|
2002
|
|
|
1988ko abenduaren 5ean, nafar erregionalisten taldeak euskarak unibertsitatean zuen estatusaz galdera andana bat egin
|
zuen
Foru Parlamentuan. Irakasle Eskolan euskaraz ematen ziren irakasgai guztiak aztertuak izan ziren Parlamentukobatzar batean, ezlegezkoak izan ote zitezkeeii jakiteko.
|
|
|
Nafarroako Foru Eraentza Birrezarri eta Hobetzeari buruzko 13/ 1982 Lege Organikoan eta Espainiar Estatuko Plan Técnico Nacional delakoan ezartzen zenez, Nafarroko Gobernuari zegokion irrati maiztasunak banatzeko ahalmena, foru lurraldean. Ondorioz, 1990eko otsailean FMko maiztasun banaketen lehenengo lehiaketara deitu
|
zuen
Foru Gobernuak10 Deialdi horren arabera, zazpi emisio lizentzia banatu behar zituen gobernuak: bana Elizondo, Altsasu, Tutera, Tafalla eta Peralta herrietan, eta bi Iruñean.
|
|
|
Euskalerria Irratiak helegitea aurkeztu zuen Nafarroako Auzitegi Gorenean, baimenik gabe uzten
|
zuen
foru erabakiaren aurka (abenduaren 17an).
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, bertan, kapareek Arabako lurraldekoentzat Portilla D. Ibdak
|
zuen
forua eskatu zuten eta. Erregeak berriz, Soportillakoa eman zien nobleei soilik.
|
|
|
Alfontso VIII.ak sortu zuen hiribildua leku babestua egiteko eta bere barrutiaren menpe jarri zituen inguruko herrixkak. 1192 aldera jaso
|
zuen
forua. Henrike II.ak Juan Ramírez de Arellano-ri oparitu zion mesede gisa eta Diego Gómez de Manrique ren eskuetan amaitu zuen 1380an eta bi familien artean istiluak sortu ziren hiribilduagatik.
|
|
|
Guardiaren jurisdikzioaren mendean daude Errioxa arabarreko lurrak (Bastida eta Labraza izan ezik). 1200ean Gaztelak konkistatu zuen, baina 1208an Antso VII.a Nafarroakoak berretsi
|
zuen
forua Nafarroara itzuliz171 1367an Karlos gaiztoa Nafarroakoaren eta Gaztelako Henrike II.aren artean Kanpezun egin zuten tratuan, Guardia bahitu gisa eman zitzaion Gaztelako erresumari, eta 1379an diru truke gotorlekuaren tenentzia eman zioten. Joan I.ak 1386 arte izan zuen hiribilduan bahiturik, baina Karlos III.a Prestuari itzuli zion epeak amaituta.
|
|
|
Ez da gorde sorrera gutuna, baina Alfontso VIII.a Gaztelakoak 1204 eta 1209 artean emango ziola uste da (horrela diote Garibaik edo Gorosabelek190). Gorosabelen arabera (Auñamendi), Fernando III.ak konfirmatu
|
zuen
forua 1237an (eta 1201eko larre pribilegioak) eta gero ondorengo erregeek. Antso IV.a Gaztelakoak zeharkako zergak ez ordaintzeko pribilegioa eman zien 1297an, baina gorde den dokumentu bakarra Fernando IV.aren 1302ko berrespena da.
|
|
|
Inguruko herrixketako biztanleekin populatutako hiribildua sortu zuen 1219an Antso Azkarrak, forua emanez. Henrike I.ak 1271n berretsi
|
zuen
forua eta Luis Hutinek 1315ean eta 1318an.
|
|
|
araututa. Tuterarekin batera jaso
|
zuen
forua 1119an eta 1124an Cornagoko209forua eman zioten. Askatasunak edo pribilegioak eman zizkieten arren, Gartzea Ramirezek San Joango Ospitalearen ordenari eman zion Cabanillas 1142an eta mendi komunalen hamarrena Tuterako elizari ordaindu zioten XVI. mendea arte.
|
|
|
Kodes (1323): 1269an jaso
|
zuen
forua Aguilar de Codesek, Guardiakoa, Tibalt II.ak emanda eta merkatua ere eman zion. 1271n Henrike erregeak agindu zuen Rioko populazioa Aguilar Kodeskora joateko, eta 1273an Pedro Sánchez de Monteagut Cascanteko jaunarena zen Aguilar Kodeskoa eta horrek erregeari oparitu zion.
