|
2000
|
|
|
Izan ere, irakurria nuen nik nola hartzen
|
zituzten
gizon zuriek indiarrak eta beltzak, baita nola hauetarik anitz lehertu eta bizigabetu izan zituzten, tratu ezin gaixtoago eta ezin biolentago baten ondotik; irakurria nuen, eta ikusia nuen, halaber, egun batzuk lehenago, nola tratatzen zituzten Trinidadeko uhartean utzi genituen itsas lapurrek jende miserable haiek, esklabo eta meneko izaiteko baizik nahi ez zituztenak... non eta ez zen urkaberak...
|
|
2001
|
|
|
Beharra sentitu zuen, hura azken aldia izango balitz bezala. Sabela hutsik izan arren beteta sentitzen zuen, sentsaziorik arraroenez betea, eta labirinto hartan emoziorik sakonenek haize erauntsiak sortarazten
|
zituzten
gizonaren zainetan. Ez zuen ohiko kafesnea gosaldu.
|
|
|
Hiria nahi nuen berriz, megalopolis erraldoia, gaueko kale huts eta argiztatuak, etorkin bakartiz bete Oasiz erako ostatuak, hondar metroak, pitbullak estekan eramaten
|
zituzten
gizon oskien burdinazko aztalen klaska klaska metalikoen herots beldurgarriak, barrandako polizi kotxeen sirena oihuak, hezurtu eskaleen dei ugariak, igande goizetako kai hegietako predikari apokaliptikoen iragarpenak, dogon leinuko alaben ibilera goratiak, Kabiliako kantari itsuen ahots kraskatuak, irak handik irak hemendik orroaz eztabaidatzen zuten arabiar zaharren kemen etsiak, ipar haizeek o... Ardiz eta artzainez emokatu kultura goresten zuen basamortuan bizi nintzen eta hiria nahi nuen.
|
|
|
Berako Hargaitzeko harrobira kamioiak ailegatzen ziren: apez bat, fusilez armaturiko soldadu boluntarioak eta begiak bendatuak
|
zituzten
gizonak, eskuak bizkarraldean loturik, egunaren argia berriz ere ikusiko ez zutenak. Bortz sei fusilek batera egiten zuten su.
|
|
2002
|
|
|
" Euzkadi Franco' ren menpean: Bizkaiko ta Gizpukoako agiriak" atalean, probintzi horietan frankistek hil
|
zituzten
gizon emakumeen zerrenda ageri da, eta jarraian, Nafarroako herrietan bizi izan zuten errepresioa eta haren ondorioz hilik gertatutakoena. Jelkide, sozialista, anarkista, ezkerreko errepublikarra, komunista edota alderdi zehatz batera lerratu gabea izan, ziurtatu ahal izan dituzten izen guztiak agertu dituzte Euskerazaintzakoek zerrenda horietan.
|
|
2003
|
|
|
Bi ordu luze egin omen
|
zituzten
gizona betiko urrunduko zuen hegaldiaren zain, kafetegiko kristalaren bestaldean airean gurutzatu eta lurrean pausatzen edo urrunean galtzen ziren hegazkinei tarteka begiratuz. Hala kontatu zion biharamunean emakumeak hoteleko gelan oraindik esnatu berritan, ohe nahasian etzanik zeudela.
|
|
2005
|
|
|
Thierry Pfister Le Monde ko kazetari ezagunak idatzi duenaz, garai batean aste buruak Tunisia hegoaldeko Sahara Palace handian pasatzen
|
zituzten
gizon politiko frantses guziek beren itzuliñoa egiten zuten hango mago handi baten etxean. Faltarik gabe.
|
|
|
Seroretan jostun ikasketetan elkarrekin egon ziren adinekoei espantu pixka bat egiten zien. Ordukoz neskatxa haietarik anitz ezkonduak ziren eta jadaneko familiatuak, haurrak eta emazteak besainka hezten
|
zituzten
gizonekin. Goizargiko etxekandere xahar ezinduak alabarekiko laudorio baino ez zuen.
|
|
2007
|
|
|
Mp3a belarrietan, eskuak sueterraren poltsiko bakarrean sarturik, etorbide luzea zeharkatu zuen Norak, eta zaharren egoitzatik igaro zen, eta errekara begira jarri
|
zituzten
gizon emakumeen siluetak antzeman zituen argikontran. Gaua zen eta ez zuten ezer ikusiko, farola baten argitan gelditutako zisneren bat eta ilargia baino ez.
|
|
2008
|
|
|
PAUL ROSEUne historikoa izan zen. Bizitzan lehenengo aldiz, itsaspeko batetik erreskatatu
|
zituzten
gizonak. Momsen ek egindako lan guztiak bere etekina izan zuen.
|
|
|
Agirian agertzen den testuinguruan badirudi, vecinos? hitza 25 urtetik gora
|
zituzten
gizonentzat erabiltzen dela, baina gizonik ez dagoen etxeetan alargunen izenak agertzen dira. Ibarzabalen txostena Eibarko demografia aztertzeko, eta beharbada toponimia ere?
