|
2010
|
|
|
Urarena ez ezik, Juanek bi marmita jaitsi zituen sokaren laguntzaz. Don Pedrok eskua sartu
|
zuen
haien ahoetan: sagarra eta azenarioa, han ez zen besterik.
|
|
|
Estu bizi ziren Obaban," informe txarrak" zituztela. Bernardinoren eta Mauricioren kide zen Miguel beste maisuari kopla burlatiak zizkioten jarriak, bere herrena zela-eta, eta Fray Victorrek ere Aste Santu guztietan erabiltzen
|
zuen
haien izena predikuetan: " Eta zer esan gure umeen arima usteltzen duten eskola horietaz!".
|
|
|
" Andre horiek!", egin zuen oihu kapitainak. " Guk ez dugu ezer egin, jauna!", hots egin
|
zuen
haietako batek belauniko jarriz. " Nork esan dizue etortzeko?
|
|
|
" Ondo", esan zuen amak. Baina, zinez, ez
|
zuen
haietan arreta handirik jarri.
|
|
|
Hoteleko morroi moroek El Rogi miresten zuten, Mulei Abdelazizen kontra harroturiko sultan nahia. Ezin zaurituzkoa zela esan
|
zuen
haietako batek:
|
|
|
Familia batekoak eta bestekoak, nahiko harriturik eta lotsaturik, bata bestea besarkatzen eta musuka ari ziren artean, Djehak inguratzeko agindu zien Ahmed Ben Kasar eta Ali Ben Ahmed familia buruei. Mezuren bat
|
zuen
haientzat:
|
|
|
Mezkitako ulema ri galde eginez orain ezagun zituen zeinu haietatik zeinek figuratzen zuten" Jainkoa"," Urrikalkor" edo" Oro ahaldun", eta plametan bilatzen
|
zuen
haietatik bat, ediren, eta begi bustiak hantxe jarririk, bere gogotik erraten zuen" Jainkoa, Urrikalkor, Oro ahaldun!". ura izan zen nabartar apez errebelatua, Calabria-n kanpatua zegoen Aragoi-ko armadan kapilau izanagatik, Argel en mahometzale egin, eta lau emazterekin ezkondu zena.
|
|
|
Guztiarekin ere, kronikari eta historiagileen araura leinuok jende basatiak ziren, Shagu buruzagi ospetsuak bildu eta botin bila gidatu zituenak; baina leinuok ez zuten nehoren autoritaterik onesten, eta handik, Khan ek nekez baizik ez
|
zuen
haien gainean manatzen eta bere legeak betearazten.
|
|
2011
|
|
|
Baina, fraideak esan bezala, beste elementu batzuk lotu gabe zeuzkaten oraindik. Stefano Delle Chiaieren, Marcinkusen eta Sindonaren izenak mahai gainean zeuden, baina zer nolako papera jokatzen
|
zuen
haietako bakoitzak. Zer nolako loturak zituzten haien artean?
|
|
|
Isabellak Monika zuen lagun onenetako bat; oso txikitandik harekin partekatu zituen ikasgelak, panpinak eta konfidentziak. Institutuan ezagututako Ane eta Zuriñe ere oso lagun onak zituen, sintonia berezia izan
|
zuen
haiekin lehen egunetik. Koadrilako beste guztiak ere institutuko neska mutilak ziren.
|
|
2012
|
|
|
Uste dut, gainera, partidu politiko bateko militantziak ez duela aberasten idazlea, alderantziz, pobretu egiten duela idazlea. Eta partidu politikoak erabili egiten du idazlea bere mesederako, zukua ateratzen dio idazleari han eta hemen erabiliz." Eta hori adibide batez erakustearren, Octavio Pazek beti ematen zituen XX. mendean izandako poeta handi batzuen izenak, partidu komunistako militanteak izan zirenak (Louis Aragon, Pablo Neruda, Rafael Alberti, Paul Eluard...) eta azpimarratzen
|
zuen
haien poesia ez zela batere hobetu militantziaz idatzi zutenean, alderantziz, haien poemak kontsignekin elikatu zirenean asko txirotu zirela zioen.
|
|
2013
|
|
|
Ume umetatik zuen Jose Franciscok dena lotzeko mania. Jertsearen botoiak solte zituen norbait hurbiltzen bazitzaion urduritu egiten zen, eta ez
|
zuen
haiek lotu arteko onik izaten. Auzoko txakurra libre ikusten zuenean ere, lepotik heldu eta kateraino eramaten zuen arrastaka.
