|
2008
|
|
|
Are, EAEko Osasun Inkestak dio emakumeen %1ek pairatu izan duela tratu txarren bat; horietatik, hirutik batek, etengabe, gainera. 2007an, 3.000 salaketa aurkeztu
|
zituzten
emakumeek Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, baina 404 emakumek atzera egin, eta kendu egin zuten ondoren. Katearen uneren batean huts egiten ari gara, uste du Osasun sailburuak.
|
|
2009
|
|
|
Besteak beste, segurtasun indarren artean gizonezkoek baino susmo gutxiago sortzen dutelako. AEB Ameriketako Estatu Batuen armadako iturrien arabera, 2007an zortzi eraso suizida gauzatu
|
zituzten
emakumeek. Iaz, berriz, 32 izan ziren emakumeek egindakoak.
|
|
|
Baina uste hori okerra da. Jaurlaritzak berak adierazi du iaz Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan tratu txarrak pairatu
|
zituzten
emakumeen laurdenak zirela etorkinak, eta erasotzaileen %65 euskal herritarrak. Beraz, asko dira etorkinak nahastutako kasuak, baina askoz gehiago dira euskal herritarrek eragindakoak.
|
|
|
Faustak bularra beldurtuta dauka. Horrela deitzen zaio amaren esne bidez pasatzen den gaixotasun bati; Peruko gerran bortxatu zituzten edo tratu txarrak jaso
|
zituzten
emakumeek izaten dute. Ama hiltzen zaionean, bere beldurrei eta barnean ezkutatzen duen sekretuari aurre egin die Faustak.
|
|
|
Faustak bularra beldurtuta dauka. Horrela deitzen zaio amaren esne bidez pasatzen den gaixotasun bati; Peruko gerran bortxatuak izan ziren edo tratu txarrak jaso
|
zituzten
emakumeek izaten dute. Ama hiltzen zaionean, bere beldurrei eta barnean ezkutatzen duen sekretuari aurre egin die Faustak.
|
|
|
Faustak bularra beldurtuta dauka. Horrela deitzen zaio amaren esne bidez pasatzen den gaixotasun bati; Peruko gerran bortxatu zituzten edo tratu txarrak jaso
|
zituzten
emakumeek izaten dute. Ama hiltzen zaionean, bere beldurrei eta barnean ezkutatzen duen sekretuari aurre egin die Faustak.
|
|
|
Hala bada, ur korrientea sartzearekin etxeetan, buruak libratu eta pegarrak eta pardelak atzendu, eta, eskuz esku, poltsak hartu
|
zituzten
emakumeek.
|
|
|
1794an, Germainek 18 urte zituela, Parisko eskola politeknikoa zabaldu zen, baina ez
|
zituzten
emakumeak onartzen. Apunteak lortu eta ikasle ohi baten izena erabili zuen Germain gazteak astero problemen erantzunak emateko.
|
|
|
103 min. Faustak bularra beldurtuta dauka. Horrela deitzen zaio amaren esne bidez pasatzen den gaixotasun bati; Peruko gerran bortxatu zituzten edo tratu txarrak jaso
|
zituzten
emakumeek izaten dute. Ama hiltzen zaionean, bere beldurrei eta barnean ezkutatzen duen sekretuari aurre egin die Faustak.
|
|
|
Arabako Izaskun Arruek, Iparraldeko Libe Goñik, Nafarroako Izaskun Gastesik, Gipuzkoako Karmele Esnalek eta Bizkaiko Begoña Arangurenek. Haiek jaso zuten garaikurra, baina ez zituzten ahaztu ordezkatu
|
zituzten
emakume guztiak.
|
|
2014
|
|
|
gizonezkoak eta zuriak dira arrakasta eta errekonozimendua lortu duten musikari gehienak. Dohain artistiko handiak
|
zituzten
emakume beltz asko, ordea, bidean gelditu dira, inposatutako joko arauek baztertuta. Horrekin batera, izar izateko ezinbestekoa den osagaia ikus daiteke Twenty feet from stardom filmean:
|
|
2017
|
|
|
Bilbon hiru etxe miatu dituzte, eta bertze bi Benidormen (Herrialde Katalanak). Poliziak dioenez, bi hiri horietan behartzen
|
zituzten
emakumeak prostituziora. «Etxetik atera zitezkeen bakarrik beharrezko produktuak erosteko edo prostituzioan aritzeko.
|
|
|
«Giza salerosketaren balizko biktimak aurkitzeko dispositibo bat» ezarri zuen «ohiko prostituzio guneetan», eta Nigeriako emakume batek bere egoeraren berri eman zien. Poliziak dioenez, esplotazio sarea Nigerian bertan paratu zen harremanetan emakumeekin, eta Europan lanpostu bat izateko aukera eskaini zien.Sarearekin zorretanEuropara etortzeko, Saharako basamortuko eta Mediterraneoko zeharkaldia egitera behartu
|
zituzten
emakumeak; hau da, Saharaz hegoaldeko errefuxiatuek Europara ailegatzeko egin ohi duten bide berbera. Poliziaren arabera, prostituzio saretik askatutako bi emakumeren ontzia Libiako kostatik gertu hondoratu zen, eta erreskate talde batek atera zituen uretatik.
