaixo jarri zitzaion; urte haietan ez zuen Amerikarik buruan; gizonak gutun bat idazteko eskatu zion hil baino egun batzuk lehenago, Fanny rentzat, idazteko esan zion; luma eta papera hartu zituenean, ez zen ausartu halakorik ukatzera, nahiz eta begiak nekatuegiak eduki.
|