|
2009
|
|
|
hori esaten ari baitzitzaion Teofilo Maria, funtsean: . Lehendabizi erre egingo zaitut, Ada, grina gaizto hori daukazulako, eta gero bakeak egingo ditugu??; ala ez??; halako egoera batean sartuta behar
|
zuen
Adak, haren begitartean ez baitzegoen jada begi mugimendu urduririk, tristura handi bat baizik; baina, bakartua zegoen arren, Ada ez zegoen bakarrik: esan nahi baita guztien begiradapean zegoela; izeba Ernestinak, adibidez, noiznahi begiratzen zion, harenak beti begirada diskretu bezain iheskorrak baziren ere; halako batean, baina, begiraden maiztasuna areagotu zuen, harik eta esan zion arte:
|
|
|
Eztulaldiaren gailurra atzean utzia zuen arren, eztul egiten jarraitzen
|
zuen
Adak: haiek, baina, gehiago ziruditen gezur eztulak egiazkoak baino, Ada denbora irabazi nahian baitzebilen, antza, bukatzear zuèn jertse bat ateratzeko, baita orratzen kaxa ere, nondik titarea hartu eta hatz erakuslean ipini baitzuen; begiratu zuen batera eta bestera, gauza bakoitza bere lekuan ote zegoen jakiteko.?
|
|
|
...entitu behar zuen, ihesbiderik gabe, ehiztariak tranpa egin orduko tranpan harrapatu balu bezala, nebaren aurrean desarmatuta, arima biluziari neurriko mozorrorik aurkitu ezinean, Teofilo Mariak sartu bezain laster usaindu behar baitzuen zigarretek gelan utzitako kutsua, nola ez, bada, baldin eta Maria Bibianarekin antzeko zerbait gertatu bazitzaion!?, nahiz eta bizi senak disimulatzera bultzatzen
|
zuen
Ada?. Lanean ari naiz, ikusten duzu???, zerbait egin behar eta; anai arrebetan zaharrenak, alabaina, aurpegiera eztitu zuen, beste ikuspuntu batetik, Teofilo Mariak, bera ere puruen ke artean ibili berria zen neurrian, nekez usain zezakeen han ezer, ke usaina sudur mintzari itsatsia behar baitzuen artean ere?, ezpainetan irri bat marraztuz eta arrebari esanez:
|
|
|
–Teo? , desenkusatu nahi izan
|
zuen
Adak.
|
|
|
–Ez, zera daukat? , asmatu
|
zuen
Adak, eskua sabelera modu diskretuan eramanda.
|
|
|
Eta jan
|
zuen
Adak baratxuri zopa, jan zuen legatza saltsan, jan zuen konpota?; Adak, baina, baratxuri zopan eta legatzean eta konpotan apo ikusezin batzuk ikusi zituen, beharbada, errealak baino nardagarriagoak. Teofilo Mariaren bidegabekeriaren apoak eta aitaren agintekeriarenak?, hantxe plisti plasta, nazkagarri alaenak!; apo haiek guztiak irentsi zituen, bada, eta apo haiek guztiak botako zituen, aitaz eta...
|
|
|
Maria Bibiana Regina enera sartu ez beste, galderaz josi
|
zuen
Adak: eman diozu karta?, zer esan dizu?, zer iruditu zaizu emakumea??
|
|
|
Istant hartan, behatzailerik begi zolienak Ada zinezkotasun osoz ari zitzaiolako irudipena ere jasoko zuen, baldin eta haren begiei bakarrik erreparatzen bazien; eskuin eskuaz kopa gora altxatzearekin batera, ordea, ezkerra jaitsi
|
zuen
Adak, mahaipeko esparru ezkutuan barrena: esan nahi baita haren begiak esaten ari zirenarekin zerikusirik ez zuèn beste zerbait esaten ari zela Ada, menturaz, halako zerbait, adibidez:
|
|
|
Afalduta gero, logelara joan, atorra jantzi, ohean sartu eta hantxe irakurri
|
zuen
Adak Txaroren gutuna bigarren aldiz, Maria Bibianak, beste ohean zetzanak, bizkarra ematen zion bitartean.
|
|
|
–Zoaz, edo oihu izugarri bat egingo dut! , mehatxatu
|
zuen
Adak.
|
|
|
Irrien kaxoi ustez agortutik irri ezinezko bat atera
|
zuen
Adak:
|
|
|
esaten ari zen Nazario Orbe, hatz erakuslea pistola baten kanoia balu bezala? eta neba begira zituela; gero, besoak zabaldu eta ahotsa goratzen zuela, halaxe esan
|
zuen
Adak, aitak esalditik esaldira egin ohi zituèn isiluneetako bat profitatuta:
|
|
|
Adak baietz esaten zien aitari eta Teofilo Mariari, baietz esaten zion izebari, baietz Maria Bibianari, guztiari esaten zion baietz; bazirudien, beraz, arrastoan sartzeko bidean zegoela; Adak, gainera, damututa zirudien, zinez: damuak antzerkitik zerbait izan zezakeen, bai, baina Adak bere antzerkian sinesten zuen; ongi portatuko naiz, esan zien aitari eta nebari; ongi portatuko naiz, izebari; ongi portatuko naiz, Maria Bibianari, erabaki ustez ezin irmoagoan; etxekoen lehen egunetako presiopean, halaxe ikusten
|
zuen
Adak, menturaz, etorkizuna, bere ahaleginaren ahaleginez eta borondate sendo baten bitartez, bere iraganaren itaxurak estaltzeko prest; are gehiago:
|
|
|
Min egin nahi bazion, ederki lortu
|
zuen
Adak helburua, Maria Bibiana jiratu eta bere aulkirantz joan baitzen; jarraian, Adari bizkarra emateko aulkiari buelta eman, bertan eseri eta hasperenka hasi zen; orduan, baina, itzalak argiari bat batean leku egin balio bezala, Ada atzetik hurbildu, eta eskuak besagainean jarri zizkion.
