|
2002
|
|
|
Danaek seme bat izan zuen eta Pertseo deitu zion. Pertseo oso txikia zela, gaiztagin batzuek kutxa baten barruan sartu
|
zituzten
ama semeak, eta itsasora bota. Itsasoan haizea zakar zebilen egun hartan, eta, haize zakar haren indarrarekin, itsasertzetik urrun joan zen kutxa, eta itsasoko uhinek intxaur azala balitz bezala astindu zuten.
|
|
2004
|
|
|
Eta horrelakoak esaten
|
zituzten
ama haiek. Umeak barkuaren barandan ama azken aldiz ikusten, eta portuan bostehun ama asko jateko esaten.
|
|
2005
|
|
|
Hiru anaiek ez zuten arrebez sekula ezer gehiago jakin nahi izan. Baina arrebek, hamazortzi euro jaso
|
zituzten
ama zenaren kontu korrontetik.
|
|
2006
|
|
|
Arratoi emeak azido folikoaren, B12 bitaminaren, betainaren eta muinoaren gehigarriekin elikatu zituzten. Kasu guztietan, osagarriak jaso
|
zituzten
ametako saguen kumeak lodiak ziren. Hurrengo belaunaldiekin errepikatu zuten esperimentua, eta saguek gero eta pisu handiagoa zuten.
|
|
|
Txikia bazen, jaioberriek anomaliak izaten zituzten beren garun arkitekturan, substantzia hori ekoizteko ahalmena edozein zela ere. Gainera, serotonina maila normalak
|
zituzten
amek baino %15 eta %30 txikiagoak ziren. Ikertzaileek ez zuten aurkitu gurasoek prozesu horietan eraginik duenik.
|
|
2008
|
|
|
Gehigarri horiek egunero hartu ziren haurdunaldian, eta erditu eta 90 egunera arte iraun zuten. Heriotza tasa murriztea Azterketaren emaitzen arabera, gehigarria hartu zuten amen haurrek %18ko murrizketa zuten heriotza tasa goiztiarrean (bizitzako lehen 90 egunetan gertatzen dena), burdina eta azido folikoa bakarrik hartu
|
zituzten
amen haurrekin alderatuta. Haurren heriotza tasa, batez ere, bizitzako lehen bost egunen ondoren murriztu zen, eta handiagoa izan zen jaio eta 29tik 90 egunera.
|
|
|
Giza immunoeskasiaren birusaren (GIB) eta hiesaren epidemia 1981ean hasi zen. Infektatuen lehen kasuen artean, urteetan zehar hiesa hil edo garatu duten helduak eta haur seropositiboak infektatu eta argiztatu
|
zituzten
amak erregistratu ziren. Amatik semera bitarteko transmisio mota hori transmisio bertikala nabarmen murriztu da azken hamarkadan.
|
|
2010
|
|
|
2008ko abuztuan, askatu egin
|
zituzten
ama eta kumeak (zortzi, orotara). Lehenengo egunetan, jana eman zien lan-taldeak, badaezpada.
|
|
2011
|
|
|
Euria zela medio, hirugarren solairuan apopilo daukagun neskazaharra kexu genuen, itoginak estaltzeko, teilatua konpontzeko, hau eta bestea. Hainbat sesio izan
|
zituzten
amak eta biek gaiaren inguruan. Pentsioz aldatuko zela mehatxu ere egin zuen behin baino gehiagotan, baina hitz hutsaletan geratzen zen beti.
|
|
2012
|
|
|
Hurrena, genearen mutazioa zuten enbrioiak aurkitu, eta alde batera utzi zituzten. Soilik gaitza ez zuten enbrioiak jarri
|
zituzten
amaren umetokian. Barrenetxeak adierazi zuenez, modu horretan ziurtatzen da mutazioa enbrioi horietan ez egotea, eta ondobidean umea gaitz hori gabe jaiotzea.
