|
2003
|
|
|
UZEIren jarduera nagusia, praktikan, hiztegigintza izan zen. Bide horretan egindako lana oso emankorra izan zen, eta 1979an argitaratu
|
zuen
bere lehenengo hiztegia, Fisikakoa. Ondoren beste 40 hiztegi etorri ziren8 UZEIren lana ez zen, ordea, Koldo Mitxelenaren oso gustukoa, eta 1981eko abenduan Muga n sona handia izan zuen idazlan bat argitaratu zuen9 Bertan, UZEIren lana aitzakiatzat hartuta, euskararen normalizazio prozesua kritikatu zuen, gehiegizko abiadura zeramalako, gaztelaniaren menpe jarriz hiztegi espezializatuen bitartez.
|
|
2005
|
|
|
New Yorken bizi izan zen urte betez eta Nikaraguako iraultza sandinistan jardun zuen irakaskuntzan hiru urtez, gaur egun Donostian duen alorrean. Mikel Lasa bere nebarekin batera argitaratu
|
zuen
bere lehenengo poema liburua. Nitasunaren literatura egiten du, sentipenak biluzik adierazten ditu eta itsasoa, lurra, haizea eta kaioa dira bere imajinarioaren zutabeak.
|
|
2010
|
|
|
Santos Uribe herriko atletak 76 urte eta 40 urtetatik, beterano mailan dabil lehian punta puntan. " Espainiako hainbat txapelketetan egon naiz eta Espainia osoa ezagutzen dut, punta batetik hasi eta bestera arte," azaldu zigun.Gaztetan, 17 urte zituela egin
|
zuen
bere lehenengo proba," Hipodromoan Nazioarteko krosean Espainiako taldekako txapelketa izan zen. Ni orduan, Hernaniko taldean nintzen eta taldea sortzeko jendea behar zuten" azaldu zuen.Beterano mailan hasi zenean, atleta lasarteoriatarraren lehenengo taldea Michelin izan zen eta horrekin lotuta, Landaberriko gaztetxoen atletismoko begirale izan zen.
|
|
|
Angel Amigoren bizitza ere, pelikula baten modukoa izan da: ETA politiko militarraren militante izanda Segoviako kartzelan espetxeratu zuten Francoren diktaduraren garaian eta kartzelatik planeaturiko ihesaldia bihurtu
|
zuen
bere lehenengo filmea. Ordutik aurrera, bere bizitza eta bere lana fikzio eta akzioarekin nahasten dira, bien arteko muga non dagoen argitu ezinik.
|
|
|
Idazle portugaldarrak bere kasa ikasi zuen Literatura, zuen borondate eta jakin minari esker. 1947an idatzi
|
zuen
bere lehenengo eleberria, A Viuva.
|
|
|
Teknikarekiko pasioa zeukan eta, era berean, funtzio zehatzetarako materialak trabatzeko gaitasuna. Noaingo zelaietan ikusi
|
zuen
bere lehenengo hegazkinaren deskribapena datorkit eroimenera. Edo bizilagunen etxean garaiko irrati aintzindariak entzutera joaten zirenekoa.
|
|
|
Artista horiekin eskutik, Bojan Zk bere musika lengoaia garatu zuen, Balkanetako eragin folkloriko ugari dituena. 1993an debuteko diskoa grabatu
|
zuen
bere lehenengo laukotearekin eta, handik bi urtera, New Yorkera joan zen bere bigarren lana prestatzeko: " Yopla!".
|
|
|
Euskal Herri osoan ibili zen ebanjelari. Apaiz egin ondoren, Bergaran eman
|
zuen
bere lehenengo meza, hamar mila eliztarren aurrean. 1553an joan zen hemendik bi urte Oñatin bete ondoren.
|
|
|
eta horrelakoak galdetzen zizkiotenetarako. Tira, ahal duguna egiten dugu esaten
|
zuen
bere lehenengo ikasketa hilabeteetan, eta gero elkarrizketa euskaraz jarraitzeko gai ez bazen ere, hor uzten zuen lehenengo esaldi zuzen eta garbia.