|
|
|
ihes egindako egunean hotelean pasatutako afalondoa, noiz eta kopa bat, bi, hiru eta lau hartu baitzituen, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; eta gogoratu behar zuen, batez ere, une hura, zeinean airean igeri ibili baitzen, lurreko arazo guztien gainetik. Esperientzia hura behar zuen, bai, horregatik gelditu baitzen, beharbada, ardo gozo botilari begira, liluratuta bezala, izebarekin bi kopatxoak hartu ondoren; zer ote
|
zuen
Adak une hartan buruan?; koska bat falta ote zitzaion, koska bat besterik ez, klimaxa lortzeko eta airean hegan sentitzeko?; Adari, halakoetan, iragan hurbila idealizatzeko joera nagusitzen zitzaion, bere ustezko porrota ez baitzen hain porrota ere izan, menturaz; nolanahi ere, beste aldarte batekin itzuli zen langelara.
|
|
|
Eta bakarrik gelditu eta, bakarrik gelditu orduko, lana eten
|
zuen
Adak, baita kakorratz bat hartu ere, orain ateari begiratzen ziola, orain ehungailuari, ateari, ehungailuari, harik eta aterako bidean jarri, atea zabaldu, egongelara joan, kakorratza mahai gainean utzi, armairua ireki, batera eta bestera begiratu, ardo gozo botila hartu, ireki, eta hiruzpalau zurrutada eder eman zizkion arte; ondoren, hartu zuen mahaitik kakorratza, zurigarri gisa eraman ote zuen, Maria Bibianaren aurrean aitzakia bat edukitzeko, ahizpa bera baino lehenago itzultzen bazen:
|
|
|
–Gauza bat pentsatu dut, don Julio: nire zazpigarren zigarreta, aurrerantzean, seigarrena izango da, esan
|
zuen
Adak, irri etsi bat ezpainetan.
|
|
|
–Asko maite zaitu zure arrebak: Ada?; arrazoi zuten, bai, bere lagunek, eta arrazoi
|
zuen
Adak, Domingok eutsi egin behar baitzion, eta aurrera segitu, kosta ahala kosta: bi hilabete eginak zituen, eta ez al zen, bada, beste hamar jasateko gai izango, probak iritsi bitartean?; ez baitzuen zalantzarik egiten probak gaindituko zituela?
|
|
|
pilatu egiten da, baita gero eta astunago egiten ere, gero eta minago; eta igaro ziren hamar, hogei, hogeita hamar segundo? eta hantxe jarraitu
|
zuen
Adak, begiak ere ia kliskatzen ez zituela, izarrik gabeko gauaren leihoak iduri; eta igaro ziren berrogei, berrogeita hamar eta hirurogei, eta minutu hura igaro zenean doi, halako irri apal bat egin zuen Adak, denboraren zama, tona bat min??
|
|
|
eta hantxe jarraitu zuen Adak, begiak ere ia kliskatzen ez zituela, izarrik gabeko gauaren leihoak iduri; eta igaro ziren berrogei, berrogeita hamar eta hirurogei? eta minutu hura igaro zenean doi, halako irri apal bat egin
|
zuen
Adak, denboraren zama, tona bat min?, bat batean gainetik kendu eta arnasaren eta atsedenaldiaren eremuan sartu balitz bezala:
|
|
|
Maria Bibiana pozak airean zegoen, eta ulertzekoa zen: ahizpak shocka izan zuenetik ez baitzuen burua altxatzen; eta, harekin ospitalera joan zenetik, hari begira bizi zen, bere burua ukatzeko gertu, Adarena berresteko asmotan; Adari bazkaltzen eta afaltzen laguntzen zion, egonarri handiz; honek ohea bustitzen zuenean, berriz, Maria Bibianak garbitu eta azpiko galtzak eta izarak aldatzen zizkion; Maria Bibianak, beraz, gogoan behar
|
zuen
Adari egindako promesa, noiz eta ahizpa halaxe mintzatu baitzitzaion, bi poloen arteko barne borroka hartan sartuta zebilèn garaian: –Ez nazazu utz, ezta min egiten badizut ere?;. Hitz ematen dizut?, erantzun zion Maria Bibianak; Adak, baina, nekez egin ziezaiokeen minik, zegoèn egoeran?
|
|
|
–Arrazoi du, ama! , berretsi
|
zuen
Adak.
|
|
|
Halaxe egin
|
zuen
Adak: erredurak, baina, hain jasanezinak egin zitzaizkion, non, oinak lurrean jarri bezain laster salto txikiak egiten hasi baitzen, bi eskuak astindu eta haiei putz egiten zien bitartean.
|
|
|
Ongi adierazten
|
zuen
Adak hitzez bere egoera, baina haren irriak ere ez zuen besterik adierazten: arrebarena ez zen, izan ere, poz biribil batek moldatutako irria, minak kutsatua baizik, minak kutsatua eta edertua, Adarena ez baitzen jada neurrigabeko mina, irria ez ezik irriaren posibilitatea ere ezabatzen zuena; aitzitik:
|
|
|
Domingok Ada babesten zuen, antza, eta beste hainbeste egingo
|
zuen
Adak Domingorekin, ordainean:
|
|
|
Maria Bibiana zabutik jaitsi eta, hura marmarka eta purrustaka utzita, Adarekin hasi zen jarraian Domingo, bultza eta bultza; istant batzuk lehenago, Maria Bibianaren zapuztaldiak guztiz poztu
|
zuen
Ada, ahizparen beheraldiak haren goraldia bermatuko balu bezala; pozik zegoen, baina urduri, aldi berean, ez baitzekien zer sentsazio ekarriko zizkion etorkizun hurbil berehalakoak, nahiz eta bazuen halako konfiantzatxo bat bere buruan, proba hura gainditu egingo zuela: okerrenean, hodei berde batean bukatuko dut, aingeruekin edo fantasmekin jolasean, baita Benjamin Mariaren arima ezin distiratsuagoarekin ere, beharbada; zeren, izeba Ernestinak behin esan zion bezala, guztiz gerta baitzitekeen gorputz itsusi bat zuenak arima ezin ederrago bat izatea, zer besterik adierazten zuen ahatetxo itsusiaren ipuinak??, baita alderantziz ere, gorputz eder batek arima itsusia izatea.