|
|
|
jaiotzean heriotza tasa eta pisu txikia murriztea Indonesiako Mataram Unibertsitateko Anuraj Shankarrek zuzendutako talde batek egin zuen ikerketa. Emaitzen arabera, heriotza tasa goiztiarra (hau da, bizitzako lehen 90 egunetan gertatzen dena) %18 murriztu zen osagarria hartu zuten amen haurren artean, burdina eta azido folikoa bakarrik hartu
|
zituzten
amen seme alabekin alderatuta. Haurren heriotza tasa jaitsi egin zen, batez ere, bizitzako lehen bost egunen ondoren, eta handiagoa izan zen jaio eta 29 egunera.
|
|
2014
|
|
|
Ernalketaren aurreko lau asteetan eta haurdunaldiko lehen zortzietan gomendatzen dira azido folikoaren gehigarriak Baina orain, ikerketa batek emakume haurdunek irentsitako azido folikoaren kantitatearen eta etorkizunean haurren arazo emozionalen arteko elkarteak aurkitu ditu. «Arazo emozionalen arrisku handiagoa aurkitu dugu hiru urteko haurrengan azido folikoaren osagarriak modu desegokian erabili
|
zituzten
amen seme alaben kasuan», esan dute lanaren egileek, Erasmus Zentro Medikoko (Rotterdameko) zientzialariak. Adituen esanetan, jaiotzaren lehen zatian folato urritasuna zuten haurrek, gainera, pisu txikiagoa izan zuten.
|
|
|
Norwegian Mother and Child Compact Study proiektuaren barruan kokatzen da ikerketa hori, norainokoan garatutako irismen handiko proiektua. Aurreko lan batek, testuinguru horretan bertan garatuak, frogatu zuen haurrek, hiru urteren buruan, hitz egitean atzerapenak izateko arriskua dutela, amek azido folikoko gehigarririk hartu ez badute, haiek hartu
|
zituzten
amen semeekin alderatuta.
|
|
|
Bere adineko neska bi ikusten zituen egunero Irenek. Eskuetatik helduta eramaten
|
zituzten
amek, ama bat ume bakoitzarentzat. Begoña Sasietak aspaldi ez zion ikastolara laguntzen.
|
|
2015
|
|
|
oraindik amaren sabelean nengoela, hainbat hizkuntzatan hitz egiten zidatela, nire belarriak umetokitik soinu desberdinetara ohitzen joan zitezen. Aitak eta Xabik (nire neba nagusiak) orduak igarotzen omen
|
zituzten
amaren tripa erraldoiari ahal zuten hizkuntza guztietan berba egiten. Izan ere, ez dakit aitak zein artikulutan irakurri zuen haurtxoak jaio aurretik hasten direla inguruko hizkuntzak entzuten eta ikasten, haurdunaldiaren seigarren hilabetetik aurrera, antza.
|
|
|
Bata bestearen aldamenean eserita, lurreko baldosak aztertzen
|
zituzten
ama semeek. Alegria, diskrezioz metro batzuk urrunduta, jendarmeari hitz batzuk ateratzen saiatzen ari zen bitartean.
|
|
|
–Lehen bezain gibelatuak gaude gobernuaren nahiz elizaren eskoletan. (...) Gobernuaren eskoletan, duela bost urte 10 irakasle ibiltarik 1.550 haur ikusten
|
zituzten
ama eskoletan. Handik hara doi doia 20 bat irakasle ziren 270 eskoletarik euskara pixka bat beren gostuz eskaintzen zutenak.
|
|
|
Goiz batez haatik, gatulu bat gelditu zen bakarrik supazter hartan, jaberik gabe. Berehala, mutiko eta neskak errunkan bildu
|
zituzten
amak eta amatxik, adinaren arabera. Ohartu ziren Pettan zela falta...
|
|
2016
|
|
|
Erresuma Batuan 2013an argitaratu zen azterketa batek ondorioztatu zuen behin eta berriz zesarea errepikatuek arrisku batzuk biderkatzen dituztela. Lanak amak bere bigarren, hirugarren edo laugarren zesarea kasuak konparatu zituen, hala nola, bosgarren aldiz edo gehiagoz erditzen
|
zituzten
amak. Emaitzek adierazi zutenez, bigarren talde horretako emakumeek «nabarmen handiagoak» izan ziren obstetriko hemorragiak, erraietako kalteak eta diru sarrerak zainketa intentsiboetako unitatean lehenengoarenak baino.
