|
2002
|
|
|
iritziak eta subjektibitateak agertzea da irrati askeen funtzio nagusia. Marta Llorente Txomin Barullo Irratikoak horrela azaldu
|
zuen
ideia hori:
|
|
2003
|
|
|
Gero okurritu zitzaion hilarri hori erre egin lukeela, berriro estropezu ez egiteko eta handiegia zelako. Baina berehala desestimatu
|
zuen
ideia hori, harria erretzea beti izan delako prozesu nekagarria; eta errentagarritasun gutxikoa, edozelan ere.
|
|
2005
|
|
|
Permakultura pixkanaka mundu osora zabaldu den kontzeptua da, nahiz eta publiko handiak ez duen oso ezaguna. Ideia bere herrialdean ezagututa, Mollisonek Permaculture Institute sortu zuen, eta mundu bira bat hasi
|
zuen
ideia hori zertan zen eta nola gauzatu azaltzeko. Gaur egun mundu osoan ditu irakasleak eta jarraitzaileak, eta herrialde batzuetan nekazaritza eta plangintza politiketan erabiltzen da.
|
|
2006
|
|
|
GUIren historia laburra Sistema baterako interfaze (edo ingurune) grafikoaren historia eragilea, ikonoekin eta kurtsore batekin sagu batek zuzendua, Douglas Englebarten diseinuekin hasi zen 1968an, baina lehen konpainia merkatua Xerox izan zen 1981ean, bere informazio sistemarekin 8010 izarra edo ‘Xerox Star’ Haiek ordenagailu gehienek erabiltzen duten ikus hizkuntza pertsonalak: karpetak, leihoak, erakuslea, etab. Applek jaso
|
zuen
ideia hori, eta urtarrilean zabaldu zuen sistema ‘Apple Lisa’ rekin 1983koa. Lisak oraindik ere kontzeptu distiratsuak sartu zituen gaur, modu hierarkikoa eta ‘drag&drop’ (arrastatu eta askatu) dokumentuak mugitzeko edo karpeta batetik bestera kopiatzeko.
|
|
2007
|
|
|
Dune liburuan, adibidez, ordenagailuen partez, pertsona azkarrak eramaten zituzten espazio ontzietan kalkuluak egiteko. Beharbada, Robert Heinlein ek erabili
|
zuen
ideia hori lehen aldiz Universe eta Misfit ipuinetan; azken horretan, kalkulatzaileak trebetasun matematikodun autistak ziren.
|
|
2009
|
|
|
Vilaweb eko zuzendariak adibide argigarria eman
|
zuen
ideia hori ilustratzeko: Hanburgo hiriaren webgunea katalanez ere badagoela konturatu eta horren arrazoiaren bila hasi ei ziren, eta baita zera jakin ere:
|
|
|
Askok egiten dioten beste kritika bat da Darwinek karga handiegia hartu zuela esatean Natura non facit saltus. Alegia, Darwin gradualista zen; haren ustez, naturan ez da saltorik gertatzen. Lyell geologoarengandik hartu
|
zuen
ideia hori. Orduko geologo gehienak katastrofistak ziren, baina, katastrofismoa onartuz gero, denak balio du, baita azalpen azientifikoenek ere.
|
|
2010
|
|
|
Testu hori Goethek idatzi zuen 1772 urtean, artean gaztea zela, eta XVIII. mendearen amaierako gustuaren erlatibismoa aditzera eman zuen. Goethek Sturm und Drang mugimenduarekin eta Herder filosofoarekin zuen adiskidetasunaren esparruan eraiki
|
zuen
ideia hori, eta pentsamendu horrekin defendatu zuen ez dutela zertan «greziarra den horretako» arauek diktatu gustua. Hortik, «gustuaren erlatibismoa nazioetan» sortu zen, herri, ohitura, klima, ingurune eta bestelako bakoitzaren arabera (Marchán, 2008:
|
|
|
gizarteak hobeto ezagutu eta baloratu behar ditu ekosistemetatik sortzen diren onurak eta zerbitzuak. Hasiera batean, John Holdrenek iradoki
|
zuen
ideia hori, naturako ekosistemek gizartera eta ekonomiara bidaltzen dituzten fluxuak azaltzeko (Daily, 1997). Ekosistemen zerbitzuen kontzeptua oso garrantzitsua da; izan ere, naturak eskaintzen dituen onurak eta zerbitzuak, begien bistako egiteko ahalegina da.