|
|
|
Obituarioko poemak nahiago zituen, urrea baino, eguneroko gauzak, etxekoak, eta halako ikebana lan bat gauzatzen
|
zuen
haiekin, Patricia Ann Mariniren artista espirituarekin bat zetorrena. Eta besterik ez.
|
|
|
Ugaritu egin ziren hotsak, eta pauso batzuen segida antzeman
|
zuen
haien artean. Berehala, errainu bat hurbildu zitzaion.
|
|
|
Edalontziak hoztu zituen aurrena, izotz pusketak haien barruan mugituz; gero, ginebra isuri
|
zuen
haien gainera; ondoren, tonika. Orduan, kolpetik, limoi azalak bihurritu eta haien kutsuaren usaina iritsi zitzaionarekin batera, hipotesi bat bururatu zitzaion, eta hipotesi harekin lotutako plana.
|
|
|
Aukera onargarria zen haientzat eta haien gurasoentzat, eskola dohainik baitzen, eta ostatua ere bai; baina baita latza ere, inhumanoa, ez baitzuen Eliza Katolikoak milaka ume haiek barruan, odolean, kode genetikoan zeramatena kanpora zedin nahi. Zinez, ez
|
zuen
haien gorputzik onartzen, soilik haien entelekia bat," arima" deitzen zutena. Mila arau ziren, baina agindu bakarra funtsean:
|
|
|
Erregeordeak Bodegari emandako instrukzioek ongi zehazten zuten Nootkako ordezkari britainiarrarekin erakutsi beharreko portaera. Britainiar ontzietako komandante, ofizial eta eskifaiarekin" erabateko harmonia" eta" harremanik adiskidetsuena" izaten saiatu behar zuen, eta duintasunez jokatu behar
|
zuen
haien aurrean. Diplomatiko baten zeregina zen, Bodegarentzat berria, baina haren heziketarekin eta izaerarekin ondo lotzen zena.
|
|
|
Eskifaia eta bidaiariak asko poztu ziren hasieran, Unamunoren Nuestra Señora de Esperanza zelakoan, Santa Ana eta biak bateratsu atera baitziren Filipinetatik. Baina, gehixeago hurbilduta, banderaren kolore zuri gorriak garbi utzi
|
zuen
haiengana zetozen bi ontzien nazionalitatea: ingelesak ziren.
|
|
|
San Brunon misiolari lanetan ari zela bururatu zitzaion Aita Kinori indigenei pizkundearen kontzeptua esplikatzeko bere metodoa. Ez
|
zuen
haien hiztegian hitzik aurkitzen hilen piztuera adierazteko, eta luzaroan ibili zen hain arrotza zitzaien ideia hura ulertarazteko moduaren bila. Azkenean, euli mordoxka bat hartu, uretan eduki itxuraz hilda egon arte, gero atera, errautsez arin arin estali, eta eguzkitan jarri zituen.
|
|
|
Izen batekin edo bestearekin, bi uharteak ordura arte leku imajinarioen zerrenda luzeko beste bimapetan agertzen hasi ziren, Aguirrek haien kokalekua zehaztu ondoren. Gainera, halako deskribapen distiratsuak are desiragarriago bihurtu
|
zuen
haien aurkikuntza. Lekuaren aberastasunagatik, lehenik; baina baita Manilako Galeoiarentzat pausaleku ezin hobea izan zitezkeelako ere.
|
|
|
Lurrean, hutsik aurkitu zituzten bertakoen etxolak, eta kayak batean pasatu zen gizon batek ez
|
zuen
haiengana hurbildu nahi izan.
|
|
|
Soldaduengatik, bereziki. San Diego misioko Aita Luis Jayme mallorcarrak, bizpahiru urte lehenago idatzitako gutun batean, hinki hankarik gabe salatzen
|
zuen
haiek egiten ari ziren kaltea: " haietariko askok urkatzea merezi dute emakumeak harrapatuz eta bortxatuz egiten ari diren etengabeko ankerkeriengatik..