|
|
|
Azterketarako, azterlanaren hasieran DE zuten subjektuak baztertu ziren. Emaitzen arabera, astean behin baino gutxiagotan sexu harremanak
|
zituzten
gizonek BEak garatzeko aukera bikoitza zuten hurrengo bost urteetan, gutxienez astean behin egiten zituztenekin alderatuta. Eta astean hirutan edo gehiagotan sexua praktikatzen zutenekin alderatuz gero, arriskua ia lau aldiz handiagoa zen.
|
|
2009
|
|
|
Egun berezietan (domeka, herriko jaiak, ezkontzak...) arropa dotore eta koloretsuagoak janzten
|
zituzten
gizonek behar egunetan baino.
|
|
|
Brus mariñeko deitzen zieten blusarik dotoreenei. Halakoak janzten
|
zituzten
gizonei ministrotxuk esaten zieten. Koloretan, grisak, beltzak, urdinak... zeuden.
|
|
|
Batez ere, ganadu tratanteek erabiltzen zituzten brusak beharrerako. Andreen moduan, galtzerdi lodiak eta galtzerdi finak erabiltzen
|
zituzten
gizonek, eguraldiaren eta eginbeharreko lanen arabera. Fintxoagoak zirenak Mungian, Bilbon edo herriko tabernetan eros zitezkeen.
|
|
|
Andreen buruko paineluak zaman ipintzen
|
zituzten
gizonek, galautsak azkurarik eman ez ziezaien. Buruan txapela edo galtzuzko txoto edo kapela ipintzen zuten.
|
|
|
Jatorrizko bekatuaren eraginagatik sortu ote zen, bada, itsuskeria hura guztia? Zergatik jaso eta jasan behar izaten
|
zituzten
gizon emakumeek Adan eta Ebaren bekatuaren ondorioak, beraiek bekaturik egin ez bazuten. Kristau askok eta askok beren buruei menderen mendetan egindako galderek inguratzen zuten Ernestina, beraz?
|
|
|
Dokumentaziohonek, kontzentrazio esparruetan barneratutako pertsonek kontzentrazio esparrudesberdinetan zehar egindako ibilbidearen ezagutza eta espetxe sistema frankistaren ezagutza ahalbidetzen ditu. Artxibo hau errepresioaren inguruko edozelakoikerketan, memoria historikoa berreskuratzeko ezinbesteko iturria dela esan daiteke, justiziatu
|
zituzten
gizon emakume gehienen aurka epaiketa militarrak betearazibaitzituzten.
|
|
|
Tampereko Unibertsitateak 55 eta 75 urte bitarteko 1.000 gizonekin egin zuen ikerketa. Ikerketak erakutsi zuenez, astean hirutan edo gehiagotan sexu harremanak izan
|
zituzten
gizonak joera txikiagoa zuten erekzio disfuntzioko patologia bat garatzeko, astean behin baino gutxiagotan zeuden gizonekin alderatuta. Boston Medical Groupeko zuzendari medikoak, José Benítezek, azaldu zuenez, sexu harremanak maiz izateak “ariketa ona dakar odolaren zirkulazioa eta barrunbeen eta gorputzen elastikotasuna egoera onean mantentzeko”.
|
|
|
Hildakoen senideen arabera, euren buruak polizia gisa aurkeztu
|
zituzten
gizonek bahitu zituzten herenegun
|
|
|
Jatorrizko bekatuaren eraginagatik sortu ote zen, bada, itsuskeria hura guztia? Zergatik jaso eta jasan behar izaten
|
zituzten
gizon emakumeek Adan eta Ebaren bekatuaren ondorioak, beraiek bekaturik egin ez bazuten. Kristau askok eta askok beren buruei menderen mendetan egindako galderek inguratzen zuten Ernestina, beraz...
|
|
2010
|
|
|
Carlos Garaikoetxea zen orduan hori dena onartu eta martxan jartzeko behar zen guztia eskaintzen zuen lehendakaria. Horretarako, Euskadiko finantzek, enpresek edo kultur munduak
|
zituzten
gizonik onenetakoak aukeratu zituen bere gobernurako.
|
|
2011
|
|
|
Aukera guztiak latzak ziren: mendian behera jarraitu eta hotzez hiltzeko arriskua hartzea... ala bere armakideak sarraskitu
|
zituzten
gizon haiei buru ematea.
|
|
2012
|
|
|
Beranduegi ordea; izan ere, oihu egin zuen une berean tiro egin baitzuten; baina bi gizonek besterik ez, kapitainak zuhurki gorde baitzuen bere tiroa. Oso ongi zuzendu zituzten tiroak ezagutzen
|
zituzten
gizonen kontra, eta, beraz, bat zerraldo utzi zuten eta bestea larri zauritua. Baina bigarrena hilik ez zegoenez gero, zutik jarrita, estu eta larri hasi zen besteei deika.
|
|
|
Irudia: frostnova Teknika horren aurrerapen nagusietako bat da antzutasuna eragiten zuten arazoak (eta, beraz, ugaltzeko aukerarik ez zuten)
|
zituzten
gizonek orain seme alabak izan ditzaketela. FIV tradizionalera arte, gizon horiek semen dohaintzen bidez baino ezin zituzten seme alabak izan.
