|
2000
|
|
|
Ondorioz, Aranjuezen burutu ziren. Baina honek ez zituen beharrezko baldintzak betetzen eta Sustapen Elkarteak Madrilgo eta Donostiako denboraldiak Lasarteko Hipodromoan egin
|
zitezen
erabaki zuen1935ean.
|
|
|
askatasunaren bila doan neska eta mutil inuzente memeloa. Bakoitza bere bidetik, inoiz elkartu gabe, joan
|
zitezen
zen hasierako asmoa. Baina nobelak aurrera egin ahala, hasierako rolak nahastu egiten dira.
|
|
|
HEGOALDEAN gertatutako kale borroka kasuak Espainiako Entzutegi Nazionalak epaituko duela erabaki du auzitegi horretako Penaleko Bigarren Epaitegiak. Kale borrokarekin lotutako epaiketa bat medio, Iñigo Iruin abokatuak, kasu hauek lurralde auzitegietan epai
|
zitezen
eskatu zuen, terrorismo delituaren tipifikazioak erakunde baten beharra duelako eta kasu hauetan ez zegoela horrelakorik argudiatuz. Epaiaren arabera, ostera, era horretako delituak" ez dira terrorismoaren ohiko kontzeptuaren barruan sartzen baina biolentzia politikoaren bokazio eztabaidaezina dute".
|
|
|
Aipatzekoa da, bestalde, Jose Ibarrolaren eszenografia, kolore neutroak erabiliz, jendearen irudimena ez lausotzearren. Halaxe, Tolosako Leidorren bildutako publikoak amaieran eskaini zien txalo zaparrada luzeak (agurtzera hiru aldiz atera
|
zitezen
behartuz) lan honek izango duen ibilbide distiratsuaren tamaina ematen digu
|
|
|
Tolosako Ekinbide Etxeak bidaltzen dizkien partituretaz gain, Abesbatzen Elkarteak argitaratutako" Txio txioka" eta" Euskal Herria kantari" liburuetatik eta Tolosan Abesbatz Lehiaketaren 10 urteurrenean kantatutako tolosar konpositoreen obren artetik hartzen dituzte abesbatzek obra libreak. Hemen eta kanpoan bizi diren euskal konpositoreei deialdia egin zien Abesbatzen Elkarteak beraien lanak argitara
|
zitezen
. Tolosako konpositoreen lanak sarritan entzun dira lehiaketan.
|
|
|
Ahoz aho guganatu diren urtaro bakoitzari lotutako gure arbasoen ohiturak betirako galdu ez
|
zitezen
," Urte sasoiak" deritzan bilduma plazaratzeari ekin zioten Ikastolen Elkarteak, Labayru Ikastegiak eta Elkarlaneanek. " Pinpirin eta florian" da bere azken emaitza:
|
|
|
Baina ez da gutxi, zeren otoi eta oroi horiek mundu zabalerako gomendagarri ematean Frantzia bera ere sinatzaileen artean partaide izan zela eta hortik sortzen zaiola erantzun beharra. Eta horretarako, adibidez, Europaren Batasunean bertan ereduak aurkitu ezinik ez dugu, besteak beste Aosta eta Tirol; beharbada Suitza dugu adibide hobea eta lehenagokoa, Helvetiar federakuntzak bertako lau hizkuntzak ofizialak izan
|
zitezen
, joan zen mendearen lehen partetik, Konstituzioan jarri zituen arau egokiak direla eta. Beraz, Frantzian lana nolabait bideratzeko ere ez zaigu falta ez argudiorik ezta ahalmenik ere.
|
|
|
Gizarte, Herri edo Estatu baten barruan, gizarteko lanaren zatiketa dela medio, ezberdintasun sozio-ekonomiko kolektiboak sortu ziren. Talde ezberdintasun horiek, iraunkor jarrai
|
zitezen
, bi modutan antolatu ziren historikoki. Batean, odolez egiten zenezberdintasunen transmisioa; horretarako sortu zen kasta sistema.
|
|
|
Baina, ideiak ez zuen arrakasta handirik izan, zeren New Yorkeko WEAF estazioa sortu zutenean inor ere ez baitzen joan irratsaioak egiteko tarte edo denborak alokatzera. Ez zegoen lar inzentiborik ekoizle beregainak programak sortzera anima
|
zitezen
. Horrexegatik WEAF estazioak irra tsaio propioak egiten hasi behar izan zuen, RCA edo Westinghouse ko estazioek bezalaxe.
|
|
|
Izan ere, Estatuaren kontrolpean dagoen lurraldearen antolaketak (probintziak) administrazioaren errazten du; eta Burgos ek154 aipatzen zuen, el dogma político de la unidad? ziurtatzeko, probintzia bakoitzeko buruak izendatuak ziren, beste arrazoi batzuen artean, Estatuak oinarrizko irakaskuntza garatu eta zabaltzeko hartutako erabakiak burutu
|
zitezen
ardura hartuko zutenak alegia, kontrol eta zaintze funtzioak nabarmenduz. Hitz batean esanda, Estatuaren makineria muntatuta eta prest zegoen, Administrazioaren eta tokian tokiko botereen arteko artikulazioa azken hauen buru makurtzearen bidez ziurtatuz155.
