|
2017
|
|
|
Horrela, Bilbon igaro nituen zortzi urteetan bizi izan nintzen San Francisco auzora. Horrela, egurrezko ezkilara erdi puskatu batzuk zuzentzen
|
zuten
etxe zahar hartara.
|
|
|
Etxetik ateratzean Ximeno almadiariarekin topo egin zuen. Garazik bazekien, Ximeno eta bere amak urte batzuk zeramatzatela elkar ikusten eta haren laguntzari esker etxeak aurrera egiten zuela, bestela aspaldi utzi behar izango
|
zuten
etxea, herria eta ibarra, Erriberarantz bizimodu duin baten bila joateko. Gizon atsegina eta estimatua zen eta berak ere gustura zerbitzatzen zuen, noizean behin otordu bat egitera zetorrenean.
|
|
|
Alargun zintzo bat, Isobel Veitch izenekoa, aurkitu
|
zuten
etxea kudeatzeko eta, dena prest zegoela, lehengusuaren Newbiggineko etxetik etorri zen David, behor grisaren gainean, etxean geratzera.
|
|
2018
|
|
|
Gainera, datu soziolinguistikoek ere ez dute alaitasunerako aukerarik ematen: 1991n, EAEko euskaldunen %63 etxe guztiz euskaldunetan bizi ziren, alegia, kide guztiek euskaraz egiten
|
zuten
etxeetan. 20 urte geroago, %40ra jaitsi da kopuru hori.
|
|
|
Egun batzuen buruan behin betirako bota
|
zuten
etxetik. Zabaldiaren erdian egon zen lantua jotzen, ordu erdi gutxienez, eta gero Belarri Makurrekin eta nirekin bizitzera etorri zen.
|
|
|
Denetik zegoen andere zaharraren etxean, militarrek eraikitako eta amerikarrek erabiltzen
|
zuten
etxe handiko garajean denetik zegoen antzera: Euririk gabeko bi urteek emandako gosea, lurra ereiteko erabilitako esku zartatuak, lurra aldatzen zeudelarik eguzkiak erretako aurpegiak, sagardoa eta txakolina egiten zimurtutako oinak eta, azkenik, zapalketaren aurka joateko indar falta.
|
|
2019
|
|
|
João zen etxeko nagusia, João Viegas, eta alaba bat zuen, Joaninha. Urtero urtero elkartzen ziren senitartekoak eta lagunak; San Joan sua egiten
|
zuten
etxe aurrean, ohiko patata erreak jaten zituzten eta zortea irakurtzen zuten. Afaria ere izaten zen, batzuetan dantzaldi eta guzti, baita prenda jokoren bat ere, guztia familia giroan.
|
|
|
Neguko solstizioan ere sua protagonista dugu, eta gure arbasoek abenduaren 24ko gauean enbor handi berezi bat erretzen
|
zuten
etxeko tximinian. Subilaro, Olentzero edo Eguberri enborra deitu izan zaio eta orain dela oso gutxi arte oso zabalduta izan den usaia edo ohitura dugu.
|
|
|
Hauxe zen gure arbasoek ospatzen zutena, eguzki berri baten jaiotza, ziklo berri baten hastapena. Eta horretarako su berritzaile eta garbitzailea pizten
|
zuten
etxe guzti guztietan.
|
|
|
Ez zen erraza garaia emakume liberalentzat, gizonaren babesean bizi baitziren. Ez
|
zuten
etxetik kanpo lanik egiten. Ez zieten Politikan aukerarik ematen.
|
|
|
Eskuin aldean hautsontzi bat zegoen, erabiliaren erabiliaz hori ere higatua, lixiba harriari ukitu zoragarria emateko arabiar estiloko silleria harriz egindako leiho bat zeukan. Elementu hauek guziek modu perfektuan osatzen
|
zuten
etxearen egitura.
|
|
|
Haakonssonek bulegoaren aurrean hartu zuen Mwezi anderearen etxetik Dagnyk hara eramandako Tesla zaharra. Tirokatu
|
zuten
etxera joan nahi zuen. Orduan, gertatu zena gertatuta, ez zuen ezertarako denborarik izan.