|
|
2014
|
|
|
" Egun horretan —azaltzen du biografoetako batek, Richard P. Gravesek—, Bovingtoneko kanpamendutik etxera zetorrela errepide estu batetik, abiadura handian, bizikletaz zihoazen bi gaztetxorekin egokitu zen, eta ziurrenik autoren batekin. Frenatu zuen azkar, kanbiatu zuen bigarrenera, eman zuen manillar kolpea, baina hala ere harrapatu egin
|
zuen
haietako bat. Mutikoari ez zitzaion ezer larririk gertatu, baina Lawrence ezaguerarik gabe gelditu zen, buru-hezurra hautsita eta aurpegia odoletan."
|
|
|
Mitoetan ez zuen esanahi erabatekorik edo pentsamendu sistema egonkorrik bilatzen. Kontrastea eta kutsadura bilatzen
|
zuen
haietan, kontrakoen arteko kutsadura.
|
|
2015
|
|
|
Ugaritu egin ziren hotsak, eta pauso batzuen segida antzeman
|
zuen
haien artean. Berehala, errainu bat hurbildu zitzaion.
|
|
|
Edalontziak hoztu zituen aurrena, izotz pusketak haien barruan mugituz; gero, ginebra isuri
|
zuen
haien gainera; ondoren, tonika. Orduan, kolpetik, limoi azalak bihurritu eta haien kutsuaren usaina iritsi zitzaionarekin batera, hipotesi bat bururatu zitzaion, eta hipotesi harekin lotutako plana.
|
|
|
Aukera onargarria zen haientzat eta haien gurasoentzat, eskola dohainik baitzen, eta ostatua ere bai; baina baita latza ere, inhumanoa, ez baitzuen Eliza Katolikoak milaka ume haiek barruan, odolean, kode genetikoan zeramatena kanpora zedin nahi. Zinez, ez
|
zuen
haien gorputzik onartzen, soilik haien entelekia bat," arima" deitzen zutena. Mila arau ziren, baina agindu bakarra funtsean:
|
|
|
Suek hitz pila bat eta esaldi batzuk gogoratzen zituen. Baina aitak begi txarrez ikusten
|
zuen
haiek erabiltzea, ingelesa askoz lehenagokoa zelakoan alabaren etorkizunerako. Hala, Sueren italiera Tomassoren ingelesa baino eskasagoa zen, baina ez askoz.
|
|
|
Batzuetan haien artean esertzen zen irrati txiki batean futbol partida bat entzuteko, garagardo bat edanez bere makinen aurrean gozatzen zuen bitartean. Jabegoaren bidez lortu
|
zuen
haien gaineko agintea, eta haiexek erakusten zuten zer zen balio pertsonala berarentzat. Ia bi urtez bizi ahal izan zen haiek salduta irabazitakotik, baina familiaren haustura mantso eta oinazetsu baten antzekoa izan zen.
|
|
|
Bill zen ehiztari ez zen bakarra mahaian, baina ongi ulertzen
|
zuen
haien zaletasuna. Bera ere ehiza beteranoa zen.
|
|
|
Bill ordura arte ez zen ohartu zenbatekoa zen haien lana; etsipen eta ganora ezin handiagoz ari ziren. Gogoan hartu
|
zuen
haiei soldata igotzeko modua aztertu behar zuela Jimmyrekin, bazekien arren ideia hark hondoa joko zuela Starlighten etengabeko kostu murrizketen ur azaletan.
|
|
|
Pausu hura eman zuten gutxiei txepelak, txotxongiloak deitzen zieten gainerakoek. " Nor ausartuko zen bere burua umiliatzen hantxe bildutako taldearen aitzinean?", deklaratu
|
zuen
haietako batek epaian. " Inork ez du nahi koldartzat jo dezaten", beste batek.
|
|
|
Apustuak ere egiten genituen. Jagoleren batek parte hartzen
|
zuen
haietan. Baldintza zen ekitaldia isilean egitea.
|
|
|
—Sentitzen dut benetan Isidororengatik esaten
|
zuen
haietako batek.
|
|
|
—Hau Celia da eta ni Beatriz naiz esan
|
zuen
haietako batek.
|
|
|
Aitzineko kapituluan aipatu nola, Uharte eta Urmeneta presentatu ziren Familia-Buruen Herenetik. Nafarroako Buruzagitza Karlistak sustatu
|
zuen
haien hautagaitza, Frantzisko Jabier Astrain presidente, listetan haren suhia zihoala, Jose Gabriel Sarasa. Ez Urmeneta ez Uharte zeuden karlistetan, baina huraxe zeukaten sarbidea hauteskundeotarako.
