|
2000
|
|
|
Egia edo gezurra (emakumeek badute malkoen deposito bat, beren esanak baieztatzeko), agurea izan omen zen gaztetan. Apustuz apustu galdu omen
|
zuen
baserrian zegoen gutxia; eta, harrezkero, dimisioa eskaini omen zion bizitzari.
|
|
2001
|
|
|
‘Aita oso gaztea zen, hemeretzi urte zituen gerra amaitu zenean, ’ hasi da Arantxa kontatzen. ‘Santanderretik Orozkoraino basorik baso itzuli zen eta artaldea topatu
|
zuen
baserri itxiaren aurrean, artaldea atartean bildua, artzainik gabe, ardiak isilik denak eta bera heldutakoan beeeka hasi ziren. Baserria itxita zegoen eta, leihoa apurtuta barrura sartzean, ez zuen gurasorik ez aurkitu.
|
|
2002
|
|
|
Kokles Aitona baten, bere bilobaren eta heriotzerainoko fideltasuna izan
|
zuen
baserri txakurraren historia xamurra kontatzen da pelikulan.
|
|
2004
|
|
|
Maskolaitz sagardotegi sonatua: Antzinako Atxegatarren gotorlekua ordezkatu
|
zuen
baserriak. Sagardotegi sonatua izana da Maskolaitz.
|
|
|
Auskalo Muxikan kukuak dantzan egin ote
|
zuen
baserriko teilatuan, baina Frantziako ekialdean, Alpeetan, eguzkiak gupida barik jotzen zuen.
|
|
2005
|
|
|
Igande honetan Kanpomartxo jaiaren XV edizioa ospatuko da Erandioko Goikoan. Hainbat hamarkadatan galduta egon zen eta orain dela 15 urte berreskuratu
|
zuen
baserri giroko euskal jaia Berbots Erandion Euskaraz elkarteak. Ordutik hona, udalerriko auzo ezberdinak txandakatuz egin da urtetik urtera.
|
|
|
Ustegabetarik gainera. Petarrek
|
zuen
baserria huts atzeman, ahea presta eskatzeko Harrondoratu zenean. Sukaldea eta ezkaratza arakatu zituen, urrin latza ganberatik jazartzen usnatu zuen arte.
|
|
|
Noiztenka ze buhameak zareten oihua altxatzen zen aitaren edo amaren zintzurraren hondoko gaitzespen, haurrak zainetan zirenean, ilargi aldaketa garaietan eter edari likitsa eraginik gabe zegoela, zizareek hertzeak korapilatzen zizkietenean adibidez. Behialako leizea, bata bestearenganako gutizia batek azpatzen zuen eta, horregatik agian, Nakok maite
|
zuen
baserri hartara urtean bizpahirutan amoinaka hurbiltzea eta amak, erregina bailitzan, Nakoren errezibitzea.
|
|
2006
|
|
|
ETAren hautsa dugu liburuaren izenburua eta «zer egin ETAren hondakinekin?», zure galdera. Azkuek kontatzen
|
zuen
baserrietako ohitura ekartzen diguzu gogora zure lanean: Gabon gauean, haustegiko errautsa hartu eta soroan zabaltzen zen.
|
|
2008
|
|
|
Bidali zuen Honorato eskolara aurretik, berari. Beñardori? azken orduan kakagura etorri zitzaiòn aitzakiarekin; hartu
|
zuen
baserriaren aterpe batean han hemenka jarriak zituztèn habia itxurakoetako batetik oilo batek errun berri zuèn arrautza, ehortzi zuen hura eskola inguruan zegoèn artadi baten lurretan, sartu zen eskolan; galdetu zion maisuak berak jada bazekiena Honoratok esan ziolako, ea bere behar fisiologikoak egin ote zituen?. Jakizue, zuek hain era traketsean esaten dituzuen, kaka egitea, edo, pixa egitea?
|
|
|
Gerra lehertu zen. Amaren anaia gazteak gobernatzen
|
zuen
baserria, baina ihes egin behar izan zuen. Etxeko lanetan laguntzen hamaika lan egindakoa dela dio.
