|
2003
|
|
|
Erregimen Zaharraren defentsan, Karlosen aldeko borrokan. Kleroaren eta herritarren arteko lotura hertsiari esker, lehenengoak erraz lortzen
|
zuen
nekazari jendea mobilizaziora eramatea: nahikoa zen borrokarako kausa erlijioaren defentsarekin estuki lotzea, eta baita mundu honetan erlijioaren bermatzaile den errege absolutuaren iraupenarekin ere (eta foruekin, gero), jendetza handia armetara eta defentsa aktibora bultzatzeko.
|
|
2004
|
|
|
Aurkikuntzaren ardura duten adituek diotenez, dilisten %30 Bruchus lentis ek parasitatzen ditu. Adituek egiaztatu dutenez, lekale hori manipulatzen
|
zuen
nekazari batek errinokonjuntibitisa eta asma krisiak zituen, artropodoa hilda edo bizirik zegoela dilistaren barruan, barietate guztietan. Espezialistei ohartarazi zien gaixo horri dilistarekiko alergiaren azaleko probak negatiboak zirela, patogenoa aurkitu arren.
|
|
|
pentsatzen
|
zuen
nekazariak bere artean
|
|
2006
|
|
|
Elizak ere bultzatu
|
zuen
nekazari hazkundea, Ziortzako kolegiatak bikoiztu egin zituen garitan kobratzen zituen bere errentak XV mendean eta XVI.ean. Hori egin zuten baserriak sortuz korta edo oletan, eta ondorioz, populazioa sakabanatua izan zen.
|
|
|
Hasteko, ikuspegi orokorrarekin hasi genuke, urrutiko kataloxa baten bidez begiratuz orduko gizarteari. Euskal Herrian jauntxoen borrokak amaitu berriak ziren, neurri batean, baina horrek berak gogorrago egin
|
zuen
nekazari eta zerbitzarien bizitza: zerga handiak, gizarte oso hierarkizatua, jauntxokeriak, indarkeria...
|
|
|
Egoki datorkit hemen frau Gerdak, Soldaduen Amona deitzen genion emakumeak, behin kontatu zigun ipuin bat eta ondorengo hausnarra. Sugegorri erdi hil bat jaso
|
zuen
nekazari baten ipuina zen, eta ipuinari buruzko hausnarra, honela azaltzen zigun, gutxi asko, gure frau Gerdak: kontakizuneko nekazari ergelak besterik uste badu ere, eguzkitan gozoro dagoen horko sugegorri erdi hil hori ez da, erdi hilik egonagatik ere, errukarria, miztoari eragiten ari den beste hura zitala; otso guztiek horzkada amorratua duten bezala eta bele guztiek atzaparra, sugegorri guztiek dute pozoi hilgarria.
|
|
2007
|
|
|
Egokitzapen horrek sektore guztiak hartuko ditu. José Ramón Picatoste Espainiako ordezkaritzako kide eta Klima Aldaketarako Bulegoko teknikariak adierazi
|
zuen
nekazariek neurriak hartu dituztela, hala nola, landatuko dituzten espezieak aldatu edo ereintzaren eta uztaren data aldatu. Gainera, Picatostek gogorarazi zuen txostenek adierazten dutela berotze globalak arro hidrografiko batzuetako ur erreserbak %25 murriztuko dituela.
|
|
2008
|
|
|
Ekimen honen muina liberal kutsuko Argiano eta Astiazaran izan zirela dirudi, sinaduren artean beroienak agertzen baitira lehen postuetan; baina horiekin batera Juan Bautista Sarasuarena eta Pedro Saturnino Ezenarrorena aurkitzeak (karlista ohiak), alderdikerietatik at, Eibarko apaizek zerga berria aho batez onartu zutela adierazten digu. Batasun hori ulertzeko orduan kontuan hartzekoa da hamarrenen sistemak nekazari eremuetako apaizek hirietakoek baino gehiago irabaztea suposatzen zuela; horrek eragiten
|
zuen
nekazari eremuetako kleroa erreformaren aurka egotea, eta hirietakoa ez alde, baina aurka ere ez921 Eibarko kleroaren kasua hirietakoen pare jar dezakegu, zeren azken hamarkadan bizi izandako populazioaren gorakada hirigunearen hazkundearen ondorioz izan baitzen922 Zentzu horretan, lana ugaritu bai, baina apaiz kopurua ezin zen handitu zerbitzua hobetzeko, zeudenak ere ozta oztan bizi ziren eta, ... Beraz, kabildoaren protesta sinbolikotzat jo dezakegu, ziur asko euren benetako nahia hamarrenaren ordez ezarritako zerga berria onartzea baitzen.