|
|
|
Urmenetaren aldeko zinegotziek hauteskundeen gibelatzea eskatu zuten. Honek eskertu egin
|
zuen
haien jestua, eta dudakor zirauen Jabier Rouzautengana jo zuen otsailaren 20an:
|
|
|
2014ko urriaren 31n, Moderna Fundazioak ospatu zituen Iruñeko Kondestablearen Jauregian Promozio Industrialerako Planaren 50 urteak kongresu batez, zeinean 30 dosiergilek ikertu baitzuten Nafarroako industrializazioa, hirurogeigarrenetako hamarralditik hona. Interbentzioetariko bat Joaquin Gortariren esku joan zen, Foru Diputazioko orduko Industria zuzendariordea, zeinak transformazio haren artifize nagusien gorazarre egin baitzuen, Felix Uharte eta Migel Jabier Urmenetarenak, eta galdatu
|
zuen
haientzat Nafarroako Urrezko Domina publikoki. Bertan zeuden Diputazioko kideek ederki gogoan hartu zuten proposamena, eta bere eginik, azaroaren 12an erabakia jakinarazi zuten.
|
|
|
organizazioa, azpiegitura, mobilizazioa, negoziazio ahalegina, greba kutxaren babesa... Grebalarien aldarrikapenen neurritasunak ez
|
zuen
haiek apaltzeko tarte handirik uzten, baina gogotik saiatu zen sindikatua akordio posiblea erdiesteko, multinazionalaren filosofia autoritarioak eta gerentearen portaera itxuragabeak azkeneraino adostasuni zirrikiturik utzi ez bazioten ere. Korporazio multinazionalen konplexutasunari eta baliabideei —lantegia inora eramateko mehatxua barne— aurre egin behar izan zien.
|
|
|
Ez zen hori ELAren xedea —argitu zuen Elorrietak302— baina ezin zitzaion Gobernuari benetako erantzunik eman Gobernu berarekin azpi jokoan ari zirenekin batera; sindikalismo espainola krisi sakonean murgilduta zegoen: ideologiaren aldetik, iparra galduta; finantza egoeraren aldetik, estatuaren laguntzen menpe; horrek zeharo baldintzatzen
|
zuen
haien gobernuari erantzuteko ahalmena; ELAk eta LABek, aldiz, erreformaren aurkako jarrera zintzoa eta morrontzarik gabea zuten; ezinbesteko baldintza, Elorrietaren ustez, ganorazko erantzuna taxutu ahal izateko.
|
|
|
Oso bestelakoa zen ELAren ikuspegia: ...ela; negoziazioa, funtsean, klase interesen arteko lehia zen, ez interes orokorrei buruzko irizpideen artekoa; ez zen, beraz, kontu teknikoa, indar kontua baizik, eta langileen indarra antolatzea eta sendotzea zegokion sindikatuari, horretarako beharrezko baliabideak jarriz, tartean greba kutxa; ELAk ez zituen, printzipioz, baztertzen akordio orokorrak eta instituzioetako parte hartzea, baina argi
|
zuen
haiek, izatekotan, negoziazioari laguntzeko tresnak izan behar zirela eta ez, inondik ere, negoziazioaren ordezkoak.
|
|
2016
|
|
|
—Bada alokairua ordaintzen
|
zuen
haietako batek salatu egin gintuela eta aitonak astindu bana eman zigula. Kropotkiri egin zuenagatik eta niri berriz ezer ez kontatzeagatik...