|
|
|
Are gehiago, handik aurrera, Huevogallo deitzen hasi baitzitzaion Auxtin, eta haien etxean arrautzak oilarrek erruten zituztela esaten, harik eta Beñardok egun batean pazientzia galdu zuen arte. Bidali zuen Honorato eskolara aurretik, berari –Beñardori– azken orduan kakagura etorri zitzaiòn aitzakiarekin; hartu
|
zuen
baserriaren aterpe batean han hemenka jarriak zituztèn habia itxurakoetako batetik oilo batek errun berri zuèn arrautza, ehortzi zuen hura eskola inguruan zegoèn artadi baten lurretan, sartu zen eskolan; galdetu zion maisuak berak jada bazekiena Honoratok esan ziolako, ea bere behar fisiologikoak egin ote zituen –" Jakizue, zuek hain era traketsean esaten dituzuen ‘kaka egitea" Antzarak, antzarak!"; jiratu ziren Auxtin eta bere lagunak Beñardoren hatzak seinalatzen zuèn tokira, Beñardori bizkar emanez; jaurti zion honek orduan arrautza, Auxtinen buruaren atzealdean kalparrean doi asmatuz; hasi zen Beñardo lasterka kontrako norabidean; hasi zen handik bospasei segundora Auxtin lasterka Beñardoren atzetik –akabatuko haut eta akabatuko haut!
|
|
2009
|
|
|
Finean, erandioztar guztien arteko harremanak sendotzeko balio zuen ospakizunak. Bada, hainbat hamarkadatan galduta egon ostean, orain dela 19 urte berreskuratu
|
zuen
baserri giroko euskal jaia Berbots Erandion Euskaraz! elkarteak.
|
|
|
Javik zitalkeriaz erantzun omen
|
zuen
baserri barrutik:
|
|
|
Xabierrek Hernialden erosi
|
zuen
baserriaren lurretan, leize zulo bat zegoen. Baserri hartan komuna bateko jendea egona zen; lurraren energiaren errituak praktikatzen omen zituzten; ondorioz, istripu larriren bat izan bide zuten, menderatu ezineko energiak esnaturik leize barruan, eta leku hura utzi beharrean gertatu ziren.
|
|
|
Espainiar Estatuko herrialde askotatik etorkinak etorri ziren milaka Euskadira. Hazkunde demografikoak ere berarekin ekarri
|
zuen
baserri guneen pisua murriztea eta, aldiz, hiriguneetako eta inguru urbanoetako biztanle kopurua etengabe handitzea. Testuinguru horretan, eta guztien ahaleginari esker, Espainiako herrialdeen artean aurrerapen handienetako bat izatea lortu zuen Euskal Herriak.
|
|
|
Eskolako liburuak denak espainolez. Don Zeferino maisua bihotz onekoa izaki, bietara makurtzen zen, obligazioa aise saltatzen
|
zuen
baserriko mutikoen ezina errazteko. Baina, dena kastillanoz idatzarazten zigun.
|
|
2010
|
|
|
Martxoko sugeak, 40 eguneko negua, sugea ateratzerainoko hego sapa ez zitzaion parte onekoa, gero emango zukeen makurretik eta. Udaberriak garizumako kalbariotara beste makurtzen
|
zuen
baserriko uzta eta laboretara. Hortik Azinziotako kirieleisonak eta konjuruak eta erremedio behar haiek denak.
|
|
|
Itsasaldetik ihesbidean, hondartzatik ordubeteko bidean oinez zihoala, nekatu samar ordurako, mendi gainean etxalde bat ikusi zuen. Pagoen eta orubeen artetik igo eta neska polit bat topatu
|
zuen
baserri atarian.
|
|
2011
|
|
|
Gure amonak hiztegi berezia
|
zuen
baserrian jaioa izateko. Etxe oneko neskamea izandakoa, nonbait?