|
|
|
Nekazarien mobilizazioak gelditze aldera, zerga gehitzeen auzia Legebiltzarrera eramateko eskatu zion orduan Cobosek Fernandezi. Izan ere, Exekutiboak garaua esportatzeko zergak igotzeko erabakia hartu zuen martxoan, eta horrek eragin
|
zuen
nekazarien protesta.
|
|
2009
|
|
|
Antolakunde politikoen estrategia honen eta sortu zen egoera berriaren emaitza bezala ulertu behar da Federacion Nacional de Trabajadores de la Tierra (UGT) izenekoak 1934ko ekainean antolatu
|
zuen
nekazarien greba, idazkari nagusi RicardoZabalza Elorga baztandarra aitzindari zutela. Nekazariek, eta zehatzago FNTTn etaCNTn afiliatutako nekazariek, lur jabeen erreakzioa jasaten zuten, 1931ko behinbehineko gobernuak nekazaritzako erreformari buruz eta nekazaritzako lanoinarriei buruz emandako dekretuak euren erara betetzen baitzituzten, edo hobeesanda, ez baitzituzten betetzen.
|
|
|
Hilabete honen hasieran, esnekiak sustatzeko beste programa batzuk proposatu zituen Bruselak. Bestalde, NPBren txekeoak aukera eman
|
zuen
nekazarien eta herrialde bereko sektoreen artean zuzeneko ordainketen kopuru jakin bat birbanatzeko. Hala, bada, estatu kideek berariazko laguntzak ezar ditzakete esnearen sektorean ahulak diren ekoizpen moduetarako.
|
|
|
Hura ikusi beharra zeukan lehenbailehen. Txorkatila bihurriturik zuela soldaduengana lagundu
|
zuen
nekazariak, baina dukea ez zen biharamuna arte azaldu. Hura ikustean eman zuen arrotzak bere benetako izena:
|
|
2010
|
|
|
Eta Obaban ere halaxe jokatu nahi izan zuten Nafarroako batailoia herriko udaletxean sartu eta bandera aldaketa egin orduko. Gertatu zen, ordea, tropak abuztuaren hamarrean sartu zirela, goizeko hamaiketan, eta ihesean Obabatik pasa ziren miliziano batzuek tiroz botata utzi zituztela, aurrez, udaletxeko arkupean bertan, herriko apaiz zaharra eta egoera berrian alkate izan behar
|
zuen
nekazaria. Nafarroako batailoian buru egiten zuen Degrela kapitainak errepresaliak hartu zituen, eta hogeita lau ordu baino lehenago beste zazpi gizon zeuden leku berean zerraldo:
|
|
|
Triku ikusi nuen Obabako ostatuan Amstrong eta bere kideak ilargira iritsi ziren egunean. " Hori egia dela sinesteko berriro jaio nikek", esan
|
zuen
nekazari batek telebistari begira, eta Triku eta biok arrazoiak ematen hasi gintzaizkion albistea sinestarazteko. Baina nekazariak ezetz egiten zigun etengabe.
