|
2002
|
|
|
Diosala egin bertako agure zaintzaileari, eta aretoaren luze zabal gunea korritu zuen begiez. Jolas makinetan murgildurik zeudenek bizkarra ematen zioten arren, berehala ikusi
|
zuen
haien artean ez zela bere adiskiderik, eta sartu bezain laster atera zen.
|
|
|
Horregatik ez zen konturatu, gainean izan zituen arte, izkinako bi gizon gazteak baxoerdia edan eta kanpora irteten ari zirela. Bere albotik pasatzen ikusi  zituenean, sudurra luzatu
|
zuen
haiengana, Â ehiza txakurren uxar egiteko modua imitatuz.
|
|
2005
|
|
|
Marroren maitasuna zakil mokotik poltsikora eta poltsikotik zakil mokora zebilen, ez zekien-eta beste biderik. Drogaren eraginez, edo izan zituen bikote krisiengatik, edo arrazoi ezkutuagoengatik, depresio patologikoak izaten hasi zen Adela, eta droga gehiago behar izaten
|
zuen
haietatik irteteko. Gorabehera psikiko handiak izaten hasi zen, nonbait, eta, behean zegoenean, bere buruaz beste egiteko irrika bizia etortzen zitzaion.
|
|
2007
|
|
|
Hondartzako kapela haietako baten azpian amaren ederra bilatzen zuen beti. Izan zen haurra ikusten
|
zuen
haien inguruan jiraka," ama! ama!", bi emakumeetako edozeinek buelta eman eta amultsuki begiratzen zion arte:
|
|
|
Begiratu gaiztoak jaso zituzten pasealekua horrela aztoratzeagatik. Bulebarrari begirik kendu gabe?" Hor zeudek zipaioak!", oihukatu
|
zuen
haietako batek?, litxarreria postuan gelditu ziren une batez pipita poltsak eta erregalizak erosteko.
|
|
|
Atea ireki eta, argia piztu gabe, barrura bultzatu zituzten. " Hauei bihar emango zietek paseoa", esan
|
zuen
haietako batek. Jesusek koinatuaren hitzak gogoratu zituen?" Hauek osorik gorde behar ditiagu"?, eta izu laborriak harrapatu zuen, izen bati ezinbestean lotua:
|
|
2009
|
|
|
–Dagoeneko ez dago modan, esan
|
zuen
haietako batek, emakume aberatsek, ez dakitenaz hitz egiten dutenean batez ere, erabiltzen duten doinu irmo eta erantzunezin horrekin, horrela, lotsagabekeria horrekin, konpentsatzen baitute ez jakite hori.
|
|
|
Ez zituen beldurtu nahi. Geroago ulertuko
|
zuen
haien mespretxuzko jarrerarengatik zituela gustuko, bihotza hain limurki liluratzen zioten begirada hotz haiengatik.
|
|
|
Egongo al zen berriro ere egunen batean goseak hiltzen, edo janari usaina piztia gosetu baten gisan hartzen? Ispiluzko kristal landatuekiko ateak zituzten dendez inguratuta zegoen kalea, eta bere irudia ikusten
|
zuen
haietako bakoitzean, irudi urduri eta iluna, belarriak puntan, hortzak zorrotz. Higuina sentitzen zuen bere burua kaleko saltzaile haien pare ikusita, hantxe baitzebiltzan dagoeneko beren tapizak, betaurrekoak eta postal lizunak garraiatzen Masséna plazatik Ingelesen pasealekuraino.
|
|
|
apirila eta iraila bitartean Arestik eta Saizarbitoriak etorkinen aldeko artikulu polemikoak idatzi zituzten Zeruko Argia aldizkarian. ELA berriren Lan Deyak gogor errefusatu
|
zuen
haien jarrera, eta faxistatzat eta espainolistatzat salatu zituen bi idazleak... Eta abar.
