|
2009
|
|
|
Negarra egin berria zen neurrian, malkoak agorturik behar
|
zituen
Adak, baina bere mina eta bere porrota hain handiak eta hain erabatekoak ziren, antza, non beste malko batzuk isuri baitzituen, berea malko iturri agortezina balitz bezala.
|
|
|
Etxerakoan, Palafox eta Moncayo ikusi
|
zituen
Adak, lehenik: etxeko txakur leialek ezin hobeto hartu zuten, ezertxo ere gertatu ez balitz bezala; gero, ama eta izeba ikusi zituen, besotik helduta biak.
|
|
|
eta baietz esan zion arte. Horrela egin
|
zituen
Adak orfeoiarekin hiru hilabete itxaropentsu, sei, bederatzi, hamar, baina ez bakarlari gisa, harik eta Nazariok pazientzia galdu eta zuzendaria estutu zuen arte:
|
|
|
Lauzpabost bulkadaz beste hainbeste arra gora egin
|
zituen
Adak, hanka sokari lotuta, arnasestuka; jarraian, amak esan zion:
|
|
|
egoera hartara, non gorputzak ez dakien jada matxinatzen jarraitu edo patua onartu behar duen: datorrela etorri beharrekoa, eta kito!; istant hartan, ordea, amak bastoia urrutira jaurti, eta amaren hitzak aditu
|
zituen
Adak: –Ekarri bastoia, Domingo, gaur ez zara libratuko eta bizkarreko batetik!
|
|
|
–Nor da zuetatik irakurzalea??; horixe baitzuen txarra Teofilo Mariak: gauza bat buruan sartzen zitzaionean ez zuela azkenera arte etsitzen, auzi hartan ere nekez!; hala, bada, Maria Bibianari emandako azken erantzunaren ondotik zabaldutako isilunean, burmuinetan behar
|
zituen
Adak pentsamendu haiek, eta burmuinetan behar zituen, halaber, liburuari buruzko hitzak, Txaro Goirik berari esanak: –Dinamita hutsa da!?; adiskidea ez zitzaion, ez, txantxetan ari, liburua, azkenean, eskuetan lehertu baitzitzaion!; Ada, beraz, garaitua sentitzen zen, begiak beherantz itzuliak zituen une hartan, burua makur?, Maria Bibiana erreakzionatzen hasi zenean, begiak urrunean ganoraz iltzatuz, arreta osoa bereganatu nahian balebil bezala, buruan zuèn buruhausteari aurre egiteko asmoz, itxuraz; ez al zuen arestian esan, izan ere, bera bien alde zegoela, Teofilo Mariaren alde eta Adaren alde?; Adarekin hitz egin zuen eta gehiago ere hitz egingo zuen, baina Teofilo Mariarekin ez, eta harekin ere hitz egin zuen, orduan nekez, lagunekin geratua baitzen hiriko hotel ezagun bateko kafetegian, igandeetako ohiko tertuliatxoan, baina afalaurrean edo afalostean hitz egingo zion anaiari, egun hartan bertan hitz egingo zion, bai horixe!; Ada garaitua sentitzen zen, bai, baina aurrean zuen Maria Bibiana, begiak dir dir zituena, norbaitek horma itxi bati bi zulo txiki ireki balizkio bezala, esperantzaren daratuluaz:
|
|
|
Ahaleginak eta bost egin
|
zituen
Adak, bai, bere ezintasunean, baina, puntu hartara iritsita, ezintasuna horma bertikal eskalaezin bihurtu eta halaxe abiatu zen amaren aurretik komunerantz, nola ardia hiltegira.
|
|
|
Irina baino zurbilago jarri eta itxuragabe zabaldu
|
zituen
Adak begiak, hain izan zen bortitza, agidanean, izen hark eragin ziòn inpaktua, Txaroren susmoak istantean piztu zituena:
|
|
|
Ongi bai ongi oroitzen
|
zituen
Adak hamar egun haiek: nola gozatu zuen, Maria Bibianarekin batera, haur kotxea hartu eta batetik bestera eramanez, baita haurra inoiz besoetan hartuz ere, amatasunari lotutako ariketa haiek gezurrezko haurrekin praktikatzen ohituta zeudenek, panpinekin, alegia?