|
|
|
Jose Santosen amamak gobernatu zuen Otxategi urte zaharretan. Hari esker egin
|
zuen
baserriak aurrera, Jazinto senarrak ezin izaten baitzion aurre egin bizitzaren harramaskari: adinez aurrera joana, lehertuak zituen birikak hogeita hamazazpiko guduez geroz.
|
|
|
baserriko eta odol zaharreko euskal jende zaildua eta fededuna; baina, zoritxarrez, gu hirian bizi gara, kaletar petoak gara, lantegietan eta bulegoetan egiten dugu lan, mundu modernoaren kalteak bizkarreratu behar ditugu...» (baina ez gara Gaztelako nekazari «», espainiar nazionalistentzat jatortasun eta benetakotasunaren ikurra zena, ezta «godo» edo frantziar galoa ere). Euskal nazionalismoak diferentzia esentziala topatu
|
zuen
baserriko mundu miresgarri, sakon eta jatorrean. Euskal nazionalista asko eta asko mundu horretatik bidaliak ziren eta sinetsi zuten gogo onez doktrina berriak proposatzen ziena:
|
|
|
Goizeko ordu bietan zeharkatu genuen ibaia eta esan nien ezin nuela gehiago. Sareak orduan erabiltzen
|
zuen
baserria, hura ere Oletan bertan zegoena, oraindik hiru ordura zegoen, eta orduan Okamikak hartu zuen emisorea bizkarrean, baina bideak mendian gora egiten zuen eta ordu laurden batez eraman ondoren gelditu egin zen. Gero Frankok hartu zuen eta honek ere ez zuen asko iraun.
|
|
|
Oharra: Baztandik etorri eta bertakotzean Baztan izengoitia bereganatu, eta hartatik Baztanenea etxearen izena, eta honekin deus ikusirik ez duen Pedro de Yñarreak, Pello Baztan-ek, askoz geroago, egin
|
zuen
baserria (ikus Perurena 2010: 49).
|
|
|
Izen bera duten edo zuten etxeak eta baserriak mordoxka dira Goizuetan. Gaur egun bakan batzuk bakarrik gelditzen badira ere, urteetan zehar, une batean edo bestean, herriko etxearen izen bera edo bertsua hartzen
|
zuen
baserriak. Hori gertatu da zenbait kasutan herriko etxearen izen zaharra, edo etxea bera, galdu, baina deizioak bizirik dirauela oraindik baserriaren, bordaren edo jatorriz eta hastapenean herriko etxe nagusiaren mendeko zen bazterretxearen izenean.
|
|
2012
|
|
|
Ezkonberritan, baserriko lan guztia bere gain hartu zuen, Benantziok Basauriko (Bizkaia) Vasconia fabrikan gidari egiten baitzuen lan. «Amak egiten
|
zuen
baserrian lan guztia; aita gidaria zen, eta berak egin behar zuen dena. Ortuan ibiltzen zen, eta ganaduarekin ere bai».
|
|
|
Margaritak aditua
|
zuen
baserrietako emakumeek erditzen ziren egunera arte egiten zutela lan, eta nekez izaten zutela kontuan egin beharreko lanak indarra egitea edo zamak eramatea eskatzen zieten. Hori gogoan edukita, bada, ez zekien nola ulertu Malenen babestu nahi hura.
|
|
2013
|
|
|
Idazten dizuet azaltzeko
|
zuen
baserrian aurkitu diren markak garrantzia
|
|
2014
|
|
|
Frantses nazioarenganako identifikazioa hiritartzearekin ere zabaldu zen. XIX. mendearen bukaeran gero eta jende gehiagok utzi
|
zuen
baserria, hirira bizitzera joateko. Hirira bizitzera joatea askatasun iturri izan zen askorentzat, besteak beste erlijio kontuetan.
|
|
|
Etxetik urrun geunden, inguruan beste etxerik ez
|
zuen
baserrian, izeba eta gurasoengandik urrun, baina planeta berean geundela sentitzen nuen, munduaren bazter berean, beti ere erdigunetik kanpo.