|
|
|
Jendetza zapuzturik aienatu zen, denek espero baitzuten zerbait harrigarria gertatuko zela orduko hartan. Aurrerantzean, umea bakean utzi zuten, nahiz eta oraindik hilabete batzuetan gogaikarri batzuk itzuli, harik eta aitona oihuka bidaltzen hasi zen arte; eta, kasurik egiten ez bazuten, Lixar xaxatzen
|
zuen
haien kontra.
|
|
|
Handik minutu batzuetara, hizketan hasi zen Lidia, haurtzaroko kontuak adierazi zituen: ...e bikaina, igeriketa eta atletismoa zituen gustuko, biolina ikasten zuen, guraso zoragarriak zituen, bidaiatzera eramaten zuten, eta hizkuntzak ikastera bidali... haurtzaro zoriontsua, bai, harik eta hilekoa jaitsi eta izaera erabat uzkurtu zitzaion arte, gurasoekin zakar portatzen hasi zen, kirola utzi, biolineko klaseetara ere ez zen gustura agertzen, baina gurasoek behartu egiten zuten, jada ez
|
zuen
haiekin bidaiatzeko gogorik... Sarak azaldu zion gorputza aldatua zitzaiola, bai, eta barruko zerbaitek ez zuela onartzen aldaketa, ez zuela emakumetasuna onartzen, haurtzaroko paradisua galtzeari uko egiten ziola, agian beldur eta koloka sentitzen zelako; esan zion hilekoa zela emakumeak Lurrari ordaintzen dion zerga, esklabotza mota bat; baina, aldi berean, bizia birsortzeko ahalmena berekin dakarrena maila orotan, ez bakarrik mundura umeak ekarriz, baizik eta norbera eta gainerakoak birsortuz.
|
|
2010
|
|
|
Esaten zenez, inprimategi hau buruzagi nazionalista famatu baten familiarena zen gerra aurretik. Gerraren ondoren, konfiskatu egin zieten eta gero merke zurrean erosi ahal izan
|
zuen
haien enplegatu izandako batek, Martinen aitak alegia. Momentu bakoitzean non egon behar zen ondo asmatzea oso garrantzitsua zela esaten omen zuen eta berak karlista izanda asmatu egin zuen.
|
|
|
Pentsakizun bitxi eta nahasi horiekin entretenitzen ari ziren jakintsu haiek Akiles eta Alisia ederra hondartzara hurreratzen ikusi zituztenean, Alisiak besoetan Tor tor zekarrela. Alisiak hartu
|
zuen
haiek proban parte har zezaten konbentzitzeko lana. Hark lortu zuen, zeukan xarmari eta egin zituen amodiozko promesei esker?
|
|
|
–Esaten zuen gure Heraklito handiak, komentatu
|
zuen
haietako batek guztiek zoritxartzat jotzen zutena zurituz, bizitza den etengabeko aldizkakotasun honetan bakoitzak bizi duela besteen heriotza...
|
|
2012
|
|
|
Egunetan aseezineko gose amorrua apurren bat bareturik, muturrak eskuen gainaldeekin garbitu ondoren, galtzu fardoen atzealdera joan zen. Behar zirenak mugituta, txoko gozoa moldatu
|
zuen
haietariko hiruren gainean etzanda lo egiteko; era berean, zokondo hark balio izango zion baita, baten bat sartuz gero, ezkutatzen saiatzeko ere. Txorizoari haginka jarraitu zuen prestaturiko galtzu fardoen gainean eroso antzean eseritakoan; hasieran ez bezala, ahoratutako puska bakoitza ongi mamurtzeko astia hartzen saiatu zen.
|
|
|
Lehenago baino mingorragoak zitzaizkion oinazpiko ziztadak; orduko hartan ezin
|
zuen
haietaz pentsatzea saihestu. Jarraitu beharra zeukala agintzen zion bere buruari, jarraitu beharra; gero eta nekagarriagoa zuen, ordea, pausoa botatzea.
