|
2000
|
|
|
Eta hire osaba Joanikotek ere bai... —eta, pipari hatsaldi luze bat egiten ziola, hura eskuan hartu, eta bortizki egotzi
|
zuen
biriketako kea, aitona Nikolasek batzuetan egiten zuen moduan, ondotik aitzina segitzeko—: Joanes, aspaldi aipatu nian nola behin batean hire osaba eta biok Baionarat joan, eta zerbait gertatu zitzaigun, baina ez nian gertatuaren berri eman, zeren segur bainengoen ezen ez hidala ulertuko...
|
|
2002
|
|
|
Hitz horiek ahoskatu egin ziren Asturiasko Printzerriko Onkologia Unibertsitate Institutuak eritasun horri buruz antolatutako nazioarteko lehen sinposioan; 300 pertsona bildu ziren joan den asteazkenetik ostiralera, Oviedoko Auditorioan. Hala ere, epidemiologo horrek ziurtatu
|
zuen
biriketako minbizia duten emakumeen kopurua ez dela gizonezkoenaren maila berera iritsiko. Gainera, emakumeak erretzen hasi diren beste herrialde batzuetan ere esperientziak erakutsi du hori.
|
|
|
Julenen gorputzak, Newtonen lehen legea zintzo zintzo betez, aurrera jarraitu zuen, inertziak bultzatuta. Segurtasun uhalaren teinkada sentitu
|
zuen
biriketan.
|
|
2007
|
|
|
Sala aldera jo zuen gero. Kanutoak emandako susperraldia nabaritzen
|
zuen
biriketatik gorputz atal guztietara barreiatzen. Sala txukun txukun ordenatuta zegoen:
|
|
2008
|
|
|
madarikatutzat zuena baina Gerardoren irriak, aldi berean, bedeinkatzen zuena. Eta arestian itolarrian zegoenak airea berritzen nabaritu
|
zuen
biriketan, Gerardoren irri hura bera Nataliari, bat batean, hauspo bilakatu balitzaio bezala. Baldintza haietan, irriari irriz erantzutea erabaki zuen Nataliak, ahalegin bat ere igarri zitzaion zentzu horretan, ezpainen mugimendu hautemangaitzean?, baina ezin?
|
|
|
Arnas zailtasunak (%77), eztul insidiosoa (%44) eta bularreko mina (%23) izan ziren sintoma ohikoenak. Bost bidaiarik laguntza medikoa eskatu zuten hegaldian, baina batek bakarrik izan
|
zuen
biriketako exazerbazioa. Autoreak adierazi du ez zela larrialdiko lurreratzerik egin behar izan azterketan, «baina hurrengo lau asteetan bost gaixo hil ziren».
|
|
|
Orain, haatik, bazirudien Gerardori atsegin zitzaiola orezta hura, berak –Nataliak– madarikatutzat zuena baina Gerardoren irriak, aldi berean, bedeinkatzen zuena. Eta arestian itolarrian zegoenak airea berritzen nabaritu
|
zuen
biriketan, Gerardoren irri hura bera Nataliari, bat batean, hauspo bilakatu balitzaio bezala. Baldintza haietan, irriari irriz erantzutea erabaki zuen Nataliak –ahalegin bat ere igarri zitzaion zentzu horretan, ezpainen mugimendu hautemangaitzean–, baina ezin... buruan beste pentsamendu bat sartu baitzitzaion orduan, ausaz, irria ezpainetan izoztu ziona, ohartu zenean –ohartu edo– ezen Gerardoren irriak beste esanahi bat ere izan zezakeela:
|
|
2009
|
|
|
Haize izoztua zaplazteko baten antzera jaso zuen aurpegian. Baina eskertu egin
|
zuen
birikak suspertzen zizkion aire garbia. Izei tantaien artean galtzen zen pistari begiratu zion.
|
|
|
Kolore ezberdinetako bi hari balira bezala ia. Ezpainak okertu eta sabaira zuzendu
|
zuen
biriketan zuena, Virginiari ahalik eta traba gutxien egiteko. Bere kea zurixka zen, konturatu zen Arantxa.
