|
2000
|
|
|
Euskararentzat abegi hobea zuten, zeren Isastik Compendio historial haren 168 orrialdean zioenez, Karlos V.ak gogozko omen zuen euskara, eta nafar mandazainarekin izan zuen elkarrizketa jaso zuen (Mitxelenak, aipaturiko Textos arcaicos en 154 or. dakarrena, eta horrez gainera beste zerbait gehiago 106 orr.). Felipe IV.ak, bere aldetik, Juan de Isasi eibartarra hautatu
|
zuen
bere semeen, ayo? (irakasle gisa), eta Elgoibarren 1635eko apirilean egin ziren Gipuzkoako Batzar Nagusietan irakurri zen bere gutun bat, non zioen Baltasar Printzeari gogozko zitzaiola euskara:
|
|
2006
|
|
|
kondea mendekatia zen. Noski ez zuen etsiko, bilatuko
|
zuen
bere seme Filibertoren zauria ordainarazteko manera. Arrangura hori nirekin batean partitu zen bidaian, baina berehala ahantzarazi zidan Normandoaren jarioak.
|
|
2009
|
|
|
garbia, inondik ere, garbiegia ere bai, agian? horregatik ematen baitzituen ematekoak, eta horregatik hartzen hartzekoak; Reginak, batzuetan, ume galdu bat bezala sentitu behar
|
zuen
bere seme hura, are gehiago haren jaioteguneko pasadizo hura oroitzen zuenean, txoriak leihotik sartu ondoren hormaren kontra jo zuenekoa, bertan seko geldituz, kointzidentzia hura, amari amatasun eta babes sentimenduen areagotzea ekarri behar zizkiona, premonitorioa eta adur txarrekoa zitekeelakoan; horregatik, Domingorekin noiznahi ama ama sentitzen zelako, bi aldiz ama, alegia?, baita auzi har... Domingok. Gabinok?
|
|
|
Reginak garbi
|
zuen
bere seme alabak handi nahi zituela eta halaxe hazi eta hezi zituen, Nazarioren adostasunarekin, handikien hizkuntzan: gaztelania hutsean, alegia?
|
|
|
nahiz eta haienganako hurbilpena ere egin zuen, haien barne borroka areagotzeko, komuniokideen alde eta aberrianoen aurka. Nazario Orbe, beraz, mamia azaletik ongi bereizten zuèn gizona zen, eta hartan leziatu
|
zuen
bere seme Teofilo Maria, hura Frantziatik itzultzean. Hartarako aukera ezin hobea izan zuen, gainera, zeren eta, egun batean, Teofilo Mariak hiriko batzokira sartzen ikusi baitzuen bere anaia Gabino, udako egun batean.
|
|
|
Nazariok zuen, beraz, hitza, eta ama eta anai arrebak hari begira jarri ziren, Domingo salbu, begiak lurretik altxatzen ez zituena; Nazario, ordea, hari begira zegoen, Domingori; Regina hizketan egon zenean ere, egia esan, semeari begira egon zen, emazteari baino gehiago; esan nahi baita ondorio garbi bat ateratzeko moduan zegoela Nazario: gutxitan ikusi izan
|
zuen
bere seme hura hain estu eta larri; mutilak, ordea, beti aurkitzen zuen ihesbideren bat ataka gaizto batean jartzen zuten bakoitzean, orain jauzi eta orain zilipurdi, eta egokiera hartan ere aterako zen nonbaitetik; baina ez zen ateratzen; eta Nazario, aurreko urteetan semea mila bider zigortu izan zuena, garai hartan ez bezala, mutilak Beñardorekin izan zezakeèn antzekotasuna ere ez zitzaion Nazariori hainbestekoa iruditu, ausaz, une hartan, seguru ezetz?, errukitzen hasi zen; eta, halere, itxaron zuen segundo bat, bi segundo, hiru, lau, bost, aita semeei begira zeuden mahaikide guztiak, hain zen nabarmena aitak Domingori so egiten ziòn modua?, sei, zazpi?
|
|
|
Erregina amak ez zion etorri berriari kargu hartu hainbertze berantestegatik. Negar egin
|
zuen
bere seme bihotzekoa begi parean ikusita. Margaritak ere orobat, baina harendako beldurra zen, eta ez bozkarioa, negarraren eragilea:
|
|
|
Nazario Orbe, izan ere, karlista izan zen hasiera batean; gero, canovaszalea; nazionalisten aurkakoa beti –" Euzkadi" hitz debekatua izan zen Regina enean denbora batean! –.. nahiz eta haienganako hurbilpena ere egin zuen, haien barne borroka areagotzeko, komuniokideen alde eta aberrianoen aurka. Nazario Orbe, beraz, mamia azaletik ongi bereizten zuèn gizona zen, eta hartan leziatu
|
zuen
bere seme Teofilo Maria, hura Frantziatik itzultzean. Hartarako aukera ezin hobea izan zuen, gainera, zeren eta, egun batean, Teofilo Mariak hiriko batzokira sartzen ikusi baitzuen bere anaia Gabino, udako egun batean.