|
|
|
Beste inor etxean? Egongelara eraman
|
zituzten
ama semeak. Hitzik ez egiteko.
|
|
2017
|
|
|
Ez dakit seguru, krudela irudituko zaizu, baina zalantza hori izan dut geroztik, zerk kezkatzen zuen gehiago, nire egoerak ala irakaslearenak. Beste bost egun igaro
|
zituzten
amak eta bere lagunak gure ontzia aurkitzen. Irakasleak tarteka errukia emateko moduko oldarraldiak izaten zituen, baina gero eta gutxiago irauten zioten, ezer jan gabe zeramatzalako egunak.
|
|
|
Karmeni hiesa diagnostikatu zioten laster, eta hur hurreko heriotzara kondenatu. Zetorkienaren aurrean, ez
|
zituzten
ama alabak bereizi, elkarrekin utzi zituzten azken unera arte, baina egia isilpean gordetzea adostu zuten denen artean. Nagore Vargas, Rafa Vargas eta Arantzazu Alkortaren alaba izango zen handik aurrera.
|
|
2018
|
|
|
Beste baserritik eraman zituzten Bizente Mujika eta haren alaba Maria Joxepa; Ramon, Bizenteren anaia eta Maria Joxeparen senarra, osaba ilobak ezkonduta zeuden eta[!!!]. Bi etxeetako amak, Madalena eta Dominika, ez zituzten atxilotu, eta biak edadekoak zirenez, haien alabarik gazteenak etxean utzi
|
zituzten
amari laguntzeko”.
|
|
|
Esan nahi dudana da? Begira, ni ama izan aurretik, amatasunaren idealizazio fase txoropito horretan, umeak abandonatzen
|
zituzten
amen inguruko istorioak irakurtzen nituenean, edo pelikula batean hori ikusten nuenean, ez zitzaidan sinesgarria egiten.
|
|
|
Ideia jasailea Oihalezko konpresak eta salvaslipak, baita itsas belakiak ere Honen erabilerari buruz gehiago jakiteko: Oihalezko konpresak eta salvaslipak erabilera bakarreko konpresak iritsi baino lehen ezagutu
|
zituzten
amei galdetzea besterik ez dago, eta bai, hegoak iritsi baino askoz lehenago, eta emakumeentzako hilerokorako material superxurgatzaileak. «Nik %100 erabiltzen dut kotoia, finak.
|
|
2019
|
|
|
amantalak, mudak, galtzerdiak, mantelinak, mahoia metroka. Gogara onartzen
|
zituzten
amaren gomendioak eta moldea, fio ziren hark gauzaturiko salmentaz. Amaren izeko batek eta amabitxik, jostunak biak, gerra aurrean baserritik kalera etorri eta haiexek ireki zuten denda.
|
|
2020
|
|
|
Erraz esaten da 6 urte. Eta amak etxolako suaren gainetik begiak doi doi altxaturik beso zabalik jaso zuen arren, barneko minen korapiloak askatu gabe
|
zituzten
ama semeak.
|
|
|
" Hementxe bertatik hitz egin zigun Kaudilloak. Jainkoaren eta Espainiaren alde beren gizonak galdu
|
zituzten
ama, arreba eta alarguntsei eskaini zizkien hitzik sentikorrenak. Hunkigarria izan zen".
|
|
|
Kalean ETAko presoen argazkiak ikusiak nituen maiz, baita haien aldeko pintadak ere. Erakunde hari laguntza ematea leporatuta atxilotu
|
zituzten
ama eta Idoia. Ez nion amari berriz atxiloaldiari buruz ezer galdetu.