|
|
|
Presa zeukatela erakusten zuen erreketeen portaerak. Suma zitekeen kafe usainagatik, Galok ondorioztatu
|
zuen
haiek ez ziotela joaten utzi nahi mokadu bat egiteko aukerari.
|
|
|
Aitak, biharamun goizean, amaren" nora zoaz hain goizetik, baina?" galderari entzungor eginda ireki
|
zuen
haien logelako atea eta, inoiz ez bezala, guztiak ohean utzita irten zen etxetik, gosaldu ere egin gabe. Ez zuen kontu handiarekin itxi sarrerako atea; danbatekoaren ostean, zoli zoli entzun zen haren pauso hots indartsua urruntzen.
|
|
2018
|
|
|
–Den denak jausi ziren, bata bestearen atzean, eta, azkenean, neu ere amildu nintzen haien artean. Nire gorpuak bat egin
|
zuen
haien gorpuekin, haien odolarekin, haien erraiekin, haien gorputz adar moztuekin, haien usainarekin, herio usain beltzarekin...
|
|
|
Elkarri begira geratu ziren une batez, isilik. Sophiek ikara ikusi
|
zuen
haien aurpegietan. Atzera egin zuten hirurek, neskari begirik kendu gabe, harik eta metro batzuk urrundu, eta korrika atera ziren arte.
|
|
|
behar ez zuen tokian, alegia. Froga sendoagoak behar zituen, eta aurrera jarraituko
|
zuen
haiek lortzeko. Leihotxoaren bestaldean, egurrezko hiru maila zeuden, ate txiki batera eramaten zutenak.
|
|
|
Hiltzailea behar zuen hark, eta horrek esan nahi
|
zuen
haien teoria benetakoa zela: liburu bat egiten ari zen hildakoen larruazalaz, odolaz eta ileaz.
|
|
|
Zaldiak ere izerdi patsetan zeuden, eta purrustadaka hasten ziren bizkarraren gainean zigorra sentitzen zuten bakoitzean. Hirirako bidean, obusen batek edo bestek eztanda egin
|
zuen
haien ezkerretara, gertuegi gurdikoen gusturako. Harresien parera ailega  tzerakoan, gidariak pasahitza esan zien barruko zaindariei, eta hiriko ateak zabaldu zizkieten.
|
|
2019
|
|
|
Gurasoek ere jakin zuten. Ez
|
zuen
haien babesik sentitu, ordea. Ezta amarena ere.
|
|
|
Txanoa eta eskularruak ile lehorgailuarekin lehortu zituen. Ez
|
zuen
haien ordezkorik. Etxetik atera eta autoan sartu zen, bukatzear zegoen larunbat gaueko kaleetan barrena ostaturako bidean abiatzeko.
|
|
|
Bizardunak ere ugari zebiltzan aspalditxoan, eta, zerbitzariak edaria atera bitartean, ezaguna
|
zuen
haietako batekin topo egin eta hari kontatu zizkion bere atsekabeak, lehenengo garagardoa edanez. Bigarren garagardoa eskuan zuela, kuadrillaren mahaira abiatu zen bueltan.
|
|
|
Jarraian eta amets gozotan aritua. Ez
|
zuen
haietatik tutik ere gogoratzen, baina bazekien gustukoak izan zituela, zakila zut jaiki baitzen.
|
|
|
etaren ingurukoek, egiazko biktimak beraiek zirela zioten, aukera zuten bakoitzean. Asunek dagoeneko hitz hori ez
|
zuen
haientzat erabiltzen. Aritz galdu osteko goiz batez, egunkari batean etako baten alabaren lekukotasuna argigarri suertatu zitzaion, karia horretara.
|
|
|
Jokaldi makurra jokatu nion. Berak ezin izan
|
zuen
haiekin burutu. Ez zen bera izan; neu izan nintzen.
|
|
|
Baina, abisua emana
|
zuen
haietako batek, gune jakin batean ibili ohi den hontz ujujulari batek. Martxoaren 25ean eta 26an, goiz dotore eta epela zebilenean ingurune hauetan, goiza ongi zabaldu eta gero, zortzi eta erdiak jotzear zenean, eguzkia mendi kaskoak laztantzen abiatua zenean, bera han ziharduen uluka.