|
|
|
Domingok gogoz bultzatzen
|
zuen
Ada, eta honek pozezko oihuak egiten zituen, iuuufi eta iuuufi, barnean bildutako tentsioa kanporatzeko asmotan edo: Domingoren bultzada gero eta bortitzagoek, ordea, are tentsio handiagoa barneratu zioten Adari, harik eta balantza barneratzearen aldera makurtu zen arte, orekaren muga hautsita:
|
|
|
Orduantxe erreakzionatu
|
zuen
Adak; izan ere, koadro histeriko baten eraginpean zegoela, Domingoren aurkako borrokan, amaren estanpa harekin aurkitu zen bat batean, bastoia goian zuela; hantxe eten zitzaion izuikarazko oihua, eszenari bertatik bertara begiratuta, lekukorik zorrotzenak ere ez zuen besterik baieztatuko, eta hantxe eten arnasa, ama ikusi orduko pentsatu baitzuen, pentsatu beharra zuen?
|
|
|
–Dinamita hutsa da!?; adiskidea ez zitzaion, ez, txantxetan ari, liburua, azkenean, eskuetan lehertu baitzitzaion!; Ada, beraz, garaitua sentitzen zen, begiak beherantz itzuliak zituen une hartan, burua makur?, Maria Bibiana erreakzionatzen hasi zenean, begiak urrunean ganoraz iltzatuz, arreta osoa bereganatu nahian balebil bezala, buruan zuèn buruhausteari aurre egiteko asmoz, itxuraz; ez al zuen arestian esan, izan ere, bera bien alde zegoela, Teofilo Mariaren alde eta Adaren alde?; Adarekin hitz egin zuen eta gehiago ere hitz egingo zuen, baina Teofilo Mariarekin ez, eta harekin ere hitz egin zuen, orduan nekez, lagunekin geratua baitzen hiriko hotel ezagun bateko kafetegian, igandeetako ohiko tertuliatxoan, baina afalaurrean edo afalostean hitz egingo zion anaiari, egun hartan bertan hitz egingo zion, bai horixe!; Ada garaitua sentitzen zen, bai, baina aurrean zuen Maria Bibiana, begiak dir dir zituena, norbaitek horma itxi bati bi zulo txiki ireki balizkio bezala, esperantzaren daratuluaz: begiak jaso zituenean hartaz ohartu behar
|
zuen
Adak, hain zen nabarmena Maria Bibianaren begiek egin zuten aldaketa gelara sartu zirenetik, betilunetik betargira:
|
|
|
–Zer esan behar diozu?? , moztu
|
zuen
Adak.
|
|
|
Eta, aurpegia gorantz begira ipinita, ireki zuen ahoa; ipini zuen zizarea gorago, ahoaren bertikalean. Adak begiak itxi zituen, baina guztiz itxi gabe, Domingoren ustezko balentria ikusi eta aldi berean ez baitzuen ikusi nahi, antza, harrimenak begiak zabaltzera bultzatuko balu bezala eta nazkak eta higuinak ixtera?, eta orduan, bat batean, zizareari eusten ziotèn bi hatzei aurrerakako mugimendu bat eragin eta zizarea askatu zuen; eta zizareak, jakina, lege fisikoek mugatutako, zehaztutako? ibilbide parabolikoari helduz, bere bidea egin
|
zuen
Adaren kokotseraino eta kokotsetik lurreraino; zizarearen iraunaldi ezin laburragoko ukitu hotzak, baina, Adari sekulako hotzikara eragin arren, ez zuen hura paralizatu; aitzitik: ezpain ingurua mutur bihurtzen zuela eta eskuak ukabil. Benjamin Mariaren aurrean erabateko ahulezia erakutsi ondoren, besterik ere erakuts zezakeen une hartan:
|
|
|
Arrazoi
|
zuen
Adak; ama izebak, izan ere, noiznahi joaten ziren hondartzara: amak bainujantzia janzten zuen, eta izebak, moja laiko sui generis a izatea erabaki zuelako edo?
|
|
|
–Ez! , protestatu
|
zuen
Adak, mugimendu automatiko batean ohean esertzen zela.
|
|
|
esango zion Txarok, eta Adak erantzungo zion: . Santa Adda Kareninarena errazago izango zait, beharbada??, biak barrez hasten zirela; halako zerbait behar
|
zuen
Adak buruan, begiak ireki eta ixteari utzi, eta irri ezin zabalagoa egin baitzuen, barre txiki batzuk ere bai ondotik; handik gutxira, berriz, jaiki egin zen, indartsu eta kementsu, itxura batean, itxura baino gehiago ere bazen bere jarrera hura?, mundua jatera balihoa bezala; gosaltzera joan zenean, berehala egin zion amak galdera:
|
|
|
–Botatzeko gogoa jarri zait, ezustean, ez dakit zergatik, esan
|
zuen
Adak, bere ezintasunean disimulatzen saiatzen zela; eta, zutik jarrita, gehitu zuen?: Komunera noa.
|
|
|
–Baina? , protestatu
|
zuen
Adak bere ezinean.
|
|
|
–Nik ere irakurri nahi dut, esan
|
zuen
Adak.
|
|
|
Zeren guztiek hartzen baitzuten Tolstoi anarkismoaren aitzindari gisa, aita kalonjearen hitzetan. Halako zerbait behar
|
zuen
Adak buruan, irri ere egin baitzuen, nahiz eta irriak ez zion luze iraun, bat batean hizketan hasi baitzen:
|
|
|
–Kontatu zerbait gehiago, esan
|
zuen
Adak, jakin mina beldurraren aurrean nagusi.
|
|
|
–Ni, ez? , esan
|
zuen
Adak, begiak, jarraian, itxuragabeki zabalduz, esandakoaz damu?. Batzuetan gehiegi hitz egiten dut.