|
|
|
Poliziaren arabera, prostituzio saretik askatutako bi emakumeren ontzia Libiako kostatik gertu hondoratu zen, eta erreskate talde batek atera zituen uretatik. Iaz, 5.000 lagun baino gehiago hil ziren itota Mediterraneoko zeharkaldia egin nahian, nazioarteko hainbat erakundek egindako zenbaketaren arabera? 12.000 baino gehiago, azken hiru urteotan?. Libiatik Italiara ailegatuta, agintariek etorkinentzako zentroetan sartu
|
zituzten
emakume horiek, eta sareko kideek, handik atera, eta Euskal Herrira ekarri zituzten. Bilbora ailegatu ondoren, emakumeei erran zieten sarearekin zorretan zeudela bidaia ordaintzeko, eta zorra kitatzeko prostituziora behartu zituzten.Duela bi aste, Espainiako Poliziak bertze hogei lagun atxilotu zituen Bilbon, eta Espainiako eta Herrialde Katalanetako zenbait hiritan, Nigeriako hainbat emakume prostituziora behartzera leporatuta.
|
|
2018
|
|
|
Hamar kasutik batean baino gehiagotan, emakumeek uko egin diote auzibidean jarraitzeari. 2017ko datuei dagokienez, salaketen %12 atzera bota
|
zituzten
emakumeek eurek. Uko egin diotenen portzentajea handiagoa da 2016an baino, orduan %10 izan ziren?, baina kontuan izatekoa da atzera egiteen portzentajea nabarmen handiagoa zela orain urte gutxi.
|
|
2020
|
|
|
Horren arabera, atxilotuek gutxienez 52 emakume salerosi zituzten, eta prostituziora behartu. Venezuelan engainatzen
|
zituzten
emakumeak, gero Euskal Herrira ekartzeko, eta 90 egunez prostituzioan aritzera behartzen zituzten —epe hori pasatuta libre uzten zituzten, baina egoera irregularrean egoten ziren— Zeukaten dirua kendu, eta bideoz kontrolatzen zituzten.
|
|
2021
|
|
|
Dena aldatu, sistema arrakalatu lelopean hartuko ditu karrikak Martxoaren 8an Euskal Herriko mugimendu feministak. Atzo aurkeztu
|
zituzten
Emakumeen Nazioarteko Egunerako mobilizazioak, Donostian egindako agerraldi batean, eta nabarmendu zuten inoiz baino beharrezkoagoa dela karrikara ateratzea. Bilbon, Baionan, Donostian, Gasteizen eta Iruñean izango dira manifestaziorik handienak, baina, hirietan ez ezik, Euskal Herriko hainbat herritan ere egingo ditu mobilizazioak mugimendu feministak.
|
|
|
06:30ean joan ziren polizia etxera, salaketa jartzera. Erietxean artatu
|
zituzten
emakumeak.
|
|
|
Esan beharra dago gehienentzat delituak egitea bizirik jarraitzeko modu bat zela, ez zutelako beste baliabiderik, eta maiz engainatu egin zituztela delitua egiteko. Bizitzan oso aukera gutxi izan
|
zituzten
emakumeak dira asko, eta oinarrizko zutabeek, familiak eta eskolak huts egin zietenak; batzuek ez zekiten irakurtzen eta idazten ere, eta legea haustea zen inguruan ezagutu zuten bakarra. Egoera oso zailak, hausnartzera eramaten zaituztenak zeinen gaizki egin dugun gizartean eta zer nolako zortea izan dudan.
|
|
|
Garai horretan ez zegoen bekatu handiagorik abortatzea baino. Hortaz, emaginek laguntzen
|
zituzten
emakumeak haurrak ekartzen, baina baita abortatzen edo haurdun ez gelditzen ere.
|
|
|
Ondoren, mugetan eraildako emakumeak oroitzeko, azken urteetan izandako hildakoen datuak idatzi zituzten lurrean. Immigrazio politikak eta lan baldintza kaskarrak salatu
|
zituzten
emakume migratuen kolektiboek: «Helmugara heltzean, atzerritarren legeari aurre egin behar diote hainbat emakumek; lege horrekin batera, kapitalaren interesa lehenesten dute, eta, ondorioz, prekaritateak gure bizitzak blaitzen ditu, lan eskubideak sistematikoki urratuz».
|
|
2022
|
|
|
Katalunian erreprimitu
|
zituzten
emakumeei indultua eman berri diete.
|
|
|
XIX. mendearen bukaeran Italia Iparraldean arroz soroetan behar egiten zuten andreen protesta kanta izan zen lehena. Haien lan baldintzak salatu
|
zituzten
emakumeek. Badirudi abesti hori hartu, moldatu eta hedatu egin zutela Bigarren Mundu Gerran faxismoaren aurkako borrokalari italiarrek.