|
|
2012
|
|
|
Orduan, esan nion Erreginari, Maiestatearen izaki eta menpekorik apalena nintzenez, mesede bat erregutu behar niola, alegia, Glumdalclitch ere, beti hain arretatsu eta maitagarriro zaindu ninduena eta dena hain ongi egiten zekiena, izan zedila haren zerbitzupean onartua, nire inude eta irakasle izaten jarraitzeko. Baiezkoa eman zion Maiestateak nire eskaerari, eta erraz lortu
|
zuen
nekazariaren adostasuna, hau biziki poztu baitzen alaba Gortean sartuta ikustean; eta neskato gaixoak berak ere ezin zuen alaitasuna gorde. Ugazaba ohia erretiratu egin zen agur eginez eta zerbitzu onean utzi ninduela esanez; nik ez nion txintik erantzun, pixka bat makurtu besterik ez.
|
|
2013
|
|
|
“Lurzaindia sortu da lehen GFA Lurra deitu zen elkartean oinarrituta. Usurbildar batzuk gogoan izango dute nola herritar askok lagundu zuten Zuberoan ‘Kako’ baserria erosi nahi
|
zuen
nekazari gazte hark bizibidea martxan jartzen”. Orain Lurzaindiak hori bera egin nahi du baina maila zabalagoan.
|
|
2014
|
|
|
1 Ameriketara emigratu zuen euskaldunetako bat Jon Andoni Irazustaren Joañixio nobelako izen bereko protagonista da, Argentinara emigratu
|
zuen
nekazaria, hain zuzen ere. Erantzun iezaiezu hari buruzko galderei, iturrietan oinarrituta.
|
|
2015
|
|
|
Kaimanetatik ihes egitea lortu
|
zuen
nekazari baten lekukotasuna eman zuen Chelok: miseria baten truke lurra erosten saiatu ziren soldaduak lehendabizi, petroliotan aberatsak baitziren sailaren barrenak.
|
|
|
Baserritarrak zituen gurasoen lau gurasoak, ezagutu
|
zuen
nekazarien bizimodua. Baina ez du beste hitzik atera, polita, polita dela, bai.
|
|
2016
|
|
|
Askozaz ere atseginagoa, agur egin zien buruaz, eta, zakurrak ingura ziezaizkion itxoin gabe, abistu zorrotz batez hots egin zien gero beraiekin pittin bat jostatzeko. Carlosek pentsatu
|
zuen
nekazari familia batekoa izango zela zakurrekin hain trebea izateko. Pentsamendu horrek bigarren bat ekarri zuen erantsita:
|
|
|
Zirkuluarekin harremana izan
|
zuen
nekazaria.
|
|
2017
|
|
|
Otxaldek Errepublikak laborariei ekarri aitzinamenduak begiesten ditu. Ez dezagula ahantz Barkoxeko Etxahunek() Ofizialeena erraldoi hartan nola azaltzen
|
zuen
nekazarien egunerokoa, hogei bat urte lehenago:
|
|
|
Garrantzi berezia du askatasun pertsonalaren eta jabetza askatasunaren arteko bereizketak. Lehenak esan nahi
|
zuen
nekazaria ez zela jopua, artean ere lan zerbitzuak eman beharra izan arren. Azkenak adierazten zuen nekazariak zerbitzu betebeharrek, zamatu?
|
|
|
Lehenak esan nahi zuen nekazaria ez zela jopua, artean ere lan zerbitzuak eman beharra izan arren. Azkenak adierazten
|
zuen
nekazariak zerbitzu betebeharrek, zamatu, gabeko lurra zeukala.
|
|
|
Vietnamentzat borrokatzen
|
zuen
nekazari bati kendu nion.
|
|
2018
|
|
|
Gogora etorri zait Peruko nekazari bat, laku baten bazterrean bizi dena. Klima aldaketaren ondorioz, eta hango elurra urtzearen ondorioz, lakuak gainezka egin eta herria arriskuan egon zitekeela ikusten
|
zuen
nekazariak. Hori esanez azaldu zen klima aldaketaren inguruko goi bilera batean, eta Germanwatch taldekoek Alemaniako auzitegi batera lagundu zioten.