|
|
|
Denda batera jertse pare bat eraman behar zuelako aitzakiarekin irten zen Ada etxetik, Txaro Goirirekin biltzeko asmotan; bilgunera iritsi zenerako. Txarok astearteko kanta saioan emandako iritziaren arabera: . Oso leku egokia da, gustatuko zaizu?, plazako kafetegian adostu zuten hitzordua?, bere zain aurkitu
|
zuen
Adak laguna, zigarreta hatz artean, zer moduz eta zer moduz; gero, eseri ziren. Txarok kafe bat eskatu zion zerbitzariari, eta Adak txokolatea, eta hitz egin beharrekoaz hizketan hasi ziren; hura ez zen, jakina, hitz egiten zutèn lehen aldia, saioetan lehenagotik ere hitz eginak zirenez gero:
|
|
|
–Txorakeria bat da, esan dizut? , gaineratu
|
zuen
Adak, nora ezean bera ere.
|
|
|
Hartu
|
zuen
Adak zigarreta hatzen artean, urduri behar zuen, haren hatzek dar dar nabaria egin baitzuten?, ezpainetaratu zuen, barneratu zuen leunkiro kea, eta barneratu ez beste eztulka hasi zen, eztulka eta eztulka; eztulaldia bukatu zitzaionean, hitz egitera zihoalakoa egin zuen, baina Txarok geldiarazi zuen:
|
|
|
Handik aurrera, behin baino gehiagotan bildu ziren, bihotzeko ateak elkarri gero eta gehiago zabaltzen zizkiotela; horrela jakin
|
zuen
Adak Txaroren bizitzaren berri: nola aita gizon jator askoa izan zuen?. Hementxe jaio zen, T. kalean, hiru kale harantzago, beraz?
|
|
|
ezartzen bazion?; zertarako zuen askatasun hura, izan ere, egoeraren mendeago egiten bazuen, egoeratik askatu beharrean?; Adak, irtenbide gisa, ezkutuan erre zezakeen, eremu pribatu batean; orduan, baina, emakumeek erretzeko zutèn eskubidearen erreibindikazioari guztiz kentzen zion esanahia. Txaroren nolabaiteko gaitzespena jasotzeaz gain?, halako erreibindikazio batek espazio publikoa eskatzen zuenez gero: nola gaindituko
|
zuen
Adak kontraesan hura, inoiz ganditzen bazuen, jakina?; zeren, askatasunaren bide zail hartan barrena, urrats batek beste urrats batera baitzeraman, beste batera eta beste batera?; behar adina indar izango ote zuen, ordea, oztopoz jositako bide hari ekiteko, helmugara iritsi arte?; edo erdibideren bat bilatu behar ote zuen?; nola, baina, erdibide baten bila abiatu, baldin eta askatasunaren bideak ... berearen berri ematea:
|
|
|
Hura esan ahala, baina, keinu nabari bat egin
|
zuen
Adak, segundo luze batez begiak itxi eta hatsa egotzi zuen?, oztopo bat gainditu ahala beste oztopo batekin aurkitzen denaren antzera: zergatik ez zion esaten egia, zen bezalakoa??, zazpi anai arreba izan zirela, eta kito!; non utzi zuen, bada, Benjamin Maria?; Txaro:
|
|
|
Antzerkitxoa zazpi zortzi neskak interpretatu zuten, bi ahizpak paperik nagusienetan zirela: Maria Bibiana bioleten erreginarenean, eta Ada, arrosa bihurtutako bioletarenean; tartean, bizpahiru aldiz jo zuen Maria Bibianak pianoa, eta beste hainbatetan kantatu
|
zuen
Adak, antzezpena hitzaren eta musikaren konbinazio bat baitzen, azken batean.
|
|
|
Harekin batera, baina, Maria Bibianak gogoan behar
|
zuen
Adarekin bizi izandako beste pasadizo bat, hiruzpalau hilabete lehenagokoa, noiz eta honek, oherakoan, harako esaldi hura luzatu baitzion, Domingori ere behin edo behin jakinarazi ziona: –Mutila izan nahi nuke?;. Zergatik??, galdetu zion Maria Bibianak; eta Adak:
|
|
|
Ene begien poza?! , esan
|
zuen
Adak, Domingo estu estu besarkatzen zuela, nola naufragoak salbaohola, harekin esan nahi balio bezala: –Osorik zaude, bertatik bertara egiazta dezaket, eta zu osorik bazaude, ni ere bai??.
|
|
|
Domingok ere antzera besarkatu
|
zuen
Ada, gogotsu; honek ez bezala, baina, bizpahiru segundo igaro ondoren, irri gero eta nabariago bat loratu zitzaion betartean, oin bat besarkadaren eremuaren barruan balu bezala eta bestea kanpoan, Adarekin bizitzen ari zèn une bete harekiko nolabaiteko distantzia hartzea ahalbidetzen ziona; Domingok, gainera, hantxe zuen Damaso ere. Adaren buru besagainen gainetik ikus zezakeen, aurrez aurre?, e...
|
|
|
–Beraiek, baina, badakite haien alde aritu zarela, esan
|
zuen
Adak?. Eta aitak, aspaldi ez bezala, behin baino gehiagotan ekarri du zure izena gure artera, madarikatzen ibili gabe, etxeko ardi beltza eta etxeko ardi beltza?
|
|
|
Utziko ez zion, bada! Hurbildu
|
zuen
Adak hatza, apurka apurka, baina, ubelunea zentimetro batera zuenean, izuaren antzeko sentimendua errotu zitzaion, eskua erretiratzera bultzatu zuena, tximistaren abiaduran; halaxe geratu zen neska bizpahiru segundotan, izuak harturik bezala, Teofilo Mariaren itxuragabeko betarteak Benjamin Mariarena oroitarazi ziolako, beharbada, itzal bat tartean zebilen behintzat, hori seguru?, segundo hamarre... esan nahi baita ez zela itzalak paralizatuta gelditu, eta bazuela, beraz, maniobratzeko ahalmen bat, handiagoa edo txikiagoa izan zitekeena, ikusteko zegoen hori?
|
|
|
– desenkusatu nahi izan
|
zuen
Adak.
|
|
|
–Fantasma! , zehaztu
|
zuen
Adak, hitza ahoskatu orduko begiak zabaldu eta ezpainak hortzen artean ezkutatzen zituela.