|
|
|
Platonek dio legeak egitea errege duintasunari dagokiola. Plutarkok luze garatu
|
zuen
ideia hori, legea subiranoaren egintza dela baieztatzean. Horrexegatik defendatu zuen Filok erregearen zeregina dela egin behar dena agintzea eta egin behar ez dena debekatzea; gainerakoan, legeari dagokio egin behar dena zehaztea eta saihestu beharrekoa debekatzea.
|
|
2012
|
|
|
«Europar bakea mundu bakearen habe nagusia dela» sinetsiz, ezin hautsizko fedea izan zuen europar egitasmoan. Rougemontek berak nabarmendu
|
zuen
ideia hori Europaren aukerak izenez argitara emandako hitzaldi sorta batean: «Europaz hitz egin nahi dizuet, ez defendatu beharreko auzi bat bezala edo goraipatu beharreko aberri bat bezala, baizik eta gizateria osoarentzako abentura erabakigarri bat bezala».
|
|
2013
|
|
|
Hala, «Eskozia Erresuma Batuaren barruan mantentzeko lan egiteko konpromisoa» agertu zuen. David Cameron lehen ministroak ere bat egin
|
zuen
ideia horrekin, Erresuma Batua eta Eskozia bat izateak dituen «onurak» azpimarratzean. Eskoziarrek 2014ko irailaren 18an egingo dute independentziari buruzko erreferenduma.
|
|
|
Beraz, geometria horrekin eraikitako arku bat bereziki egonkorra da. Hookek latinez adierazi
|
zuen
ideia hori: Ut pendet continuum flexible, sic stabit contiguum rigidum inversum. Alegia, kable malgu batek muturretatik zintzilikatuta hartzen duen forma bera baina iraulita duen arku zurrun bat egonkorra da.
|
|
2014
|
|
|
Jaurlaritzak euskal selekzioaren lagunartekoen etorkizunaren inguruan zer ikuspuntu duen jakina da. Jon Redondo kirol zuzendariak argi utzi du bere azken agerraldietan, eta herenegun Iñigo Urkulluk berak berretsi
|
zuen
ideia hori: «FIFAren egun ofizialetan jokatu nahi dugu».
|
|
|
Atsegin
|
zuen
ideia horren soinua, eta bere artean errepikatu zuen; gero, ezinbestean, Gordoni buruzko ametsen kimu sortu berria ernatu zitzaion. Orain bazirudien bere irudimenaren ustekabeko bira hark ekarria zuela dantzaldi honetara, tenore honetara, zeren bi hilabete lehenago erakutsia baitzion mutila berriz ikusteko ezkutuko nahi hura.
|
|
|
Urteetan bertsolaritzan murgilduta egon den emakume batek komentatu zidan gogoan zuelanerabea zenean espresuki eskatzen ziola bere amari bertso saioetara takoiekin eta makilatuta ez joateko.Asko azpimarratzen
|
zuen
ideia horrek garai hartan (80 eta 90eko hamarkadak) bertsolaritzak zuenkutsu maskulinoa. Gizonezkoentzat eta gizonen neurrira osatutako giroa izaten omen zen.
|
|
2015
|
|
|
Poesian, antza, nahiko ondo zegoen egoera 1980 hartan, baina nobeletan oraindik herren. Potten ere agertu
|
zuen
ideia hori Atxagak Kritiko literarioen aideplano konplexuaz eta beste zenbait arazo xelebrezen ikusi dugunez. Oh!
|
|
|
Hasieran pentsatu nuen militarren bat arma kontrabandoan zebilela arkaniarrekin. Rikkaren atxiloketak ongi ematen
|
zuen
ideia horrekin: Rikka eta biok paretik kenduta, kontua ezkutatuko zuen balizko kontrabandista hark.
|
|
|
artikuluan: 44. Jendea libera, bai idazteko, bai itzultzeko, bai banakuntza sare bat sortzeko?. Garai berean behin eta berriro errepikatu
|
zuen
ideia hori Amatiñok Zeruko Argian.
