|
2008
|
|
|
Gatazka giro zail batean bizi zen Araban Eliza, eta auzia zen nork izendatu behar zituen erretoreak eta apaiz lagunak; dokumentu hark, carácter dialéctico?
|
zuela
dio Ibisatek, arrazoi osoz. Beste hau, aldiz, Humboldten dagokio, seguru aski.
|
|
|
14 Echeparek ez zuen aipuaren (Debile> principium> melior> fortuna> sequatur) autorea ager tu, eta ez dakigu zehazki nondik hartua zuen. Altunak bere edizio kritikoan (1980, 261 or.) Ovidioganik hartua bide
|
zuela
zioen. Zeiharka hala izanagatik, Echeparek ez zukeen segu renaz ere Ovidioganik beraganik hartu, honen obran doi bat desberdinki itzulikatua baita errana:
|
|
|
Bereziki euskara darabil Réveilek laborariei mintzatzeko, haiei Erre publika ezagutaraz eta maitarazteko, baita Frantzia, frantses hizkuntza, Frantziaren historia, armada, koloniak, eta Frantziako eta Frantziaren haur sentiarazteko. Xurien propagandak laborari munduan eragin handia
|
zuela
zioen (uzta txarrak, zergak?), ideien munduan ere bai, laborariak gibelatua go (eskola gutxi, frantses gutxi) eta sineskorrago zirela (beraz apezen eta xurien mendeanago). Bertzalde, kazetak erakutsi nahi zien Errepublika azkar zela, etsaiek ez zutela Errepublika kordokaraziko.
|
|
|
Baina argi erakusten du inplizituki Azkuek ere bere ikerketak europar erreferenteen artean kokatzen zituela. Eta inplizituki egiten
|
zuela
diot, ze Caro Barojak aipatu bezala, Azkueren irakurketak (eta beraz bere ondorioak) nahiko asistematikoak ziren, europar loturak teoria argi bati jarraikiz baino gehiago aski modu kasualean bezala aurkituz. Honetaz argigarria da Euskalerriarenyakintzaren bigarren tomoko hitzaurren Azkuek zioena, azken finean Caro Barojaren interpretazioak hemen baitu iturria:
|
|
|
Dena dela baliteke Azkueren ohar autobiografiko honetan akats kronologikoren bat egotea. Zeren bertan harmonia 1895etik aurrera ikasi
|
zuela
esan arren Arana Martijak dio (1983a: 73)
|
|
|
Zentzu horretan Aita Donostiaren ondorengo bilketa eta harmonizazio lana, hein batez, Azkuek inspiratu
|
zuela
esan liteke. Harmonizazio hauen helburua Azkuek 1901eko hitzaldi berean adierazi zuen argi:
|
|
|
Horregatik Azkueri hein batez aurriritzia iruditzen zitzaion zientziarako maileguak jaso nahi ez izana («sobran prejuicios para admitir como familiares vocablos procedentes de esas lenguas»). Baina bestalde, euskarak hizkuntza horiekin harremanik ez
|
zuela
esatean («con las que no tiene grado alguno de parentesco»), pentsarazten du berak ere aurriritzi horren arrazoiak hein batez onartzen zituela. Nolanahi ere, hitz teknikoak jaso ala neologismoak sortu, auzia zenez berehala konpondu, Azkuek, lehen unean arazoa saihesteko irtenbidea proposatzen zuen:
|
|
|
zientziak erdarari utzi, arlo horretan terminologia greko latinoa ugariagoa baita, eta euskara ikasgai humanistikoetan erabili (zuzenbidea, filosofia eta letrak...). Edozein kasutan, aipatzekoa da Azkuek inon ez
|
zuela
esaten euskara zientzietan ez zela erabili behar, baizik «momentuz» («por ahora») ez zela posible. Zentzu horretan, ikusten da Azkuek, konplexu batzuk gora-behera, azken helburu gisa euskara arlo guztietan erabili nahi zuela, baita unibertsitatearen gorengo mailetan ere.
|
|
|
Itziar Laka hizkuntzalariak aztertu duenez, XIX. mende hasieran Mogelek eta Añibarrok sortutako bizkaiera literario eredua galduz joan zen gizaldi hartan zehar, Azkue bizi publikoan agertu zenerako eredu gabezia nabarmena izanik: «bizkaiera eredu idatzirik gabeko euskalki bilakatu zen berriz ere; mendearen azken urteetan idazle bakoitzak bere bidea urratzen
|
zuela
esan daiteke egiatik gehiegi aldendu gabe»406 Beste euskalkietan egoera ez zen askoz hobea. Arau gabezia, jakina, ez zen erabatekoa.