|
|
|
Ahizparen oihua entzutean, Ada gelditu egin zen, zalantza batek hartua, antza; une hartan, ordea, anaiak eskua luzatu ziola ohartuta, berriro ekin zion aurrerantz, hurbil hurbilekoa
|
zuen
Adak Domingoren esku hura, Adari berari egunero abenturaren bat biziarazten ziona, abentura haietan anaiak tarteka beldurtzen zuen arren, ezinbestean beldurtu ere, beldurrak, maiz, abentura abenturago bihurtzen duen neurrian?, Domingori eskutik heldu eta biak halaxe joan ziren arte, etxerako bidean.
|
|
|
itzal beltzaren astuntasunari eusteko gai balitz bezala, nork daki?? Hala, bada, musikak irabazi
|
zuen
Ada, eta musikak irabazi zuelako irabazi zuen ondotik, ausaz, amaren hitzak, eragin atzeratuarekin irabazi ere, denboraren eten hartan, non munstroak ere aingeru bihur baitzitezkeen, zergatik ez?
|
|
|
Rosiren hitzak entzun ez beste, malguki batek bezala erreakzionatu
|
zuen
Adak:
|
|
|
–Ez dizugu huts egingo?;. Ez horixe!? erantsi
|
zuen
Adak. Eta Reginak bere alabei begiratu eta, alaben begiradak garaituta, haien ilusioa?!?, amore eman zuen.
|
|
|
Edo, aingeruak izan beharrean, fantasmak dantzan ote zebiltzan jauregi hartan, bihotzeko sekreturik gordeenak askatzen zituzten bitartean auskalo nola, Domingok nahi zuen bezala? Zegoèn egoeran egonda, larrialdiak estututa eta estualdiak larrituta?, nola sentitu
|
zuen
Adak une hartan haurra jasotzeko gai izango zela, baita zeruraino jasoko zuela ere!
|
|
|
Gela, ohi bezala, erdi ilunpean zegoen: horregatik, alde batetik, eta urduri baino urduriago zegoelako, bestetik, bat batean hartu behar izan
|
zuen
Adak haurra besoetan; orduan ikusi zuen, baina, ikustekoa, bertatik bertara ikusi ere, zangoak dardarka hasten zitzaizkiola, besoetan hartutakoa munstro beldurgarri bat baitzen, zinez, ederretik ezertxo ere ez zuena!, hala iruditu zitzaion Adari bederen:
|
|
|
–Eta ni, zer?? , protestatu
|
zuen
Adak.
|
|
|
Gurasoek Regina eneko gela batean ehungailua jarri ziotenetik. Maria Bibianak bi eta Adak lau urte egin zituzten Arte eta Ofizioetako eskolan, non joskintzari (ehunak, brodalanak, eta abar) eta apaingintzari (paperezko eta kartoizko apaingarriak, lore artifizialak, eta abar) lotutako ikastaroak ematen baitzituzten (erizaintzari lotutako ikastaro bat ere egin zuen Maria Bibianak), ahizpa bakoitzak bere bideari ekin zion arte: Maria Bibiana ospitale batean (ez zuen besterik nahi, Gabino bi urtetan zaindu zuenetik) eta ahizpa etxean jostun?, hantxe lan egiten
|
zuen
Adak goiz eta arratsalde; bere erabaki hura aspalditik zetorren, beharbada, ume umetatik atsegin baitzuen, esku ona zuelako edo, amaren trebetasuna zuen alor hartan gidari?, puntua egitea eta brodatzea, halako eran, non berak brodatutako musuzapiak. O eta A bat erakusten zutenak, baita xehetasunez betetako Regina enearen marrazki polit bat ere, Gabinok egiten lagundu ziona, erabiltzen baitzituzten etxe hartan, baita eguneroko otorduetan ipini ohi zituztèn bospasei zamau ere, zikindu ahala aldatzen zituztenak.
|
|
|
Esan nahi baita Nazariok ez zuela koruko zuzendariak esan ziona garbi ikusten; edo, beharbada, garbi ikusten zuen, baina guztiz beste era batean; Nazariok, izan ere, gogoan behar zuen zenbateraino maite eta gurtzen
|
zuen
Ada, bere alaba kuttuna, lantegitik itzultzean besoetan heldu eta zerura jaurtitzen zuena, besoetan berriro hartzeko!?, eta gogoan behar zuen, halaber, beste xehetasun bat, hura ez baitzen, seguru ezetz, emakume batentzako bizimodua!; nola, bada, baldin eta Nazarioren iruditegi pertsonalean emakumea, emakume zintzoa, alegia?
|
|
|
–Kontu handiz ibili naiz, eta zaude lasai, esan
|
zuen
Adak; segidan, adimena zuribide sendoago baten bila ipintzen zuela, gehitu zuen?: Normalean Bibirekin etortzen naiz, gainera, eta etxean guztiz fidatzen dira Bibiz.
|
|
|
protagonistek egiten zituztèn ekintzak ere, sorgin gaiztoren baten edo herensugeren baten aurkakoak: haietan, baina, mutilak ziren nagusi, eta horrek zapuzten
|
zuen
Ada, eta hala, anai arrebek Hansel eta Gretel eszeneratu nahi izan zutèn egun batean. Teofilo Mariak eta Damasok ez zuten jolas haietan, normalean, parte hartzen, bai Maria Bibianak, gogoz kontra bazen ere, ahizpa zaharrenak gehiago hartzen baitzuen bizitza obligazio moraltzat (anai arrebez arduratzea bere betebeharra zen, azken batean) jolasaren ertzeko entretenigarritzat baino?, Adak esan zuen...