|
|
|
Horrenbestez, hainbat zientzialarik diote garai geologiko berria abiarazi eta bizi dugula, Antropozenoa izenekoa. Paul J. Crutzen Nobel saridun eta kimikari atmosferikoak duela 15 urte proposatu
|
zuen
ideia hori, eta ordutik asko landu da gaia zientzian. Besteak beste, balizko garai geologiko berria noiz hasi zen izan da eztabaidagai:
|
|
2016
|
|
|
Abortatzea ere pentsatu zuen hasieran. Baina berehala kendu
|
zuen
ideia hori burutik, eta ez zitzaion inoiz damutu. Gogorra izan zen haurdunaldia, eta are gogorragoa erditzea eta umearen lehenengo bi urteetako egoera guztiak jasatea, baina, hala ere, ordainezina irizten zion alaba bat izateari.
|
|
|
Gaur egungo munduan dimentsio moral gabe ia ezinezkoa da praktika politikoak justifikatzea. Sionismoak argi izan
|
zuen
ideia hori hasiera batetik. Sionismoak, lehen egunetik, justifikazio etiko eta legalak bilatu zituen (Sand, 2011: 203).
|
|
2017
|
|
|
Mutila hori egiteaz damutu egin zen herriaren gustukoa izan zelako, baina denborarekin ulertu zuen egin zuenak ondorio ona ekarri zuela eta handik aurrera ez zituela gaiztakeriak egingo. Alaitz goraipatu
|
zuen
ideia hori edu kitzeagatik. Hain zuzen ere erlojua hondartzan jartzeagatik.
|
|
2018
|
|
|
" Historiaren matematika" izeneko teoria garatu zuen. Oswald Spengler eta Arnold J. Toynbee ren pentsamoldearen ildotik, zibilizazioen izaera ziklikoa aldarrikatu zuen, baina bi horiek baino zehaztasun matematiko handiagoz hornitu
|
zuen
ideia hori. 1951n La matematica de la historia liburuan laburbildu zuen bere teoria, baina orotara 23 liburuki idatzi zituen gaiaren inguruan eta hil zenean oraindik bukatu gabe zuen obra mardula.
|
|
|
emakume batek, ez du arrazoirik emazte izatea gustuko izateko, ezta sentitzeko ere kategoriaz igo dutela gizon baten goi zerbitzari bihurtu dutenean?. Lady Chudleigh ek honela laburbildu
|
zuen
ideia hori 1703 urtean, garden garden:
|
|
2019
|
|
|
Sakonkeriatik aldendu eta arintasunerantz joateko gogo bat dago, betiere gaiak abordatuz bere osotasunean. Orduan, irteera argien kontzeptuak ongi biltzen
|
zuen
ideia hori. Azkenean, salbaziorantz edo irteerarantz bidea markatzen digutenak dira.
|
|
|
Gaur egun ez da oso politikoki zuzena, baina bera euskaldunon esentzia, metafisika, azaltzen aritu zen. Bere obretan plasmatu
|
zuen
ideia hori, eta euskaldunei babesleku bat eman zien, momentu latz horietan: " Hemen daukagu gure lekua, gure kultura eta jarraitu dezakegu gu izaten".
|
|
2020
|
|
|
Sanchezen hitzetan, konfinamendua arintzeko prozesua «motela» izango da eta «mailaka» egingo dute. Espainiako gobernuburuak aurrez iragarria zuen «deseskalatzea asimetrikoa» izango dela, hau da, ez dela modu berean egingo Espainiako Estatuaren menpeko lurralde guztietan, eta atzo berretsi egin
|
zuen
ideia hori: «lurraldeka» egingo da, eta lurralde bakoitzean pandemiak duen egoeraren arabera «aurrepausoak» edo «atzerapausoak» emango dira.
|
|
2021
|
|
|
Etorkizunari begiratzeak «iragana aztertzea» eskatzen duela adierazi zuen, eta gaineratu zuen «guztiz hutsala» izan dela «hainbeste urtetako indarkeria eta sufrimendua». Adierazi
|
zuen
ideia hori aurrerantzean ere iltzatuta izan beharra dagoela. Horrekin batera, Garridok uste du «edozein eratako sufrimendua gaitzetsi beharra» dagoela ere.