|
|
2020
|
|
|
Nekatzen zirenean, ihes egin eta belarretan etzaten ziren, gorputzak barrez dardarka. Egun hartako balentria eginda etzan zirenean, Lucasek aldatu
|
zuen
haien arteko giroa:
|
|
|
Bi gizon puska sendo eta Mikela neska handia barruan zirela, ez zuen ez aurrera, ez atzera egingo. Ostiaka madarikatzen hasi ziren hirugarren saiakerarako, baina automobilak ez
|
zuen
haien juramentuen beldurrik, hantxe jarraitzen zuen, kieto.
|
|
|
Aurpegi iharra zuen, eta bi begi handi nabarmen gailentzen ziren masail hezurtsu hartan. Lupek izan ohi zituen betzuloak ikustea espero zuen Mikelak haren amaren aurpegian ere, baina, halakoen ordez, biziki harritu zuen distira bat nabaritu
|
zuen
haietan. Seinale ontzat hartu zuen Mikelak argi izpi hura, nahiz eta begi haiek ez zuten tristura latzaren itzala ezkutatzen.
|
|
|
Hark ez zuen inolako antzik Connellen egiazko bizitzarekin. Connellek ez zuen jende hura batere ezagutzen, konfiantzarik ere ez
|
zuen
haiengan, ez bere buruan. Igerileku ondoan Marianneren sorbalda musukatzeko bulkada izan zuen eta Mariannek irribarre egin zion, poz pozik.
|
|
|
" Barrutik eta kanpotik dotore egon nahi dut, aspaldiko partez". Adrianen eta Mari Gabonen oniritzia sumatu
|
zuen
haien begiradetan. Oniritzia ez ezik, haien aurpegietan lasaitasuna ere nabari zen:
|
|
|
–Zuuuen alaaaba espooosatuko nuuuke zuuuek ooondo baaaderitzozue, kosta zitzaion azaltzen Jagoberen guraso mi, kmaq ei adierazi nahi ziena, baina atzenean lortu
|
zuen
haiek ulertzea, bai eta haien alabarekin ezkontzeko baimena ere. Lehenengo, Ternuako erara ezkondu ziren Placentian.
|
|
2021
|
|
|
Txakurraren salara! Berak ez
|
zuen
haiekin ikustekorik, jaio zenetik bere ardura izan zuen familiako kidea zen. Seme zintzoa izaten ahaleginduko zen, abaraskekin hain baldarra ez izaten, Idoia eta Andoniren zaintzan geratzen aitak edo amak eskatzen zioten bakoitzean.
|
|
|
Baina lagunak guztiz kezkatuta geunden, Sergioren erreakzioaren beldur ginen. Sarak gidatzen
|
zuen
haien harremana, mutilak ez zuen egiten atzetik joan besterik. Ez genekien Sergio bere onera itzuliko ote zen.
|
|
|
Jatun parea besterik espero ez zuten mahaiak. Zerbitzariak, lekua hartzera laguntzeaz bat, ondoko mahaitik hartutako plater eta bestelakoz osatu behar izan
|
zuen
haiena.
|
|
2022
|
|
|
Hain handia eta gaiztoa eta hain astuna zen silurua, non hiru mutilak, atorra has, tira ahala fuerte saiatu egin behar izan baitzuten uretatik ateratzeko, batak besteari heldurik eta kanaberari tinko eutsiz. Hurbildu zitzaienean, eta sekula atzemaniko arrain itsusiena zela ohartu zirenean, hala esan
|
zuen
haietako batek:
|
|
|
Victòriak ahoaren aurrera eraman zituen hatzak, burdin barrak bailiran, eta horrela esan
|
zuen
haien artetik: " Zaila da, oso zaila da".