|
|
|
Agian bere iritzi hori ez zen nazionalismo ortodoxoan sartzen, kasu horretan independentea izanik bera. Baina «si así no puede uno ser nacionalista» esatean, inplizituki beste era batera baietz, berak bere burua nazionalistatzat
|
zuela
esaten ari zen. Halaber ohargarria da Azkuek Espainia inon ez aipatzea:
|
|
|
Funtsean elite kulturalen kontsentsuan konfiatzeko eskatzen zuen. Eta Sabino bizi izan balitz ere hala egingo
|
zuela
esatera iritsi zen. Ikusten denez Arana Goiriren autoritate karga Akademiari transferitu gura zion316.
|
|
|
Batasun bideak bizirik zeuden euskalkiak ahuldu, higatu ez ezik, euskararen beraren galbidea ere, areagotu ez besterik egingo
|
zuela
esaten zuenik bazegoen bazterretan. Alabaina, euskalkiak eta eredu bateratua aurrez aurre jarri ordez, euskararen beraren biziraupena zen ataka zailean zegoena ezen, hastapenetik, tokian tokiko aldaerak eta eredu bateratua elkarren osagarri izan daitezen ahalegindu baita Akademia.
|
|
2010
|
|
|
Bai Haur eta Lehen Hezkuntzakoena eta bai, beste neurri batean, Bigarren Hezkuntzakoena ere. Oker egon naiteke, baina gai honek 1975etik 1985 ingurura artean orain baino su biziagoa izan
|
zuela
esango nuke127: B eta ereduko murgiltze bideak zabaltzearekin batera irakasleen glotodidaktikazko trebetasun kontu hori bigarren plano batera pasatu izan dela uste dut.
|
|
|
EAJk 1993ko prozesuan izandako jarrera aztertuta, norabide zehatz bati begira jokatu
|
zuela
dio J. Iñaki Etxezarretak. –Ahalik eta ikastola gehien publifikatzea, eta eskola publikoaren eredu hori sendotzea eta iraunaraztea.
|
|
2012
|
|
|
Sarrionandiak antologia hau inon aipatzen ez badu ere, ez dugu uste oso oker ibiliko garenik liburu hau, palestinar burrukakoak? itzultzeko zubi testu gisa erabili
|
zuela
esaten badugu, bertan aurkitu baititugu Hezurrezko xirulaken ematen dituen sei poemen gaztelaniazko itzulpenak. Ezin dugu baieztatu, halere, Sarrionandiak gaztelaniazko Poesía palestina de combate izan ote zuen esku artean, 162 ala La poésie palestinienne de combat (Paris:
|
|
2013
|
|
|
mende hastapenarekin batera, «Zazpiak Bat» ideia ahuldurik gelditu zen, eta «Lehen Mundu Gerrak ere kolpe handia eman» zion. Iñaki Aldekoakkontraesana ikusi du Frantziako Errepublikak Elizaren kontra hartu neurrien ondotik, gerla garaian apaizek eta Eskualduna k Errepublika horrekin bat egitean, baina hori horrela izan zela onarturik, jarrera horrek Ipar Euskal Herriko laborarien kontzientzian funtsezko eragina izan
|
zuela
dio. Astekariak berak ukan zezakeen eraginaren gainetik, Eugen Weberrek zehaztu duen bezala, frantsesik ez zekiten soldaduek halabeharrez ikasi zuten frantsesa gerla garaian, eta gerla bururatu ondoan ere frantsesez mintzatzen jarraitu zuten anitzek.
|
|
|
Urte batzuen buruan, inperio haren sortzeak alemanen nazio sentimendua handitzen lagundu
|
zuela
dio Fritz Fischer historialari alemaniarrak, eta honekin batera, 1880ko hamarkadan ikasleen artean mugimendu nazionalista antisemita, dinastikoa, militarra, kontserbadorea eta arrazista sortu zirela ere bai. Gilen II.a enperadore bihurtu zenean, 1888an, indar haiek are handitu ziren, eta 1914erako, jarrera espantsionista haien sustatzaile horiek betetzen zituzten «postu politiko inportante guztiak».
