|
2001
|
|
|
Euskara  bizi dadin, euskarak luzaroan iraun dezan? Plazara, mundura (horrelaxe esan
|
zuen
Etxeparek) irten dadin. Horrela bada, hitz ugariak, aberatsak, adiera bereziz josiak behar ditugu.
|
|
2005
|
|
|
Zer elasturia batzutan, mami gutisko gordetzen bazuen ere azalak! zioen Hiriart Urrutiz jakintza argitua maite
|
zuen
Etxeparek. Are gehiago noiztenka nahasixe zabila lako ustearekin gelditzen ginen (1915; Charritton:
|
|
2012
|
|
|
Etxepare Aldudeko medikua deitzen da eta Euskaltzaindiak eta EHUk kaleratu dute oso edizio txukun batean. Hain juxtu, Altonagak aurkitu omen
|
zuen
Etxepare idazlea Villasanteren Euskal Literaturaren Historia irakurtzean. Harritu egin omen zen ohartzerakoan Etxepare, iparraldeko idazlea, laikoa zela (garai hartan denak edo ia denak apaizak baitziren.
|
|
2013
|
|
|
Baina harremanak ez ziren beti hain onak ere, bereziki Jean Etxepareren eta Hiriart Urrutiren artean. Jon Casenavekbere tesian ikertu
|
zuen
Etxeparek idatzi Buruxkak liburua, eta han ageri da idatzi zituen zenbait artikuluk zer harrera hotza izan zuten Eskualduna ko arduradunen partetik, hala nola Hiriart Urrutiren partetik. Nahiz eta bi idazleak ez ziren elkarrekin beti ados, besteak beste laikotasunaren inguruan, elkarrenganako errespetu handia zuten.
|
|
|
Nahiz eta bi idazleak ez ziren elkarrekin beti ados, besteak beste laikotasunaren inguruan, elkarrenganako errespetu handia zuten. Nahiz eta ez zen haren ohiko joera, Hiriart Urrutik onartu
|
zuen
Etxepareren testuak ez zentsuratzea edo aldatzea, Casenaveren arabera. Horrela esplikatu zuen haien arteko errespetua:
|
|
|
Gizarte ikuspegitik, Frantziaren gibelatzea gordinki kontatu
|
zuen
Etxeparek. Alemaniako populazioak anitz egin zuen gora 1870etik hara, baina ez zen hainbestekoa izan Frantziaren bilakaera, eta horrek Frantzia ahuldu zuela idatzi zuen gerla hasi eta aski laster.
|
|
|
1915eko abenduaren 3an «noiz geldituko da sarraski hau?» galdetu zuen. Gerlaren luzetasunak halako etsipen bat sortzen
|
zuen
Etxepareren baitan, eta franko garbiki mintzatu zen gerlaren gogortasun horren kontra. Hor nabari zen gerla luzeegi eta bortitzegi zitzaiola.
|
|
|
Erretiro hark gerlaren bukaera zailtzen zuela aitortzen zuen. Urte bat geroago ere egoera ilun ikusten
|
zuen
Etxeparek. Egoera biziki egonkorra zela azaldu zuen, hala nola nehor ez zitzaiokeela besteari nagusitu.
|
|
|
Gerla aitzinatu ahala, aliatuen eta Alemaniaren arteko baliabide ekonomikoak desberdinak zirela, eta alemanek baliabide gutxiago zutela esplikatu
|
zuen
Etxeparek, ekonomia gaiak ongi kontrolatzen zituela erakutsiz. Batetik, alemanak, kopuruz, aliatuak baino bi aldiz gutxiago zirela eta gainera diruaren balioa anitz galdu zutela azaldu zuen.
|
|
|
Haren arabera, alemanek Frantziari leporatzen ziotena zen erlijioa bazter utzi izana. Zati horretan ere Frantziari begirako kritika egin
|
zuen
Etxeparek, azken hamarkadetan Frantzia giristinoa desegiten ari zelakoan.
|
|
|
Kritika horiek lehen ere aipatu ditugu, eta hain zuzen, janzkerari lotuak ziren batzuk baziren. Frantziako soldaduen jantziak ikusgarriegiak zirela idatzi
|
zuen
Etxeparek. Kritikaren gainetik, jantzien garrantzia ongi ulertzeko balio izan zuten azalpen haiek.
|
|
|
Oro har, arma mota horri buruzko irakurketa aski negatiboa egin
|
zuen
Etxeparek. Alemanek ongi erabiltzen bazekitela eta kalte handiak eragiten zituztela aditzera eman zuen, eta frantsesen teknologia ez zela hain puntuan aitortu.