|
|
2015
|
|
|
Ibilgailua berriro gelditu zenean, aurrean genuen etxera sartzeko eskatu zigun gidariak, baina behera begira joateko, inguruari erreparatu gabe. Ezinezkoa zen ez konturatzea leku menditsu berdean geundela, inguruan beste etxerik ez
|
zuen
baserri batean.
|
|
|
Hango buila eta hango iskanbila! Aita alabak ere haserretu egin ziren gerora, eta azkenean, Aitak alde egin behar izan
|
zuen
baserritik. Maria egin zen etxearen kargu.
|
|
|
Lekuonak ezaugarri bereziko eraikin batera eraman gintuen, arkudun ezkaratz handi bat
|
zuen
baserrira, eta bere azalpenekin jarraitu zuen: " Horrelako baserriak makina bat badira Euskal Herrian, garai batean ostatu edo posta leku izandakoak.
|
|
|
Nire aita 1912an etorri zen hona, artzain. Dirua aurreztu nahian, Euskal Herrira itzuli eta familiak Markinan
|
zuen
baserriaren hipoteka ordaintzeko. Leku ederra da hura.
|
|
|
Oraingo honetan Nuevo Mundo aretoa puntaraino beteta zegoela, ikusleek ikusterik izan zuten nola izan zen garaitua Gaston Lafont KO garbiz, euskaldunen ukabilek nola bota zuten olanara pakete astuna bailitzan. Madrileko konbatearen ostean eta Bartzelonara joan baino lehen, Isidoro bere jaioterrira, Ibarrara, joan zen, eta familia osoarekin bilduta bere urtebetetzea ospatu
|
zuen
baserrian, Etxetxikin, giro kuttun eta bikainean. Biharamunean abiatu zen Bartzelonarantz, hogeita bi urte egin berriak zituela.
|
|
|
Eskola ainitz ideki ditu baserrialdetan, haur guziek ukan dezaten ikasteko parada zen haren leloa. Berak ikasi du beti, bai erosi
|
zuen
baserriaren lurrak ontzeko, bai harearen lotzeko pinuak ereinez, bai bokatategi bat eraikitzeko, eta abar... Bere gogoetak beti bertzeeri buruz zituen, umexurtxen eta neska gazteen bizimoldea hobetzeko, haurren ikastetxeak eta ikaskuntzak hobetzeko.
|
|
2016
|
|
|
Nestorri ez zitzaizkion animaliak gustatzen. Ez
|
zuen
baserria inoiz gogoko izan. Horregatik, amorruz hartu zuen Aitor osaba Estanisekin lanean hasiko zen berria.
|
|
|
Garizmendirako bideak ez ziren egokiak suhiltzaileen kamioiak iristeko. Suak osorik hartua
|
zuen
baserria haiek bertaratzerako. Krak egiten zuten habeek goitik behera garretan erortzean.
|
|
|
Bistakoa zen Nestorrek ez zuela baserriarekin jarraitu nahi. Inoiz ez
|
zuen
baserrirako interesik erakutsi, eta Aitorrena gertatu zenetik, urtean hiruzpalau bisita baino ez zituen egiten jaiotetxera, beti lana aitzakiatzat jarrita. –Arte garaikideko hitzaldi bat eman behar dut Bilbon?
|
|
|
Sasoi batean, gaur egun udaletxea dagoen eraikina egiten zuten bitartean, Bentabarrin egon zen udaletxea eta beste une batean eskola ere hartutakoa da. Udalak 1840 urtean erosi
|
zuen
baserria.
|
|
2017
|
|
|
Oteiza eta Antonio Valverde Ayalde margolari eta inprimatzailea oso lagunak ziren. Eskultoreak maiz egiten zion bisita Valverderi Oiartzunen
|
zuen
baserrian, eta inguruan gisako etxe bat aurki ote zezakeen galdetzen zion, horrelako leku batean bizitzea amesten zuelako.