|
|
2013
|
|
|
Gure aitzinean, gu baino ozenago ari ziren harakinen zapi ilunak jantzita
|
zituzten
gizon batzuk. Bertzalde, emakumeen artean ere ez ziren denak mezari hain debotki emanak.
|
|
2014
|
|
|
Hainbeste ziren senargaiari buruz esaten zituzten gezurrezko istorioak, non Hildegardek ez baitzuen egia ere sinetsi nahi. Alferrik aipatu zion Moncrief jeneralak berrogeita hamar urteko gizonen heriotza tasa altua, edo, behintzat, itxura batean berrogeita hamar urte
|
zituzten
gizonena; alferrik azaldu zion handizkako burdindegiaren negozioa ezegonkorra zela. Hildegardek heldutasuna aukeratu zuen ezkontzeko, eta ezkondu, ezkondu zen?
|
|
|
–elurteetan emakumeak kanpoan uzten
|
zituzten
gizonak, hogeita bederatziko elurra ez zelako benetan elurra. Nahi ez bazenuen hura elurra izaterik, pagatzea baino ez zenuen.
|
|
|
Baina orduan lanean zeundenean, seme bakoitzeko puntu batzuk jasotzen zenituen, puntuak izaten ziren, ez dakit zer zen. Diru bat, baina puntuak jasotzen
|
zituzten
gizonek bakarrik. Ama ahalegindu zen, baina lankideak... gero maite zituen lankideak pila bat, baina lankideek uko egin zioten.
|
|
|
Estatu mailan erantzukizun larriak hartu
|
zituzten
gizonak irten ziren Gasteizko Seminariotik batk bat, gotzain izatera iritsita hainbat, baina baita Eliza espainiarrean antolamendu orokorren buru zirela ere. Adibiderik ez da falta.
|
|
|
Egiazki, salbuespena zen bekatuaren aurrean gizonak baino ahulagoak ziren izaki eskasagohoriek bikaintasun gailur horietara iristea. Emakume apartak ez ziren eurensexuaren ordezkari, horren ordez, gainontzeko emakumeen gainetik jartzen zituztenbalioak partekatzen
|
zituzten
gizonekin. Haien nortasuna erregina, gerlari adoretsuedo santu izateagatik, adibide aipagarrienak jartzeagatik?
|
|
2015
|
|
|
Bada, Mintak erabaki zuela, oso zuzen, Ramsay andrearen ustez, eta begi begikoa zuen Minta? gazte jator hura onartzea, agian azkarra ez zena, baina hala ere, pentsatu zuen Ramsay andreak, konturatuz James gonatik tiraka ari zitzaiola Arrantzalea eta emaztea irakurtzen jarrai zezan, Mintak, bihotz barrenean, askoz nahiago zituen inozoak, tesiak idazten
|
zituzten
gizon burutsuak baino; Charles Tansley, adibidez. Batera ez bazen bestera gertatzeko garaia ere bazen.
|
|
|
Ez zuten inor gogaitzen beren tesiekin. Izan ere, zenbat gauza galtzen
|
zituzten
gizon hain azkarrek! Zenbat zimeltzen ziren.
|
|
|
Non daude ideia handiak eta sakonak
|
zituzten
gizonak. Non daude herri honek independentzia behar duela etengabe aldarrikatzen duten politikariak?
|
|
|
Aitak ezin zuen ulertu zer egiten zuten lau gizaseme haiek lurrean odola zeriela, baina orduan konturatu zen zertara eraman zuten bera toki hartara. Fusildunek ez zuten, nonbait, fusilatu berri
|
zituzten
gizonei lur emateko asmorik. Horretaz jabetu zenean lasaitu egin zen Aita, semea eta biak bizirik utziko zituztela ohartuta.
|
|
|
Pinuak. Pinu horietan ez daude hementxe hil
|
zituzten
gizon haien garrasiak. Gure haurtzaroko oihartzunak agian bai, agian enbor erretxinatsu horiek gure aitaren bakarrizketaren zati bat edo beraren lo kuluxketan amestutako irudiren bat gorde zuten.
|
|
2016
|
|
|
Poeta madarikatuak: buru gaixotasunak eta mendekotasunak gidaturiko bizitza hautsiak izan
|
zituzten
gizon eta emakumezkoak, bizi zuten sufrimenduaren neurriko poesia mingarri eta indartsua idatzi zutenak, inguruan zeukaten munduaren eta beraien barne mundu gatazkatsuaren artean harrapatuta. Inspirazio iturri bihurtu zitzaizkizun.
|
|
|
Gidatzen zekien! Ncisek polizia autoak gidatzen
|
zituzten
gizon zuriak eta bere ama bezalakoak zurien auzoetara lanera garraiatzen zituzten autobusetako gidari beltzak baino ez zituen ikusi gidatzen. Sekula ez emakumerik.