|
|
2010
|
|
|
Bigarren taldeak bere BGBK medikazioa hartzera mugatu zen. Hiru urtez analisia egin ondoren, lehen taldeak 65 milimetro hobetu
|
zuen
birika funtzioa, eta bigarrenak 135 milimetro okerragotu zituen, eta hori ohikoa da gaixotasun hori duten gaixoetan. Horrek birika funtzioa %148 baino gehiago hobetzea dakar.
|
|
2011
|
|
|
Hirurehun eta hogeita hamabost errugabe erailak. Mozkortiaren ahotsak abestiaren azken estrofa hondatzen zuen unean, zigarroaren kea astiro irentsi eta bala zauri baten gisako mina sentitu
|
zuen
biriketan.
|
|
|
Sakon egin zion tira puruari, burua gori gori jartzeraino. Keak bere denbora hartu
|
zuen
biriketatik bueltan kanpora irten arte. Itxaron egin nuen (ezer esan gabe), eta uste dut ez nuela harridurarik agertu, jarraituko zuen-eta egoki iritzitakoan.
|
|
2014
|
|
|
Motor horiek kedar eta NO2 mikropartikula gehiago igortzen dituzte gasolinakoek baino. 2012an, Minbizia Ikertzeko Nazioarteko Agentziak (IARC, ingelesezko siglak), gaixotasun horrek eragiten dituen partikulak adierazten dituen OMEren taldeak adierazi
|
zuen
biriketako autoek biriketako minbizia eragiten dutela. Gainera, txosten honetako arduradunek adierazi zuten «ebidentzia mugatua» dela, maskuriko minbizia izateko arriskua ere areagotzen duena.
|
|
2015
|
|
|
Jakina, aitaren laguna zen: baina aita duela hogei urte eraman
|
zuen
biriketako minbiziak, “zorionez garaiz”, pentsatzen nuen batzuetan.
|
|
2017
|
|
|
Zorrotza duk, baina zuzena; gogorra, baina onbera. Horregatik duk Aita Nagusia, liderra, garen guztia zor diogun izaki aparta, zeinarengan konfiantza osoa dugun, aire ahokada bat sartu
|
zuen
biriketara?. Urteak zeramatzatek beren familien berri jakin gabe hemen dauzkagun gizonek.
|
|
2019
|
|
|
Estropezuka eman zuen azalpena. Iduri
|
zuen
biriketako airea modu irregularrean iristen zitzaiola eztarrira.
|
|
2020
|
|
|
Arratsalde hartan Mariannerekin fantaseatzen harrapatu zuen Connellek bere burua klasean, Matematikako gelaren atzealdean, edo roundersean jokatzen aritu behar zutenean. Haren aho txiki bustian pentsatzen zuen eta bat batean arnasarik gabe geratzen zen, eta esfortzu bat egin behar
|
zuen
birikak betetzeko.
|
|
2021
|
|
|
Eskua zilbor gainean pausatua zuen. Sudur zuloak bermatuz bota
|
zuen
biriketako airea, zakarra eta zikina bailitzan. Hitzak artekatuz elea iruteari ekin zion:
|
|
2022
|
|
|
Besarkada haietan betiko lotuta geldituko zen neskatxa, itolarrian dagoena buiari lotzen zaion bezala; tiaren usai gozoa arnasten
|
zuen
birikak lehertu beharrean, tioren hitz goxoak ahogozatzen zituen. Gurasoen poza ere nabarmena zen.
|
|
|
–Uff! –esan
|
zuen
biriketako aire guztia kanpora irtenaraziz– Ai ama, leher eginda nago! Eserita egoteko ere lanak ditut!
|
|
2023
|
|
|
Egonean daudenak nekez ibiliko dira karitatea egiten. Batzuk, gainera, osasun maskalekoak dira, hortxe duzu Nicolasa, adinean aurrera, eskerrak bustialdiarekin ez
|
zuen
biriketako gaitzik harrapatu. Beste batzuk kartzelatik urrun bizi dira:
|