|
2007
|
|
|
Azaldu beharra dago Iparraldeko esparru euskaltzalea bi zatitan zegoela banaturik, ideologia politikoak eraginda; Azkuek dAbbadiek bultzaturiko alternatiba xuriarekin egin
|
zuen
bat, Guilbeau eta Julien Vinson errepublikazaleek sustaturiko euskal festa gorrien aurrean276 Izan ere, Guilbeau eta Vinson kexu ziren dAbbadiek antolaturiko jaiak gero eta politizatuago zeudelako, kexu ziren xurien aldeko jaialdiak zirelako, hala nola, 1974an Jaungoicoa eta Erriya karlisten aldeko poesiak lehenengo saria irabazi zuenean?. Azkenean, Guilbeau eta Vison errepublikazaleak Association> Basque> de> Jeux> Floraux> eta bere ospakizun propioak antolatzeari ekin zioten.
|
|
2008
|
|
|
Laster ordea, bizimodu mundutar horren horditasun gozotik esnatuko bailitzan, egileak bere ideala Bizkaiko herritxoetan eta mendietan seinalatzen zuen. Izan ere, testuak esplizitatu ez arren, euskara maite
|
zuen
batek nekez onar zezakeen Bilbo erdalduna zegoen bezala. Azken finean bere euskal nortasunari uko egitea inplikatuko zuen.
|
|
|
Beti ere sabindar kontrol absolutua ekidinez. Eta zentzu horretan Arana Goiriren zurruntasunak ez
|
zuen
bat ere lagundu. Baina egia esan, azken unean, ezusteko faktore koiuntural batek (kartzelaratzeak) zapuztu zuen guztiz, lehendik ere konpontzeko zail zegoen egoera.
|
|
|
Beren soldata eskasak ezartzen zien egoera, hein batez, psikologikoki konpensatzen zuten, zerbitzu publiko bokazioarekin, herri ezjakin gizajoaren aurrean hezitzaile gisa agertuz. Jarrera horrek, jakina, ez
|
zuen
bat ere laguntzen herri hizkuntza ez ofizialen babesean. Ondorioz oso ohikoa zen espainiar sentimentu korporatiboa garatzea talde honek.
|
|
|
Ohartu euskarazko irakaskuntza Azkuerentzat ez zela soilik jarduera garrantzitsu edo interesgarri bat, baizik euskararen biziraupena bera bermatzeko tresna nagusia («La labor más eficaz para la euzkerización de nuestro pueblo»). Zentzu horretan, 1899an adierazitako pentsaera hura («la base de nuestra regeneración social, política y aun moral, es la implantación de la escuela netamente baskongada»), ez
|
zuen
bat ere aldatu Azkuek lau hamarkadatan zehar. Hezkuntza zen Azkuerentzat euskararen salbamenerako gakoa.
|
|
|
Euskara katedrak institutuetan sortzeko proposamenak, Hego Euskal Herriko lau herrialdeetan maiz egin ziren XIX. mendean zehar, bereziki foru abolizioaz geroztik342 1887an, Gipuzkoako Diputazioak sortu ere egin
|
zuen
bat, eta akaso haren adibideak animaturik urte berean, Aureliano Galartza Euskalerria Elkarteko diputatuak ekimen bera bultzatu zuen Bizkaian. Proposamena 1887ko azaroaren 8an aurkeztu zuen.
|
|
|
Eta hola, Bizkaikoei ez ezik, beste euskal herrialdeetan sortutakoei ere laguntza eman zien. Gernikako 1922ko kongresua ere, zeinekin Azkuek osoki egin
|
zuen
bat, eskari horien alde agertu zen. Eta hola, Iruñean 1922an, bertako irakasle eskolan eta seminarioan euskara katedra bana sortu ziren, Nafarroako Diputazioan Manuel Irujok aurkezturiko ekimenari esker369 Orain arte ikertzaileek aipatu ez dutena zera da, Irujori bultzaka Euskaltzaindia eta Azkue aritu zirela aurreko urtean370 Orobat ikusi da Azkuek, 1922ko abenduan [Escuela] Normal vasca para las institutrices izenburuko txostena idatzi zuela371.