|
|
|
Lintxamenduaren aurkako gurutzadak iraun bitartean, bortxaketa kargua arrazakeriaz manipulatzen zela salatu zuten hainbatek; hala ere, ez zituzten inondik ere justifikatu nahi egiaz sexu erasoak egiten
|
zituzten
gizon beltz indibidualen krimenak. 1894an bertan, Frederick Douglassek eskatu zuen ez zitzatela bere hitzak oker uler; izan ere, nahiz eta bortxatzaile beltzaren mitoaren aurka hitz egin, ez zen bortxaketa defendatzen ari.
|
|
|
Presoak kontratatzeko sistemaren bidez, esklabotza garaiko rol berak jokatu behar izan zituzten beltzek, askatu ostean ere. Atxilo hartzen
|
zituzten
gizon emakumeak, eta, edozein aitzakiarekin, preso sartzen; gero, errentan ipintzen zituzten agintariek, langile preso moduan jardun zitezen. Beren giza jabetza, baliotsuekin?
|
|
|
Hantxe zihoazen Lucretia Mott eta Elizabeth Cady Stanton, besoz beso, Queen Street kale ederrean behera. Egunak utzitako egoera kitzikagarriak errepasatzen ari ziren, eta gau hartan bertan erabaki zuten emakumeen eskubideen aldeko biltzar bat antolatzea, Estatu Batuetara itzuli bezain laster; izan ere, egun hartantxe solaskide izan
|
zituzten
gizonek heziketa behar zuten gai horren harira, biziki behar ere. Hantxe eta orduantxe abiatu zen, askeen lurraldean eta ausarten etxean?
|
|
|
Gerra zibilaren aurretik, ahalegin apal batzuk egin ziren hegoaldean industrializazioa martxan jartzeko, eta, beraz, esklaboen lanaz gainera, aukeran zegoen lan askea ere, sarritan elkarrekiko lehian. Industrialari esklabo jabeek bereizi gabe baliatzen
|
zituzten
gizonak, emakumeak eta haurrak, eta plantazio jabe eta nekazariek beren esklaboak eskaintzen zituztenean, emakumeak eta haurrak hartzen zituzten industrialariek, gizonak bezainbeste.
|
|
|
2 Gobernu gehienek gerrako kartel edo afi xak erabiltzen
|
zituzten
gizonek armadan izena eman
|
|
|
Espainiako Gerran Hernanin fusilatu
|
zituzten
gizon eta emakumeak omenduko dituzte bihar, azaroak 5, Hernanin bertan. Orduko dokumentuek jasotzen dutenez, 1936 eta 1939 urteen artean 3.000 pertsona inguru fusilatu zituzten Gipuzkoan, horietako asko Hernanin.
|
|
2017
|
|
|
Hiru edalontziek elkar jo eta eztarriak busti ondoren mahaian gelditu ziren, eutsi
|
zituzten
gizonek alde egiten zuten bitartean.
|
|
|
Alzheimerrak eta beldurrak ez digute memoria guztia eraman, zorionez. Hil nahi, baina hil ezin izan
|
zituzten
gizon emakumeen ondorengoak gara gu: bonbarik bota ezin izan digutenez, torturatu eta kartzelatu egin gaituzte, gure nortasuna ukatzen saiatu dira.
|
|
|
Han zeuden beren aita isilean ohera sartzen zitzaienean negarrez hasten ziren neskato gaisoak, emazteak egurtzen
|
zituzten
gizonak eta erruki eske hasten ziren emakumeak. Ikaraz eta urduritasunez ohean pix egiten zuten haurrak eta zigortzeko piper hauts gorria botika gisa ematen zieten beren amak.
|
|
|
2 Gobernu gehienek gerrako kartel edo afixak erabiltzen
|
zituzten
gizonek armadan izena eman zezaten. Gogoratu garai haietan ez zegoela Internetik ez telebistarik, eta jende askok ere ez zuela egunkaririk irakurtzen ere.
|
|
|
Pausoa azkartu zuen. Garunaren alde batek kargu hartu zion emakumeak gustuko
|
zituzten
gizonak zoriontsuago izan zitezkeela pentsatzeagatik. Bazekien emakumeekin ibilitako gizonak ez zirela zoriontsuago, bera adibide.
|
|
|
Gaueko zeru beltzean, zenbaki eta argi gorri biziak dirdiratzen ziren. Argiak eta musika indartsuegiak sentipen erotikoak sarrarazten
|
zituzten
gizonen eta emazteen artean. Gorputzek gozamena lortu zezaten, gomita bezala zen.
|
|
2018
|
|
|
Haiek sortutako estatu makineriaren parte ziren, zeinaren bitartez heriotza burokratizatu, ohiko bihurtu eta naturalizatu zuten. " Desagerpenak eragin
|
zituzten
gizonak gu bezalakoak ziren; gizarte honetako gizon arruntak ziren. Horra hor drama.
|
|
|
atera
|
zituzten
gizon gartsuei,
|
|
|
Inori ez zitzaion bururatu zumez saski bat egiterik. Batzuetan haitzuloetan etzauntzak egiteko ekartzen zituzten garo edo abar sortak zotz malgu batzuez edo aihenaz lotzen
|
zituzten
gizonek eta emakumeek. Handik hamar edo hogei belaunaldira asmatuko genuen, beharbada saskigintzako artea.