|
|
|
Agurreko bertsoan jada antzeman zen zein berezia den egungo egoera, eta, sartu irten etengabeekin, pandemiaren eraginak zeharkatu zuen saioa. Julio Sotok halaxe adierazi
|
zuen
ideia hori, bere hasierako lehen bertsoetako batean: «Distopia bihurtu da lehen genuen bizimodua».
|
|
2022
|
|
|
Zelenskiri hark eskaturiko hegazkinak eman beharrean, aireko defentsa sistemak bidaltzea. Joe Biden AEBetako presidenteak eman
|
zuen
ideia horren berri NATOren bilkuraren ostean, eta G7ko herrialdeetako agintariekin bildu aurretik.
|
|
|
Denbora saltorik gabe, heldutasunetik eginiko berrikusketarik gabe. Azkar baztertu
|
zuen
ideia hori Wellsek, eta oroitzapenen filtroa gehitu zion istorioari. Horrela, haur baten ikuspegitik ulertzen ez diren portaerei eta egoerei sakontasun bat emateko aukera zabaldu du, eta askotan ikuslearen interpretazioaren esku geldituko da hutsuneak betetzeko ardura.
|
|
|
" Horregatik omen dira errusiarrak patuari men egitera hain emanak", eransten zuen. Ez dakit nondik aterako
|
zuen
ideia hori. Hain omen nengoen nire ametsei emana, non bere burua nire sorbaldan pausatzen bazuen ere ez nintzela ohartuko pentsatu omen zuen, eta halaxe egin omen zuen, nire ondoan eseri eta burua pausatu omen zidan eta ez omen nuen zirkinik ere egin, estoizismo erabatekoarekin onartu omen nuen bere buruaren pisua nire sorbaldaren gainean.
|
|
|
Kontsolamendu zelebre bat aurkitzen
|
zuen
ideia horretan. Inguruan zihoazenek uste zuten patu gaiztoa bereziki ari zela tematzen haiekin, haien belaunaldi errukarriarekin.
|
|
|
XVI. mendeko dialektika erlijiosoaren testuinguruan, Karlos V.a enperadorearen aurrean, Martin Azpilkueta nafar teologo eta intelektualak honelaxe aldeztu
|
zuen
ideia hori 1528an, Nafarroako independentzia gerretatik atera berritan (esplizituki Nafarroa aipatu ez bazuen ere): " Erreinua ez da erregearena, erkidegoarena baizik, eta errege boterea bera, natura legez, erkidegoarena berarena da" 49.
|
|
2023
|
|
|
Olasok bat egin
|
zuen
ideia horrekin: «Edozein herrik beharrezko ditu sinismen, lengoaia eta sinbolo partekatuak.
|
|
|
Jusuek bat egiten
|
zuen
ideia horrekin, eta azpimarratu komunitate bat artikulatzeko balio duela hizkuntzak. «Herri eredu propioa sortzeko hizkuntzak zeregin oso garrantzitsua betetzen du komunitatean».
|
|
|
Oso pozik gaude, hauteskunde gaua baino lehen nagusi zen narratiba zelako saihetsezina zela eskuinak irabaztea, edozein modutan irabaziko zuela; eskuinak lortu
|
zuen
ideia hori trasmititzea. Gau horretan ikusi zen gure herrialdea hobea dela haiek proposatzen zutena baino, eta jende progresista benetan mobilizatu zela hori gelditzeko, ez toleratzeko esaten zituzten gezurrak.
|
|
|
Crenshawk idatzi zuenez, justizia aztertzean arraza eta generoa kontuan hartzen ez badira, ezin da justiziarik egon emakume beltz eta kolorekoentzat. " Intersekzionalitate" izendatu
|
zuen
ideia hori: " [E] sperientzia intersekzionala arrazakeriaren eta sexismoaren batuketa baino gehiago da, eta hori kontuan hartzen ez duten analisiek nekez aztertu dute nola menderatzen diren emakume beltzak zehazki". 199
|