|
|
|
Donejakue Bidean jaiotako hiribildua da. 1212an jaso
|
zuen
forua. 1263an Tibalt II.ak Orreagari eman zion errota.
|
|
|
–Genevilla? arautu da, 1279an jaso
|
zuen
forua Guerin Amplepuisekoak emanik. Joana I.aren merio eta Lizarrako gazteluko alkateak (Zabalza, 1997223)?, nahiz eta aurretik ere ageri den herria dokumentatua (Zabalza, 1997224).
|
|
|
Era horretan, Viguerako forua Euskal Herrira Logroñokotik eta Funesekotik iritsi zen, ia bere osotasunean. Torres del Ríora ere hedatu zen, baina han ez
|
zuen
foruaren hedapen foku berririk sortu. Aldiz, Logroño eta Funesko foruak nahikoa zabaldu ziren.
|
|
|
Maparen arabera, berez ez dakigu noiz fundatu zen hiribildua, hori bai, 1372an Joan I.a Gaztelakoak eman
|
zuen
foruen berrespenean zekarren Logroñoko foruaren arabera ordaindu behar zirela, kaloña, izeneko isunak (erregeari zegozkion isun kriminalak).
|
|
2007
|
|
|
Zerga bakoitzak bere lotura guneakloturaguneak zituen Foru Ogasunari edo ogasun zentralari ordaintzeko definitu behar zirenean. PFEZa, adibidez, nafar hiritartasun zibilak behartzen
|
zuen
Foru Ogasunari ordaintzea; BEZa ordaintzeko, berriz, kontutan hartzen zen nondik irteten ziren ondasunak edo zerbitzuak, Nafarroatik edo gainontzeko lurraldetik, Foru Ogasun edo ogasun zentralean aitorpena egiteko. Beraz, zerga bakoitzak bere berezitasuna zuen aitortzerakoan, eremua() ongi definitu behar baitzen ogasun bati edo besteari ordaintzeko.
|
|
2008
|
|
|
Eta bai lortu ere, 144 artikuluaren bidez foruen birmoldaketa hurrengo batzar baterako uztea erabaki baitzen. Ziur asko, Baionako asanbladako idazkaria Mariano Luis Urkijo izateak zerikusirik izango
|
zuen
foru herrialdeen alde harturiko erabaki horretan380.
|
|
|
Foru diputazioaren buruan, Miguel Dorronsoro bereizi zen eta zurruntasunez defendatu
|
zuen
foru erregimenaren legedia iraultzaileen aurrean. Iraultzaile eta tradizionalisten arteko aurkakotasuna 1869ko Hondarribiako Batzar Orokorretan islatu zen.
|
|
|
1840ko alkatea Ramón Agirre izan zen; 1844ko otsailean, foru erregimena berrezarri zenean Juan Bautista Agirre izendatu zuten alkate; eta Pedro María Agirre Eibarko azken foru alkatea izan zen. Hirurteko udalak konpondu gabe utzi zuen gerra zorrari aurre egiteko arazoa, eta erabakia hartzeko gaitasuna Juan Bautista Agirrek gidatzen
|
zuen
foru udalaren esku gelditu zen. Gerra zorrari aurre egiteko, Agirrek, bonapartetiarren garaitik lurrak bahian zituztenei bigarren seirena kobratu eta lurrak jabetzan ematea proposatu zuen.
|
|
|
1876ko martxoan amaitu zen gerra, eta lau hilabete geroago, Canovasek foruetatik gordetzen ziren azken eskubideak ezabatu zituen1198, legearen bidez: Batzar Nagusiak eta foru diputazioak legez kanpo ezartzeaz gain, soldadutza derrigorrezkoa bihurtu
|
zuen
foru herrialdeetan, eta sistema fiskala estatukoarekin parekatu zuen. Azken puntu hori zertxobait leuntzeko, bi urte geroago lehen Kontzertu Ekonomikoak adostu ziren mendebaldeko foru lurraldeen eta estatu espainiarraren artean.
|
|
|
«Echa la eleccion segun la constitucion salieron con la maioria de votos, o en suerte los siguientes electores»467 Hautesleetariko bat. José Antonio Erbiti? errejidore izendatua gertatu izanak, haustura argia islatzen
|
zuen
foru erregimenarekin, Lege Zaharrak ez zuelako ahalbidetzen hautesleen izendapenik. Hauteskundearen emaitzak aldaketatxo bat suposatzen zuen, Juan Andres Gabiolak eta Francisco Urkiolak, herri ordezkariak izandakoak?
|