|
|
|
Monumentu hauei egun harrespil esaten badiegu ere, herritarrek jentil baratze edo mairu baratze ere esaten diete, euskal mitologiako pertsonaia horien ehorzketekin lotzen zituzten eta. Paisaia paregabe honetan, gure arbasoek monumentu hauen erdian gordetzen
|
zituzten
gizon eta emakumeen errautsak.Gure historiaren lekuko isilak diren hileta monumentu eder hauei bizkarra eman, eta gertu ikusiko dugun Okabe mendirantz zuzenduko ditugu urratsak. Lehen zatian, GR 10aren bide seinale erakutsiko digute jarraitu beharreko bidea, baina berehala markak ezkerraldera utzi eta aldapa piko eta belartsu bati ekingo diogu.
|
|
|
lehen esklaboak emakumeak ziren. Zergatik hiltzen
|
zituzten
gizonak, eta emakumeak, berriz, esklabo egin. Bada, erantzun bakarra du galdera horrek:
|
|
|
Tarteka baino ez zuen burua altxatu argia iragazten zuen leihotxorantz. Ertzainek hiri kartzelako langileen eskuetan utzi
|
zituzten
gizonak, harrera gela garbi, zabal eta funtzional batean. Zigor zentroan zain bide zeuden, gizon batek berehala aurkitu baitzituen iritsi berriak bere biomugikorrean, eta beste gela batera gidatu zituzten, tarteka landare tantaiak zeuzkan pasabide batetik.
|
|
|
Grezian boterean zegoen junta militarrak gizon talde bat trebatu zuen torturatzaile bihurtzeko. Pixkanaka pixkanaka doktrinatu
|
zituzten
gizonak rol berrietan: hasieran, prestakuntza jasotzen ari zirenek ziegen kanpoaldean egin zuten guardia, ziegetan galdeketak egiten ziren bitartean(, oina atean?
|
|
|
Arratsaldeko seiak aldera, berriz, Versailleseko armadak lortu zuen kanoi bat jartzea ate nagusiaren aurrean, eta, jaurtiketa bakarra eginda, lurrera bota zuen hesia eta baita atzeko barrikada ere. Soldaduek, itsasoko fusilariak gehienak, barrualdera egin zuten, oihu eta garrasi; ofizialek ezpatei eragiten adoretzen
|
zituzten
gizonak. Erasoari aurre egin ezinda, atzera egin zuten defendatzaileek, zaurituak eta hildakoak barrikadaren hondakinetan utzirik.
|
|
2019
|
|
|
Ixtar, Astarte, Zibele krudelak ziren, apetatsuak, lizunak: boteretsuak ziren; heriotza eta bizi iturri izanik, mundura ekarri eta beren esklabo bihurtzen
|
zituzten
gizonak. Kristautasunean, bizia eta heriotza Jainkoaren mende daude, ez beste inoren mende; amaren sabeletik sorturiko gizonak ihes egiten du handik betiko, eta lurrak hezurrak bakarrik hartzen dizkio gizonari; arimaren destinoa, izan ere, amaren boterea abolitu den lurralde batean jokatzen da; bataioko sakramentuak barregarri uzten ditu karena erre edo murgiltzen zen zeremoniak.
|
|
|
Greziako, emakume txirulariek? musikaz eta dantzaz liluratzen
|
zituzten
gizonak. Sabel dantza egiten duten ouled nail herrikoak, Barrio Chinon dantzan eta kantuan ari diren emakume espainolak beren burua eskaintzen ari zaizkio, modu fin batez, gustu duenari, aukera dezan.
|
|
|
ondasun higiezinak besterentzeko, emakumeak oniritzia eman beharra zeukan. XVI. mendean ondu zituzten Antzinako Erregimen guztian iraungo zuten legeak; usadio feudalak guztiz desagertuak ziren garai hartan, eta emakumeak ezerk ez zituen babesten etxeko sukaldean kateatu nahi
|
zituzten
gizonen nahikarietatik. Nabaria zen zuzenbide erromatarraren eragina, emakumeenganako hain erdeinuzkoa; erromatarren garaian bezala, emakumeen ergelkeriaren eta ahulkeriaren kontrako diatriba bortitzak ez ziren kodearen sorburua, zuribidea baizik; gizonek ondotik aurkitzen zituzten arrazoiak komeni bezala aritzeko.
|
|
|
Ulertzekoa da emakumeek ahalik eta azkarrena jo izana manufakturetara; gainera, laster joste lanak, gobada eta etxeko lanak bakarrik geratu ziren lantegietatik kanpo, denak ere esklabo ofizioak, miseriazko soldataz ordainduak; fabrikek beretu zituzten parpaila lanak ere, puntuzkoak eta abar; trukean, lan eskaintza masiboak zeuden kotoiaren, artilearen eta zetaren industrietan; batez ere irute eta ehuntze lantegietan erabiltzen zituzten emakumeak. Askotan, ugazabek nahiago
|
zituzten
gizonak baino. –Lan hobea egin eta gutxiago kobratu?.
|
|
|
Ez zitzaion zaila egingo. Baina, abokatuaren atzean eserita, kalera bidaliko
|
zituzten
gizon eta emakumeak zeuden, zain.