|
|
|
–Uste nuen ni neu nintzela benjamina, baina ez? , esan
|
zuen
Adak hotsek eta garrasiek baretzera egin zutenean, bere lekua galdu balu bezala, harik eta, bere lekuaren bila abiatzen zela, ezusteko aurkikuntza egin zuen arte?: Izen hori jarriko diogu, mutila bada:
|
|
|
Domingok aurrera jarraitu behar zuen izebari buruzko iruzkinarekin, baina begiak ere zabalik zituen, eta hala, Ada eta Maria Bibiana etxetik irteten ikusi zituenean, korrika zetozen biak, Ada aurretik?, isildu egin zen; gero, besoak zabaldu eta erarik gozoenean besarkatu
|
zuen
Ada:
|
|
|
haren bisaiari xeheki erreparatuz gero, baina, argibide gehiagori antzemango zizkion datu biltzaile balizko batek, han izan balitz: ...egin baitzion bere amatasunari, baita haragizko harremanei ere, ondorioz, kontzienteki ez ezik, ikustekoa izan zen nola erantzun zion Adak Damasori egun batzuk lehenago, honek emandako aholkuari,, senargaia hartu eta ezkondu egin zenuke?, arrebak ezetz erantzun zionean, era txar bezain minduan erantzun ere, haurren ipurdiak garbitzeko gogorik ez zuela-eta!?, inkontzienteki ere, amets errepikakorra
|
zuen
Adak haurdun zegoela: haurdunaldi berezi bezain bitxiak ziren haiek, haatik, epea bete ondoren haizeaz erditzen baitzen beti?; eta, halere, animalia ugaztun bat zen neurrian, pentsatzekoa da ezen Ada, noizean behin, beste gorputz baten beroaren faltan zegoela, neguko gau luzeetan batez ere, baina hain zituen, bestalde, erroetaraino sartuak bere beldur haiek, munstroak noiznahi egin baitzezakeen emetasunik gozoenaren haitzulo abegikorra bere?, non azkenean onartu egiten baitzuen bere egoera:
|
|
|
edo lokatza edo hegaldia? idatzi nion kartaren azkenaldean, ongi gogoratzen naiz oraindik; eta hegaldia aukeratu genuen, bai horixe!?; azken bi hitzak ahoskatu zituenean, gora eta behera mugitu
|
zuen
Adak burua, ez harrokeriaz, haren begiek ez zuten halakorik aditzera ematen bederen?, barne min batek apaldutako harrotasunez baizik; gero, isilune bat zabaldu zen, don Juliok hautsi zuena:
|
|
|
–Zigarrotxo bat? , esan
|
zuen
Adak.
|
|
|
–Ongi da, esan
|
zuen
Adak, irri etsi baten itzalean eskua luzaturik; gero, kantatzen hasi zen?: Negras tormentas agitan los aires?
|
|
|
–Esan nizun, Rebeca, lehoiak behin atzaparra botaz gero, nekez libratuko zinela? , esan
|
zuen
Adak istantean, irribarretsu.
|
|
|
Orduan, baina, malguki batek katapultaturik bezala, lubakitik ziztuan irten zen Ada, senetik zetorkiòn erreakzio ezin azkarragoan, senak itsututa, itxura batean, baita zuhurtasunari tarterik uzten ez ziòn solidaritatezko jarrera erabateko batek ere, eskua luzatzera bultzatu zuena ondorioei erreparatu gabe, eskua ez ezik burua ere galtzeko arriskuan ipiniz?, sarjentuaren alferrikako oihuen artean: ...n Ada eta lurrera erorarazi; Adak fusila askatu eta oihura iristen ez zèn kexu mingarria egin zuen; gero, bizpahiru bira egin zituen, lubakitik metro batera edo utzi zutenak, hasperen eta intzirien artean, sabelaren goiko aldean bi zauri larri zituen, bala banak eragindakoak?, konortea galdu zuen arte; konortea bereganatu zuenean, berriz, handik hamar hamabost minutura?, sator gela batean aurkitu
|
zuen
Adak bere burua, tapaki baten azpian, zauriak benda batzuek lotuak eta estaliak, artatu zuèn erizain gizonezkoak orduantxe bukatu zuen, itxuraz, bere lana?, odol-jario geldiezina geldiarazteko saioan; Domingok, beraz. Domingo eta Chaplin, Ada zauritu zuteneko eszena bertatik bertara jarraitu zutenak, erizainaren ondoan zeuden une hartan?, bazekien Adaren larritasunaren berri, baina ohartu zenean...
|
|
|
–Eskertuko nizuke, kapelupetik zigarratxo bat aterako bazenit? , erantsi
|
zuen
Adak, konplimenduzko irria irri pikaro bihurtuz, masail ezpainen gihar mugimendu sumaezin baten bidez.
|
|
|
–Nahita ere? , esan
|
zuen
Adak, burua ezker eskuin mugituz, baita malko bat isuriz ere, orduantxe ohartu balitz bezala, betean ohartu ere (buruarekin ez ezik, gorputzaren beste zati guztiekin: urdailarekin eta heste zaurituekin, barearekin eta gibelarekin, bihotzarekin eta birikekin), bere denbora eta bere aldia iragatear zela; jarraian, bere buruari ahulaldi hura barkatu ez balio bezala, errudun usteak edo jota, eskua begietara eraman, malkoak xukatu, eta honela mintzatu zitzaion Domingori, ahots ahitu batez?:
|
|
|
Eta Ada, hantxe bakarrik, bere ezezkoan tematua. Une hartan, izan ere, inorena nabaritzekotan, Domingoren falta nabaritzen
|
zuen
Adak; non zegoen Domingo, berak gehien behar zuenean, Teofilo Mariaren harrokeriari aurre egiteko?; ez zegoen, baina, guztia Domingori leporatzerik: zer jokabide zen hura, bada, berea, Adarena?, Domingoren gogoarekin bat egitera bultzatzen zuena etengabe?; minduta ez ezik, barregarri ere sentitu baitzen, baliteke; izan ere, zer zen Domingori ziòn maitasuna, globo bat baizik, orratz bat edo ziri bat sartu orduko desegiten zena?; gero, begiak itxi, eta, irri etsi bat ezpainetan, eskuak bularretara eraman zituen pausatuki, igurtzi bat ere egin zuen, baita eskuak handik erretiratu ere era bortitz bezain azkarrean, haiek deskarga elektriko baten eraginpean balitu bezala, mihitik beste esaldi batek ihes egiten ziola:
|
|
|
Arazoa, baina, ez ziren beti besteak; lehendik ere ikasia
|
zuen
Adak lezio hori hainbat alorretan, anai arreben arteko harremanetan, batez ere?, baina musikaren alorrean ia probatu gabea zegoen, orfeoiari lotutakoa beste arazo bat izan zen?, orfeoian ez beste abesbatzetan lehen izarra izatea egokitu zitzaiolako, ausaz; egia zen egun guztiak ez zituela berdinak, bistan da, baina egia zen, halaber, musikak, airezko gorputza zuen neurrian, airean igeri jartzen z... prima donna nolabaiteko baten papera jokatzen hasi zenean, gauzak guztiz aldatu zitzaizkion Adari, musikari bakarrik erreparatu beharrean, garai batean bezala, aurkariaren kantaerari erraparatzen baitzion, barruan beste sentimendu bat nagusitzen zitzaiola:
|
|
|
Hantxe
|
zuen
Adak ezetz esateko aukera; aldiz, burua goitik behera mugitu, zigarretaren kea barneratu, kanporatu, eta honela mintzatu zitzaion:
|
|
|
Orduan, baina, Txaroren eta Adaren eskuen artean, supituki, mila voltioko potentzial aldea sortu balitz bezala, bat bateko dardarak hartu
|
zuen
Ada; esan nahi baita Adak ez zituela jada Txaroren eskuak eskuetan sentitzen; are gehiago: Txaroren eskuak ere ez ziren bi esku orduko, mila arraintxo elektriko baizik, odolbideetan barrena zebilzkionak, gorputzaren alde batetik bestera, besoetatik izterretara eta bularretatik erraietara, joan eta etorri, etorri eta joan, zirkuitulaburraren eraginez; zer esku sartze eta zer mutur sartze zen hura, baina, bera. Ada?
