|
2001
|
|
|
Quebecek bere biztanle guztiek herri bakarra osatzen dutela dio, herri natibo amerikarrek eta inuitek nortasun berezia dutela aintzat hartu gabe: " Lucien Bouchard Quebeceko Lehen Ministroak adierazi
|
zuen
autodeterminazio eskubidea soilik ‘Quebeceko herriari’ zegokiola, ez indiarrei"(" Remarks of Grand Chief Matthew Coon Come", Interneten). Cree ek, aldiz, herri desberdinak daudela diote:
|
|
2004
|
|
|
gatazka politikoa konponbidean jartzea ezinbestekotzat jotzen dute beraiek irudikatzen duten «gatazka armatuaren» amaiera lortu ahal izateko. Duela hogeita bost urte ETAk Espainiako ejertzitoarekin negoziatu nahi
|
zuen
autodeterminazioa. Hamar bat urte beranduago, Arjelen, Estatuko ordezkari zibilekin egin zuen saioa.
|
|
2006
|
|
|
From Fort Sumter to Lithuania and Quebec liburuan dute jatorria (Buchanan 1991). Liburu horrek piztu
|
zuen
autodeterminazioari buruzko interes akademikoa, eta haren ondotik landu da auzia era sistematiko eta zorrotzean.
|
|
2007
|
|
|
Euskal Herriak independentea izateko eskubidea zuen nazio edo, hobe, arraza bat zelako, Espainiatik eta Frantziatik bereizia, herritarren nahia sobera aintzakotzat hartu gabe. Immanuel Kantek sortu
|
zuen
autodeterminazio kontzeptua, baina prusiar filosofoarengan Selbstbestimmung ez dagokie herriei, gizabanakoei baizik. Euskal Herrian talde autodeterminazioaren ideia Bilboko Euskalerria elkartetik Euzko Alderdi Jeltzalera iragan ziren sotista liberalen artean agertu zen, Sabino artean bizi zela, baina izan duen arrakasta Bigarren Internazionalari eta langile mugimenduari zor die, horiexek eman baitzioten Europa osoan esanahi kolektiboa Kanten ideiari.
|
|
2010
|
|
|
Mende erdi baino gehiago du EBk; gaur Batasuna osatzen duten hogeita zazpi Estatuetatik zazpi ez ziren Estatu duela hogei urte, eta beste batek, Alemaniak, Europar Batasuneko kide zela, beste Alemaniarekin batasuna egin
|
zuen
autodeterminazio eskubidea baliatuz. Ez dakit nolakoa izango den Europar Batasuna mende erdi barru, baina badakit orduan, orain dela berrogeita hamar urte bezalaxe, Euskal Herria eta euskal nazioa existituko direla eta Europaren zati izango direla
|
|
|
1956an, Eusko Jaurlaritzako lehendakariorde Xabier Landaburuk era honetara definitu
|
zuen
autodeterminazio printzipio hori Euskal Herriari dagokionez [52]:
|
|
2011
|
|
|
Sakanarako garapen plan bat bultzatu beharra dago, Sakanatik Sakanara, instituzioak eta eragileak elkarlanean arituz". Etxarri AranatzBilduko alkategaiak, Jose Ignacio Bakaikoa Aristorenak nabarmendu
|
zuen
autodeterminazioa helburu dutela. " Neoliberalismoa edo zentralismoa ez diren beste parametro batzuk erabili nahi ditugu".
|
|
2012
|
|
|
Lehenengo datua erreferendumaren momentuari dagokio. 2006an, Euskobarometrok emandako informazioaren arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoankontsultatutakoen% 64k uste
|
zuen
autodeterminazio erreferendum batek ezlukeela zatiketarik ekarriko gizartera (Euskobarometro, 2006). Haratago joanda, gai gatazkatsua izan da Euskal Herrian Euskal Estatu posible batek nolako eraginaizango lukeen estatu horretan sinesten ez dutenengan, eta zehatzago, badairitzi bat, noizbait haizatzen dena, esaten duena Euskal Estatu batek kanporatuegingo lituzkeela etorkinak eta espainiar sentitzen direnak9 Horretaz guztiaz datukuantitatiborik ez dugu, baina aukera dugu datu kualitatibo batzuk erabiltzeko, 5080ko hamarkaden artean etorritako hainbat immigranterekin eginiko elkarrizketetatik (ik.
|
|
|
Gainera bai estatuetako bai enpresarien ordezkariek uko egin zioten «herria» erabiltzeari, langileen ordezkariek, adituek eta ikusle indigenek esan zutenaren kontra. Egoera gogor horretan, «Caucus Indigena» k aldarrikapen bat egin
|
zuen
autodeterminazioaren erabilerak ez duela inolako estatu apurketarik edo independentzia suposatzen adierazteko (Barsh, 1990). Blokeo giro horretan onartu egin zen «herriak» erabiltzea indigenei deitzeko, baina gehitu egin zitzaion famatua egin den gehigarri bat non argi esaten den autodeterminazio eskubidea eta herri kategoriari nazioarteko zuzenbidean onartzen zaizkion eskubideak ez dituela suposatzen.