|
|
|
izenburuko kanta bat dute, zeinetan Amerikako Mendebaldean artzain ibilitako baserritar bat agertzen den. Hainbeste miresten du gizonak aktore hori, non AEBetatik etxera itzuli zenean haren neoizko irudia jarri
|
zuen
baserriko atarian?, jarraitu zuen.
|
|
|
Ez zen lan zaila, dena den. Markel La Markeliñe Eduardi esaten ari zitzaionarengatik jakin
|
zuen
baserria batez ere udalekuetarako erabiltzen zela, eta maiatz ekaina parean izaten zutela beteen. Erraza egin zitzaion umeak batera eta bestera irudikatzea.
|
|
2018
|
|
|
Ez zeukan langile famarik Mitxelenak, baina, egia esateko, alferra ere ez zen. Mutiko zela nahiko lan egiten
|
zuen
baserrian eta, horren ondoren, lanera joan ere bai. Egunero, Pasaiarako joan etorria bizikletan egiten zuen Luzuriaga fabrikan jarduteko.
|
|
|
Fatxaden konposizioa, apaingarrietan eta, oso neurritsua da: altxatuek ez dute ageriko silarririk erakusten, eta harrizko zokaloa izan ezik, bere osotasunean daude zarpiaturik.Arnalek beharrezkotzat jo
|
zuen
baserriak argiztapen eta aireztapen egokia izatea: alde batetik, leihoak frantses eran ezarri zituen, beheraino urratuak alegia, eta bestetik, sei txoritoki zabaldu zituen teilatuan.
|
|
|
Arrasateko Institututik pasa eta San Kristobal auzora joango gara. Han, Loo baserriarekin egingo dugu topo, garai batean ostatu zerbitzua ere eskaintzen
|
zuen
baserria, hain zuzen.
|
|
|
Iturbide deitzen diote Imanoli, baita haren anai arreba batzuei ere, baina" gainerakoei Iturbidekoak edo iturbidetarrak", Joxe Marik dioenez. " Lehen, askotan, etxea jasotzen zuenak hartzen
|
zuen
baserri izena, eta besteak hangoak bezela izendatzen ziren; normalean, Iturbide deitzen digute, baina batzuek Iturbidekoa esan izan didate". Aitzolek esan duenez, jendeak Iturbide deitu izan dio bere izena ez dakielako:
|
|
|
Iluntzen ari
|
zuen
baserri atzean
|
|
|
Zenbaitetan aitak seme alabetarik bida igortzen zituen gauez errotariarengana irin bila, merkatu beltza bete betean ari zen eta beharra bazen etxeko aho guziak asetzeko; bertze batzuetan, gauaz ere, bideetan alemanak ba ote zeuden ikusteko. Behin suak hartu
|
zuen
baserri bat eta, hura itzali nahian, aleman bat bertan nola hil zen ere ikusia zuten.
|
|
2019
|
|
|
Baserritarra eta gaztea da Gorostidi. Duela bi urte hartu
|
zuen
baserrira esklusiboki dedikatzeko erabakia, eta berea baserritar gehiagoren eredu izatea nahiko luke: " Baten bat, bakarra bada ere, animatzen bada, ondo"
|
|
|
Bailara argi horitu
|
zuen
baserriaren suak, txinpartak, eztandak, asotsak, garrasiak, oihuak bazirudien infernuak ateak ireki zituela. Ikaragarrizko haizeak zuhaitzak erroetatik atera eta bideak moztu zituen.
|
|
|
oiloen arrautzak. Goizeko sei eta erdiak aldera, mendi aldean
|
zuen
baserriko bere oiloen arrautza pare bat oliba oliotan frijituta jatea zoramenera iristen den gozamena egiten zitzaion. Arbolak, loreak, baserriak, zutabeak, pipiak, alkandorak, sitsak eta bestelakoak, berarentzat apaingarri legez erabiltzen diren koadroen antzerakoak ziren, bederen bere lanerako beharrezko ez baziren.