|
|
2011
|
|
|
Euskarazko saioak soilik emangozituen irratiarentzat kokapen aproposena Gipuzkoa izango zela erabaki zen, lurraldehistoriko horretan bazegoelako jada irratia eta euskara batzen zituen tradizioa,, bertakoak ziren irrati mundura lotutako ekintzaile euskaldunek sortutakoa, halanola Juan Lekuona, Ignazio Arregi, Joxe Ramon Beloki, Joxe Mari Iriondo, Jose MariOtermin eta Txaro Arteaga. Horrela, bada, euskara hutsean emititzen zuen hedadurazabaleko lehenengo irratiak hutsune sakon bat arindu
|
zuen
bere lehenengo hitzekin.1983ko otsailaren 15ean era sistematikoan emititzen hasi zen; hasiera batean 12orduz, goizeko bederatzietatik gaueko bederatzietara. 1982an lau errepikagailurekinabiatu zen irratiak hamaika izan zituen 1985erako (Arrieta, 2009:
|
|
|
Hortik jauzia, literaturara eman zuen. Susa argitaletxearekin kaleratu
|
zuen
bere lehenengo poema liburua: Satorrak.
|
|
|
Kantaria ez eze olerkaria ere izan zen. 1942an kaleratu
|
zuen
bere lehenengo poema liburua, eta 50ekoan bere lehenengo diskoa. Frantziako literatur sari nazionala eskuratu zuen, eta bere lanak itzelezko eragina izan zuen ondorengo musikari eta idazle askorengan.
|
|
|
Musikaria eta poeta izan zen. Unibertsitate sasoian kaleratu
|
zuen
bere lehenengo poema liburua, Organic Trains. Ondoren kaleratu zuen 4 Ups and 1 Down.
|
|
2012
|
|
|
Gazte hasi zen argazkilaritza ikasten, eta lanbide bilakatu zuen orain 30 urte. 1990ean egin
|
zuen
bere lehenengo urpekaritza ikastaroa, eta, geroztik, ofizioa eta zaletasuna batu egiten ditu ahal duenetan. Euskal Herriko lagunekin batera joan da Fiji uhartetara, Galapagoetara, Indonesiara eta Papua Ginea Berrira, eta han, hainbat itsaspeko animaliaren irudi izugarriak hartu ditu:
|
|
|
Politikaz, geografiaz, ekonomiaz, ezkontzaz, psikologiaz, sineskeriez eta abar 500 liburu inguru idatzi zituen. 1688an argitaratu
|
zuen
bere lehenengo satira politikoa (James II.aren kontra) eta 1701ean The true born Englishman (Benetako ingelesa) poema satirikoa, eta ondorengo urteetan beste zenbait satira. Idatzi zituen lanengatik berriz espetxeratu zuten 1703an.
|
|
|
Eliotengandik datozela. Iraunkortasun sinboliko honetan, eta ez beste inongo leku batean, aurki daiteke sustraietarako itzulkera honen zergaitia (Arestik Eliot en aipamen pare bat egin
|
zuen
bere lehenengo etapan: bata, Ash Wednsday poemakoa, 1954 ko poema batean, Dance dans la prière delakoan; bigarrena, Murder in the Cathedral antzerkiaren ahapaldi batzuk, Maldan beheraren argudio bat da (Juaristi 1983:
|
|
|
Laurogeita zortzi urte zeuzkan XX. mendeko ikur bilakatu den gizonak. 40 hamarkadan erakutsi
|
zuen
bere lehenengo lana. Ordutik ez da gelditu.
|
|
2013
|
|
|
Doris Lessing idazlea Iranen jaio zen baina Rhodesian bizi izan zen urte askotan. Han ezagutu
|
zuen
bere lehenengo senarra eta bi haur izan zituzten elkarrekin. Bertako egoera politikoa eta batez ere boterean zeuden zuriek bertakoekin erakusten zuten arrazakeria arbuiatzen zituen.
|
|
|
Mexikon, ohi bezala, San Fernando Misiolari Kolegioa izan zen bere lehenengo egoitza, eta han egon zen 1809an Kaliforniara bidali zuten arte. La Princesan heldu zen Monterreyra, 1809ko ekainaren 22an, eta irailaren 10ean lehenengo sarrera egin
|
zuen
bere lehenengo misioa izango zenaren erregistroan, San Carlosen, Carmelen.
|
|
2014
|
|
|
Izan ere, ordurako ari zen Arznerren izena ospea hartzen. Jaso zuen Paramounten baimena, eta zuzendu
|
zuen
bere lehenengo film luzea, 1927an, Fashions for Women. Arrakasta handiko estreinaldia izan zuen gainera, kritika onak jaso zituen. Gerora estudio horretatik aparte egin zituen filmak.
|
|
|
Bazekien denbora gutxi zuela erabat larru gorritan egoteko. Beste aldetik, ordea, oso present
|
zuen
bere lehenengo zerbitzu hura ez zela ohean etzanda egon eta ohekideak bukatu arteko lana izango.
