|
2023
|
|
|
Protestanteen aldetik, Melanchthon, Pistorius eta Bucer jardun ziren. Contarinik Ratisbonan onartu zuena Erroman ez
|
zuen
Aita Santuak onartu. Justifikazioaren gaia kontzilio batean bakarrik ebatz zitekeela esan zuten Erromatik.
|
|
|
Eck ek berak nahi zuen tokira eraman zuen Lutero. Eck ek bideratuta, Luterok esan
|
zuen
Aita Santuek eta kontzilio orokorrek huts egin zezaketela eta John Hus en artikulu asko kristauak eta ebanjelikoak zirela; Biblia beste autoritaterik ez zegoela; Konstantzako kontzilioaren historia irakurtzean konturatu zela Hus en proposamen asko ebanjelikoak eta ortodoxoak zirela. Luterok Konstantzako kontzilioaren autoritatea zalantzan jarri zuen, Hus en kondena (1415) kritikatu zuenean.
|
|
|
Luterok Aita Santuari eraso zion, hark esan baitzuen kontzilioa Aita Santuak bakarrik dei zezakeela, ez Enperadoreak, ez beste inork. Liburu horretan etsairik okerrenaren moduan deskribatu
|
zuen
Aita Santua; infernuko deabru okerrenez betea zegoen Aita Santua. Luteroren iritziz, Aitasaindutza eratu zuena ez zen Jainkoa izan; hark botere bera eman zien jarraitzaile guztiei; Aita Santua gizateriaren etsaia zen, toki santuan eseritako Antikristoa.
|
|
|
Luterok zion ez zutela iritziz aldaraziko, ez Santo Tomasek, ez Guraso Santuek; kontzilio unibertsal batek bakarrik argitu zezakeela Eskrituran dagoen egia. Luterok Eliza ez uzteko borondatearen berri eman zuen; esaten
|
zuen
Aita Santuaren hitzak onartzeko prest zegoela (García Villoslada, 1973). 1518ko abuztuaren 7an Erromara joateko deialdi bat etorri zitzaion Luterori Wittenberg era (García Villoslada, 1973; Roper, 2010).
|
|
|
Artzapezpikuak Erromara bidali zituen tesiak. Sylvester Prierias dominikoak Aita Santuaren Aginteari buruzko Martin Luteroren tesi harroxkoen kontrako elkarrizketa argitaratu
|
zuen
Aita Santuaren izenean. Leon X.ak pentsatu zuen auzi hori ordena agustindarraren bikario orokorra zen Gabriel de la Volta agustindarren jeneralaren esku uztea.
|
|
|
1518ko urriaren 16an apelazio bat idatzi zuen Luterok: Gaizki informaturiko Aita Santuarengandik hobeto informatu behar
|
zuen
Aita Santuari. Garai horretan oraindik nagusiki latinez idazten zuen Luterok, jende jakitunarentzat eta apaizentzat (García Villoslada, 1973; Roper, 2010).
|
|
|
1518ko azaroaren 28an Luterok esan
|
zuen
Aita Santuak huts egin zezakeela eta haren kondena ez zuela onartzen; ez zela Erromara joango. Aita Santuari eskatu zion Kontzilio Orokor baterako deia egiteko.
|
|
|
Miltitz ek gaizki esaka jardun zen Juan Tetzel en kontra; Erromara idatzi zuen Tetzel izan zela Lutero eta Erromaren arteko liskarraren erruduna. Beste gauzen artean esan
|
zuen
Aita Santuak ez zuela begi onez ikusten Tetzel ek egindako predikari lana (García Villoslada, 1973).
|
|
|
Lutero irrikatan zegoen Eck ekin eztabaidatzeko eta bigarren astean biek eztabaidatu zuten Aita Santuaren primatutzaz eta autoritateaz; Eck ek esan
|
zuen
Aita Santuaren primatua Kristok ezarria zela eta Lutero husiten aliatua eta heretikoa zela. Erromako Elizaren primatuari zegokionez, Elizaren monarkiarekin ados zegoen Lutero, baina esaten zuen monarkia hori Kristo berarena zela, ez gizaki batena.