|
|
|
Hurrena, Taylor andreak gizon sendokote bat sarrarazi du barrenera, berrogeita hamar urte ingurukoa. Soinean zeramatzan arropengatik, irudi
|
zuen
nekazari lanetan emana zuela eguna. Haren jarrera lagunkoiaren arabera, ohiko bisitaria zirudien; sarrerako aulki txiki batean eseri, eta gomazko botak erantzi ditu, zertxobait kostarik, Taylor andrearekin honetaz eta hartaz hitz egin bidenabar.
|
|
|
Karl Marxek oso ongi aurreikusi zuen. Gaztetan Rheinische Zeitung kazetan artikulu bat argitaratu zuen, ‘Egur lapurretaren kontrako legeaz’, non salatu
|
zuen
nekazarien egoera. Jabetza komunalak jabetza pribatu izatera pasatu ostean, behar gorrian nekazariek egurra biltzen jarraitzen zuten antzinako landa eta baso komunaletan, ohiko usadioei jarraituz.
|
|
2019
|
|
|
Gizonak, indar etsaien kontra gogor borrokatu ez ezik, besterik egiteari ere ekin zion; bere burua modu konkretu batean adierazten hasi zen munduari inposatzen zion irudiaren bitartez, eta mundu hori pentsatzen eta bere burua pentsatzen; garai hartan ispilatu zen sexu diferentziazioa kolektibitatearen egituran; berezitasun bat hartu zuen: emakumeak itzal handia izan ohi
|
zuen
nekazari komunitateetan. Izan ere, lurra lantzea ardatz zuen zibilizazioan, haurrak bestelako garrantzia hartu zuen, eta horixe zen emakumearen itzalaren sorburua; lur batean bizitzen jartzean, gizonek beretu egiten zuten lur hori; jabetza agertu zen, molde kolektibo batean; jabeei ondorengoak eskatzen zizkien; amatasuna funtzio sakratu bihurtu zen.
|
|
|
San Lorentzo eguerdian, lurrean, edozein tokitan aztertuta, ika  tza aurkitzen da. Garaitsu hauxe hartuko
|
zuen
nekazariak sasi iharrak, kontuz kontuz, garbitzen hasteko ere. Bazterrak erre eta garbitu, gero gaztainak biltzerakoan eta, lana errazteko asmoz:
|
|
|
Horrelako kosken artean etorri ohi dira ekaitz trumoitsuak ere. Ez da urtarrila ekaitzetara emana berez, eta izuikaraz dardar paratuko
|
zuen
nekazaria. Aditzen baduzu ortzia urtarrilean, botazkitzu barrika guztiak ongarri metaren gainerat.
|
|
|
Hala ere, hori gertatzen ez denez Frantzisko Aita santuak aitasantutza aldiaren lehen urtean herri mugimenduen eta erakundeen foro bat sortu
|
zuen
nekazariak, langileak eta indigenak ordezkatzeko.
|
|
2021
|
|
|
Sorginen gaineko 1921eko Gipuzkoako ipuin horretako protagonista, zubi bat zeharkatzen duen nekazaria, ibaira botatzen dute txerria lapurtzen ahalegintzen denean, eta horrek argi eta garbi frogatzen du adibide honek ahaidetasuna duela mende bat lehenago (1820an) argitaratutako ipuinean, txerria osten saiatu eta txerriak berak zubitik ibaira jaurti
|
zuen
nekazariaren adibidearekin.
|
|
2022
|
|
|
2008ko krisiak erakutsi
|
zuen
nekazaririk gabe geratutako herrialde zorpetu bat gauetik goizera aurkitu zitekeela herritarrei eguneroko ogia edo arroza segurtatu ezinean. Ondoko hilabete eta urtetan janaririk ezak eragindako matxinadak ez ziren gutxi izan, baina gosearen munduko gobernantza aldatzea lortu barik.
|
|
|
Ongi portatzen zen menpeko, zerbitzari eta familiakoekin. Jokaera ezin hobea
|
zuen
nekazari eta abeltzainekin. Bera, jaun eta zaindari ona zen.