|
|
|
Kaputxinoen Navarra Cantabria Aragón probintzia berria sortzean, 1907 urtean, Soloeta Hondarribira dator, eta hango komentuan filosofia irakasle egon zen ikasturtean. 1908ko martxoaren 13an abadetu zen, eta handik lasterrera, hilaren 19an, San Jose egunez, esan
|
zuen
bere lehenengo meza, Dimako parrokian.
|
|
|
Baionako Goiztiri etxean egin
|
zuen
bere lehenengo disko ttikia. Horrek ere ez dakar argitaratze datarik, baina noiz argitaratu zen jakiteko, begiratu 1965eko abuztuaren 1eko Zeruko Argia n egindako elkarrizketa, nik esandakoak aski ez balira:
|
|
2015
|
|
|
Itzulerako data baino bost egun lehenago aurkitu
|
zuen
bere lehenengo lana. 25 egun besterik ez zizkion iraun.
|
|
|
Euskal PEN Klubeko zuzendaritza batzordeko kidea. 1997an kaleratu
|
zuen
bere lehenengo poesia liburua: Bada hiri gorri bat.
|
|
|
Juan Antonio Mogel izan zen aitzindari nagusia, eta honek ere barru barruan zeukan euskararen batasunaren kezka. 1800ean argitaratu
|
zuen
bere lehenengo liburua, Erakasteak izenekoa, eta euskara giputzean idatzi zuen. Hauxe horren arrazoia (Mogel 1800:
|
|
|
Horrek esan nahi du isla legala izan dutela, bai konstituzioetan baita beste motatako legeetan ere. Ekuadorren adibidez, gobernuak «Plan Nacional para el Buen Vivir 2009 2013» izenekoa aprobatu
|
zuen
bere lehenengo agintaldian eta bigarrenean «Plan Nacional del Buen Vivir 2013 2017» delakoa gobernu ardatz nagusia da teorikoki. Herrialde horretako konstituzio berrian natura eskubide subjektu bihurtu dute eta erabateko iraultza juridikoa bultzatu (Uharte, 2013a).
|
|
|
Belen Ruiz de Gopegui eleberrigile eta gidoilariak, Literaturaren munduan Belen Gopegui izenez ezagunak (Madril, 1963), hainbat prentsa komunikabideren literatur sekzioetan hasi zuen bere ibilbide profesionala, horien artean El Sol. 1993an, Anagrama argitaletxeak arrakasta handiz argitaratu
|
zuen
bere lehenengo eleberria, La escala de los mapas, idazle berrientzako Tigre Juan eta Iberoamericano Santiago del Nuevo Extremo izeneko sariak lortu zituena. Lehenengo lan horren ondoren bigarren eleberria etorri zen, Tocarnos la cara, 1995ean, eta bigarren horrek ere harrera beroa jaso zuen irakurleen zein kritikaren aldetik.
|
|
|
Illinois State Unibertsitatean euskara eta euskal kultura irakatsi eta hedatu nahi duen talde bat sortu da, Chicagotik bi ordutara den unibertsitate horretan. Artaburu Basque Organization du izena, eta martxoaren 4an egin
|
zuen
bere lehenengo bilkura. Aski jende biltzen badute Korrika nahiko lukete antolatu eta apirilaren 15ean pintxo tailer bat
|
|
2017
|
|
|
JEAN FLESHER. Bakersfield en, besta polita egin
|
zuen
bere lehenengo CDa plazaratu dela ospatzeko, Jean Flesher buru duen ‘Amerikanuak’ musika taldeak.
|
|
2018
|
|
|
Beñatek Mohamed Salem Hach Embarek izan zuen aita, Espainiaren menpeko Saharan jaioa, Fronte Polisarioaren sortzaileetakoa eta Francoren garaian kartzelan egona; Marokok beren lurralde gehiena okupatu ondoren haren kontrako gerran ibilia, lehenik, eta bere herriaren ordezkari diplomatiko gisa hainbat herrialdetan enbaxadore, gero; ohore baino endredo gehiagoko enbaxada, imajinatzen dut; 2005ean hil zen. Ama, berriz, Gurutze Irizar Fatimetu, Ormaiztegiko alaba, ikasketaz erizaina, gaztetan Tenerifen lanean zebilela saharauiak ezagutu, eta haiekiko elkartasunez borrokan engaiatua, marokoarren napalm bonben pean eta Tindufeko kanpamentuetan gaixoak eta zaurituak artatzen ibilia; bertan bizi izan zen ia hamabost urtez, eta bertan hazi
|
zuen
bere lehenengo alaba ere, Garazi. Bigarren umea jaiotzerako sorterrira itzultzea erabaki zuen, eta Ormaiztegin jaio zen Beñat.Hizketan adituz gero, Goierriko euskara ezagutuko diozu.