|
|
2020
|
|
|
Aspaldiko jolasa zen, Junek mutilak etxera ekartzen hasi zenetik, aukera suertatzen bazen, burutzen saiatzen zena. Ez zuen sekula asmatzen, zer esanik ez, eta sarkin gehienek, gau batekoak ala sarritxoagokoak izan, uko egiten zioten, logikoa zen bezala, gosariari, eta ihes egiten
|
zuten
etxetik, hitz erdizka botatako desenkusen artean, Juneren atzeraeginezko suminerako. Pailazokeria bat zen, eta Elenak onartzen zuen beste batzuetan grazia egiten ziola.
|
|
|
Bezero mota berri honen modus operandia hauxe zen: txakurra paseatzera edo korrika egitera aterako zirela esaten
|
zuten
etxean, eta aitzakia hori gorputzak arren eskatzen zien eta senitartekoek ukatzen zieten azukrea edo trans koipeen betekada bat sartzeko baliatzen zuten. Beti smart fridgeren ordenagailuan euren bekatuaren aztarnarik utzi gabe.
|
|
|
Edo hobeto esanda, orain esaten den bezala. Zorigaiztoko egun batean soldaduskara joateko agindua jaso
|
zuten
etxeko gutun-ontzian. Eta itxaroteko gauza bazen ere, hor hasi zitzaien gure bi lagunei bizimodua mingosten.
|
|
|
Alkateak ez zuen ohiko udako oporrak egiteko dirurik, eta ezin Benidormera joan, baina, euren mailari eutsi behar ziotenez, ezin zuten onartu herriko beste edozein familiaren modukoak zirenik agerian utzi, eta uda herrian pasatu. Eztabaida bihurri eta surrealista luzearen ostean, familiakoek adostu
|
zuten
etxe barruan ezkutatzea ustezko oporrak bukatu arte, kanpoan egon izan balira bezala. Guztiei gezurra esatea eta gezurraren itzalpean gordetzea.
|
|
|
Beste ehun metro artasoroetatik jaitsi, iturrian arropa garbiketetan edo goizeko lehen urekin freskatzen dauden auzokideak agurtu, adinkiderik ez
|
zuten
etxe pare baten aurrealdeak gurutzatu, eta bertan herriko eskola. Urteak eman zituzten han institutura jaitsi baino lehen, gutxienez bost bai, gehiago ere agian.
|
|
|
Eskola zazpi atedun bi solairuko eraikin zaharra zen, Sukhetarreko adreiluzko eraikin bakarrenetako bat, erdi eraitsirik zegoen gompa edo eliza budistarekin batera. Baziren ere aberatsen bizpahiru adreiluzko etxe handi, irratia ehunaka metrora entzuteko moduan izan ohi
|
zuten
etxe haiexek hain zuzen, biak ala biak inguruko azeri eta belaxkak txunditzeko moduko aberastasun markak. Bada, eraikin zahar hartako beheko solairuko bigarren atean sartu eta azken ilaran zuen eserlekua Tseringek eta atseden bere aterkiak.
|
|
|
Molière kaleko pixua Elsa' k berak aukeratu zuen 1960 eko Abenduan; eta urrengo Otsaillan egin
|
zuten
etxe aldaera.
|
|
|
Zergatik ez ote ditut nire mutilak ekarri? Haiek erasotuko
|
zuten
etxea eta...
|
|
|
Baina behin polizia etxean bere aurkako bestelako froga andana erakutsi zioten Jurdani. Txaber Abasoloren eta bere familiaren etxearen aurrean aparkatuta nola itxaroten zion grabatu
|
zuten
etxeko segurtasun kamerek, eta baita, Abasolo etxetik irteten zenean, nola atzetik jarraitzen zion. Hotelaren aurreko etxebizitza eraikinetik Abasolo eta bere maitalea prismatikoz zelatatzen grabatu zuten ere.
|
|
2021
|
|
|
Gustatu bai, baina bere neurrian, hau da, duda izpirik gabe, musikak bere duintasun asmoak betetzen zituelakoan, bereziki pianoa bezalako tramankulu bat izanda, etxe burges gehienetan nahitaez bat egon behar dela sinetsia. Esate baterako gure amarenean, honen senar bezala onartzen ez
|
zuten
etxean, gutxiesten zuten etxean, gure amaz gain, bertan jaio eta koskortu egin zen bere bi hiltzaileetako baten etxea. Nire aitak pianoa erosi eta nire amak jotzera bultzatu egin ninduen, zekien apurra irakatsi egin zidan, bere senarra hil eta gero gogoan izan zuen musika bakarra hiletakoa izan arren.