|
|
|
Ekainaren 7an Espalatinori idatzitako gutunean zioen Erroman denak zoro eta deabru bihurtzen ari zirela eta Karlos V.ari idatzi bat bidaltzeko asmoa zuela, Erromako kuriaren kontra. Pentsatzen
|
zuen
Aita Santuari ez ziola obedientziarik zor eta printzeei eta nobleei idatzi behar ziela Erromako kuriaren kontra jar zitezen.
|
|
|
Luterok Aita Santuaren bulda eta zuzenbide kanonikoko hainbat liburu erre zituen; ondoren, esan
|
zuen
Aita Santuaren egoitza bera erre behar zela eta bere arima salbatu nahi zuenak Aita Santuaren erreinutik aldendu behar zuela. 1520ko urrian Karlos Enperadoreak dekretu bat atera zuen Luteroren eta Herbehereetako haren jarraitzaileen kontra.
|
|
|
Enperadoreak 1520ko azaroaren 28an Frederikori esan zion Lutero eraman zezala Worms en egitekoa zen Dietara, han pertsona jakintsuek epai zezaten. Baina, Aleandro nuntzioak ikusi
|
zuen
Aita Santuak jarritako bi hilabeteko epea pasatu zela eta Karlos Enperadorearen agindua atzera bota zuen abenduaren 17an (García Villoslada, 1973).
|
|
|
1520ko urrian jaso zuen Luterok eskumikuaz mehatxatzen
|
zuen
Aita Santuaren buldaren kopia ofiziala. Hirurogei egun ematen zizkion erretraktatzeko.
|
|
|
1520ko urriaren 6an Elizaren gatibutza babiloniarrari buruzko preludioa argitaratu zuen Luterok. Esaten
|
zuen
Aita Santuaren gatibu zela Eliza, Babilonia Israel-en gatibu izan zen modu berean. Thomas Murner ek pentsatu zuen liburuxka hori alemanera itzultzea, irakurri orduko jendea izutua geldituko zelakoan.
|
|
|
Antikristoaren bulda higuingarriaren kontra. Huttengo Ulrikok ere panfleto bat idatzi
|
zuen
Aita Santuaren agiriaren kontra, Luteroren eta herri alemanaren askatasunaren kontrako tirania ekintza bat zelako. 1520ko abenduaren 10ean amaitu zen Exsurge Domine buldak Luterori erretraktatzeko emandako sei hilabeteko epea; Luterok eta haren ikasleek Aita Santuaren dekretuak, lege kanonikoa eta bulda sutara bota eta publikoki erre zituzten.
|
|
|
Liburu horiek erretzeko erabakia hartu zuten Leipzig-en Luteroren liburuak erre zituztela jakin zutenean; aurrez, 1520an, Lovainan Aleandrok eta kideek Luteroren liburuak erre zituzten. Gero Staupitzi idatzi zion Luterok esanez Aita Santuaren liburuak eta bulda erre zituela; esan zion bizitzako beste edozein ekintzekin baino asebeteago zegoela ekintza horrekin.1521eko urtarrilaren 3an eskomikatu
|
zuen
Aita Santuak Lutero, Decet Romanum Pontificem buldaren bidez. Buldarekin batera agindu bat bidali zion Mainzeko artzapezpikuari, Luteroren kontra joka zezan. Bulda hori argitaratu zenean, Luterok ikusi zuen Staupitz ez zitzaiola leial, Aita Santuaren esanetara jarri baitzen.
|
|
|
Luterok ez
|
zuen
Aita Santuan eta kontzilioetan sinesten, askotan hutsegin zutelako eta kontraesan asko zituztelako. Erretraktatu nahi zuen ala ez galdetu ziotenean, Luterok esan zuen ezin zela errektratatu konbentzitzen ez zuten artean eta ez zuela nahi erretraktatu; ez zela zuzena kontzientziaren kontra joatea.
|