|
2013
|
|
|
Halaber, euskaldunak soldadu onak zirela eta sinestea azkar begiratzen zutela, otoitz eginez, gehitu zuen. Hiltzekotan zirenean, hil baino lehen otoitz egin nahi izaten
|
zutela
ere idatzi zuen. Behin, ospitalean lagun bat bisitaturik atera zela kontatu zuen.
|
|
|
Gertatzen ziren garaipenak Jainkoari zor zitzaizkiola idazten zuten behin eta berriz. Ildo horretan, apaizek Frantziaren alde gerla egiten zutela eta haietarik anitzek bizia galdu
|
zutela
ere azpimarratu zuten.
|
|
|
Zenbaki horiei fidatuz, atera dezakegun ondorio orokorra da Eskualduna astekaria zela gehien irakurria zen agerkaria. Baina La Petite Gironde eta La France du Sud Ouest egunkariek, bien artean, euskarazko astekariak baino irakurle gehiago
|
zutela
ere zehaztu behar da. Gero datoz lekuan lekuko egunkariak, Baionan Baionakoa bereziki, eta, Miarritzeko daturik ez badaukagu ere, pentsa daiteke Miarritzen La Gazette de Biarritz salduenen artean zela.
|
|
|
Ahoskera bortitza eta hiztegi aberatsa dutela azaldu zuen, eta deklinabide sistema ere aipatu zuen. Horrez gain, aleman batzuek frantsesa ikasi
|
zutela
ere aipatu zuen, konparaketa berezi batekin: argitu zuen gaskoiek euskara ikasi zuten bezala ikasi zutela frantsesa.
|
|
|
Ordu arteko nortasun kontzeptuan, barnealdekoek herria zuten eremu eta erreferentzia, herriko jendearekin bizi zelako, denbora guztian han egoten zelako eta haiekin, eta hori zen haien eremu konkretua, frantses nazioa abstraktua zen bitartean. Baina gerla egitea beren herri konkretu horren kontrako mehatxuari buru egiteko modu gisa onartu
|
zutela
ere badio. Beraz, bereziki bakoitzak bere herria bihotzean izatea ez zen euskaldunen baitan gertatzen bakarrik, baizik eta barnealdeko soldadu ororen baitan.
|
|
|
Beste batean, Aube ibaiaren bazterreko hiri batean zela, lekuak Errobi ibaiarekin eta inguruarekin konparatu zituen. Alsaziara joan zenean, aldiz, hango lekuek Euskal Herriaren antza
|
zutela
ere idatzi zuen.
|
|
|
Adibidez, Pazko hurbildu ahala, zenbait aipamen egiten zituen, erranez euskaldunak trumilka inguratzen zirela elizara eta eliza gaietan ere euskaldunak nagusi zirela. Elizatik ateratzean soldaduek bihotza azkarturik
|
zutela
ere idatzi zuen, beraz meza bihotz altxagarri gisa aurkeztu zuen. Zerbitzari k beste arrazoi bat ere eman zuen soldaduak Pazkoko mezara joateko:
|
|
|
Adibidez, beren erregimentua beti toki berean zegoela erranik, besteak aitzinatzen zirela idatzi zuen 1915eko apirilean, zehaztuz martxoan Champagne aldean aitzinatu zirela, Verdunetik ezker, eta apirilean Verdunetik beheraxeago. Artikulua idazten ari zelarik, Metzen inguruan Eparges herriaren aitzineko mendixka bat hartu
|
zutela
ere gehitu zuen, «nagusitu» zirela goraipatuz. Geroago, 1915eko ekainean, berriz ere Soissons inguruko berri eman zuen, aipatuz Ville au Bois herrian gudu bortitz bat izan zela baina frantsesek «gaina» zutela.
|
|
|
Haragiaren deskribapen hori ez zen loriagarria, bereziki «ziminokia» edo haragi hormatua aipatu zituenean, baina oro har janariaz aski baikor mintzo zen. Zerbitzari k ere ogiaren kalitate ona azpimarratu izan zuen, eta ongi eta ausarki jaten
|
zutela
ere idatzi izan zuen. Nahiz eta une batez aitortu zuen ez zutela beti ongi jaten, oro har, Euskal Herrian zegoen irakurleak pentsa zezakeen gerlariak jaunak bezala bizi zirela, ongi janez, eta gorputzez indartsu eta eder.
|
|
|
Baina gibel lerroetan ausarki jaten zutela errateaz gain, beste informazio bat ere eman zuen, hala nola bi aste lehenago gutxi jaten zutela. Hots, gerlako mugimenduekin egiten zuen bezala, hala nola aliatuen gibelatzeak berantarekin eta behin beste aitzinamendu bat lortu ondoan aitortzen zituen bezala, janaria eskas
|
zutela
ere behin janaria ausarki zutenean aitortzen zuen. Gibel lerroetan, gainera, beste gisan ere biltzen zuten janaria, hala nola inguruko oihanean gereziakedo onddoak bilduz.
|