|
|
|
Gustatu bai, baina bere neurrian, hau da, duda izpirik gabe, musikak bere duintasun asmoak betetzen zituelakoan, bereziki pianoa bezalako tramankulu bat izanda, etxe burges gehienetan nahitaez bat egon behar dela sinetsia. Esate baterako gure amarenean, honen senar bezala onartzen ez zuten etxean, gutxiesten
|
zuten
etxean, gure amaz gain, bertan jaio eta koskortu egin zen bere bi hiltzaileetako baten etxea. Nire aitak pianoa erosi eta nire amak jotzera bultzatu egin ninduen, zekien apurra irakatsi egin zidan, bere senarra hil eta gero gogoan izan zuen musika bakarra hiletakoa izan arren.
|
|
|
Heldu zen Amadour porrotaren gunera, errabiak joa eta hain sumindurik, non, jende oste osoa deseginik, bi gorpuak altxarazi eta printzearen kanpamendurat eramanarazi baitzituen, non hark haurrideak balitu bezalako damuz hartu zituen. Baina, haien zauriak aztertzean, ohartu ziren Arandako kondea bizirik zela oraino, eta anda batzuetan bidali
|
zuten
etxera, non luzaz egon baitzen eri. Bertze aldetik, hilaren gorputza Cardonara bidali zuten.
|
|
|
Gero, menditik jaitsi ziren abiada handian eta ez zuten atsedenik hartu Arga errekara heldu arte. Esteribarren ziren eta Zubiri deitzen
|
zuten
etxe multzoaren ondoan eseri ziren atseden hartzeko. Han elkartu ziren beste gerlari batzuekin eta bertakoek eztabaidatu zuten haraneko besteekin hantxe zubi ikusgarria eginen zuten ala ez.
|
|
2022
|
|
|
Bigarren Eguberriak Mezosen. Opariek ez
|
zuten
etxeko giroa alaitzea lortzen, Jose Manuelek ahalegin guztiak egin arren. Anak ez zuen zehazki gogoratzen noiztik bilakatu ziren tristeak Gabonak, baina atsekabea amarengan nabarmen sumatzen zuen.
|
|
|
Zorte bera izan
|
zuten
etxeko metalezko iratzargailuek, Luisek, lata irekigailuaz zabaldu ondoren, tripak aterata utzi zituelarik.
|
|
|
Euskaldunak ziren biak, horrek harremanak errazteko behintzat balio zuen; baina bestalde, euskalduntasunak ez zion inongo abantailarik ekartzen gipuzkoar familiari, bi neskazaharrek ez baitzuten sentimenduentzat inongo tokirik. Aferak afera, eta sosa sosa, ez zuten sekulan xentimorik xahutu alokatzen
|
zuten
etxe zaharra konpontzeko edo zaintzeko. Hilabetero alokairua jasotzea ez zuten haatik ahazten, eta horretan ez zuten ez kezkatzerik, Pilarrek ez baitzuen zorrik egingo, aberastasunik ezean duintasuna baitzuen soberan.
|
|
|
Azoka ere atari ondoan ospatzen zuten larunbatetan. Kokapenagatik seguruagoak zituzten salmentak eta leku handia
|
zuten
etxeen atzeko patioan. Gainera ataritik hurbil bizi zirenez erraz atera ahal ziren hiritik kanpora.
|
|
|
Erregek oparitutako etxera eraman zituztenean zur eta lur geratu ziren. Ia ez
|
zuten
etxe hura ezagutu. Ordura arte gaizki zaindutako patio, leiho eta lorategiak landare loredunez beteta zeuden.
|
|
|
Herribildutik kanpo ostatu zabala eta lur korta ederrak zituzten. Ginak eta Marak hamalau eta hamahiru urterekin asko laguntzen
|
zuten
etxean. Eki, bederatzi urterekin bihurria zen eta beti ibiltzen zen jolasten lagunekin.