|
|
|
Kearney andreak etorri berrien ondora eraman zuen alaba, eta haiekin lagunkiro hizke  tan hasi zen. Lagun egon nahi
|
zuen
haiekin, baina, adeitsu agertzen saiatzen zen bitar  tean, Holohan jaunaren herrenkako ibilbide bihurria zaintzen zuen begiez. Ahal izan zuen bezain laster, desenkusak egin eta Holohan jaunaren atzetik abiatu zen.
|
|
|
Ezin erabakirik zegoen Robert Browningen lerroei zegokienez, beldur baitzen zailegiak izango ote ziren entzule izango zituenentzat. Hobe izango
|
zuen
haiek ezagutzeko moduko Shakespeareren edo Melodietako aipuren bat egitea. Gizonezkoen takoien takateko eta zapata zoruen zirri zarra traketsak gogorarazi zion ezen haien kultura maila eta berarena ez zirela berdinak.
|
|
|
Zuen hezkuntza maila handiagoaren erakustaldia egiten ari zela pentsatuko zuten. Huts egingo
|
zuen
haiekin ere, jaki tokian neskarekin huts egin zuen bezala. Ez zuen tonu egokia aukeratu.
|
|
|
Farringtonek miresmenez begiratzen zion neskaren beso beteari, zeina maiz eta grazia handiz mugitzen bai  tzuen neskak; eta, handik pixka batera, neskak begirada itzuli zionean, are gehiago miretsi zituen haren begi arre ilun handiak. Liluraturik utzi
|
zuen
haien zehar begiradaren adierazpenak. Behin edo bitan begiratu zion neskak, eta, taldea irteterakoan, Farringtonen aulkia arinki ukitu zuelarik, Oi!
|
|
|
Oso iritzi txarrean eduki izan zituen protestanteak, baina, orain, oso jende atsegina zela iruditzen zitzaion; isilak eta serio samarrak, baina oso jende atsegina, hala ere, berekin bizitzeko. Berak, gainera, landareak ere bazeuzkan negutegian eta gogoko
|
zuen
haiek zaintzea. Garo eta argizari landare zoragarriak zeuzkan, eta, inor bisitan joaten zitzaion guztietan, beti eman ohi zion aldaxka bat edo beste bisitariari.
|
|
|
Eta gainerako untxiak poliki  poliki hil egiten zituen. Lehenengo mantendu egiten zituen eta gero familia mantentzen
|
zuen
haiekin. Beti damutzen nintzen aukeratu nuen untxiaz, larrutzen zituenak salbatu nahi izaten nituelako beti.
|
|
|
Irekitzen ari zen zauria balitz bezala. Gutxi behar
|
zuen
haiei zaplaztekoka erasotzeko.
|
|
|
Giza sentimenduak, batzuetan, iturburuetara itzultzen dira. Eta haurrak balira bezala pentsatu
|
zuen
haiengan. Ozen esan zuen:
|
|
|
Gizonak gerran zebiltzan, edo preso zeuden edo hilda. Etsaiak hartu
|
zuen
haien lekua. Negargarria zen, baina bihar ez zuen inork ezer jakingo.
|
|
|
Ez gara hemengoak. Iheslariak gara, zuek bezala, gehitu
|
zuen
haietako batek.
|
|
|
ile horiak; hautsez estalitako zimurrak. Langeletek pentsatu
|
zuen
haien begiek, ziniko, irrikatsu eta nekatu itxura izan ohi zutenak, egun hartan antza zutela ostikoka baztertzen dituzun txakurrenekin, zeinak, hala ere, zure atzetik korrika etorri eta orpoak miazkatzen tematzen baitira. Emakumeek esperantza izugarrizko espresioz begiratu zioten.
|
|
|
Penaz pentsatu
|
zuen
haien arima eskasetan. Giza errukia eta sinpatia zituztelakoan zeuden; egiatan, jakin min zitalez egiten zuten ikara, melodrametan bezala.