|
|
2017
|
|
|
Itaunketa guztietan Minak behin eta berriz azpimarratzen
|
zuen
haiek ez zirela gaizkileak, soldaduak baizik, eta lapur, hiltzaile eta era guztietako gaizkileen kontra jotzen zuela; are gehiago, gobernadore frantsesek ohiko gaizkileen kontra hartutako neurriak eta zigorrak Minak ere begi onez ikusten zituela:
|
|
2018
|
|
|
Urte haietan Pio eta bere anaia Ricardo institutuko ikasleak ziren; urte garrantzitsuak izan ziren familiarentzat, garai hartan, 1883an, haien arreba Carmen Baroja y Nessi jaio baitzen Iruñean. Bestalde, Justo zeritzan andaluziar batek ostatua ireki
|
zuen
haien eraikin berean (bitxia da, baina Pioren senideen artean Justo izena ohikoa zen: birraitonak eta osaba aitonak izen hori zuten; eta beste kointzidentzia bat:
|
|
|
Harresietako bakoitzak herrigune bana babesten
|
zuen
haien horma, dorre, atari eta lubanarroen bitartez. Harresietatik kanpo zenbait komentu eraiki ziren, batzuk burges aberatsen laguntzaz (San Frantzisko eta Santa Eulalia Takoneran; Santiago, egungo Gazteluko plazan; Santa Engrazia eta Ribasko San Pedro Arrotxapean).
|
|
|
Berak ahoskatzen duen moduan, ez du euskalduna ematen. Lehengusu batzuk omen ditu euskaraz dakitenak, eta, ni ezagutu ninduen arte, uste
|
zuen
haiek euskaraz egiten zutela swahiliz egin zezaketen bezala. Exotikoa eta alferrikakoa.
|
|
|
Politikoki, errusiarren oldarraldi bat baliatu zuten suediarrak gainetik kentzeko, eta honela, Errusiako Inperioaren dukerri autonomo bihurtu ziren. Alexandro II Tsarrak sinatu
|
zuen
haien hizkuntza legeztatuko zuen dekretua, eta dekretu horrek berak ekarri zuen euren irakaskuntza sistemaren garapena, finlandiar herri xehea alfabetatzea lehentasun bihurtu zelako. Nolabait, bi hizkuntza komunitateren arteko lehiak azkartu zuen irakaskuntza sistemaren garapena.
|
|
2019
|
|
|
Gero, eguzki egun bateko egunsentiko distira dudazkoak zortzi (edo hamar) soldadu hil, mozkor edo lo haien eskulturak estofatu zituen. Elkarrekin zeuden eta ukuiluko belar ondua ondo melatua
|
zuen
haien odol emariak. Zortziak (edo hamarrak) abereak bezala odolustuta hil ziren, ondorengo ikerkuntzak aurkitu ez zuen aiztoaren xaflaz.
|
|
|
Etxekoen galde egin eta erantzuten zidaten". Oroimen harrigarriz identifikatzen zituen aurpegierak edo ile xerlo urdinduak, edo hortz akastuak ezen, besterik ezean, aurrekoengandik jasoak baitzituzten eta horixe nahikoa
|
zuen
haiek ezagutzeko. Txanponetako aurpegiak sailkatzea bezala zen.
|
|
|
Aitajaun Pantxok isilik hartu zuen iraina, etsipenezko amorruz ordea. Jainkoak eta santuek ez zutenez atenditu iraina gauzatzen ari zen bitartean, agindu
|
zuen
haiek ordezkatzen zituen imajina oro eraisteko, eta aletegira eramateko" ez baitut ohitura etxeko gauzak erretzea ez suntsitzea". Batzarrerako eta goizeko hamaiketarako deia egin zien orduan bere seme alaba guztiei, sei baitziren, gizonezkoak eta emakumezkoak, ilunantzak hartutako jangelan, horma papereko orbain kolorgeek ikonoklastatzat salatzen zutela.
|
|
|
Piztuta zeukaten argia, eta bihotzeko errebista bateko marrazki umoretsuak esplikatzen ari zitzaion Eliseo Donatori. Batean, bi hipopotamo azaltzen ziren zingiran, eta esaten
|
zuen
haietako batek ingurutik pasatzen ari ziren zebra batzuei begira: " Inbidia diet, marrak dituztela argalagoak dirudite"; bigarrenean, armiarma batek trakets hedatua zeukan bere sarea, eta esaten zion bere kide bati:
|
|
|
Kaleak aldapa behera egiten zuen, souvenir dendak atero. Mateok kristalezko bola bat hartu
|
zuen
haietako baten atariko saskitik, barruan santutegia zeukana, eta astintzen hasi zen. Eliasek eskuarekin ezetz egin eta hurrengo dendara alde egin zuen.