|
|
|
Etxe handi eta altuen aurretik mugimendu handia zegoen eguerdia zelako. Ahal zutenek bazkaria edo eguerdiko otordua egiten
|
zuten
etxeko sukaldean. Kanpoan zirenek bazkari legearen zain zeuden.
|
|
|
Familiaren etxean ere gurutzea jarri zuten atean, eguzkilorearen ondoan. Arratsaldean berandu etxeratzen zirenean zerbait eramaten
|
zuten
etxekoei jaten emateko, eskasa hala ere denentzat. Etxeko baratze, labore gutxi, sasoiko bilketa eta abere batzuei esker egiten zuten aurrera.
|
|
|
Azenariren azken diruarekin Antso Fortunionesek erosi zituen lur eta etxe gehienak Lezaun, Iturgoien eta Abartzuza herrietan banatuta zeuden. Arlanzoneko jauregiko biztanle gehienek Lezaunen hartu
|
zuten
etxe, aurreko jaunaren dorretxean. Han Antso Fortunionesek eta Maddik antolatu zuten jauregia etxekoen laguntzaz.
|
|
|
Gaztela osoko nobleek batzuetan ez
|
zuten
etxe propiorik Burgosen edo lagunek han denentzako lekurik ez zutenez, Arlanzon erreka ondoko zelaia dendaz betetzen ari zen. Talde bakoitzak zaindariak jartzen bazituen ere, kanpatutakoen artean festa giroa nagusitzen ari zen.
|
|
|
Lortzen zituzten sosak aurrezteko baino zergak ordaintzeko izaten ziren. Haurrek isilik ibili behar
|
zuten
etxe inguruan aitak ez esnatzeko eta etxeetatik urrutiratzen ziren jolasteko. Horregatik Maia eskapatu ahal zen askotan.
|
|
|
Debatik egunero pasatzen zen erromes bat baino gehiago. Gaua egiten
|
zuten
etxe batean eta hurrengo egunean jarraitzen zuten. Gutxitan gelditzen ziren bi egun baino gehiagotan konfiantza hartzeko, baina jende irekia izaten zen.
|
|
|
Egun garbia agertu zenez jarraitzea erabaki zuten. Aurreko egunean ia ez
|
zuten
etxe eta jenderik ikusi. Orduan, ordea, lur landuak eta herrixkak topatu zituzten.
|
|
|
Han petrikiloa eta belagilea bilatu zituzten. Bakarrik petrikiloa aurkitu
|
zuten
etxean. Honek prestatuta zuen edabe bat eman zion Azenariri eta hezurrak kokatzen aritu zen.
|
|
|
Aurrekoetan bezala itxurakeriagatik Azenari Mendorenean gelditu zen. Ezteietarako prestatuta utzi nahi
|
zuten
etxea. Bereziki ohorezko gonbidatuentzako gelak hornitu zituzten, altzariz eta oihalez.
|
|
|
Udaberrian zerealak hazten ari ziren eta baratzak ikusgarriak ziren, nahiz eta emankortasunik handiena udan eta udazkenean izan. Jakuek eta Urrakak janari kopuru polita jasotzen
|
zuten
etxeko beharretarako. Untxiak, oilaskoak, arrautzak eta esnea ere beraiengandik jasotzen zituzten.
|
|
2023
|
|
|
Ez ziren haserretu? Ez
|
zuten
etxetik bota?
|
|
|
Grignaulxeko jaunak, bortitz samarra baitzen, izpirituaz sekulan ez ahanzteko moduan zafra zitzaten manatu zuen; hala egin zen, eta kanporat kasatu zituzten gero. Eta hala libratu
|
zuten
etxea bi urtez beren egitekoa han ukan zuten izpirituen tormentutik.
|
|
|
Medikuek erantzunik eman ez ziotenez, beren betiko elektrikariari galdetu zioten, baina hark ere ez zion azalpen arrazionalik ikusten. Exorzista bat ere ekarri
|
zuten
etxera, konbentziturik madarikazio bat baizik ez zitekeela izan. Gorputza deabruak hartua ziola-eta, hura uxatu beharrez aritu ziren... alferrik.
|