|
|
|
–Teofilo Mariari: biharko Regina eneko zutabe nagusiari?; begien arteko lehian, bestalde, anai arrebetan zaharrenak gogoan behar
|
zituen
Adaren lehentasunak, Domingoren aldekoak. Ada beti Domingoren alde, baita Domingok etxetik alde egin zuenean ere!, bere aldekoak baino gehiago, bera etxeko zutabe nagusia izateko deitua zen arren; eta orain zer??, izeba Ernestinak esandakoari men egin behar ote zion, jertsea lehenetsiz eta sakelako erlojuaren aurrean jarriz?; non geratzen zen, ordea, egoera hartan aita, etxean lehentasunezko tratua merezi zuena, inor baino lehenago, Ada eta Domingo baino lehenago zer esanik ez?; izeba Ernestinaren ordena ez zen, beraz, bere ordena. Teofilo Mariarena?, aitarena ere bazena, eta hala, erantzun beharrekoa erantzuteko bere beta hartzen zuela, honela esan zion neba nagusiak Adari, irri zabal itxurako bat eginik:
|
|
|
ez gabardinarik, ez betaurreko beltzik? ...t bezala izan zen, ez daukat beste esplikaziorik?, azalduko zion, bere garaian, Txopitea doktoreari?; iritsi zen, sartu zen, ibili zen nasan gora eta nasan behera, tren heldu berriari arretaz begira, harik eta geltokiburuak banderatxoa jaitsi, trenak ziztua jo, eta makina eta bagoiak abian jarri ziren arte; eta orduan, bat batean amets batek hartu balu bezala, distira ezin distiratsuago batek bete
|
zituen
Adaren begiak, orduantxe ohartu balitz bezala ezen trenak beste lur batera zeramatzala bidaiariak; zenbat bider egin ez ote zuen, bada, Adak amets beste lur batekin, hain zegoen berean itota!; tren ziztuarekin batera barne oihu bat ere entzun zuen, ausaz, gizakia nomada zèn garaitik zetorkiona eta odolean halako dar dar berezi bat eragin ziona; zer egiten zuen berak, baina, han geldi, baldin eta... Adak aukera bat izan zuen, eta aukerak ihes egin zion; huraxe zen, baina, geltokia!?, aukera guztien gunea, trenak etengabe ibiltzen baitziren hemendik hara eta handik hona, iritsi eta irten, irten eta iritsi; horregatik, beharbada, edo arestian bizi izandako liluraldia berritu nahi izan zuelako, nasa nagusian zegoèn banku batean eseri eta geltokian geratzea erabaki zuen; bankuan, baina, ez zen geldi egon:
|
|
|
Lekutik ateratako gauzak beren lekura bihurtzeko garaia zen. Domingo bere bihotzaren erdigunera itzultzekoa, alegia, eta Txaro bazterrera?, eta bitarteko guztiak erabiliko
|
zituen
Adak hartarako, Txarorekiko distantzia bat markatzeko ahaleginean; hitzen pisua neurtuko zuen, kontu pertsonalak ekidinez; esan nahi baita, eguraldiaz mintzatzen zenean, meteorologo bat bezala mintzatuko zela, eta sukaldeaz mintzatzen zenean, errezetaren osagaiak eta osagaien neurriak ematera mugatuko zela, bere burua alferrikako iruzkinetan galtzen utzi gabe eta Txarori hari mutur erosorik eskai... idatzi ere, halaxe idatzi baitzion hurrengo gutunean:
|
|
|
Irina baino zurbilago jarri eta itxuragabe zabaldu
|
zituen
Adak begiak, hain izan zen bortitza, agidanean, izen hark eragin ziòn inpaktua, Txaroren susmoak istantean piztu zituena:
|
|
|
