|
2009
|
|
|
Nire aurreko belaunaldiak ikusi
|
zituen
munduko mapak aldatzen, deskolonizazio prozesuan (funtsean metropoliak koloniez libratzea izan bazen ere, lurraldeak aski ustiatu ondotik sortzear zuten ongizate estatuaren eskubideak ez baitzuen aurrera egiterik kolonietako biztanle horiek ere herritar bihurtuz gero). Informazioa jasotzen hasi nintzen lehen urteetan Latinoamerikako sarraskiak, irlandarren borroka eta mugiezinak ziruditen Europako mugen aldaketak ikusi genituen.
|
|
|
Krisi guztiak lotuta daude. Iazko ekainean Nazio Batuen Erakundeak 50.000 milioi dolar eskatu
|
zituen
munduan goseari aurre egiteko, eta ez zizkioten eman. Haatik, AEBetako bankuei 14 aldiz gehiago eman diete.
|
|
|
Genevako Lehiaketa (Suitza) irabazi zuen Zachariasek, 1969 urtean, eta Ravel Saria, Parisen, 1975ean. Horri esker, nazioarteko musikazaleen arreta bereganatu zuen, eta emanaldiak eskaini
|
zituen
mundu osoan. Orkestrarik hoberenekin jo zuen Europan zein Amerikan.
|
|
|
Mugarri izan zen haren ibilbidean, eta baita pop musikaren historian: 104 milioi ale saldu
|
zituen
munduaren luze zabalean, inoiz gehien saldutako diskoa bihurtuz. Halaber, kantuaren bideoklipak aro berri bat zabaldu zuen arlo horretan, eta MTVn sartzea lortu zuen.
|
|
|
Doctor Areilza k Euskal Herriko intelektual eta aktibisten artean leku berezia merezi du, baina ia ahaztuta daukagu lortu zuen guztia (Enriqueren semeak faxista bezala izan zuen karrerak erakartzen du interes guztia). Triano ospitaleko zuzendari eta kirurgia burua, Enrique Areilzak sortu eta zuzendu zuen Gorlizen talasoterapia eta helioterapia bateratzen
|
zituen
munduko lehen sanatorioa, tuberkulosia prebenitzeko Bizkaiko ume pobreen artean. Lion D' Or eko tertulia famatua Enriquek hasi zuen, eta sarritan moderatu ere bai.
|
|
|
Irailaren 27an, Gmail posta elektronikoko zerbitzuak arazoak izan
|
zituen
mundu osoan. Sarrera ontzira sartzeko eta mezuak irakurtzeko arazorik ez bazegoen ere, mezu batek jakinarazi zien erabiltzaileei ezin zirela sartu kontaktu agendara.
|
|
2010
|
|
|
Caracas hiriburua da benetako oihana; bakardadea, aldiz, erabatekoa da tropikoan. Arthur Conan Doyle idazle eskoziarrak han kokatu
|
zituen
Mundu galdua eleberrian historiaurreko dinosauroak. Ez alferrik.
|
|
2013
|
|
|
Era berean, bereak dira Shopbop, Kongregate, Internet Movie Database, Zappos.com eta DPreview.com. 2010ean ia 89.000 langile
|
zituen
mundu osoan Hala ere, arrakasta hori lan sistema gogor batean oinarritu dela dioenik ere bada. Hala, Jean Baptiste Malet kazetaria enpresan infiltratu zen (Amazon France) eta han bizitakoa jaso zuen En Amazonie, infiltré dans le meilleur des mondes liburuan.
|
|
|
Langile kopurua. 2008an 10.000 langile
|
zituen
mundu zabaleko hamahiru plantetan banaturik; gaur 5.600 dauzka, 1.600 inguru Euskal Herrian. Horietatik gehienak bazkide kooperatibista dira.
|
|
2014
|
|
|
Aurrekontua jaitsita denboraldi-aurrea gogorra izan den arren, emaitzak dauzka alde. Junior mailako munduko txapeldun izan zen iaz; hirugarren eta seigarren postuak ere lortu
|
zituen
Munduko Kopan; eta aurten jo du goia, Munduko Kopako proban, urtarrilean, Vallnord Arcalisen (Andorra), bigarren postua eskuratuta. «Alde handia» nabaritu du junior mailatik seniorrera.
|
|
2016
|
|
|
Alvaro Garridok (Bilbo, 1976) hamar urte egin
|
zituen
munduan zehar, hango eta hemengo jatetxeetan kozinatzen. Gero, 29 urte zituela, sorterrira bueltatu, eta Mina jatetxea zabaldu zuen, Bilbo Zaharreko txoko txiki batean.
