|
2003
|
|
|
Iparraldeko euskarazko narratibetan, historiaren bi erreferentzia azalduko zaizkigu, bata historia hurbilarena, eta bestea iragan urrunenetik datorren historiarena. Nafarroako monarkiaren inguruko narratibak desagertu egin ziren; bai Leizarragak nahi
|
zuen
euskarazkoa, eta baita nafar dinastiaren kronista biarnesena ere. XVII. mende hasieran Nafarroa Beherea Frantziari lotua geratu zen, eta Iparralde osoan frantses errege berak agintzen zuen.
|
|
|
Ziurrenik babes faltaz eta merkatu faltaz. Izan ere, nork babestuko
|
zuen
euskarazko proiektu historiografiko bat. Ikusi dugunez, XVIII. mende amaieran argitaraturiko Iparraldeko historia lan guztiak aristokraten babespean eta frantses hutsez egin ziren, interes jakin batzuk Frantzia baitan defendatzeko idatzi baitziren.
|
|
|
Euskaraz, nolabaiteko produkzio idatzia sustatzeko interesa zuen erakunde bakarra Kontraerreforma osteko Eliza katolikoa zen, baina xede ebangeliko soilez. Hola bada, Elizak ez
|
zuen
euskara idatzia historia zibila kontatzeko erabili. Izatekotan ere, eta historia generokotzat har daitezkeen neurrian, santuen bizitzak eta gisa horretako kondaira erlijiosoak idaztea bultzatu zuen.
|
|
2013
|
|
|
Sozialdemokrata idatzita uste dut ez nintzatekeela asko okertuko. Eta zer pentsatzen
|
zuen
euskarari buruz?
|
|
2014
|
|
|
Antzekoa izan zen prozesua Nafarroan, baina alde handia ere izan zuen. Izan ere, hango Euskararen Legeak (1986) ez
|
zuen
euskara ofizialtzat hartzen herrialde osoan, ezta ezagutza eskatzen administrazioko hainbat arlotan aritzeko. Ipar Euskal Herrian euskarak gaur arte ez du izan inongo ezagutza ofizialik, nahiz eta azkeneko urteetan hainbat laguntza bideratu irakaskuntzan eta komunikabideetan euskararen presentzia indartzeko.
|
|
2018
|
|
|
Horregatik suposatzen dugu eskolara joana izango zela, eta testuinguru horretan ez da arraroa gaztelania jakitea. Lehen hizkuntza izango
|
zuen
euskara.
|
|
|
Baina oraindik ez dugu tutik ere esan galeraren arrazoiez. Araban ere XVIII. mendean zehar atzerakada handia egin
|
zuen
euskarak, eta pentsatzekoa da arrazoiak ez zirela oso desberdinak izango Aiaraldean. Lehenengo eta behin, gaztelania jakitea ezinbestekoa zen erreinuko administrazioko edozein arlotan lan egiteko, armadan karrera egiteko, merkataritzan arrakasta izateko, Ameriketan nabarmentzeko eta abarretarako.
|
|
|
Bertako euskararen transmisioa 1900 urte inguruan bukatu zen Laudion eta Baranbion, eta horiek izan ziren eskualdeko azken herri euskaldunak. Aurreko bi hamarkadetan, gutxitu egin zen euskaldun kopurua eta nagusitasuna galdu
|
zuen
euskarak. Zenbait familia dira galera prozesuaren isla:
|
|
2022
|
|
|
Euskararen askotariko forma geografiko edo dialektoez hizketan, Koldo Mitxelenak adierazi
|
zuen
euskarak hastantzeko, desberdintzeko joera izan zuela Erdi Arotik gaur arte. Egun, berriz, euskara funtsean bi formatan bereizten ari da:
|