|
|
|
Era berean, akordioen konplimendua jarraitzeko nazioarteko mekanismoak sortu ziren. Aipatzekoak diren berrikuntzen artean, Nixon Administrazioak aplikatu
|
zuen
autodeterminazio printzipioa herri indigenen eta AEBren arteko harremanak bideratzeko: Ryser en arabera (1995), AEBk bidalitako1979ko txostenak dio harremanak erregulatzen dituzten printzipioak VII (gutxiengo nazionalen eskubideak) eta VIII (autodeterminazioa) direla.
|
|
|
188 2003ko abenduan Batasunak proposatu
|
zuen
autodeterminazioaren aldeko abertzale guztien elkartzea Espainiako hauteskundeei begira. ETAk ontzat eman zuen proposamena.
|
|
|
Beste une bat Trantsizioaren hasiera izan zen: jende guztiak uste
|
zuen
autodeterminazioa gutxieneko bat zela eta denak ados zeuden haren onartzeko, frankistak salbu. Ez dut uste gaur herriaren eta alderdi politikoen aldetik, hots indar harremanen aldetik, 1946an edo Trantsizioan baino hurbilago gaudenik autodeterminaziora.
|
|
2013
|
|
|
Ondoren, Cenarrusarekin batera eginiko lanaz mintzatu zen Bieter. Idahoko Parlamentuak 2001ean onartu
|
zuen
autodeterminazioaren aldeko adierazpenaren karietara Espainiako Gobernuaren ordezkari Javier Ruperezekin izandako ika mika gogoratu zuen. «Horrek mesede egin zigun, Euskal Herriaren egoeraren berri zabaldu baikenuen mundu osora».
|
|
2015
|
|
|
Urteen talaiatik ikusita ELAk Gernikan plazaratu zuen Estatutuaren porrotaren salaketak arrakasta handiagoa izan
|
zuen
autodeterminazioaren aldeko elkarlanerako bide orria zehazteko gonbiteak baino, Lizarra Garaziko parentesiak besterik iradokiko zuen arren.598 Baina ezin da ukatu 1997ko urriaren 18an ELAk —ziurrenik" askok eta askok, geroz eta gehiagok, barrundatzen zituztenak hitzetan jarri eta haizatzen asmatu" zuelako599—, politika abertzalea paralizatzen zuten hainbat parametro astindu zi... Horregatik, Gernikako ekitaldia euskal politikagintzan eta, oro har, herrigintzan hasiko zen fase berri eta dinamikoaren ataritzat har daiteke.600
|
|
|
Idazkari nagusiak jardunaldiaren itxierako hitzaldian amnistia jarri zuen euskal presoen aldeko estrategiaren helburu; indarrak bildu eta bortizkeriarik gabeko konfrontazio demokratiko zabala proposatu
|
zuen
autodeterminazioa eskuratzeko bidetzat, zeinetan, jendarteaz gain, erakundeek ere jokatu behar zuten; Lizarra Garaziko indarrek egindako" planteamendu neoliberala" zeharo okertzat jo zuen eta eredu sozialaren garrantzia berretsi zuen; eta, Ezker Abertzaleak hitzetik hortzera zerabilen subjektu nazionalaren inguruan, erakundetze berrirako bidea zehazterakoan euskal lurraldeen aniztasuna ...
|
|
2016
|
|
|
ETAk borroka armatua atxikitzen
|
zuen
autodeterminazio eskubidea ukatua zitzaiolako Euskal Herriari. 1990eko otsailean, Eusko Jaurlaritzak onartu zuen ebazpen baten bidez Euskal Herriak autodeterminaziorako eskubidea duela.
|
|
2018
|
|
|
Aitzitik, Euskadiko kontuak ez zituen ahaztu, nahiz eta Espainia mailako erakunde batekin bat egin zuen. Beti bat egin
|
zuen
autodeterminazio eskubidearekin eta batez ere errepresioaren aurkako mugimenduekin.Trantsizio betean zen Euskal Herria. Nola ikusten zuen egoera German Rodriguezek. Ezker muturreko taldekoentzat, nahiko gogorra izan zen trantsizioa, hain zuzen ere hauteskundeak hasi zirenean erabat baztertuak geratu ginelako.
|
|
2019
|
|
|
Besterik da, ordea, estatuarekin negoziatzeko orduan. Aurreko erreferenduma adosteko orduan printzipio demokratikoa nagusitu zen, eta David Cameron lehen ministroak behin baino gehiagotan hitz egin
|
zuen
autodeterminazio eskubidearen alde. Ez zuen Eskozia bereizterik nahi, noski, baina ulertzen zuen hori proposatzen zuen alderdiak gehiengo handiz irabazi zituela hauteskundeak eta, beraz, herritarrek babestutako proposamen horri bide eman behar ziola Londresek ere.Sezesiorako ikerketa akademiko gehienek nabarmentzen dute zergatik eutsi ohi zaien mugei bere hartan Mendebaldeko demokrazia liberaletan:
|
|
2020
|
|
|
Groucho Marxek argi utzi
|
zuen
autodeterminazio eskubidea ez dela eskubide nahiz eta eskubide izan.
|
|
2022
|
|
|
Spinola eta kontserbadoreentzat iraultza bukatua zen, diktadura erorrarazia izan baitzen. Gainera, inperioari buruz, presidenteak ez
|
zuen
autodeterminazio eskubiderik berehala eman nahi. Alderantziz, prozesu urria eta progresiboa defendatzen zuen, Portugaleko merkataritza interesak begiratuko zituena.
|