|
|
2019
|
|
|
Ordurako garbi zeukan idazlea izan nahi zuela, eta idazmakinan trebatzea lagungarria izan zitzaion. 1907 urtean argitaratu
|
zuen
bere lehenengo nobela, Fru Marte Oulie izenburuduna, adulterioa egin zuen emakume bat zuena protagonista. Badakizu zein zen liburuko lehenengo esaldia?
|
|
|
Aipatu erasoek eragina izango zuten segur aski. Literaturarekin zerikusia izan
|
zuen
bere lehenengo agerraldi publikoa dakar gogora, Donostia Hiria ipuin lehiaketa irabazi zuenekoa:
|
|
2020
|
|
|
Urruti geratzen den 2018ko urrian hasi
|
zuen
bere lehenego diskoa zenaren grabaketa Ikarass talde durangarrak. Hainbeste maite dudan Toolek bezala, misterioz josi dute diskoa, eta horiek egin ohi duten bezala, denboran luzatzen ari da argitalpena.
|
|
2021
|
|
|
Urtearen azkeneko egun hauetan, munduko euskal etxeetako euskara eskolen zenbakiak plazaratu ditu Etxepare Euskal Institutuak. Euskara Munduan programa 1990ean hasi zen eta ‘Argentinan Euskaraz’ ukan
|
zuen
bere lehenengo izena. Oraikoan, hondarreko bi urteak hartu ditu gogoan, pandemia urteak alegia, hunako emaitzekin:
|
|
|
Patxi Villamorrek, Gorkaren bideari jarraituz, gitarra hartu eta euskaraz kantatzeari ekin zion. Marianisten eskolan estreinatu zen 1973an eta lau urte geroago plazaratu
|
zuen
bere lehenengo diskoa. Villamorrek gogoratzen duenez, kantaldietako giroa:
|
|
|
Iazko abendua, ligako zortzigarren jardunaldia, mugarri lez ipintzen du. Partidu hartan sartu
|
zuen
bere lehenengo gola, Leioaren kontrako berdinketan. " Liga hasieran ez nintzen hain ondo aritu eta Leioaren kontrako partidutik aurrera konfiantza hartzen hasi nintzen", adierazi du.
|
|
2022
|
|
|
Jose Luis Irigoienek (Bilbo, 1946) ia bizi osoa darama argazki kamerari lotuta: 17 urterekin hartu
|
zuen
bere lehenengo kamera, eta harrezkero apenas eman dion bakerik gailuari. 1982an heldu zen Eibarrera, eta heldu eta gutxira egin zuen bere tokia herriko argazkilaritza elkartean.
|
|
|
Begoña (Sopela, Bizkaia, 1996) Arte Ederretan graduatua da, eta euskara eskolak ematen ditu lanbidez. 2020an kaleratu
|
zuen
bere lehenengo liburua, Aro beilegia poesia bilduma, Donostia Kultura poesia saria irabazi eta gero, eta aurten argitaratu du bigarrena, Gepardo japoniarrak, hori ere poesiazkoa. Hitzen materialtasunari segika ondu zuela azaldu zuen BERRIAn, joan den astean egindako elkarrizketa batean:
|
|
|
Oihal leun leun horren azpian ezkutatzen zen arma erailea. Hiltzaile tulipazaleak oso metodo burutsua erabili
|
zuen
bere lehenengo biktima akabatzeko.
|
|
|
Jon Irazabal Agirrek (Iurreta, 1960) bizitza erdi darama Durangoko bonbardaketari buruz ikertzen. Gai honi buruz 2001ean kaleratu
|
zuen
bere lehenengo liburua. Harrezkero, ikerketa ildo berriei jarraitu die.
|
|
2023
|
|
|
Mari Anbotokoren eta jaien erreibindikazioaren arteko sintesitik sortu zuten emakume euskalduna. Mari Puri Herrero margolari eta grabatzaileak diseinatu zuen lehen Marijaia horrek suhiltzaileen kamioian egin
|
zuen
bere lehenengo kalejira, Aste Nagusiaren lehen ekitaldia egingo zen lekuraino.
|
|
|
Bacharachek 1957an lortu
|
zuen
bere lehenengo kantu arrakastatsua —Marty Robbinsek abestutako The Story of My Life—, baina hurrengo hamarkadan eta Davidekin lanean hasita aurkitu zuen bere bidea. Gainera, garai hartan Dionne Warwickekin egin zuen topo, eta kantaria bilakatu zen konpositorearen kantuentzako ahots ezinbestekoa.
|