|
|
|
Ezin zituen begiratu Auschwitzerako trenetara igo zain zeuden ume ilaren argazkiak; ezin zituen irakurri lakota edo navajo indioen aurkako masakreen kronikak, beti aipatzen baitziren haietan Cavalryko soldaduek bortxatutako neskatoak. Garazi ikusten
|
zuen
haiengan. " Ama naizenetik ezin dut pelikula" umedunik" ikusi." Halaxe esan zion behin Begoñak, sindikatuko aldizkariko kideak, eta berari, ordu hartan, Garazi jaiotzeko urteak falta zirela, ateraldi bat iruditu zitzaion.
|
|
|
—Zerbait gertatu da? galdetu
|
zuen
haietako batek Donato eta Eliseo hurbildu zirenean.
|
|
|
—Sarrera apartekoa egin dugu Buenos Airesen esan
|
zuen
haietako batek eginbeharrekoa amaitu zutenean, astebete lan nekosoa eginez eman ondoren.
|
|
|
Kepa eta biok Mexikon egon ginenean euskaldun asko ezagutu genituen, eite eta izaera ezberdinekoak, haietatik dezente etakideak ziren, han azaldu eta geratzen zirenak edota, denbora puska baten ondoren, alde egiten zutenak. Behin batean Kepak liskarraldia izan
|
zuen
haietako batekin eta.
|
|
2020
|
|
|
Jakina, grezieraz ari ziren, eta ez nien ezer ulertzen. Halako batean, ordea, hots egin
|
zuen
haietako batek: " Metafora!".
|
|
|
Argi zegoen; lardaskeria haiekin aurrera segituz gero, atxilotuak suertatzeko probabilitatea esponentzialki igoko zen. Bide haren aterabiderik ezak etsita, agian poliziaren urratsak hurbil adituz, ezezagun haiek atentatuak egiten ez jarraitzeko erabakia hartuko zuten, taldea desegin eta aurrerantzean inork ez
|
zuen
haien berri jasoko.
|
|
|
Beste aldetik, kanibal anker eta gizajalearen figura zegoen, 1596ko otsoa baino gaiztoagoa, espantua eta izua eragiten ziena europarrei, gaur egungo terroristaren mamuak bezala. Jende arriskugarri horrek justifikatzen
|
zuen
haien territorioa bortxaz menperatu eta kontrolatu beharra.
|
|
2021
|
|
|
Dudarik gabe, aurpegi beltzaraneko feniziar merkatarien laguna izan zen. Segur aski, portuetako tabernetan edan
|
zuen
haiekin, gauaz, aireko kresal usaina xurgatuz mahai gaineko sepia platertxo batetik igotzen zen kearekin nahasirik, itsasoko istorioak entzun bidenabarkoan. Itsasontziak ekaitzetan zamalkatzen, mendikateak adinako uhinak, naufragioak, itsasbazter bitxiak, emakume ahots misteriotsuak gauean.
|
|
|
Bilduma elebidunerako tamaina bereko bi kamera aurkitu dira elkarren ondoan. Bietan, liburuek apalak eta ateak zituzten zurezko armairu batzuetan hartzen zuten atsedena, armairuak nitxo handitan sartuak zeuden, eta katalogoaren erreferentzia zen zenbaki bat
|
zuen
haietako bakoitzak. Nitxoen altuera handia dela eta, pentsatzekoa da goiko apaletara iristeko eskailera eramangarri txikiak zituztela.
|
|
|
Aurkikuntzaren bozkarioan, metodo zakar samarrak erabili zituzten (azazkalak edo, are okerrago, harakin labanak haiek mozteko, eta emaitzak tamalgarriak izan ziren, nola ez). Handik laster, italiar batek makina bat asmatu
|
zuen
haiek tentu handiz irekitzen saiatzeko, baina metodo ikaragarri motela zen. Lau urte behar izan ziren lehen biribilkia zabaltzeko.
|
|
|
jaiotzeko garaia eta hiltzeko garaia, landatzeko garaia eta landarea ateratzeko garaia, hilarazteko garaia eta sendatzeko garaia, hondatzeko garaia eta eraikitzeko garaia". Esan liteke Koheleteko esaldi hauek kantatu egiten dutela, eta, izan ere, Pete Seeger musikariak abesti bat konposatu
|
zuen
haiek oinarri hartuta Turn! Turn!
|
|
2023
|
|
|
Entzuleei begiratu nien, kartzelaren aipamenak, hain ad hoc, eraginik izan ote
|
zuen
haiengan. Inolakorik ez, itxura batera.
|