|
|
|
Hego Amerikako herri amerindiarrek, roro hitzarekin izendatzen
|
zituzten
gizon emakumeek ahoskaturikoa errepikatzeko abilezia zuten kolore askotariko hegaztiak. Errepikatu bai, baina esan… Mende batzuk geroago, Paul Valery idazleak ere animalia horiengan erreparatuko zuen, horrenbeste errepikatzearen ondorioz beraien benetako esanahia eta izaera galtzen dituzten berbak deskribatzeko hitz loro adiera aukeratu zuenean.
|
|
|
Inork ez. Gero jakin genuen nola bidaltzen
|
zituzten
gizon haiek kaleetara, nola hartzen zituzten umeak, gurasorik gabe topatzen zituztenak, familiarik gabe, bazterretan eserita, nola eramaten zituzten estaziora. Esaten da ehunka ume egoten zela estazioan...
|
|
2020
|
|
|
Edo gizon heldu baina geldiezinen talde batekin aurkitzea zen espero zutena; nahiz eta lan mundutik erretiratuta egon, oraindik goiz jaikitzen zirenak komunitateari euren eskarmentua eta bizitasuna eskaintzeko. Boluntariotza lanak egingo
|
zituzten
gizon haiek, museotara eta liburutegitara joango ziren, abesbatzetan abestuko, mendizale taldetan parte hartuko. Halako gizatalde batean sartzea espero zuten goiz hartan Alainek eta Elenek, unetxo batez soilik, dena ondo zebilela berresteko baina haien eginkizunak ez oztopatzeko.
|
|
|
Eta hori Nicolas Arbizu Gabirondoren Burundako mandazainak liburuari esker da. Udazkenean aurkeztutako liburu horretan Arbizuk salgaiak batetik bestera eramaten
|
zituzten
gizon haiei buruzko makina bat argibide ematen ditu: zein animalia erabiltzen zituzten, zein salgai garraiatzen zituzten, nondik nora ibiltzen ziren, zuten janzkera berezia, pagatzen zituzten zergak, lapurretak, galtzadak, haien mantentzea, agintariei aurkeztutako kexak, kofradiak eta beste.
|
|
|
Ibilbidea eta parajeak ez dira bereziki ederrak, baina gotorlekuak iraganetik iristen diren presoen ahotsen oihartzunak ekartzen dizkio, lubakietan sartzen denean, korridore mortuetan barrena. Su hondarren, garagardo botilen, jan arrasto eta zakarren artean, ziegak okupatu
|
zituzten
gizonen lekukotzak aurkitu ditu hormetan idatziak: tinta beltzez eta letra lodiz eginiko sinadurak.
|
|
2021
|
|
|
13.7.3a Zernahi gisaz, hirugarren pertsonan esan daiteke arauak aise indar ahulagoa duela oro har: Gauza gutia da hura eta bere mintzoan mespretxagarri dena (Haraneder); Baina utzi
|
zituzten
gizon hura eta bere ahaidego guzia (Duvoisin); Jonen lanetik jan beharrean gara ni eta bere arrebatxoak (Lizardi); Claudet jauna eta bere menpekoek ere Gabon eguna ongi ospatzeko asmoa zuten (Izeta); Iruñeko alkate jauna eta bere lagun Arribillaga (Larreko); Domingo de Okariz, eta bere anaia Don Rodrigo de Okariz izan ziren Ministro (Iztueta); Zure aita eta bere etxe guzia baino lehenago (Uriart...
|
|
|
Zamaketariek buruan saski handiak garraiatzen zituzten, burdin minerala, ikatza, hondarra, bakailaoa eta bestelako merkantzia pila bat itsasontzietatik biltegietara eramateko. Goizeko seietatik arratsaldeko seiak arte egiten zuten lan, eguzkipean zein euripean, bidaia bakoitzean berrogei edo berrogeitamar kilo garraiatuz, antzeko lan fisikoak
|
egiten
zituzten gizonek baino askoz ere gutxiago kobratuz dio Maciasek, Zirgarien Kaiko eserleku batean jesarrita, Olabeagako auzoan.
|
|
|
Santierra tenientea, garai hartan ia ia mutil koskorra artean, oraindik gerra egoerako ergelkeria odoltsuetara ohitu gabea, han inguruan geratua zen, komandanteak esan bezala," eskarmenturako" berehalaxe fusilatu behar
|
zituzten
gizon haien ikuskariak liluraturik bezala.
|
|
|
Pentsa, iritsi zaiguna haiek erail
|
zituzten
gizonek idatzitakoa da. Baina uretako emakumeena ere nabarmena da ondo aztertuz gero, ez dakigu haietaz gizonen ikuspegitik eraikitakoa baizik.
|
|
|
Han ez zen inoiz gertatu Erdi Aroko munduaren banaketa bereizgarri hori: batetik, indar handiko baina buru gutxiko jauntxo feudalak, eta, bestetik, haien dokumentuak idazten
|
zituzten
gizon ikasi eta jantziak. Greziarrek ikaragarri maite zuten oratoria eraginkorra, gehienbat adierazgarritasuna gatz eta piper pixka batekin ondua bazegoen.
