|
2003
|
|
|
Ordura arte Euskaltzaindiak antolatzen
|
zituen
bertsolari txapelketa antolatzeko bildu zineten talde bat 1985ean Loiolan. Gogorra izan zen hasiera?
|
|
|
Aldi horretan ikerketari ere gogotik helduko dio, berariaz berak hain maite eta gogoko zuen fonetika fonologiaren esparruan. Lehenagotik ere euskal hiztun jatorren hizkera, eta bereziki entonazioa aztertzeko, eta jubilatu klubetara joaten ei zen.28 Gai horrezaz, lehenengo Gernikako bere hizkeran oina26 Agian Alfonso Irigoienek eratzen
|
zituen
bertsolari txapelketak ziren horiek, bilbotar hizkuntzalariarekin ere harremanean baitzegoen.
|
|
2009
|
|
|
692,25 batu
|
zituen
bertsolari durangarrak. Datorren igandean Belodromoan jokatuko den azken finalaurrekoan erabakiko da BECeko finaleko bertsolari zerrenda.
|
|
|
1961ean, Euskaltzaindiak euskaltzain urgazle izendatu zuen, eta hiru urte geroago, 1964ko abenduaren 18an, euskaltzain oso; euskararen eta herri literaturaren alde eginiko lana eskertu nahi izan zion horrela Akademiak. Garai horietan, Euskaltzaindiak antolatzen
|
zituen
bertsolari txapelketak eta hainbat urtetan, txapelketa horietako epaimahaiko kide izatea egokitu zitzaion. Ez zen, ordea, lan horretan guztiz eroso sentitu, 1986an, Iñaki Caminori Argia aldizkariko 1098 alean azaldutakoaren arabera, lan horretan aritzea ez zuen oso atsegin izaten:
|
|
2010
|
|
|
Urte luzetako bertso lana eskertuz, 1994ko urtarrilaren 23an, Bertsolari Egunean, bederatzi bertso jartzaile omendu
|
zituen
Bertsolari Elkarteak Donostian, eta gerra osteko bederatzi kultur langile horien artean han zegoen Arrasateko kalezaina ere. Hona hemen omenduen zerrenda:
|
|
|
Joxan Elosegi zen agian sarkastikoena. Idazten genituen gauza modernoak tontakeriak zirela esan ohi zuen, Aita Zabalak bere Auspoa liburu bilduman ateratzen
|
zituen
bertsolarien liburuak zirela onak, haiek zirela benetako euskal literatura. Saizarbitoria eta Izagirreren aurrean hori esatea ere.
|
|
2011
|
|
|
Ofizioko lanean eta Zortzi handian ongi ibili ziren bertsolari guztiak. Asier Azpiroz bizi egon zen saio osoan eta Beñat Iguaran Zortziko txikian eta bakarkako lanean aritu zen fin.Azkenean, Iguaran amasarra gora behera gutxien izan
|
zituen
bertsolaria izan zen eta horregatik, epaileek buruz burukoa jokatzeko aukeratu zuten, 199 punturekin. Bestalde, bertsozaleek Mikel Olaizola aukeratu zuten.Biek hiruna bertso bota zituzten eta Iguaran izan zen garaile.
|
|
|
Gipuzkoako Bertsolari Txapelketako Hernaniko azken finalaurreko epaiak ezustean harrapatu
|
zituen
bertsolariak, entzuleak eta epaileetako batzuk.
|
|
2012
|
|
|
Adibidez, haien ama hizkuntzak euskara izan behar zuen; horrek kanpoan utzi
|
zituen
bertsolari gazte dezente, esan du koordinatzaileak. Horrez gain, ezin zuten ezkerrak izan, nonbait, haien garunak ez du funtzionatzen eskuinak garenonak bezala.