|
|
|
Etxeparek paristar baten anekdota kontatu zuen: kapitainak erran zion gurutzea emanen ziola eta orduantxe kapitaina obus batek hil zuen; beraz, gurutzea ukan gabe ere merezimenduak bazirela, eta ukan zuten guztiek ez zutela baitezpada merezimendurik idatzi
|
zuen
Etxeparek. Haatik euskaldunek eta laborariek eskuratzen baldin bazuten, zinez merezita ukaiten zutela azpimarratu zuen.
|
|
|
Jean Etxeparek gerlako tokitik idatzi gutun batean, alemanek egin zituzten aitzinamenduak biziki zehazki aipatu zituen, hain argi kontatzea ez bazen ohikoa ere. Euskal Herriko soldaduek Craonne ingurua utzi eta Amiens eskualdera joan ziren, eta han, alemanek isilka, lanbro gau batez, aire pozoitua bota zutela idatzi
|
zuen
Etxeparek. Ingelesak gibelka joan zirela eta alemanak barna sartu zirela aitortu zuen:
|
|
|
Dena den, bukaeran, gerla aliatuek irabaziko zutela segurtatu
|
zuen
Etxeparek, ezkortasun hori erlatibizatuz. Gibelatzeen edo galtzeen aitortzaren arlo horretan, salbuespen horien barnean ere nabarmendu dugu baikortasunari lekurik kendu nahi ez izatea.
|
|
|
Lubakiak berak nola eginak ziren aipatu zuen artikulu eder batean. Lubakiak eraikitzea bera zein arriskutsua zen, tiroen erdian ibiltzen zirela, handik ateratzeko tenoreei kasu eman behar zitzaiela eta abar esplikatu
|
zuen
Etxeparek. Hainbat aldiz, entzumenari erreferentzia egin zion, bereziki beste alemanen solasak entzuten zirela azaldu zuenean, horrek erakusten baitzuen batzuen eta besteen zuloak zein hurbil ziren elkarrengandik.
|
|
|
Informazioaren bideaz baino gehiago, armadaren antolaketaz eman zituen xehetasunak, armadaren barneko hierarkia biziki argi azalduz. Frontearen egitura osoaren arteko loturak eta eraikuntza lanak egiten zituzten pertsonak eta haien lana xeheki deskribatu
|
zuen
Etxeparek beste artikulu batean. Egun horretako kronikako beste atal batzuetan, xeheki esplikatu zuen soldaduen aterpeak nola eraikiak ziren, nola lurpean eginak zituzten lo egiteko tokiak.
|
|
|
Artikuluaren arabera, emazte batek gerla hastean erran zuen ontsa zela denek ezartzea bizia arriskuan. Baina gerlan ez zirela denak egoera berean zehaztu
|
zuen
Etxeparek. Batzuk lantegietan gerlarako hornikuntzak ekoizten ari ziren.
|
|
2015
|
|
|
Luzerako jotzen
|
zuen
Etxeparek batasuna,, bizpahiru menderen buruan, egiteko utopia (222 or.):
|
|
2019
|
|
|
eta iseka egiten zioten. Euskara modernotzea deliberatu
|
zuen
Etxeparek. Nola?
|
|
|
Idazteak, garai hartan, modernitatea eta boterea adierazten baitzituen. Nolako Euskal Herria amesten ote
|
zuen
Etxeparek?
|
|
|
Emandako urratsaren kontzientzia osoa
|
zuen
Etxeparek. Bazekien bide berriak urratzen ari zela, abangoardian zebilela eta mito ustelak haustera zihoala.
|
|
|
Azkueri idatzitako gutunetan argi erakutsi
|
zuen
Etxeparek, azkenean ezezkoa emanagatik ere, proposamena oso erakargarria zitzaiola. Ezezkoa eman eta gero, Broussainen lekua Georges Lacombek hartuko zuela jakiteak, atsegin handia?
|
|
|
Akademiaren egoitza nagusiak, Bilbon egon beharrean,. Donostian berean edo hiri hunen inguruan, ahalaz? egon zukeela ere adierazi
|
zuen
Etxeparek lan horretan (1965: 13),. Euskal herriaren erditsuan?, Bilbo, urrun?
|
|
2021
|
|
|
Zakila da dardoa, zauria alua, eta larrutan egiten dutenean biak pozik geratzen dira. Hori idatzi
|
zuen
Etxeparek. Nire ustez argi dago.
|