|
|
|
Familia oneko neskak ez ziren erretorika eskoletara joaten, ez ziren Greziara joaten hizkuntza hobetzera, ez zuten turismoa egiten Akropolian, ez eta askatasuna dastatzen ere gurasoengandik urrun. Beren anaiak Greziako estatuak miresten eta neska greziarren maitasunaz gozatzen ari ziren bitartean, neska nerabeak —oso gazte zirela ezkonarazten
|
zituzten
gizon helduekin— senar ehizan ibiltzen ziren. Antzinakoek uste zuten ezkontza zela emakumeentzat gerra gizonentzat zena:
|
|
2022
|
|
|
Hori ez zen egin, aireontziak Makinaren sisteman sartuta zeudelako nolabait. Baina urtez urte gero eta gutxiago erabiltzen ziren, eta gero eta gutxiago aipatzen
|
zituzten
gizon gogoetatsuek.
|
|
|
Hirurak arratsaldero elkartzen ziren, eguna belardi gozoetan pasatu ondoren. Edonola ere, ardiak jezten ibili behar zuten eta gaztak prestatzen
|
zituzten
gizon erretxin baten agindupean. Ilundutakoan, hala ere, lan guztiak amaitu eta hizketan izaten ziren.
|
|
|
Denak inguruko euskaldunak eta Joanesen esanetan gerlari eta pertsona onak. Azken egunetan presaka eraiki zuten txabola batean sartu
|
zituzten
gizonak. Handik aurrera zaintzak eta arma praktikak egingo zituzten.
|
|
|
" Hango muinotik jaurti zituzten Seyid Rizaren senideak; han urruneko haitzuloetara joatea, aldiz, debekatuta dago. Sarraskian hil
|
zituzten
gizon emakumeen eta haurren hezurrak daude oraindik". Bide ertzean gurtzeko leku bat dago, kandelekin, islamak eta ohitura kurduek bat egiten duten sinkretismoan.
|
|
|
Analisi feministek gizonen egitura posizioa azpimarratu zuten. Ikerlari feministek beren lanetan jaso
|
zituzten
gizonek gobernu, enpresa eta hedabideetan zuten kontrola; gizonen lan, diru sarrera eta ondarearen kudeaketa hobeak; biolentziarako bitartekoen gaineko gizonen kontrola; eta emakumeak etxera bultzatu eta haien berdintasun aldarriak gutxiesten zituzten ideologia irmoak. Gizon heterosexualek klase nagusia ziruditen feministentzat, liberaziorako jomuga bainoago.
|
|
|
Nazioartean, pentsamendu feministaren korronte nagusitzat sortu zen ekofeminismoa, eta bat egin zuen garapen suntsikorrari egindako kritika berdeen oihartzunarekin. Ekintza ekologistak zuzentzen
|
zituzten
gizonekin liskarrak egon ziren, nahiz eta gizon asko ideia feministekiko harkor agertu. Australiar politikan, presio feministak eremu gutxi batzuetan izan du arrakasta handiago.
|
|
|
Pentsamolde horren fruitu gisa, emakumeen errepresioari aurre egiteko erresistentzia gisa baino, femenino arketipikoaren berrespen gisa interpretatzen da feminismoa jungiar idazketa modernoetan. Iraganeko historian ez
|
zituzten
gizonek emakumeak azpiratu: maskulinoak azpiratu zuen femeninoa.
|
|
|
Gizonen posizioak, hala ere, arazoak ekarri ditu hasieratik. Emakumeen askapenaren teorialari goiztiarrek patriarkatuaren klase nagusitzat definitu
|
zituzten
gizonak, sinpleki, eta espero zuten gizonak emakumeen aurrerapenen fronte ororen aurka egotea, haien printzipioak edonolakoak zirela ere. Morgan-ek (1970:
|
|
|
Aktibista berdeen artean, hiruk aipatu zituzten enkontru homosexual laburrak; inork ez zuen irrikarik azaldu, eta batek higuina ere adierazi zuen. Haien ildo politikoa gayen aldekoa zen eta batzuek laguntasun estuak deskribatu
|
zituzten
gizon gayekin, baina hainbatek homofobia zantzuak ere agertu zituzten. " Sexismoari" zuzenean aurre egiten zion baina gizonen arteko homosexualitateari buruz ezer argirik esaten ez zuen feminismo bat zuten barneratua.
|
|
|
Nola ez zuen, bada, hamalau urteko neska batek hain testuinguru arrotzean beldurra sentituko? Are gehiago eurek baino hamar edo hogei urte gehiago
|
zituzten
gizonek zakarkeriak bata bertzearen gibeletik erraten bazizkieten. Kikilduta, maiz; beldurrez, tarteka.
|
|
|
Haien ardura izaten zen bakailaoa hareatzetatik ekartzea, itsas bazterretan garbitzea, idortzea, fardeletan paratzea edota biltegiratzea. Lan mota bakoitzak bere soldata maila zuen, eta, funtzio berak egiten
|
zituzten
gizonekin alderatuta, haien erdia irabazten zuten emakumeek. XVII. mendearen bigarren zatira arte, Donostia izan zen iberiar penintsulako bakailao eta balea olio porturik garrantzitsuena.
