|
2010
|
|
|
Espazioaren eta denboraren ikuspegia ere apailatu zuen Elizak. Sare bateko bezala fundatu
|
zituen
elizak eta ermitak herririk herri, kanpandorrearekin, eta Erroma izango zen harrezkero arruta guzien bidegurutzea munduko mapen zentroan. Egutegia bera, Kristo jaio zenetik hasi ziren urteak zenbatzen, nahiz eta abiapuntuko data espekulatiboki aukeratu behar izan.
|
|
2012
|
|
|
Julio II.a Aita Santuak eman zuen Exigit Contumacium bulda, 1513ko otsailaren 18an. Bulda horren bidez Aita Santuak Joan Il.a Albretekoa eta Katalina Foixekoa, Nafarroako errege erreginak, eskomikatu
|
zituen
Elizaren zisman parte hartzeagatik, Luis XII.a Frantziako erregeari Aita Santuaren Estatuen aurkako gerran lagundu ziola erranez. Titulua eta erregetza kendurik, jabetza guztiak konfiskatu zizkien," arrazoi zuzenenean eta santuenean" erosiko zituztenen bidezko jabetzak izan zitezen.
|
|
2014
|
|
|
idazle abilezietan gabiltza, fizeletan, eta larrienetan, antzerki populistan. (Xeaxtian Ihidoiek zerrenda horiek arrahartu
|
zituen
Elizako ezkila n.)
|
|
2015
|
|
|
txostena gordetzen duen kutxak udaletxeko sotoetan egon arren, egia esan kutxa horiek elizaren artxiboaren parte dira. Paperak idatzi berriak heldu omen ziren garaiko herriko apaizaren eskura, hogeita hemezortzi urtean berean, eta berak berehala gorde
|
zituen
elizaren agiritegian. Sei hamarkada geroago, apaizaren etxean leku falta nahiz zaharberritzeko obrak zirela eta, artxibo zaharrak lekualdatu eta gaur dauden tokian, aipaturiko udaletxeko sotoan, alegia, utzi zituzten paperak.
|
|
2016
|
|
|
Xabier Ibarrak, Olabe Liburutegiko Erakundeak 1934 urtean antolatu zuen laugarren sariketan 5000 pezeta irabazteaz gainera, Juan Uharteri buruzko zertzeladaren batzuk ekarri zizkigun bere Historia de Roncesvalles liburu mardulean. Iruñeondoan dagoen izen bereko hirian sortu zen, eta beste euskal apez aunitzek egin ber moduan, Salamancan bete
|
zituen
eliz ikasketak, artzain lana Esteribarko Ilarratzen hasiz. Lan eskasa zukeen, nonbait, halako toki txairo baino txiroan, eta 1596 urtean Orreagara jo zuen, bi urte beranduxeago bertaniko anaidegoan profesioa eginez.
|
|
2017
|
|
|
Mexikon Xabier Mina atxilotu ondoren, Morelosekin egin bezala, apezpikuak tedeum ak11 kantarazi
|
zituen
elizetan esker onez, eta erregeordeak ezin pozago tiro eta kanoi hotsak leherrarazi zituen Mexikoko kasernetan. Horrez gain, Fernando erregea, Apodaca erregeordea, Liñan eta Orrantia militarrak laudatzeko hainbat kanta eta olerki argitaratu zituzten errealistek. zela jakin bezain pronto haren kontrako bertso batzuk idatzi zituen(" A 1a Arma, A la Arma, A la Arma"), alde batetik, Minak argitaraturiko proklamei aurre egitearren eta, bestetik, Apodaca erregeordeari xaboi emanez, haren oniritzia eta laguntza izatearren.
|
|
2018
|
|
|
Herri guztietako elizetan Jainkoaren alde eta Espainiaren alde hilak zioen plaka bana jarri zuten. Gerra amaituta, pribilegioak berreskuratu eta handitu egin
|
zituen
elizak: finantzazio estatala, hezkuntza sistemaren erabateko kontrola, erlijio ofizialaren izaera, eta abar.