|
|
2013
|
|
|
Hiru bizkaitar Etxahun Lekue Etxebarria, Miren Amuriza Plaza eta Iratxe Ibarra Foruria, lapurtar bi Eneritz Zabaleta Apaolaza eta Maddi Sarasua Laskarai, eta arabar bat Manex Agirre Arriolabengoa. Izen eta bi abizenekin aurkeztu
|
zituen
bertsolariak Maite Berriozabal Berrizbeitia Berrizko argiak. Bertsozale elkarteak ama ere kontuan hartzen du, amaren abizenez, ama ere badaukatela aditzera emanda.
|
|
|
New Yorken zegoela, aferak ez berak nahi bezain txukun irten edo, kutsu sozialeko zortzi bertso bikain moldatu
|
zituen
bertsolari jatorrenaren etorrian:
|
|
|
Euskaltzaindiarekin eskuzabaltasun handiz jokatu zuen Joakinek, Sendoako bere artxiboan
|
zituen
bertsolari zaharren milaka argazki bere esku jarri zituen duela urte batzuk, edo eta Auspoa sail osoa Koldo Mitxelenarekin batean Interneten jartzeko baimena eman, A. Zavalarengandik hartu zuen erabilpen zuzenaren kontsigna beste baldintzarik gabe.
|
|
2014
|
|
|
bertso lariek bere ohiko lekuetan jarraitu behar zuten, eta, aldian behin, erakustokietan, antzokietan, azaldu. Aitzitik, Gabriel Arestik ter mino unibertsaletan aztertzen eta baloratzen zuen fenomenoa, eta helburu oinarrizkoago baten aldeko lehian kokatzen
|
zituen
bertsolariak, egiaren frontean, profeten ildoan, Pablo neruda, nazim Hikmet, César Vallejo, Blas de otero eta bera bezalako poeta sozialen konpainian, garaiko literaturaren abangoardian.
|
|
|
Birjinantok zion kasu eman behar zuela bertsolariak plazan justu izatean, ez irri eginarazteko jende kategoria batzuk bakarrik sobera lardaskatuz. Zitatzen du buhameen kontra gauzak erran
|
zituen
bertsolariarena. Ez dut hor jendarte orekarako bestaren funtzioa baizik irakurtzen.
|
|
|
Bardoa hura da. Xanti Iparragirrek Maiatz topaketetan hitz oso gogorrak atxiki
|
zituen
bertsolarien kontra. Ez ziren aintzat hartu boz eztiz erranak izan baitziren." Izarrei argia eskatzen diegu."
|
|
2016
|
|
|
aldizkaririk ez ateratzea erabaki bagenuen ere, ni konbentzitu ninduen Basarriren etxera joan eta lehen aldizkari hartarako elkarrizketa bat egin niezaion. Eta beti eskertuko diot Joxani aukera eman izana, ordura arte ez bezalako hurbiltasunetik ezagutu ahal izan bainuen laurogei urteak urruti ez
|
zituen
bertsolari handia. Haren langela; haren idazmakina; gordean zeukan bertso sorta bat…
|
|
|
Lapurdi 1609 elkarteak liburu berri hori plazaratzen du, XX. mendean Senperek eman
|
zituen
bertsulari eta ditxolariak itzaletik ateratu nahiz, Ganix Halsouet, Matxin Irabola, Frantxoa Iratzoki, Xandel, Janpier Soudre, Larretxerri eta beste. " XX. mende arte Senpere herri euskalduna zen, XXI. mendeak izanen du lan euskara berriz eskuratzeko" dio elkarteak.
|
|
2017
|
|
|
Telebistak ahalbidetu zuen bertsolaritza bertso zalego klasikotik at zabaltzea, eta ordura arte ez bezala, askotariko kultur erreferentziekin hezitako belaunaldi berrietara iristea, gazte rockzaleak horien artean. Molde zaharrak hautsi
|
zituen
bertsolari belaunaldi berriak berebiziko eragina izan zuen telebista saioak izandako arrakastan.131
|
|
|
Doinu modernoekin harreman zuzena izan zuen arren, Nemesio Etxanizek ez
|
zituen
bertsolariak xaxatu aire haiekin esperimenta zezaten. Halakorik egin balu, zorotzat joko zukeen inork baino lehen Basarri adiskideak berak.