|
|
|
Zerua estalita egon arren, umeek alde egin zuten bainatzeko intentzio guztiarekin, beti bezala. Eta berak buelta bat eman
|
zuen
baserri barrutik, zituen tresnak non egon zitezkeen deskubritu nahirik. Haien bila ez zebilen arren, korta ondoko horma batean, gako batzuetatik trabesean zintzilik, eskailera parea ikusi zuen:
|
|
|
Usu gertatzen zen egurrezko egitura zuten eraikinetan. Leirek irribarre erdi batez gogoratu zituen haurtzaroko udak, amaren familiak Oialden
|
zuen
baserrian igarotzen zituen egunak. Urbeltza errekaren ur aratzek bustitzen zuten herrixka txiki hartan, etxe guztiek zeuzkaten egurrezko habeak, eta denek egiten zuten kirrinka ilunabarrean, hotzak uzkurtzera behartzen zituenean.
|
|
|
Eta bestela, orokorrean, alkateak baserritarrei jakinarazi zien eskatutako konponketen artean lehentasunezkoetatik hasiko direla, aurrekontua mugatua delako. Eta, besteak beste, gogora ekarri
|
zuen
baserri eremuetan ez ezik, kalean ere badirela beharrak eta landa eremuarekin beti “akordatzen” diren arren, kalean askoz ere bizilagun gehiagori eman behar dietela zerbitzua.
|
|
|
Aitaren desioa zen. Pierre hautatu
|
zuen
baserria eramateko. Bi arrebak Parisen bizi ziren postako funtzionario zereginetan eta anaia gehiena, irakasle Baionako lizeo batean.
|
|
|
Ondoko irailean, halatan, nerabe ondoa Salamancako abade salestarren komentuan zen ikasle, eskualdeko beste ehun bat gazterekin. Hamaika udaberri zituen eta ama negarretan abandonatu
|
zuen
baserriko atarian.
|
|
2020
|
|
|
eta gehiago esan gabe, eskuan zituen guraize handiak erabiliz, adaxka bat moztu eta Mirenen eskuan jarri zuen Hartu, eraman ezazue zuekin kanpo aldeko Euskal Herrira. Landa ezazue
|
zuen
baserriko lurretan, berehalaxe haziko zaizue-eta. Eta ez ahantzi!
|
|
|
Astebete egin
|
zuen
baserrian, eguraldi ederra baliatzen eta belar metak egiten. Bitartean, kuartelean militarrek Iñaki bilatzeko eta atxilotzeko agindua emana zeukaten.
|
|
|
Desertoreen seme alabei eskola ukatzen zien Frantziak. Makina bat sufrikario eta ahalkeren ondoren, bikotea Altza eta Pasaia artean dagoen paraje batean jarri zen bizitzen, Altzako izeba batek
|
zuen
baserrian. Han zirela sortu zen Extefana 1925ean.
|
|
|
Baserrian semea gelditu zen nagusi. Geroago, seme honek ezkondu egin behar zuela eta, nire aitonari han alferrik zegoela eta alde egiteko esan zion, bidali egin
|
zuen
baserritik. Aitona Juan Tomas kalean gelditu zen bost umerekin, ez etxe, ez lan eta ez ezer.
|
|
|
5 Goiz guziez, eguzki ederra nahiz eguraldi txarra izan, Martinbeltxek oihana zeharkatzen
|
zuen
baserri batera joateko. Handik zare dorpe batzuk ekartzen zituen janariz gainezka.
|
|
2021
|
|
|
Nire ezkerraldean zegoenak faltan botatzen zuen mendia marraztu zuela esan zuen; Mariren ondoan zegoenak baserrian utzi zuen txakurra marraztu zuen, hilda zegoen ala ez ez omen zekien eta tristura sartzen omen zitzaion; Marik esan
|
zuen
baserria marraztu zuela, bere etxea ez ahazteko. Nik ez nuen ezer esan, baina amonak emandako orrazia asko maite nuela esango nukeen, adorerik bilatu izan banu.