|
|
|
Kontaktu nazkagarri hura errepikatzen zen aldiro, bietako bakoitzak ahalik eta azkarren aldentzen zuen instintiboki, eta, prozesu hura normala izanagatik ere, bi kideak beren onetik ateratzen hasi ziren. Macfarlanek gustu txarreko txantxa bat egin
|
zuen
nekazariaren emazteari buruz, baina indarrik gabe atera zen haren ezpainetatik, eta Fettesek besterik gabe botatzen utzi zion, erantzun gabe. Zama estrainio hark alderik alde danbaka jarraitzen zuen; oraintxe etzaten zuen burua haien sorbalda gainean, konfiantzan baleude bezala, eta oraintxe dantzatzen zen hormaturik zakuki blaitua haien aurpegi aurrean.
|
|
|
Bertan, nekazarientzako osasun gune bat eta liburutegi bat irekiko ditu, mediku bezala egindako lanarengatik nekazariei dirurik eskatu gabe. Honek guztiak aitarekin arazoak ekarriko dizkio, hark ezin baitzituen jasan nekazariak, nahiz eta aita bere askatasuna erosi behar izan
|
zuen
nekazari ohia izan edo, auskalo, beharbada horrexegatik.
|
|
|
Nekazariek pentsatzen zuten ez zituztela tratatzen merezi zuten begiruneaz, batez ere bizkondea alkate izendatu zutenetik. Haren aurretik kargu hori eduki
|
zuen
nekazari zaharrak hika egiten zion mundu guztiari, zekena zen, gaizki hezia, gogorra, iraindu egiten zituen bere menpekoak... eta halere ez zioten halako gorrotorik! Bizkondeari, ordea, burgoia izatea leporatzen zitzaion eta hori ez zioten barkatzen...
|
|
2023
|
|
|
Baina nekazariei esaten zien bortxa erabiltzeko eskubiderik ez zutela, agintariak txarrak izateak ez zuelako justifikatzen haien kontra jartzea; ez zutela inolaz ere agintari mundutarren aurka matxinatu behar; zuzengabekeriaren kontra matxinatzea ez zelako zilegi kristauen ikuspegitik; ezpata hartzen zuena ezpataz hilko zela. Esaten
|
zuen
nekazariek autoritatea errespetatu egin behar zutela, baita autoritatea zuzengabea zenean ere. Luterok nekazariei egiten zitzaien" lapurreta txikia" salatzen zuen, baina esaten zuen jaunei lapurreta handiagoa egiten zitzaiela:
|
|
|
Luterok hizkera bortitza zerabilen liburu horretan eta bazirudien nekazariak desagertzearen alde zegoela (Elton, 1964). Esaten
|
zuen
nekazari guztiak erail behar zirela, Jainkoak bereak ezagutuko zituela eta; printzeak errazago sartzen zirela zeruan nekazariak erailez, otoitzaren bidez baino; matxinada itzaltzen laguntzen zuenarentzat zeruan saria izango zela; gerra ezbehar txiki bat zela, ezbehar handiago bat ekiditeko erabiltzen zena; ez zela tolerantziaren, errukiaren edo pazientziaren garaia, haserrearen eta ezpataren gara...
|
|
|
Luterok esaten
|
zuen
nekazariek heriotza merezi zutela, hiru arrazoirengatik: 1) Leialtasun zina apurtzegatik:
|
|
|
–Zer? –galderak ustekabez harrapatu
|
zuen
nekazaria: nola zekien poliziak berak Jesusi leporatu ziona? – Ez dut horrelakorik gogoratzen.
|
|
|
–2011n, etxeetako eta lantegietako hornidura iturriak aldatu zirenean, Rodrigok protagonismo handia hartu
|
zuen
nekazariekin egindako negoziaketei esker.
|
|
|
Sasietako burua hirurogeitik gorako gizona zen, sasoi onean, itxuraz. Ez
|
zuen
nekazaria ematen, negozio gizona baizik. Zertaz ari zen bazekiela antzematen zitzaion berehala.
|
|
|
Aran batek ez dio gorrotorik gosetuari, zuhaitza landatu
|
zuen
nekazariari baizik.
|