|
|
|
etxeko poza zen –beti mugimenduan eta beti planak egiten–, baina baita etxeko negar malkoa ere, guztiak mareatzen zituena, bai etxean bai ikastetxean, ez baitziren bakanak gurasoei handik ere igortzen zizkietèn oharrak, tinta gorriz idatziak, portaera txarragatik; Domingo, beraz, ume problematikoa zen, bera zegoèn tokian ezkutatzen baitzen haize zurrunbiloa; ume bihurria zen arren, baina, bihurgunerik gabekoa zen: garbia, inondik ere, garbiegia ere bai, agian... horregatik ematen baitzituen ematekoak, eta horregatik hartzen hartzekoak; Reginak, batzuetan, ume galdu bat bezala sentitu behar
|
zuen
bere seme hura, are gehiago haren jaioteguneko pasadizo hura oroitzen zuenean, txoriak leihotik sartu ondoren hormaren kontra jo zuenekoa, bertan seko geldituz, kointzidentzia hura, amari amatasun eta babes sentimenduen areagotzea ekarri behar zizkiona, premonitorioa eta adur txarrekoa zitekeelakoan; horregatik, Domingorekin noiznahi ama ama sentitzen zelako –bi aldiz ama, alegia–, bait...
|
|
|
Nazariok zuen, beraz, hitza, eta ama eta anai arrebak hari begira jarri ziren, Domingo salbu, begiak lurretik altxatzen ez zituena; Nazario, ordea, hari begira zegoen, Domingori; Regina hizketan egon zenean ere, egia esan, semeari begira egon zen, emazteari baino gehiago; esan nahi baita ondorio garbi bat ateratzeko moduan zegoela Nazario: gutxitan ikusi izan
|
zuen
bere seme hura hain estu eta larri; mutilak, ordea, beti aurkitzen zuen ihesbideren bat ataka gaizto batean jartzen zuten bakoitzean, orain jauzi eta orain zilipurdi... eta egokiera hartan ere aterako zen nonbaitetik; baina ez zen ateratzen; eta Nazario, aurreko urteetan semea mila bider zigortu izan zuena, garai hartan ez bezala –mutilak Beñardorekin izan zezakeèn antzekotasuna ere ez zit...
|
|
|
Reginak garbi
|
zuen
bere seme alabak handi nahi zituela eta halaxe hazi eta hezi zituen, Nazarioren adostasunarekin, handikien hizkuntzan: gaztelania hutsean, alegia... nahiz eta bere bide hartan amona Ursula izan zuen oztopo, amona Ursula beti mintzatzen baitzen euskaraz –atera ere, halaxe ateratzen zitzaion, barru barrutik–, baita, denborarekin, gaztelaniaz ulertzera iritsi zenean ere:
|
|
2013
|
|
|
Eta Arrik ortu bat landatzen
|
zuen
bere barrenean semearen bakantasun hauekin. Inkontzienteki eta kontzienteki.
|
|
|
aritmetika, geometria, geografia, gramatika? baita kanta koranikoa ere tartean, noski, eta Ibrahim Musallemek haietarik batean matrikulatu
|
zuen
bere seme Abdel Haqq.
|
|
|
Eskola koraniko tradizionalekin batera, bazeuden hiriburuan bertze eskola batzuk, pribatuak gehienak, non, mendebaldeko ikastetxeen antzera, mota orotako gaiak ematen baitziren: aritmetika, geometria, geografia, gramatika... baita kanta koranikoa ere tartean, noski, eta Ibrahim Musallemek haietarik batean matrikulatu
|
zuen
bere seme Abdel Haqq.
|
|
2014
|
|
|
«Hau nire semea da, gaur goizean jaio da». Eta agurea ongi estaliko zen mantarekin, eta aurrera jarraituko zuten poliki, jendez lepo zeuden saltokien eta esklabo merkatuaren aurretik, une ilun batez Button jaunak biziki desiratu
|
zuen
bere semea beltza izatea?, bizitegi auzoko luxuzko etxeen aurretik, zaharren egoitzaren aurretik?
|
|
2015
|
|
|
–Nik ez nuen semea munduratu beragandik urrun egoteko?. Ez zuen Anatolieri telefonoak igorriko zion ahots bilakatu nahi, ez
|
zuen
bere semearentzat ezezagun bat izan nahi. –Seme alabentzat etorkizun bat ordaintzeko ametsarekin emigratu dute gurasoek, eta seme alabek ez ezagutu, ez errespetatu eta ez maitatzen dituzte orain euren gurasoak?.