egin zituen hogei metro, berrogei, ehun, ehun eta hogei... begiratu zuen atzera berriro ere, badaezpada, arnasestuka, baina atzean inor ez: ...zan zen, ez daukat beste esplikaziorik", azalduko zion, bere garaian, Txopitea doktoreari–; iritsi zen, sartu zen, ibili zen nasan gora eta nasan behera, tren heldu berriari arretaz begira, harik eta geltokiburuak banderatxoa jaitsi, trenak ziztua jo, eta makina eta bagoiak abian jarri ziren arte; eta orduan, bat batean amets batek hartu balu bezala, distira ezin distiratsuago batek bete
|
zituen
Adaren begiak, orduantxe ohartu balitz bezala ezen trenak beste lur batera zeramatzala bidaiariak; zenbat bider egin ez ote zuen, bada, Adak amets beste lur batekin, hain zegoen berean itota!; tren ziztuarekin batera barne oihu bat ere entzun zuen, ausaz, gizakia nomada zèn garaitik zetorkiona eta odolean halako dar dar berezi bat eragin ziona; zer egiten zuen berak, baina, han geldi, baldin eta... Adak aukera bat izan zuen, eta aukerak ihes egin zion; huraxe zen, baina –geltokia! –, aukera guztien gunea, trenak etengabe ibiltzen baitziren hemendik hara eta handik hona, iritsi eta irten, irten eta iritsi; horregatik, beharbada, edo arestian bizi izandako liluraldia berritu nahi izan zuelako, nasa nagusian zegoèn banku batean eseri eta geltokian geratzea erabaki zuen; bankuan, baina, ez zen geldi egon:
|
|
|
" Teofilo Mariari: biharko Regina eneko zutabe nagusiari"; begien arteko lehian, bestalde, anai arrebetan zaharrenak gogoan behar
|
zituen
Adaren lehentasunak, Domingoren aldekoak –Ada beti Domingoren alde, baita Domingok etxetik alde egin zuenean ere! – bere aldekoak baino gehiago, bera etxeko zutabe nagusia izateko deitua zen arren; eta orain zer...?, izeba Ernestinak esandakoari men egin behar ote zion, jertsea lehenetsiz eta sakelako erlojuaren aurrean jarriz?; non geratzen zen, ordea, egoera hartan aita, etxean lehent...
|
|
|
Negarra egin berria zen neurrian, malkoak agorturik behar
|
zituen
Adak, baina bere mina eta bere porrota hain handiak eta hain erabatekoak ziren, antza, non beste malko batzuk isuri baitzituen, berea malko iturri agortezina balitz bezala.
|
|
|
Etxerakoan, Palafox eta Moncayo ikusi
|
zituen
Adak, lehenik: etxeko txakur leialek ezin hobeto hartu zuten, ezertxo ere gertatu ez balitz bezala; gero, ama eta izeba ikusi zituen, besotik helduta biak.
|
|
|
Lekutik ateratako gauzak beren lekura bihurtzeko garaia zen –Domingo bere bihotzaren erdigunera itzultzekoa, alegia, eta Txaro bazterrera–, eta bitarteko guztiak erabiliko
|
zituen
Adak hartarako, Txarorekiko distantzia bat markatzeko ahaleginean; hitzen pisua neurtuko zuen, kontu pertsonalak ekidinez; esan nahi baita, eguraldiaz mintzatzen zenean, meteorologo bat bezala mintzatuko zela, eta sukaldeaz mintzatzen zenean, errezetaren osagaiak eta osagaien neurriak ematera mugatuko zela, bere burua alferrikako iruzkinetan galtzen utzi gabe eta Txarori hari mutur erosorik eskai...
|
|
|
Ahaleginak eta bost egin
|
zituen
Adak, bai, bere ezintasunean, baina, puntu hartara iritsita, ezintasuna horma bertikal eskalaezin bihurtu eta halaxe abiatu zen amaren aurretik komunerantz, nola ardia hiltegira.