|
|
|
" Ni bezalako pertsonaia bat nola posible da bertsolaritzara heltzea?" du Jonek behin baino gehiagotan pentsatu. Ttikitatik gogoz ikasi
|
zituen
bertsulari zohitu askoren bertsuak," Etxahun, Otaño, Pello Errota eta horienak". Miresten zituen.
|
|
|
Ez ditut guziak izendatuko, irakurtzen ahal dira azkeneko HERRIAren kultur orrialdean. Liburu hunek itzaletik argirat ateratu nahi izan ditu XX. mendean Senperek eman
|
zituen
bertsulari eta ditxolari ezagunetarik, halanola Joseph Barnetche (Bidaxun), J. Baptiste Millox (Batista Handia), Ganix Halsouet, Matxin Irabola, Pierre Halsouet, Xalbador Yarzabal, Janpier Soudre (Larreko), Jean Latxague (Xandel), Gilen Larretxeri eta beste... Agertzen dira ere Senperen sorturiko bertsulari ezagun batzu, Xanpun, Mayi Treku, Panpilli Zubiria eta zonbait kantu izendunak asko ezagutuak gure inguruan.
|
|
2019
|
|
|
Lau lan puntuagarri egin behar izan
|
zituen
bertsolari bakoitzak: zortziko handian hiruna bertso ofizioka, zortziko txikian hiruna bertso ofizioka, launaka kopla saioa bertsolari bakoitzak hiru kopla osatu arte eta kartzela, bi puntu erantzunekin eta gai bati bertso bakarra botaz bertsolari bakoitzak erabakitako doinu eta neurrian.
|
|
|
Bi saioetan egon ziren ateraldi politak, eta umoretik goxatu zituzten bertsolariek bertaratutakoen belarriak. Aipagarria izan zen Egoitz Aizpuruk lehenengo ofizioan hartutako papera: herriko alkate izateko euren hautagaitzak aurkezten jarri
|
zituen
bertsolariak Sagarzazuk, eta Aizpuruk VOXeko herriko alkategaiaren paperetik osatu zuen bertsoaldia.
|
|
|
Aurtengo berrikuntza izango da bertsolari bakoitzak saio bakarrean abestuko duela, beraz, egun bakarra izango dute txapelketan aurrera egiteko moduko erakustaldia eskaintzeko. Aurreko urteetan bi saio izan ohi
|
zituen
bertsolari bakoitzak.
|
|
|
Aurtengo berrikuntza izango da bertsolari bakoitzak saio bakarrean abestuko duela, beraz, egun bakarra izango dute txapelketan aurrera egiteko moduko erakustaldia eskaintzeko. Aurreko urteetan bi saio izan ohi
|
zituen
bertsolari bakoitzak. Urola Kostako horrenbeste bertsolari egonik, 14 saioetatik bi bakarrik izango dira eskualdeko bertsolaririk gabekoak.
|
|
2020
|
|
|
Txokerik ez zuten izan, ordea. Basarri gozoa zen harremanetarako, eta Zavalak maitasunez tratatzen
|
zituen
bertsolariak.
|
|
|
Txapelketako une jakin batean, patroiak irauli eta gai sozialei ikuspegi deserosoenetik kantatzera behartu
|
zituen
bertsolariak lehiaren gurpil ankerrak. Estreinako saioan, oharkabean harrapatu zituen bertsolari koittaduak aldaketa horrek, eta saio hartan ez zuen ariketak espero zen emaitza distiratsurik ekarri.
|
|
|
Txapelketako une jakin batean, patroiak irauli eta gai sozialei ikuspegi deserosoenetik kantatzera behartu zituen bertsolariak lehiaren gurpil ankerrak. Estreinako saioan, oharkabean harrapatu
|
zituen
bertsolari koittaduak aldaketa horrek, eta saio hartan ez zuen ariketak espero zen emaitza distiratsurik ekarri. “Bikotea zarete, zuen haurra herriko eskola publikora eraman zenuten, orain, bertan etorkinen seme alabak gehiengoa direnez, haurra herriko ikastetxe kontzertatu batera aldatzea erabaki duzue”.