|
|
|
–Beste itzal beltz bat da, umetan ikaratzen ninduenaren antzekoa, asmatu
|
zuen
Adak.
|
|
|
Halako zerbait behar
|
zuen
Adak, bai, haren hurrengo egunetako jarrerak berretsi zuenez: kalean ikusten zituèn eskaleei, edo oharkabean zetozkionei, batzuei eta besteei begira geratzen zen, ohi baino astiroago, haien hazpegietan edo haien jardunean zeruko seinaleren bat aurkitu nahian bezala; edo erakusleihoetan gelditzen zen:
|
|
|
–Hemendik aurrera, beraz, ez zaitut zaindu behar izango??; harekin lasaituta edo, aurrera egin zuen, berriro atzera begiratu gabe, tranbiaren geltokira iritsi eta ilaran jarri zen arte; bere ondoren, elkarrekin zihoazèn beste bi oinezko jarri ziren, eta ondoren, gizon ustez susmagarria, iritsi ahala egunkaria zabaldu eta aurpegia bertan ezkutatu zuena: zergatik??; gero, iritsi zen tranbia, igo ziren ilaran zeudenak, jo
|
zuen
Adak tranbiaren alde batera, gizonak bestera?; Adak begi bazterraz so egiten zion, orain ezker begiaz, orain eskuinaz, bitartean, hurrengo geltokira heldu ziren, baita hurrengora eta hurrengora ere?, harik eta, halako batean, Adaren begiradak eta gizonarenak topo egin zuten arte: une hartan, gainera, gizonak betaurrekoak kendu, eta Adak, gizonaren begiak ankerrak iruditu zitzaizkiolako, edo senak, besterik gabe, halaxe agindu ziolako, istantean erretiratu zituen begiak, mugimendu ezin nabarmenago batean; handik aurrera, gizonak kikilduta, antza, Adaren mugimenduak zurrunagoak egin ziren, baita haren arnasa erritmo biziagokoa ere; bazirudien, beraz, urduritasunak hartuta zegoela, blokeatuta ere bai, beharbada. Teofilo Mariak ere ez ote zion esan, bada, esan ziona, Adak konfiantza har zezan eta bere konfiantzan hanka sar zezan??, halako moduan, non hurrengo geltokian jaitsi baitzen, bat batean jaitsi ere, zegokiòn geltokia baino. Adak tranbia aldatu behar zuen, Domingoren lantegira iristeko?
|
|
|
une hartan, gainera, gizonak betaurrekoak kendu, eta Adak, gizonaren begiak ankerrak iruditu zitzaizkiolako, edo senak, besterik gabe, halaxe agindu ziolako, istantean erretiratu zituen begiak, mugimendu ezin nabarmenago batean; handik aurrera, gizonak kikilduta, antza, Adaren mugimenduak zurrunagoak egin ziren, baita haren arnasa erritmo biziagokoa ere; bazirudien, beraz, urduritasunak hartuta zegoela, blokeatuta ere bai, beharbada. Teofilo Mariak ere ez ote zion esan, bada, esan ziona, Adak konfiantza har zezan eta bere konfiantzan hanka sar zezan??, halako moduan, non hurrengo geltokian jaitsi baitzen, bat batean jaitsi ere, zegokiòn geltokia baino. Adak tranbia aldatu behar zuen, Domingoren lantegira iristeko? hiru geltoki lehenago; egin zuen tranbiak aurrera, hartu
|
zuen
Adak arnasa, eman zituen pauso batzuk tranbia aldaketa egin behar zuèn geltokirako bidean, baina burua atzera jiratu, eta berriro ikusi zuen betaurreko beltzak zituèn gizona; eta orduan, norabidea aldatzen zuela, lasterrari ekin zion:
|
|
|
Teofilo Mariak marra batez, nolabait esatearren? estutu
|
zuen
Ada, eta Adak, Txaroren laguntzarekin, haratago eraman nahi izan zuen marra, askatasun eremu bat sortzeko; gero, baina, Txarok marra hura haratago eraman, eta haratagoko marrak ito zuen Ada: esan nahi baita Teofilo Mariaren askatasun faltak eta Txaroren askatasun gehiegizkoak, oxigenoaren gutxiegiak eta oxigenoaren gehiegiak, bestela esanda?
|
|
|
Teofilo Mariak marra batez, nolabait esatearren? estutu zuen Ada, eta Adak, Txaroren laguntzarekin, haratago eraman nahi izan zuen marra, askatasun eremu bat sortzeko; gero, baina, Txarok marra hura haratago eraman, eta haratagoko marrak ito
|
zuen
Ada: esan nahi baita Teofilo Mariaren askatasun faltak eta Txaroren askatasun gehiegizkoak, oxigenoaren gutxiegiak eta oxigenoaren gehiegiak, bestela esanda?