|
|
|
" Nor da zuetatik irakurzalea?"; horixe baitzuen txarra Teofilo Mariak: gauza bat buruan sartzen zitzaionean ez zuela azkenera arte etsitzen, auzi hartan ere nekez!; hala, bada, Maria Bibianari emandako azken erantzunaren ondotik zabaldutako isilunean, burmuinetan behar
|
zituen
Adak pentsamendu haiek, eta burmuinetan behar zituen, halaber, liburuari buruzko hitzak, Txaro Goirik berari esanak: " Dinamita hutsa da!"; adiskidea ez zitzaion, ez, txantxetan ari, liburua, azkenean, eskuetan lehertu baitzitzaion!; Ada, beraz, garaitua sentitzen zen –begiak beherantz itzuliak zituen une hartan, burua makur–, Maria Bibiana erreakzionatzen hasi zenean, begiak urrunean ganoraz iltzatuz, arreta osoa bereganatu nahian balebil bezala, buruan zuèn buruhausteari aurre egiteko asmoz, itxuraz; ez al zuen arestian esan, izan ere, bera bien alde zegoela, Teofilo Mariaren alde eta Adaren alde?; Adarekin hitz egin zuen eta gehiago ere hitz egingo zuen, baina Teofilo Mariarekin ez, eta harekin ere hitz egin zuen, orduan nekez, lagunekin geratua baitzen hiriko hotel ezagun bateko kafetegian, igandeetako ohiko tertuliatxoan, baina afalaurrean edo afalostean hitz egingo zion anaiari, egun hartan bertan hitz egingo zion, bai horixe!; Ada garaitua sentitzen zen, bai, baina aurrean zuen Maria Bibiana, begiak dir dir zituena, norbaitek horma itxi bati bi zulo txiki ireki balizkio bezala, esperantzaren daratuluaz:
|
|
|
Lauzpabost bulkadaz beste hainbeste arra gora egin
|
zituen
Adak, hanka sokari lotuta, arnasestuka; jarraian, amak esan zion:
|
|
|
Ongi bai ongi oroitzen
|
zituen
Adak hamar egun haiek: nola gozatu zuen, Maria Bibianarekin batera, haur kotxea hartu eta batetik bestera eramanez, baita haurra inoiz besoetan hartuz ere, amatasunari lotutako ariketa haiek gezurrezko haurrekin praktikatzen ohituta zeudenek –panpinekin, alegia– bene benetako haur batekin praktikatzen zituztela behingoz!
|
|
|
Nora ezean gelditu zen Ada, ezezkoaren eta baiezkoaren artean erdibituta, harik eta apurka apurka iparra bereganatu –orfeoiarekin kantatzea ere ez zen ahuntzaren gauerdiko eztula, ez horixe! – eta baietz esan zion arte. Horrela egin
|
zituen
Adak orfeoiarekin hiru hilabete itxaropentsu, sei, bederatzi, hamar... baina ez bakarlari gisa, harik eta Nazariok pazientzia galdu eta zuzendaria estutu zuen arte:
|
|
|
egoera hartara, non gorputzak ez dakien jada matxinatzen jarraitu edo patua onartu behar duen: datorrela etorri beharrekoa, eta kito!; istant hartan, ordea, amak bastoia urrutira jaurti, eta amaren hitzak aditu
|
zituen
Adak: " Ekarri bastoia, Domingo, gaur ez zara libratuko eta bizkarreko batetik!
|
|
2010
|
|
|
Gogorrak entzun
|
zituen
Adak, baina hura gogorregia ere bazen, beharbada; orduan ere eutsi egin zion, ordea, beste dardo bat jaurti eta ezpainak mugitzen zituen bitartean, mugimendu sumaezin batean: hain sumaezina, non ez baitut esaterik Adak orduantxe ekin ote zion ezpainen mugimendu hari edo aurretik ari ote zen;. Zer esaten zenion aitari, patxadari eusteko??
|
|
|
Gogorrak entzun
|
zituen
Adak, baina hura gogorregia ere bazen, beharbada; orduan ere eutsi egin zion, ordea, beste dardo bat jaurti eta ezpainak mugitzen zituen bitartean, mugimendu sumaezin batean: hain sumaezina, non ez baitut esaterik Adak orduantxe ekin ote zion ezpainen mugimendu hari edo aurretik ari ote zen;" Zer esaten zenion aitari, patxadari eusteko?" galdetu nion biharamunean Adari bere langelan;" Esatea da errazena, egitea zailena" erantzun zidan; harrituta begiratu nion, eta nire harridura beste galdera bat zen:
|
|
2022
|
|
|
Bi gizon igaro ziren furgoneta batean eta tutua jo zuten. Begiak goititu
|
zituen
Adak eta mihia atera zuen kopilotuak, ondoren bizkor eragiteko. " Subnormalak ez besteak" murmurikatu zuen Adak, eta halako hotzikara sentitu zuen sabelari erreparatu ziotela gogoan hartu zuenean.
|
|
|
Autoa garabian sartu eta alde egin zuten biek. Kabinaren atzealdeko leihotik ikusten
|
zituen
Adak autoaren gurpilak, bere begien goratasun berberean, errepidean etzanik balego bezala. Sabelari heldu, burua atze  rantz jo eta lasai utzi zien arbola urdin eta beltzei bizkor igarotzen.
|