|
|
|
Erori egin zen. Gainera jauzi egin eta arakatu egin zuten; dirua eta erlojua kendu; eraztuna erauzi eta beren artean borrokan hasi ziren; tanpez, ume ahots zoliz, izututa, harrituta, oihukatu
|
zuen
haietako batek:
|
|
|
Irribarre arin batekin, Brunok baratzea inguratzen zuten etxe baxu, zapal eta itxi haietara begiratu zuen, denak lo ilunabarrean. Argi zegoen nolako jendea imajinatzen
|
zuen
haietan: amona zahar hitzontzi eta sentimentalak, burges atso zuhur, erretxin eta zikoitzak eta, urrunago, kanpoan, nekazariak, hazten zituzten abereak bezain basatiak.
|
|
|
Lucile ohartu zen kanpaina berri haren ideiak tristuraz betetzen zituela, baina ez
|
zuen
haien sentimenduetan sakondu nahi izan; ez zuen egoeraz baliatu nahi" borrokalariaren morala" dei liezaiokeen horren zantzuren bat sumatzen ote zuen ikusteko. Hori kasik espioiaren lana zen eta lotsa emango ziokeen horrela jokatzeak.
|
|
|
Punpa iturriko argitzearen ondoren, Helenek gauza batetik bestera hegan egiten
|
zuen
haiei izena jartzeko asmoz. Bozkarioz beteta, hegaldi horretan gauzak izendatzeko ahalmena indarrean jartzen baitzuen.
|
|
2023
|
|
|
Loriara eraman zuen Jainkoak Berekin. Francescen esku sendoak hartu eta muin egin
|
zuen
haietan Jainkoak. Perlazko ahoa, eta musuka erabili zituen.
|
|
|
Baina haietako bat tupustean altxa eta berriro hasi ziren lasterka, ahotik ikara eta oinaze oihuak jaulkitzen zitzaizkiola, gizon zapelgorriek topatu zituztelako. Bernadetak esan
|
zuen
haietako batzuek zutik jartzeko ere kemenik ez zutela izan, eta bertan jarririk utzi omen zuten beren burua besteen esku, akaba zitzaten. Ihes egin ahal izan zutenek babes bila jo zuten bazterretan gaindi, haizpeetan aterpe bilatuz, alorrak zeharkatuz eta basoan barneratuz.
|
|
|
Eta iritsi aurretik beste lau hil ziren gutxienez". Ongi ezagutzen
|
zuen
haietako bat. Hipolito zeritzan eta andaluziarra zen bera ere.
|
|
|
Emaitzak nabarmenak ziren, emakumeak irakurtzen hasiak ziren, lehen egunetan zarpail eta zikin etorritakoak geroago ile bilduarekin eta amantal garbiekin ikusi zituzten. Poemen irakurketek eta, batik bat Eresi galegoak liburukoak, galegoz, hunkidura handia eragiten
|
zuen
haiengan; Juana MarÃak ere halakoxea sentitu zuen haietako batzuk Karitateko Albumean irakurtzean. Oker daude kartzelandreak bihotz gogorrak direla diotenak.
|
|
|
Emaitzak nabarmenak ziren, emakumeak irakurtzen hasiak ziren, lehen egunetan zarpail eta zikin etorritakoak geroago ile bilduarekin eta amantal garbiekin ikusi zituzten. Poemen irakurketek eta, batik bat Eresi galegoak liburukoak, galegoz, hunkidura handia eragiten zuen haiengan; Juana MarÃak ere halakoxea sentitu
|
zuen
haietako batzuk Karitateko Albumean irakurtzean. Oker daude kartzelandreak bihotz gogorrak direla diotenak.
|
|
|
Eman dinat, egin zuen oihu, hik esango didan niri dena gainbehera doakidala, Ihan go apo alaena, amerikar ahoberoa. Beste bi saltzaileek sagar guztiak biltzen lagundu zioten, eta hala esan
|
zuen
haietako batek urrunduz zihoan emakumeari begira: A zer balioa daraman horrek soinean, oso aberatsa izango dun noski.
|