|
|
|
–Mesedez, Txaro, ez niri adarrik jo?!?; Txarok, baina, adarra jo zion, betean jo ere: iritzi hartakoa behar
|
zuen
Adak, segundo hura oroimenaren lurretatik desehortzi eta jira batera eta jira bestera zebilen bitartean, lo egin ezinik; esan nahi baita orduantxe ulertu zuela Adak, ausaz, adiskide minaren jokoa, Adak berak une hartan azpijokotzat behar zuena, orduantxe ulertu zuen bezala zergatik hasi zen Txaro hiru mutilekin, hirurak hiru hilabete gabe uzteko, Txaro sasi arrazoiz estaltzen ahalegindu bazen ere... –Zergatik uste duzu, bada, utzi nituela hiru mutil haiek?
|
|
|
Kontua da, bat batean, Adaren koruko neskak azaldu zitzaizkiola Reginari, zuriz jantziak, elizpeko ekitaldian bezala? baina ez elizpean bertan, Santa Justako igogailuan baizik, eta kontua da igogailuak goiko terrazaraino igo zituela, non kantari hasi baitziren; gero, neskak desagertzen hasi ziren banan banan, Ada bakarrik geratu zen arte; hain ongi kantatzen
|
zuen
Adak Stille Nacht, uso zuriak atera zitzaizkion ahotik, bat, bi eta hiru, hamar, hogei eta hogeita hamar?
|
|
|
ohituren kortseak gehiegi estutzen zuela: bera bezalako pertsona batek balsa zuela horma, alegia, eta tangoa haize; Adak, gainera, gero eta gutxiago sinesten zuen, apaizek elizetan aldarrikatzen zituztèn arrazoi orotatik harat, arnasa bera ere ukatzen ziòn Jainko batengan. Damasok ere izan
|
zuen
Adaren jarrera hartan bere eragintxoa, Madrildik zetorren bakoitzean bere solasaldiak baitzituen Adarekin, arrebari burutik aurreiritzi bat baino gehiago kentzen lagundu ziotenak?, halako eran, non, batzuetan, isil gordean jartzen baitzuen irratia, emisore batean ez bazen bestean, tango bat noiz entzungo; harik eta egun batean amak harrapatu zuen arte:
|
|
|
–Txorakeria bat da, esan dizut... –gaineratu
|
zuen
Adak, nora ezean bera ere.
|
|
|
Hartu
|
zuen
Adak zigarreta hatzen artean –urduri behar zuen, haren hatzek dar dar nabaria egin baitzuten–, ezpainetaratu zuen, barneratu zuen leunkiro kea... eta barneratu ez beste eztulka hasi zen, eztulka eta eztulka; eztulaldia bukatu zitzaionean, hitz egitera zihoalakoa egin zuen, baina Txarok geldiarazi zuen:
|
|
|
Handik aurrera, behin baino gehiagotan bildu ziren, bihotzeko ateak elkarri gero eta gehiago zabaltzen zizkiotela; horrela jakin
|
zuen
Adak Txaroren bizitzaren berri: nola aita gizon jator askoa izan zuen –" Hementxe jaio zen, T. kalean, hiru kale harantzago, beraz" esan zion Txarok–, letretan lizentziaduna eta kulturarekin biziki arduratua –" Kulturak salbatuko gaitu, edo ez gaitu ezerk salbatuko" esaten omen zuen–, katolikoa eta errepublikanoa, errepublikanoagoa katolikoa baino:
|
|
|
sinestera ere iritsia zen ordurako, ausaz, zigarreta askatasunaren ikur izan zitekeela; bere kasuan, baina, zer puntutaraino zen askatasun hura askatasun, baldin eta barruan halako hesi gaindiezin bat –beldurraren hesia– ezartzen bazion?; zertarako zuen askatasun hura, izan ere, egoeraren mendeago egiten bazuen, egoeratik askatu beharrean?; Adak, irtenbide gisa, ezkutuan erre zezakeen, eremu pribatu batean; orduan, baina, emakumeek erretzeko zutèn eskubidearen erreibindikazioari guztiz kentzen zion esanahia –Txaroren nolabaiteko gaitzespena jasotzeaz gain–, halako erreibindikazio batek espazio publikoa eskatzen zuenez gero: nola gaindituko
|
zuen
Adak kontraesan hura, inoiz ganditzen bazuen, jakina?; zeren, askatasunaren bide zail hartan barrena, urrats batek beste urrats batera baitzeraman, beste batera eta beste batera...; behar adina indar izango ote zuen, ordea, oztopoz jositako bide hari ekiteko, helmugara iritsi arte?; edo erdibideren bat bilatu behar ote zuen?; nola, baina, erdibide baten bila abiatu, baldin eta askatasunaren bidea...
|
|
|
Hura esan ahala, baina, keinu nabari bat egin
|
zuen
Adak –segundo luze batez begiak itxi eta hatsa egotzi zuen–, oztopo bat gainditu ahala beste oztopo batekin aurkitzen denaren antzera: zergatik ez zion esaten egia, zen bezalakoa...?, zazpi anai arreba izan zirela, eta kito!; non utzi zuen, bada, Benjamin Maria?; Txaro:
|
|
|
–Nik ere irakurri nahi dut –esan
|
zuen
Adak.
|
|
|
Zeren guztiek hartzen baitzuten Tolstoi anarkismoaren aitzindari gisa, aita kalonjearen hitzetan. Halako zerbait behar
|
zuen
Adak buruan, irri ere egin baitzuen, nahiz eta irriak ez zion luze iraun, bat batean hizketan hasi baitzen:
|
|
|
–Kontatu zerbait gehiago –esan
|
zuen
Adak, jakin mina beldurraren aurrean nagusi.
|
|
|
–Ni, ez... –esan
|
zuen
Adak, begiak, jarraian, itxuragabeki zabalduz, esandakoaz damu– Batzuetan gehiegi hitz egiten dut.
|
|
|
–Entzun zer pasatu den... – desenkusatu nahi izan
|
zuen
Adak.
|
|
|
–Teo... –desenkusatu nahi izan
|
zuen
Adak.
|
|
|
–Ez, zera daukat... –asmatu
|
zuen
Adak, eskua sabelera modu diskretuan eramanda.
|