|
|
2021
|
|
|
Iztuetak kasik mende bat lehenago bazterturik ikusten
|
zituen
bertsolariak, hainbatek burla nola egiten zien ere kontatzen zuen. Bertsolaritzaren historian ziklikoki agertu izan den gutxiespen modernistaren kapitulu bat baino ez da izango, bada, XX. mende hasierako hau (Azurmendi, 1980:
|
|
|
Elgoibarko gaztetxean horretarako bertsokiderik topatu ez zuenez, bakarrik egindako bertso saio batean ezagutu zuten elkar Maiak eta Muguruzak. Artean 18 urte bete berriak
|
zituen
bertsolari gazteak ez zuen berehala ahaztuko hura: " Esan zidan ez zuela inoiz halakorik ikusi eta izugarria izan zela[...] etxera txoro haize gozo batek joa itzuli nintzen.
|
|
|
[...] aldizkaririk ez ateratzea erabaki bagenuen ere, ni konbentzitu ninduen Basarriren etxera joan eta lehen aldizkari hartarako elkarrizketa bat egin niezaion. Eta beti eskertuko diot Joxeani aukera eman izana, ordura arte ez bezalako hurbiltasunetik ezagutu ahal izan bainuen laurogei urteak urruti ez
|
zituen
bertsolari handia[...] Ezetz esan eta, halere, atera, eta ezetz esan genuenak, lanean jarri. Eta hori baino meritu handiagoa ere badu Joxeanen tamainarik oneneko gorreriak[...] kredituetan, editatzailearen izena eta koordinatzailearenaren ondoren," erredakzio kontseilua" zetorren.
|
|
|
Ikusi den bezala, jada 1960ko hamarraldian polemika sonatu batzuk izan
|
zituen
bertsolariak; status quoa zalantzan jarri nahi zuen orok eraitsi beharreko behi sakratu gisa ikusten zuen ordurako, eta bertsolaritza sozialarekin ez zen batere eroso sentitzen: " Basarrirekin bazegoen halako kontra egiteko gogo bat, baina oso ikuspuntu interesgarriak defendatu zituen, gehienean behintzat, bertsolaritzari zegokionean." 318 Lehen Pizkundean garatu zena zen Basarriren proiektua, frankismoaren testuinguruak ezarritako berniz iluna inork baino gehiago barneratu behar izan zuen zarauztarrak, eta Bigarren Pizkundetik eratorritako berrikuntzek jokoz kanpo utzi zuten.
|
|
|
Estitxu Arozenak ez du faltan botatzen telebista: " Jendeak ez
|
zituen
bertsolariak botatako bertsoengatik ezagutzen, baizik eta telebistan agertzen zirelako. Telebista ez da bertsolaritzaren formatu natural bat, eta ezta ere egokia.
|
|
|
Ohikoa izaten da aldatzen ari denaren aurrean beldurrak eta erresistentziak sortzea, eta horren adierazgarri dugu esaldia. Aldizkari honetan bertan 1991n egindako elkarrizketan ere" Euskara, benetakoa, zaharra da" eta" laster bai esan beharrean' si' esango dugu eta egokiagoa irudituko zaigu" bezalakoak bota
|
zituen
bertsolari txikiak. Konfuziok berak, k.a. 500 urte inguruan gazteen hizkera kritikatzen omen zuen.
|
|
2022
|
|
|
Pello Zabaleta Lekuona 1896an jaio zen Errenterian, nahiz eta artean bera ume zela familia Oiartzunera lekutu. Bertsolariya aldizkarian bertso ugari jarri
|
zituen
Bertsolari aldizkariaren orrialde hauetako protagonistak. Haren sorta ezagunenen artean daude:
|
|
|
80ko hamarkadan egin zen bertso munduan ezaguna. Plaza gehien egiten
|
zituen
bertsolarietako bat izan zen 80ko hamarkadan. 1989ko Txapelketa Nagusiko finalera sailkatzeko pauso batera gelditu zen, eta Orixe eta Xenpelar sariak ere irabazi zituen.
|