|
|
2016
|
|
|
Nahikoa geratzen zitzaion iluntasunaren eskakizun ttipientzat. Baina bi ume zeuzkan, zeinek berarengana jotzen baitzuten argi bila; markesak pentsatu
|
zuen
bere semeek argitasun pixka bat merezi zutela. Ezpatarekin saiatu izan zen, baina ezpatak ezin izan zion bidea ireki:
|
|
|
Ez da harritzekoa emakumeak burua galdu izana: kontatzen dutenez, leherketa entzun orduko susmatu
|
zuen
bere semea izan zitekeela, eta, gertakariaren lekura korrika iritsi zelarik, bere begiz ikusi zuen triskantza, eta lurrean aurkitu zuen oinetakoagatik jakin zuen hildakoa zein zen. Geroztik, bere semearen heriotza hori ikertzen eman zituen urteak, burua erabat galdu zuen arte, oso zaila baitzen errudunak aurkitzea, baina berak aurkitu egin zituen, eta asko gainera.
|
|
|
Henry Bibben nagusiak neska esklabo bat derrigortu
|
zuen
bere semearen ohaidea izan zedin; M.F. Jamisonen esklabozainak neska esklabo polit bat bortxatu zuen, eta Solomon Northrupen jabeak. Patsy, esklaboa behartu zuen bere sexu laguna izatera.
|
|
|
Lambda fabrika handiko langile arrunt bat zen, baina bere urguilua zeukan, eta ez zion grazia izpirik egiten Xabierren familiak hainbestetan gonbidatzeak eta dena ordaintzeak. Askotan esaten
|
zuen
bere semea lagun dirudunaren kapritxo bat besterik ez zela eta Xabierren familiak bahituta zeukala. Hala ere, ez zion inoiz debekatu joatea, Maribi arrebak aholkatuta.
|
|
2017
|
|
|
Gure amak emana zien onespena jada, ezin baitzion ezetz esan haien proposamenari: hezkuntza bat jaso
|
zuen
bere semeak urte batzuk seminarioan ematearen truke. Eta edozein kasutan, hamabi urte izango nituen aurretik fraide izan nahi nuen ala ez erabakitzeko.
|
|
2018
|
|
|
Maitek denetarik ikusi zuen ordurako Drogaren Aurkako Elkartean. Sumatzen
|
zuen
bere semea bazebilela zeozer ezkutatzen, aldarte onegian irensten zuela medikazioa, eta hori ez zela ohikoa heroinomanoen artean. Pastilla irenstearen protokoloa bete bai, baina, kexa gutxiegi gauza onerako.
|
|
2019
|
|
|
Eta hantxe aurkitu
|
zuen
bere semearen gorpua,
|
|
|
Aitaren diru iturri bakarra suntsitu berri zuen; izan ere, lanpostu murrizketa baten ondorioz Luzuriaga metalurgia enpresan zuen lanpostua galdu zuenetik, aitak txipiroiketariari esker lortzen zuen familia mantentzeko behar zuen diru apurra. Nahiz eta Trikik ez zuen inolako asmorik aitari ezer kontatzeko, itsasgizon zaharrak aise susmatuko
|
zuen
bere seme jonkia zegoela haren guztiaren atzean.
|
|
|
Ez zuen arrazoi falta atso hark! Berak beste inork baino lehenago aurreikusi zinan nolako atarramenturik izango
|
zuen
bere seme gizajoak. Brastakoan, une hartaraxe arte neure baitan arimaren sostengarri altxatutako armazoia, kolpetik eraitsi zitzaidanan.
|
|
2021
|
|
|
Behin Zeusek eraman omen
|
zuen
bere seme Herakles Herarengana (jainkosa lo zegoenean), hark titia emanez gero umea hilezkor bilakatuko zela jakin baitzekien, baina Hera esnatu eta, iruzurra ezagutuz, baztertu egin omen zuen Herakles umea, eta titi hartatik ihes egindako esneak sortu omen zuen Esne Bidea. Euskaldunok (ere) mito hori hartzen dugu kontuan Esne Bidea aipatzen dugun bakoitzean, baina munduan badira hainbat mito, beste era batera argitu nahi dutenak galaxia horren sorrera.
|
|
|
Begiez arakatu
|
zuen
bere semea, zorioneko ezuste antzeko batez. Arraroa zen hori ere:
|
|
2022
|
|
|
Andereño bat kontratatzea pentsatu zuen, bere semeei euskara irakatsiko ziena eta, sei urteak bete arte, bederen, euskaraz eskolaratuko zituena. Eskolarik ezean, bere etxeko egongela bihurtu
|
zuen
bere semeen eskola. Lehenbiziko ikastola.
|
|
|
Jose zaharrak, ezuste eta apustu guztien aurka, etxean onartu
|
zuen
bere semea. Nortoni nabari zitzaion ez zegoela unerik gozoenean.
|
|
|
Zure aitonak kutxa hori zer demontre zen jakin nahi zuen. Konbentzituta zegoen, martxan jartzea lortuz gero, mundua aldatuko zuen zerbait izango zela, eta ez
|
zuen
bere semea misio horren erantzule izateko gaitasunarekin ikusten. Zu jaiotzean, ohi genuen bezala, logiako kide izateko errituala burutu zuen zurekin, eta beste edozein kidek baino Lehen Bisitarien odol gehiago zenuela ikusi zuen.
|