|
|
|
Zenbaitetan, sorginak ezagutzen
|
zituzten
gizonak ere agertzen ziren, eta herrietan barrena ibiltzen ziren, eta emakumeak tapatuegi jantziak ez baziren eta ongi ikusteko moduan bazeuden, sorginak hautematen zituzten. Eta modu hartan bat edo bi baizik topatzen ez bazituzten, arazorik ez zen izaten, bi haiengandik abiaturik arian arian kausituko baitzituzten besteak.
|
|
|
Baina gero eta gutxiago sinisten zuen porrotean. Paris utzi zutenetik lehenengo aldiz, ez zituen ikusten ihesi, galduta, zurbil eta etsita zihoazen soldaduak, ezpada borrokarako antolatzen ari ziren tropak, aginduak ematen
|
zituzten
gizonak, aginduak bete  tzen zituztenak, guztia ikaragarrizko nahaspilan eta anabasan; baina tira, ekiteko puntuan zeuden. Huberten ustez, armada berriz osatzen ari zen; borrokari ekin eta alemanak geldituko zituen.
|
|
2023
|
|
|
Norbait GIBduna zela susmatze hutsa aski zen harengana ez gerturatzeko. Lagun bat San Frantziskon [AEB] aritu zen lanean, gizonekin sexu harremanak
|
zituzten
gizonentzako laguntza emozionaleko taldeetan. Hemen halakoak behar genituela pentsatuta, GIBdunen eta haien gertukoen laguntzarako elkartea sortu genuen.
|
|
|
Sorburuak ere gogoratu nahi izan ditu, 1990ean Euskaldunon Egunkaria ren oinarriak jarri
|
zituzten
gizon eta emakumeak, haiek abiatu zuten «abentura zoragarriaren» tamaina goraipatu egin du.
|
|
|
Eraildako emakumeen heren bat inguruk jarriak zituzten hilko
|
zituzten
gizonen kontrako salaketak, edo noizbait salatu zituzten, edo haien inguruko jendeak bazekien emakume horiek tratu txarra jasotzen zutela. Beste bi herenei buruz, ordea, ez zegoen halakoen zantzurik.
|
|
|
Hong Kongen ere antzeko lege murrizketak eta giza eskubideen urraketak ezarri zituzten britainiarrek. Emakumeei kantonamendu eremuetan edo handik kanpo bizitzeko tokiak esleitzen zizkieten," zerbitzatzen"
|
zituzten
gizonen arabera. Europar soldadu zurien zerbitzura zeuden emakumeek kantonamenduaren barnean bizi behar zuten, eta gogor murriztua zuten beren mugimendu askatasuna.
|
|
|
Eta beleak etortzen ziren gero, eta pikak, etxetxoriak, euliak, liztorrak eta erlastarrak, eta begiak hustu eta haragia jaten zieten, burezurrak agerian utzi arte. Ãngelak hebain hebain egiten bazuen ere, emateko eta saltzeko zituen horrelakoak, ezin konta ahala, urkatu edo plazaren erdian zaharoztatu ondoren, belarriak eta bizkarreko haragia kurrikaz erauzten eta, azkenik, zatika puskatzen
|
zituzten
gizonen gaineko istorioak. Bortxatzen ari ziren bitartean oihuka eta iraulka ihardukitzen zuten emakumeen gaineko kontaerak.
|
|
|
Bi emakume eta hiru gizon zitunan taldean, eskuak loturik guztiak, baina mutil bat zeramatenan ondotik. Zaindari
|
zituzten
gizon armatuek kanpora bota nahi izan zitenan mutila, hanka egin zezala adieraziz. Baina atxilotuak lerroan paratu zituztelarik, hire alaba besarkatzera joan zunan mutila, eta bertan gelditu zunan, eta harengandik bereizi ez zenez, elkarri heldurik zirela tirokatu zitiztenan".
|
|
|
Beharbada Hertzek eta Maxwellek ez zuten deus asmatu, baina teknikari trebe bat baliatu zen haien lan teoriko alferrikakoaz, eta, horri esker, komunikaziorako, zerbitzu publikoetarako eta entretenimendurako modu berriak sortu ziren, merezimendu aski apalak
|
zituzten
gizon batzuei ospea eta milioiak irabazteko balio izan dietenak. Nor izan ziren pertsona baliagarriak?
|
|
|
PANPINA: Ezagutzen ez
|
zituzten
gizon batzuen esku utzi zuten.
|
|
|
Tenperatura epela zen eta haize firrindari batek astintzen zuen, noizean behin, Bereterbideren nikia. Argiaren kontra ikusita, haren irudia ez zen Arrue anaiek edo Aurelio Artetak pintatu
|
zituzten
gizon euskaldun horien oso ezberdina. Gihartsuak, argalak, bizkorrak.
|
|
|
Berriz bereiztu
|
zituzten
gizonak eta emakumeak.
|
|
|
Lawsek begiratzen didan bakoitzean, bere lagunak torturatu
|
zituzten
gizon bat soilik ikusten du.
|