|
|
|
Hola,. Abertzale? ezizenaz sinatzen
|
zuen
baten aburuz (agian Bustintza bera zen, agian sektore aberrianoko beste norbait281), «he ahí que yo, vasco, que amo nuestra lengua como el que más y creo que con más fundamento que varios de los académicos pertenecientes a la citada Academia, ni puedo, ni debo hacer voto de obediencia a las decisiones de dicha entidad.» Kritikatu egiten zituen Oñatiko kongresuan hautatutako Urkixo («es bi... Ondorioz pertsona haietatik abiatutako Akademia osoki gaitzesten zuen.
|
|
2010
|
|
|
Esaterako, [IV 153] adibideko Jauna... horrek zerbait du gordean: esaten
|
zuen
batek edo. Aldiz, [IV 154] adibideak esplizitatu egiten du aditza, dio besteak:
|
|
|
EEN Legea onartu zenerako egina zegoen, funtsean, A, B eta ereduen diseinu lanaren parterik zailena. 1978tik 1983ra arte iraun
|
zuen
batez ere, eskueran ditugun datuen argitan, diseinu lan horrek. Jakin badakigu diseinu lan horretan bidegile nor izan ziren.
|
|
|
Euskarazko ikasleei gaztelaniaz ikasten ari direnei adinako ikasmaterial aukera eman nahirik, eta Euskararen Erabilera Normaltzeko Legeak hartarako ematen duen babesa oinarri harturik, euskarazko ikasmaterialen laguntza bideari ekin zion Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak hasiera hasieratik: horretarako sortu
|
zuen
batez ere, hasieran, EIMA programa. 1983ko elebitasun dekretuaren eta bere garapenezko aginduaren ildotik, urteroko laguntza deialdiak egiten ditu Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak.
|
|
|
Nazio batzarretan batasun handia ikusten zen. . Eztabaidatu beharrik ere ez dago!?, defendatzen
|
zuen
batek baino gehiagok. Baina gero, herrietara joatean, herri eta ikastola bakoitza mundu bat zen?.
|
|
2012
|
|
|
function oriented, process oriented eta product oriented. Teoriaren eta praktikaren arteko bereizketa egin arren, Holmesek argi utzi nahi izan
|
zuen
batak bestea elikatzen duela (Holmes 1988).
|
|
2013
|
|
|
Berriak biltzen zituen, hautatzen zituen eta idazten edo bere gisara berridazten zituen. Euskara ereduaren aldetik, idazleei euskaraz pentsatzeko eskatzen zien, eta «frantsesezko fraseologia» baztertzeko; halaber, Hegoaldeko garbizaletasunarekin ez
|
zuen
bat egiten, eta gisa horretan, Luis Villasanterenarabera, euskarari lehentasuna eman zion «kazetari bakarra» izan zen.
|
|
|
Chobiritek kargu hori utzi zuenean, 1916ko uztailaren 13ko gutun batean, suprefetak Baionako liburutegiko langile bat proposatu zuen Eskualduna kontrolatzeko: Fort deitura
|
zuen
bat. 1917ko maiatzaren 21ean utzi zuen kargu hura, eta Baionako suprefetak ez zuen beste nehor izendatu haren ordez.
|
|
|
Baina norbait hiltzen zenean, haren berri eman behar zitzaion familiari. Soldadu baten heriotzaren edo desagertzearen berria haren herriko Herriko Etxera heltzen zen, militar baten bidez. Soldaduaren heriotza bere begiz ikusi eta baieztatu
|
zuen
batek idatzia zuen agiria. Hortik landa, herriko auzapezaren ardura izaten zen hildako familiaren abisatzea.