|
|
2018
|
|
|
Salbuespena da The Roots hip hop taldearekin 2013an egin zuen Wise Up Ghost diskoa. AEBetako Late Night with Jimmy Fallon telebista programako emanaldiek bide eman zien elkarrekin jotzeko.AEBetako country rockaren sustraietara egin zuen bidaia National Ransom en, eta kritika onak jaso
|
zituen
mundu osoko zenbait hedabide garrantzitsutan. Bere ohiko kolaboratzaileak gonbidatu zituen diskoan parte hartzera, baina bi urte lehenagokoa da The Imposters bandarekin egindako azken lana:
|
|
2020
|
|
|
Horren adibide ona da 1957an gertatu zena: Asiako basahate batzuengandik zetorren birus batek ia bi milioi pertsona hil
|
zituen
mundu osoan.
|
|
|
Ordea, egungoa 2002 urtean sortutako birus hark eragin zituen kasuak bikoiztetik gertu da —5.327 izan ziren— Halere, askoz apalagoa da heriotza tasa. SARSak 700 pertsona hil
|
zituen
mundu osoan, eta, kutsatutakoen artean, %13 eta %19 arteko heriotza tasa izan zuen. Koronabirus berriaren kasuan, berriz, %2 dira hildakoak.
|
|
2021
|
|
|
Udazkenean, txipiroiaren jokoak milioika lagun liluratu
|
zituen
munduan. Squid Game berehala bilakatu zen Netflixen historian gehien ikusitako telesaila.
|
|
|
Nassim Taleb matematikari libanoarrak «zisne beltza» izendatu
|
zituen
mundu guztia ustekabean harrapatu eta dena hankaz gora uzteko gai diren gertakariak. Amaitu berri den urtean, metafora hori SARS CoV birusean gorpuztu da.
|
|
2022
|
|
|
Boltxebikeek «gizarte esperimentuetarako» erabili zuten Errusiako herria, Putinen hitzetan. «Nazio estatuak ezabatuko
|
zituen
munduko iraultza zuten amets, eta, horren ondorioz, eskuzabal oparitu zituzten lurraldeak. Jada ez da garrantzitsua zer zen zehazki herrialdea zatika txikitzen ari ziren buruzagi boltxebikeentzat.
|
|
|
Buelta emandako galtzerdi baten antzera. Egun batetik bestera, COVID irauli egin
|
zituen
mundu osoko osasun sistemak: osasun profesionalen eskasia, baliabiderik eza, behin behineko ZIU postuak atondu beharra, presazko neurri eta protokolo berriak...
|
|
|
«Inspirazioak eta maitasunak markatu zuten Pele erregearen bidaia. Bere bidaian, Edsonek mundua liluratu zuen futbolerako jenioarekin, gerra bat gerarazi zuen, gizarte lanak egin
|
zituen
mundu osoan zehar, eta bere ustetan gure arazo guztien sendabidea zena zabaldu zuen: maitasuna».
|
|
2023
|
|
|
Realari ere bukatu zaio Europako bidaia, eta orain, ligako jardunari buru belarri lotzea dagokio. Lau garaipen kateatu
|
zituen
Munduko Koparen ostean, baina azken zazpi neurketetatik bat baino ez du irabazi. Hala, Atletico Madrilen aurrea hartu dio sailkapenean, eta laugarren postua ere ez du ziurra, orpoz orpo jarraika baitu Betis; hiru puntu eskasera dauka.
|
|
|
Jazz estandarrek eta balada klasikoek egin zuten ezagun; haren Blue Velvet eta I Left My Heart in San Francisco abestiek, esaterako, arrakasta handia izan zuten, nagusiki haren herrialdean bertan. 50 milioi disko baino gehiago saldu
|
zituen
mundu osoan, eta urte askoan aritu zen lanean: orain dela bi urte grabatu zuen bere azken diskoa, Lady Gagarekin batera (Love for Sale).
|
|
|
galtza zuri bat besterik ez daramate, tatuajeak azaleratzeko, eta dozenaka gatibu ziega berean sartzen dituzte. Presoen trataera horregatik, Bukelek kritika asko jaso
|
zituen
munduan zehar, baina presidentea harro azaldu zen bere sare sozialetan maren aurka egindako lanagatik.
|
|
|
«Ikusi dugu Afganistango inbasioaren ostean zer gertatu zen. Hogei urte eman
|
zituen
munduko superpotentzia militarrak bertan, koalizio baten laguntzarekin, eta Afganistango herriaren borrokak erakutsi zuen konponbide politiko bat lortu behar dela». AEBek talibanak kanporatu zituzten boteretik eta Al Qaedako buru Osama Bin Laden hil zuten, baina Irakeko eta Afganistango gerren testuinguruan sortu zen Estatu Islamikoa.
|
|
|
Handik gutxira, Oldarra izena hartu zuen Olaeta taldeak, eta zortzi urte eman zituen Oihanburuk taldearekin hara eta hona, musika eta dantza ikuskizun ugari eskaintzen. 1953an, berriz, Etorki balleta eta abesbatza sortu zituen, eta hiru hamarkadaz euskal dantza eta balleta oinarri zituzten emanaldiak egin
|
zituen
munduan barrena. Zuzendari ez ezik, musikari eta koreografo lanetan jardun zuen.
|