|
|
2021
|
|
|
Ingeles batek Bilboko egunkari batean argitaratutako eskutitza aipatzen du Maciasek, hiriko erdigunean bertan itsasontzi batetik ikatza deskargatzen zuten" emakumeen inurritegia" deskribatzen zuena: atso arloteak, oinaze bizian ari ziren haurdunak, umetxoak traputan bildu eta kaiko arrapalan bata bestearen ondoan uzten
|
zituzten
ama koitaduak, egunsentitik arratsera kaian gora eta behera ibiltzen ziren zamaketariak denak, ile nahasi, aurpegi zikin eta gona koipetsuekin. Kaleko edozein bazterretan eserita ogi koskor bat jaten zuten, mendialdeko auzoetako etxe zuloetan lo egiten zuten, langilezainekin nahasten ziren bizioaren bidetik mesede ziztrinen bat lortzeko.
|
|
|
Gazteagoak ziren bi ahizpa –Luisa (13 urte) eta Julia (10 urte) – Angiozarren gelditu ziren. Santurtzin Habana ontzian itsasoratu eta Arroxelara iritsitakoan, eremu militar batera bideratu
|
zituzten
ama alabak. Armadako zaldiak zaintzeko zen Selles Sur Cher-eko eremu militarrera bideratu zituzten.
|
|
2022
|
|
|
Batetik, beren umeak komentuan abandonatu
|
zituzten
amen izenak; bestetik, ume haiek bereganatu zituzten bikoteak. Bigarren zerrenda hartan aurkitu nituen neure gurasordeen izenak.
|
|
|
Orduan garatu zen genero politikaren baitan, besteak beste, abortu eskubideek eta abortu kirurgialariek erasoak jasan zituzten, diskriminazio positiboko programak eraitsi ziren," gizarte laguntzak jasotzen
|
zituzten
amak" deabrutzat jo zituzten, gizarte laguntzako neurriak atzera bota zituzten," permisibitatea" eta" bizi estilo homosexualak" erasotu zituzten eta aintzatetsi egin zen" familia tradizionala"; horrek genero erreformaren abiadura mantsotu zuen, inondik ere. Baina kanpaina horietako askok emakumeak izan zituzten buru, ez gizonak, eta emakumeen interesen aldekoak zirelakoan aurkezten zituzten.
|
|
|
Haurtzaro goiztiarrean, lanaren genero dibisio ohikoaren baitan zaindu
|
zituzten
amek sei gizonak, eta amarekiko oinarrizko identifikazio bat egon zela ondoriozta liteke. Ondoren, konfigurazio desberdinetan, denak ere igaro ziren maskulinizazio prozesu edipiko batetik, aiten, anaien eta patriarkatu sinbolikoaren eraginpean.
|
|
|
...eskuez eta titiez asebetetzen ari denean, putetan ibiltzeko libre, haurra oheratu behar dela pentsatu beharrik gabe, eta gainera aitak ez zuen berriz ama inoiz ukitu bere egitekoa betez geroztik, haur bat egin, bere burua laneko langileei eman zienez gero, aitak langileak ehunka satinkeria janztera behartu zituenetik, satinkeria horiek saltoki handietan saltzen zitzaizkien senarrak kitzikatu nahi
|
zituzten
amei, eta amak nahi beste ziren, ehunka, alferrik ordea, zeren satina askoz ere kitzikagarriagoa da haurrik gabeko neska gazteengan, horixe esango dizute gizon guztiek, horra zergatik ez den haurrik ekarri behar, inoiz ez, gizonei ez zaie eman behar inoren gaztetasuna hortzetara eramateko aukerarik, ez da nahikoa txanogorritxuren eske dabiltzan otso handi mehatxagarriez mesfidatzea, gizonak gogor...
|
|
2023
|
|
|
Idatzien bitartez, bi emazteak letretako figurak izan ziren. Eremu politikoan garrantzi handiko papera izan zuten, gerlak kudeatu zituzten, diplomazia izan zen joko edo harreman sarea, baina literatura jorratu zuten, asko edo gutxi, gu tunak eta erabili
|
zituzten
amaren eta alabaren arteko lotura zaintzeko.
|
|
|
1991ko su etenaren ondoren, 324 saharar askatu zituzten; tartean, 87 emakume. Ordurako, seme alabek ez
|
zituzten
amak ezagutzen, eta, kasu batzuetan, senarra beste emakumeren batekin zegoen ezkonduta.
|