|
|
|
Bakoitza bere eskualdekoekin egoteak edo beren buruzagia beren eskualdekoa izateak gerlan parte hartzeko motibazioa handitzen
|
zuela
dio Cochetek. Honen arabera, soldaduek gerla egitea onartzen zuten, baina ez arrazoi ideologikoengatik, baizik eta gizonen arteko loturak bultzaturik.
|
|
|
Beste behin, zauritua zela eta min
|
zuela
zioen soldaduaren eta sinesten ez zuen sarjentuaren arteko eztabaida interesgarria kontatu zuen, bera eztabaidaren lekuko zela eta paperarekin eta idazlumarekin idazten ari zela argituz. Delako sarjentu hori miarriztarra zela zehaztu zuen gero, eta ez zela inondik ere gizon gaiztoa, eta kanpotik azal gogorra erakusten bazuen ere, bihotz handikoa zela azpimarratu zuen.
|
|
2016
|
|
|
Antzerkigintzaren historia egin zuen, berrikuntza beharrezkoa zela eta aurrera jarraitzeko gazteen beharra zela. Baina, antzerkigintzaren historia egin zuelarik Larzabalen antzerkia ona atzematen
|
zuela
zioen:
|
|
2019
|
|
|
Gipuzkoari begiratzen badiogu, neurketaz neurketa euskararen erabilerak gorakako joera iraunkorra
|
zuela
esan behar dugu, baina joera hori eten egin da azken bost urtean eta atzera egin du erabilerak. Eta Bizkaiaren kasuan, berriz, erabilerak 1997ra arte gora egin, eta 19972006 urte bitartean bere horretan iraun ostean, azken hamar urtean behera egin du.
|
|
2021
|
|
|
Eta arestian, berriz, neurketa neguan egin
|
zuela
esan duzu. Ez zuen, ba, sei hilabete iraungo bidaiak!
|
|
|
21.8.3b Azken adibide hauen pareko da honako hau ere: Zeruko dei bat izan
|
zuela
zioen. Holakoetan ohikoena isilpean inesiboa dagoela pentsatzea bada ere (zeruko zeruan+ ko), ez da beti horrela izaten.
|
|
|
Balio prospektiboa izan dezakete, besteak beste. Hala, gertakaria noizko izango den gauzatua seinala dezakete, haren gauzatzearen ustezko muga aipatuz (Biharko hemen izango da; Bezpera (ra) ko dena prest zuten; Datorren iganderako amaitua izango dute lan guztia; Gaurko egingo
|
zuela
esan zigun; Bostetarako nahi ditut paper horiek); horrelakoetan ez da esaten noiz gauzatu den gertakaria, baizik eta noiz izan den edo noiz izango den jadanik gauzatua.
|
|
|
30.2.2b Kontua hiztunarentzat ere etorkizunekoa baldin bada, aukerakoa izan daiteke denbora komunztadura egitea: Etxea salduko
|
zuela
esan zidan; Etxea salduko duela esan zidan. Bitara uler daiteke lehen adibidea:
|
|
|
Bitara uler daiteke lehen adibidea: etxea saltzea hiztunarentzat iragana den kontu gisa (dagoeneko etxea saldu du), edo etorkizuneko kontu gisa (salduko
|
zuela
esan zuen eta horrela egingo du). Bigarrenak, berriz, etorkizuneko interpretazioa baino ez du onartzen.
|
|
|
Argiago ikusten da dioguna denbora erreferentzia zehatza ageri denean: Etxea datorren urtean salduko
|
zuela
esan zidan; Etxea datorren urtean salduko duela esan zidan.
|
|
2023
|
|
|
Margaritak Nafarroako Henrike bidaia horretan ezagutu
|
zuela
diote. Margarita Nafarroako erregea baino zaharragoa zen, baina harremana sortu zen bien artean.
|
|
|
Askotan errepikatzen da Yolanda Barcinaren 13TVko esaldia, PAI sustatzean familiek euskara hainbeste ez eskatzea lortu
|
zuela
dioena. Baina gutxi aipatzen da, halaber, esan zuela hizkuntza ereduek aukera askeari eta Nafarroako Parlamentuko akordioei erantzuten dietela (UPNko gobernuek ez zuten gehiengorik izaten, zerrenda bozkatuenaren sistemaren bidez sartzen zirelako edo gutxiengoan gobernatzen zutelako PSNren abstentzioarekin inbestituak izan ondoren), eta derrigorrezko IIP PAIren hedapen masiboarekin dozenaka ikastetxetara, aurretik Parlamentuan eskatzen zena baino gutxiago aurreratu behar izan zutela eredu horietan.
|