|
|
2019
|
|
|
2, 3, 4 Bistan da eliztarren zerrenda dela hau izatez, baina zuri, ateo itsu izanda ere, ederki etorriko zaizuna, orduko aresoarren berri ikasteko etxerik etxe eta bordarik borda, izan ere garai hartan eliztar izatea herritar izatea bezalatsu baitzen. Gainera, herri askotan, udal padroiak hasi artean, han nonbait urteak bitartetsuan," libros de matricula" delakoak sortu
|
zituen
elizak, herritar guzien kontua jasotzeko urtero, etxerik etxe, eta nola ez, erlijioak erlijio, erlikia izugarria dira liburu horiek, hirutan hogeiren bat urtez herritar guzien segimendu zehatza egiteko. Eta hemengo honek ere halatsukoa dela dirudi:
|
|
|
Dena esatera, herri askotan, udal padroiak hasi aurretik, han nonbait urteak bitartetsuan," libros de matricula" delakoak sortu
|
zituen
elizak, herritar guzien kontua jasotzeko urtero, etxerik etxe, eta nola ez, erlijioak erlijio, erlikia izugarria dira liburu horiek, urte horietako herritar guzien, eta noski bordarien segimendu zehatza egiteko. Baina ez dizkizut ekarri hona, Leitzako errege erreginak liburua egiterakoan urterik urte atera nituen etxe/ borden zerrenda horiek, Joxe Migel Elosegiri utzi bainizkion, eta hark bere Excel pribatuan gordeak edukiko dituenez, egunen batean txukun ateratzeko asmotan, alfer lana iruditu zait niri, berriz hemen argitaratzen hastea.
|
|
2020
|
|
|
Elizaren jarrera zen, segurki, ohorezko senatariaren naipeetako bat, duda mudarik gabe sinesten baitzuen apaizeriak humanitarismoaren arrazoia sustatuko zuela, gaizkileekin elkarrizketak egiteko deia eginez alabaren bizia berma zedin. Unibertsitate pribatuetan zeukan eragin handia baita Opus Deirekiko harreman estua baliatu
|
zituen
elizaren jarrera bide horretatik bultzatzeko. " Belaunikaturik zuzentzen gatzaizkizue, Leyre Olcoz bezala Jainkoaren seme alabak zareten gizaki armatuei, ezeingo baldintzarik gabe bahitua aska dezazuen errukitasunaren, gizatasunaren, Jainkoaren izenean."
|
|
|
Arazo larrienetako fabrika liburu deitzen zirenekin gertatu zen. Udalak kudeatzen
|
zituen
eliza, ermita eta kofradietako diruak. Auzokoek emandako zergekin ordaintzen ziren leku horietako lanak eta abadeen soldatak.
|
|
2022
|
|
|
Eliza katolikoak gazteak gai soziopolitikoetan formatzeko sareak indartsu zituen 50, 60 eta 70eko hamarraldietan, eta horiek izan ziren kooperatibak, mugimendu abertzaleak, ezkerreko mugimenduak eta abarrak sortzeko hazitoki, neurri handi batean. Herri gaztedi, Luistarrak, JOC, HOAC eta beste hainbat izen eta forma hartzen
|
zituen
elizari lotutako gazte formazio eta herrigintza sareak. " Elizak poliki poliki galdu egin zituen harrobi horiek, eta beste inork ez ditu hartu" ziostan Joxek ordukoan.
|
|
2023
|
|
|
Erromatar mitologian (latinez: genius) espiritu babesleak ziren, gero aingeruak aipatuko
|
zituen
Elizak. Euskaldunek ere jeinuak edo" ireluak" aipatzen zituzten, ikusezinak zirela baina landare, animalia edo pertsonaren itxura har zezaketela eta naturaz gaindiko ahalmena zutela.
|
|
|
Kristautasuna ez zen zabaldu fede eta erritualik gabeko mundu batean, beste sineskera eta erritu zaharragoen gainean baizik. Zeudenak desagertarazi, egokitu edota moldatu
|
zituen
Elizak, ikusi dugun bezala, eta bere dotrinako izenak eman zizkien. Ez zen ospakizunik gelditu santu edo ama birjin baten izenik gabe:
|
|
|
Ostiralean, elizako etxekoandreak arimen alde emanarazitako (ordaindutako) mezara normalean herriko etxekoandre nagusi guztiak eta haurrak joaten ziren. Igande goizean, meza nagusia baino lehen, bi ogi eramaten
|
zituen
elizara eta apaizak aldarean bedeinkatzen zituen. Ondoren, sakristauak puxka txikitan mozten zituen eta saski batean ezarri.
|
|
|
Elizako egutegian otsailaren bigarrena Kandelaria eguna da. Egun horretan apaizak kandelak bedeinkatu egiten
|
zituen
elizan, babes ahalmen berezia izanen zutelakoan. Ondoren, etxean, etxekoandreak, bere aurrean familiako guztiak belaunikaturik eta kandelarekin gurutze zeinua eginik, hiru itzuli egiten zuen buru bakoitzaren inguruan, ondoren hiru argizari tanta botatzeko ezkerreko sorbaldan edo txapelen gainean gizonen kasuan.
|
|
|
Saran (L) ezkont egunean, hilarrietara joaten ziren otoitz egitera senar eta emazte berriak, sortetxekoan eta ezkontetxekoan, bietan. Ajangizen (B), Asteasun (G), Zizurkilen (G)... etxekoandre berriak ogia eta kandela bat jartzen
|
zituen
eliza barneko sepulturan; bertatik segituko zituen geroztik elizkizun guztiak, etxeko jarlekuan.
|