|
|
|
Bertakoek era guztietako gaitzak pasatuak zituzten. Behin, tximista batek teilatua jo
|
zuen
baserri osoa kiskaliz. Herritarrek auzolanean konpondu zieten.
|
|
|
Hilabete eskasa egin
|
zuen
baserrian, berehalaxe hartu baitzuen, berriz ere, Baionarako bidea.
|
|
|
Fermin Leizaola (Donostia, 1943) duela 50 urte baino gehiago hasi zen material etnografikoa biltzen, ikerketarako grinak bultzatuta. Bizimodu tradizionalaren lekukotzak dokumentatzeko eta biltzeko nahiak eraman
|
zuen
baserri eta bordetako objektuak jasotzera, eta mila objektutik gorako bilduma du Aranzadi zientzia elkartearen zaintzapean. Orain, 521 objektu etnografiko dohaintzan eman dizkio Gordailuari, Gipuzkoako Foru Aldundiaren Ondare Bildumen Zentroari.
|
|
|
Etxeko eta haurtzaroko elea zen. Aitak baliatzen
|
zuen
baserri zolako errekan hondorik ez zuen zulo baten izendatzeko: ez genuen hara hurbiltzeko eskubiderik eta kontatzen zigun idi pareak bezain zamari zainartak bertara lerratu eta ur zurrunbiloak irensten zituela:
|
|
2022
|
|
|
Uztailaren erdialdean, hondartzako gorabehera desatsegin hura pasatu eta gainditu ondoren, Manex arratsalde batean, karabina aldean hartuta, hantxe zihoan galtza eta mahuka motxak jantzita gora aldera, Pelloren baserriko eremu hartara, zer ikus eta zer suma. Larrainera iritsi baino lehen, zozo beltz bat ikusi
|
zuen
baserri atzeko aldera joaten, iheska. Larrain parera ailegatu eta han Pello topatu zuen, zer edo zer egiten.
|
|
|
Ongi, ongi esan diagu. Begira, Manex, hementxe opari txiki bat dakarkiat, gaztatxo hau, gure ardiak
|
zuen
baserritik aurrera pasatzen utzi ez izanagatik. To!, har ezak lasai gazta txiki hau!
|
|
|
Pentsatzen dut gure aitona amonei inork ez ziela esan zer egin behar zuten baserritar eredugarriak izateko, baina bazituzten barazkiak eta loreak eta animaliak eta sendabelarrak eta arbolak eta fruta. Familiarentzat ona zen guztia ematen
|
zuen
baserriak, eta horretara bideratzen zuten lurra lantzea. Gero etorri zitzaizkigun esaten gauza bat baina asko izatea hobe zela denetik pixka bat izatea baino.
|
|
|
Familia handia izan gara beti. Gurasoak, bederatzi anai arrebak eta osaba bat bizi ginen etxean; eta norbaitek lan egin behar
|
zuen
baserrian. Bizitza osoa eman dut hemen.
|
|
|
Ez zuen aldabarik jo. Ez
|
zuen
baserriaren atzeko atea erabili. Ukuilura joan zen zuzenean.
|
|
|
Amona hil zenetik ez zen baserrira itzuli. Emakume indartsua zen Bittori, eta azken egunera arte berak bakarrik gobernatu
|
zuen
baserria, inolako arazorik gabe. Aitona, Eñaut umea zela hil zen bihotzeko batek jota, eta, bere oroitzapenetan, baserria amona Bittori erregina indartsu zuen erresuma bateko gaztelua zen.
|
|
|
Berarekin bat egin eta inguruak miatzeari ekin zion Ugutzek. Metalezko aterpe txiki batez osatutako eraikuntza berriagoa topatu
|
zuen
baserriari itsatsita. Kanpotik traktore txiki bat besterik ez zuen ikusi, baina sartzean Vespa zahar bat topatu zuen txoko batean.