|
|
|
Hots, hemen ez dagoela on gaizto saldorik. Adibide bat gogoratzearren, Srebrenican edo Haitin kasko urdinak salatu
|
zituzten
emakumeak bortxatu edota prostituziora behartu zituztelako. Hor daude emakume yazidien adierazpenak, nigeriarrak, Bigarren Mundu Gerran sexu esklabo behartutako emakume japoniarrak, etiopiarrak, afganistandarrak...
|
|
|
Seme alabak entregatzeko estutu
|
zituzten
emakumeen aurreneko lekukotzak 70eko lehen urteetan hasi ziren entzuten, baina auzia ez zen 2017ra arte sartu agenda publikoan, urte hartan Alejandro Vegak Chilevision katean egindako dokumental batzuen bidez. Ama haietako asko engainatu egin zituzten: batzuei esan zieten haurra hilik jaio zela, eta ez zieten utzi gorpua ikusten, ezta heriotza agiririk eman ere; beste batzuei, berriz, paper batzuk sinarazi zizkieten umea eman nahi zutela onarrarazteko, baina askok ez zekiten ez irakurtzen eta ez idazten.
|
|
|
Hala esan du Beatriz Artolazabal, Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak. Orain arte, haurrak espetxean izan nahi
|
zituzten
emakumeek Euskal Herritik kanpo zeuden espetxeetara joan beharra zuten.
|
|
|
Jantzietako galtzak aldatu
|
zituzten
emakumeak batu ziren urtean; mutilentzat zein neskentzat egokiak zirenak hautatu zituzten. Dantzan.eus atariaren arabera, Juan Antonio Urbeltzengana jo zuten orduan aholku eske, eta Ikerfolk elkartearen laguntza eduki zuten jantziak egokitzeko orduan.
|
|
|
Ez, antzinatik dator. Kolonien garaian ere jaurtigai gisa baliatzen
|
zituzten
emakumeak, atzean geratutako zibilizazio anker baten irudi gisara, eta haiek «salbatzera» eta herrialdea «zibilizatzera» joan behar zuen Mendebaldeak; hori bera gertatzen da gaur egun ere, baina orain «demokratizatzera» edo «giza eskubideak bultzatzera» joaten dira potentziak.
|
|
2023
|
|
|
Labayru fundazioak, batez ere, Bizkaiko ondarea berreskuratzeko egiten du lan. Duela pare bat urte, baserrietatik Bilboko Erriberako merkatura euren produktuak saltzera eramaten
|
zituzten
emakumeen inguruko lan bat egin zuten. Bendejerak deitzen zitzaien emakume haiei.
|
|
|
Baina, epaitegietan egin daitekeen bideaz gain, gizartean egin beharrekoaz ere mintzatu da Claveria: «Arropa dendan miatu
|
zituzten
emakumeak negarrez egon ziren, laguntza eske, baina ez zitzaien inor hurbildu». Diskriminazio hori amaitzeko, elkartasuna eta aliantzak galdegin ditu, eta horretarako, beharrezko jo du jokabide arrazistak ez ukatzea:
|
|
|
1976an fabriketan ez ezik poltsak hutsik
|
zituzten
emakumeen aldarrikapenak ere gogora ekarri dituzte gaurko egoerarekin parekatzeko: «Gaur egun, jasaten ari garen bizitzaren garestitzearen aurrean, mobilizazioak eta borrokak antolatzen ari dira lantokietan eta kaleetan, langile klasearen erosteko ahalmena defendatzeko».
|
|
|
Compteren ikerketa batek ere lotu egin ditu haurtzaroan Elizan jasandako abusuak eta gerora emakumeek pairatutakoak. Halako erasoak jasan
|
zituzten
emakumeen «erru sentimendu sakonarekin» lotzen du ikerlariak: «Umetan beren burua defendatu ez izanak errua ekartzen die, eta heldutasunera heltzean ere defendatzeko kapazitatea kentzen die.
|
|
|
Indarkeria psikologikoa ez ezik, fisikoa, sexuala edo ekonomikoa ere jasan dute emakume artatuek. 2022an artatu
|
zituzten
emakumeen erdiek bortxa fisikoa jasan zuten; hamarretik hiruk, ekonomikoa; eta hamarretik batek, sexu indarkeria. «Ukitzeez edo bortxaketez gain, sexu eta ugalketa eskubideen urraketa edo ezkontza bortxatuak ere sexu indarkeria dira.
|
|
|
1976ko urrian atxilotu
|
zituzten
emakumeak; Basauriko Kalero auzoan bizi ziren. «Polizia etxera joan zitzaien, eta komisariara joan behar zutela esan; pare bat orduko kontua besterik ez zela izango».
|
|
|
Eta garrantzitsuagoa dena: dokumentalak erasoak jasan
|
zituzten
emakumeei ere ematen die hitza.
|
|
|
12 hil dituzte, 2003tik hona. Hamabi adingabe, aitek hilak, bikotekide
|
zituzten
emakumeei min egiteko asmoz. Azkena, Lizarran izan da (Nafarroa).
|