|
2010
|
|
|
Kolonietan erlijio ofizialek zirauten bitartean, federazioan ez zen erlijio ofizialik, konstituzioaren lehen emendakinak hala aginduta. Konstituzioari egindako laugarren emendakinak estatu guztietara zabaldu
|
zuen
erlijioaren eta politikaren arteko bereizketa.
|
|
|
Gertakari hau ez da berria. Bere garaian, Alexis de Tocqueville aristokrata ere konturatu zen fenomeno honetaz, eta zorrozki aztertu
|
zuen
erlijioak AEBetan zuen funtzio soziala. Alexis de Tocquevillek 1831n bederatzi hilabete igaro zituen AEBetan, hango kartzelak aztertzeko asmoz, gero Frantziakoak erreformatzekotan.
|
|
|
Erlijioaren funtzio soziala, ordea, ez zuen ukatu. Tocquevillek ezinbesteko jo
|
zuen
erlijioa, demokraziak sortutako askatasun gogoa baretzeko. Hortaz, erlijioaren gaia begi zientifikoz aztertu zuen deskribapen zehatzez eta fenomenoaren zabaltasunaz eta garrantziaz.
|
|
|
Hiritarrak batzeko dohaina
|
zuen
erlijioak eta, hori zela-eta, mugimendu zentrifugo eta desintegratzaileei aurre egiten zien. Tocquevillerentzat hau kontuan hartzeko moduko gauza zen eta agintariek zentzu praktikoaz baliatu behar zuten erlijioa, AEBak kutsatzen zituen materialismoaren aurka aritzeko:
|
|
|
Eliza eremu praktikoan sartuz gero, lehenago edo beranduago kaltetua aterako omen zen. Tocquevillek alde horretatik jarrera errealista proposatu
|
zuen
erlijioekiko. Nahiz eta ezertan ez sinetsi, estatuaren egonkortasuna jokoan izanez gero, edozein erlijio besarkatzeko keinua egin behar zen, egonkortasuna lortu nahi bazen.
|
|
|
Espainol askok gurutzada santu bihurtu nahi zutela kanpaina militar hura, moroak erlijioaren aurkariak zirelakoan eta gerla hura kristautasunaren defentsa. " Jainkoari otoizka eta morotxoei mauserrez tiroka." 222 esaera zahar moldatuaz gogoratu eta, Aranak ezin zorrotzago salatu
|
zuen
erlijioaren estandartepean ezkutatzen zen merkantilismoa eta militarismoa:
|
|
|
Unibertsoa guziz determinaturik omen zegoen, emandako egoera ondo ezagutuz gero lege zientifikoen bidez kalkula zitekeen etorkizuna. Laplaceren determinismoan ez zegoen leku handirik Jainkoarentzat, patu predeterminatuarekin konformatu
|
zuen
erlijioak. Darwinismoak, bilakaera biologikoan hoberenek biziratuen dutela erakutsiz, kapitalismo inperialistan eta arrazismo hitlerianoan eragina izan zuen, seguru asko.
|
|
|
Galde daiteke zer izan
|
zuen
erlijio islamikoak amazigentzat hain erakargarri. Monoteismoa ez zitzaien arrotza egingo, kristauen eta juduen eragina baitzuten lehenagotik.
|
|
|
Argel en esklabo egon zen denboran parada anitz izan zuen itsaso ohoinen erlijioa ezagutzeko, ernegatuekin mintzatzeko, eta mulha deritzen jakitunak entzuteko; eta handik, konparazio egiten
|
zuen
erlijio kristauarekin, finean ez zituela ikusten elkarretatik hain diferent; non, jainko bat bera baizik ez dela, Azken Judizioa gertatuko dela eta amoina pagatu behar dela, bada, hori oro sinesten zuten kristauek!
|
|
2012
|
|
|
Eliz mutilarekin zirri lanetan barrena, beraz, erretoreak ez
|
zuen
erlijioa inbokatzen halako debekuaren zirrara edo eskaintzeko. Hau da:
|
|
2016
|
|
|
Halarik ere, eta komunzki uste den baino usuagoak izan diren aipatu bezalakoak izan zirela jakinik ere, ahitzen zaigun XX. mendearen hasieretan osagai berri bat gehitu zitzaion dantza arautzen zuen moralitate hertsi horri, euskal abertzaletasuna, hots. Aurreko mendeetan, beraz, hain likits eta labainkorrak izateagatik oldartu ziren ingurutxo, bizkai dantza eta eite horretako bestelako dantza nahastuak moralaren abarorako sarrarazi zituzten, estreinakoz ordea, eta beste dantza mota batek pairatu behar izan
|
zuen
erlijioaren gutxiz gehiengo zapuzkeria, Euskal Herritik kanpo zetorkigun dantzak, alegia; eta aurretik gertatu zen modu berean, oraingoan ere, gure idazkigintzan bere isla izan zuen norabide doitze horrek, oparoki gainera.
|
|
2017
|
|
|
Lilith lehenengo emaztearekin ez zuen asmatu gizagaixoak, eta Ebak sugearekin engainatu zuen. Adan berri bat bat behar
|
zuen
erlijioak, eta beste familia bat.
|
|
2018
|
|
|
Orain dela urte batzuk arte eragin handia
|
zuen
erlijioak herritarren bizimodu pertsonalean. Eta alderdi sozialean ere kontrol estua zuen, jendearen gizarte erritmoak finkatzen zituen urtean zehar:
|
|
2020
|
|
|
Nobleziaren eta kleroaren pribilegioak apaldu eta, Estatuaren babespeko publikotasunean, guztien eskubide berdintasuna proklamatzen zen behintzat. Elizak legitimatzen eta bizitza esplikatzen
|
zuen
erlijioaren ordez, gizarte modernoaren oinarri moduan propietatea sakralizatu zen. Ideologia propietaristak, emantzipazio indibiduala promesten zuen, ustez guztientzat aurreikusten baitzuen" jabe eta jaun" izatea, praktikan ez bazen ere horrela:
|