|
|
|
Zerbitzari batzuetan Jean Saint Pierrerekin elkartzen zen, haren tokira bisitan joanez; edo alderantziz. Elkarretaratze horien berri ematen
|
zuen
batak ala besteak, bere kroniketan.
|
|
|
Fededun batentzat, herioa pasabide bat zen, betiereko bizira. Estatuaren baitan sinesten
|
zuen
batentzat eta Estatuaren alde hil zen batentzat ere, giristino batentzat bezala, herioa pasabide bat zen, betiereko bizira. Eskualduna koek heriotza sakrifizio gisa aurkezten zutenean, antzeko zerbait egiten zuten.
|
|
|
1916ko martxoaren 10ean argitaratu zuen elurra ari zuela, baina ez zela kezkatzerik; elurrarekin elur pilotak egiten jostatzen zirela kontatu zuen bestebehin. Berriz ere elurra ari zuela zehaztu
|
zuen
batez, ordea, aditzera emanzuen elurrak erran nahi zuela gero sekulako lohia edo «saltsa» jasan beharkozutela.
|
|
|
Sudurretik ausiki egitearena beste behin ere aipatu zuen, gehituz inguruan zeukaten janari guztia eta burdinazko ontziak jaten zizkietela. Baina, ironiaz edo, arratoiek alde on bat bederen bazutela argitu zuen euria hasi zuela kontatu
|
zuen
batez:
|
|
|
Janariaz gain, edariak ere bazuen leku handia gibel lerroetan. Arnoari garrantzia eman zion, arnoa murriztu zutela kritikatu
|
zuen
batez. Arnoa gutxiago ukaitea ez zuen begi onez ikusten, bere ustez arnoa gauza ona baitzen.
|
|
2016
|
|
|
(Erretorari) Errak, badakik, dudarik gabe zer nahi zuen eneganik. Beraz hori zuian hiltzalea(...) Eta gure zalaparta guziak, hobenik ez
|
zuen
baten kontra ibili ditiagu(...) (Bizi bizia) Hik bahakien, eta aspalditik bahakien, hori zela hobenduna(...) Zertako ez duk pitsik salatu?
|
|
|
–Ama? egin zelarik, jendarte tradizional bati, gauza hori normaltzat hartzen
|
zuen
bati, mezu berritzaile bat erran behar zitzaion. Antzerkia hori da:
|
|
2019
|
|
|
Ermuan ez zen dena adostasuna izan hala ere, Jose Luis Lizundiak kontatu ohi duen anekdota batek erakusten duenez. Euskara batuaren beharrik gabe, onena denak gipuzkeraz moldatzea izango zela esan
|
zuen
bati honela erantzun omen zion Piarres Lafittek: –Zertaz ari gara?
|
|
2021
|
|
|
Arana); Ene bada ta bada, Arantza laztan hori (Erkiaga); Horra bada nire abentura guztia (J. Zabaleta);" Tira bada, bizi egin gaituk", esan
|
zuen
batek pentsakor (K. Zabala); Zer bada, jauna?
|
|
|
32.3.1.2d Aldea txikia dela adierazteko, berriz, pixka (ren) bat, apur bat edo pitin bat gisakoak erabiltzen dira: Zeu baino pixkaren bat handiagoa (Agirre); Besteak baino burua apur bat argiago
|
zuen
bat aurreratu zen (Otxolua). Orobat, xe edo txo atzizkiak —hau Hegoaldean, eta bereziki mendebaldean—:
|
|
|
Oso maite ninduen (Orixe);[...] Donostian txoko polit bat, oso maite izaten zutena (S. Salaberria); Berak oso maite
|
zuen
bat eri zegoen (Iraizoz); Ni hainbeste maite ninduzun, aita (Barriola); Hil al da zuk hainbeste maite zenuen laguna? (Altzaga); Hain maite zituzten misionet frantsesask!
|