|
|
|
–Aspaldi ez genuen inon detektatzen, baina zuen zerri ustiaketa ondoko bidegurutzean, Muturgogorreko erresistentzia armatuaren garaian jarritako kamera bat dago. Ezetz asmatu nor ikusi genuen bertan,
|
zuen
baserrira bidean, duela bi egun?
|
|
|
Amaren anai bat gerla zibilean Francoren armadaren kontra gudaria izana zena eta ondorioz preso egona, hor zen ere. Aita zen etxeko nagusia, baina nola langile zen Union Cerrajeran, amak
|
zuen
baserriaren ardura, nahiz eta zortzi haur ukanak, horitarik zazpi bizirik. Zu zira zaharrena eta zure ondotik heldu zen mutikoa hila jaio zen, amak tetanosa bildu baitzuen baratzean lanean ari zelarik.
|
|
|
Ordaindu ezin
|
zuen
baserria erosi zuen.
|
|
2023
|
|
|
euskaraz ezin mintza, ulertzen baizik ez. Berantago, ikasi
|
zuen
baserri munduari interesatzen, laborantza inginadoreen iritziak kondutan hartzen. Damugarri zitzaion lekuko ekonomian eta kulturgintzan engaiatu jende frangok alderdi zentralisten alde bozka zezaten.
|
|
|
Hans Luder. Familiako anaia zaharrena zen Hans eta Möhra n (Turingian) ohitura zenez, familiako anaia gazteenak jaso
|
zuen
baserria herentzian. Herritar gehienak nekazariak eta lur jabeak ziren.
|
|
|
Astoa zen orduko autoa, bai. Zaila da astorik ez
|
zuen
baserri bat aurkitzea garai hartan.
|
|
|
Ilusioa are eta nabarmenagoa izan zen hamarkada berriaren hasieran bikotearen kimua jaio zenean: Telmo txikiak, aspaldi galdutako alaitasuna ekarri
|
zuen
baserrira.
|
|
|
Sabotaje ekintzak egiteko ordua iritsi zitzaion. Sua eman zion banketxe bateko zuzendariaren autoari; mendiko telebista antena errepikagailua bertan behera bota
|
zuen
baserriko ganbaran prestatutako lehergailua eztandaraziz; armak ekarri zituen mugaz beste aldetik Elgetako basoan egindako zuloan gordetzeko. Eta, konturatu orduko," Iluna" komandoko partaide bihurtu zen.
|
|
|
–Ondarraten..., noski, baserrietan badauzkagu txerriak, oiloak, ardiak, behiak... Gure familiak ere eduki ei
|
zuen
baserria. Tira, eduki badauka, antza, baina abandonatuta, eta badakizu, jabetza pribatua eta zabor hori guztia, inork ezin du erabili, auskalo zergatik, eta hor dago, usteltzen, ez txerririk, ez untxirik, ez oilorik, ez zaldirik...
|
|
|
Behingoan urruma bat sumatu zuten bi andreek handitzen handitzen, eta, bat batean, burrunbada itzela eta teila denak dardarka buru gainean. Hegazkinak etxegaina harraskatuz pasatu
|
zuen
baserria, eta arrasto sakona urratuz lortu zuen pilotuak aireplanoa zelaian geratzea, Zalduondo Goikoko ataritik berrogei metrora. gure aitarekin gerrako kontuak berritu zituenean. Ezker hegala birrinduta eta fuselajea erditik zatituta geratu zen hegazkina, hauts artean.
|
|
|
Baina, psikologo jauna, nire amak ez bezala, nik amua irentsi eta senarraren hitzak sinetsi nituen, behar gorriak bultzatuta. Egiari zor, etorki eta etxe oneko euskaldunak bai, baina inoiz ez dugu xentimorik izan poltsikoan, ez txikia nintzela baserrian bizi ginenean zerbaitengatik
|
zuen
baserriak izena Mixeri Enea, ez gaztetan kalera etorri ginenean. Gogoan dut laborantzak ez zuela mozkin garbirik ematen.
|
|
|
DOLORES: Jarlekuok
|
zuen
baserriko ganbarara eroatea delitua ez bada, ez.
|