|
|
|
Hobsbawn ek zioena gogoratuz, herritarrak fabrikatze prozesuaren testuinguruan sartzeko ahaleginean kokatuko genuke curriculum nazionalaren garrantzia; edo beste era batera esanda, irakasten denaren bidez ere egiten dira herritarrak, eta herritar horiek eraikitzen ari zen nazioaren partaide konsziente izan
|
zitezen
irakaskuntzaren curriculumari izaera nazionala eman behar zitzaion255 Curriculuma erreformatzeko joera garai ezberdinetan oso bizia izan bazen ere256, Moyano legeak inflexio puntu nagusia markatu zuela esan daiteke; Villacorta k257 dioen moduan, aurretik izandako liberalen erreforma saiakera ezberdinek Moyano legean aurkitu zuten burutze unea, lege horrek ikasketen antolakuntza hierarkikoaren esk...
|
|
|
Bere ikaran oiloak esnatu zituen, eta ondoren kortako hiru behiak, zeinak lo sakonean baitzeuden, minutu gutxiren buruan gertatuko zen hondamendiaren berri jakin gabe. Oilarrak keinuz aitortu zien gertatuko zena, munduaren akaberaren aurrean zeudela eta jateko, jateko gogoz, behintzat tripa beteta hil
|
zitezen
, eta agur esan zien hegoekin, heriotza gauza luzea da lagunok esan nahi izan zien, eta gauaren ondorengo amildegian ahalik eta duintasun handienarekin eror zitezen eskatu zien oilar izutuak. Hilda gaude, hilda gaude!
|
|
|
Bere ikaran oiloak esnatu zituen, eta ondoren kortako hiru behiak, zeinak lo sakonean baitzeuden, minutu gutxiren buruan gertatuko zen hondamendiaren berri jakin gabe. Oilarrak keinuz aitortu zien gertatuko zena, munduaren akaberaren aurrean zeudela eta jateko, jateko gogoz, behintzat tripa beteta hil zitezen, eta agur esan zien hegoekin, heriotza gauza luzea da lagunok esan nahi izan zien, eta gauaren ondorengo amildegian ahalik eta duintasun handienarekin eror
|
zitezen
eskatu zien oilar izutuak. Hilda gaude, hilda gaude!
|
|
|
Etsi etsian irakurri zituen apirilaren 21etik aurrerako egunkariak ere, ea lau lerroko artikuluren batek Eiderren heriotza aipatzen zuen edo. " Ian Donnelley ren maitaleak bere burua hil du" edo antzeko zerbait ikusi nahi zuen, bere susmoak egiazta
|
zitezen
eta Eiderren azken engainua heriotza izan zela ziurtasunez jakiteko. Alegia, ez zela istripu soil bat izan, ezpada suizidio gordin bat, Eiderren amak eta Jabik eta beharbada koadrila osoak eta herri guztiak lehenagotik zekien bezala.
|
|
|
Gogoa zuen, bai; modu horretan Eiderren oroipenarekin batera sutara botatzeko. Pisuko berrikuntzan bezala, San Joan jai handia ospatu behar zuen alferrikako oroitzapenekin, sutan erre
|
zitezen
Eiderren irudia, ahotsa, momentu on eta txarrak, begiradak, laztanak eta esperantzak. Eta berdin Ralphen irudia ere, dena sutara.
|
|
|
1990eko egun hartan lan handia egin behar izan genuen udalekuko umeak neka
|
zitezen
: mendira eraman genituen, eta gero piraguaz ibiltzera.
|
|
|
...bertze batzuk jauregiaren gibelaldeko oholesi tipi batzuen arterat bildu zituzten, bakoitza bere sailekoekin eta espeziekoekin, hiruzpalau morroik zaindurik eta begiraturik, aizto eta labanen orenaren goait, zeren, abere haiek bere puntuan akabatu eta larrutu beharra baitzegoen —edo lumatu, hegaztien kasuan—, kozinatzerakoan eta mahairat zerbitzatzerakoan gozoagoak eta apetitosagoak izan
|
zitezen
amoreakatik. Oholesiak lauzpabortz ziren, elkarri itsatsiak, bakoitza ate tipi edo ateska batekin, zeina aise ireki eta herts baitzitekeen, lokarriz eginikako lakio batez baliaturik.
|
|
|
HAUR tipia nintzelarik, jauregia zaintzen eta begiratzen geratu behar izaiten zutèn sehiak salbu, herrirat jaisten ginen igande goizetan gainerako bizilagunok, meza entzuterat, baina gero, noiz eta amaren eraginagatik aitak jauregian kapera egin baitzuen eta aita jesuita jauregirat ekartzea erdietsi —erran behar dizut, arestian aipatuaren alderakotzat, ezen, gauzak hala gerta
|
zitezen
, erabakigarria izan zela, nik uste, aitak hartu zuen deliberamendua, karitatezko obrei esleiturik zizkièn ondasunen parterik handiena Iruñako jesuiten esku uztekoa—, jauregian berean geratzen hasi ginen, aita Bartolome izaiten genuela meza emaile.
|
|
|
Gero, jauregiko kaperarat joan ginen biok. Eta, kaperarat sartu bezain fite, ikusi nuen gurutzefikatua han aldarean, eta, belauniko jarririk, galdegin nion ezen igor ziezaiola desgraziaren bat osabari, edo bertzela Maddaleni, desgraziaren gainean zentza
|
zitezen
amoreakatik, eta halatan zezaten Jainkoaren argia eta Jainkoaren garazia eskurat.
|
|
|
Hantxe ene orazinoen fruitua...! Zeren eta hura baitzen, zalantzarik gabe, nik Jainkoari eskatu desgrazia, Jainkoak berak obratu zuena, osaba eta Madda len zentza
|
zitezen
amoreakatik!
|
|
|
Eta, jauregiaren izena zenbatenaz gorago zeramala eta izenaren itzala zenbatenaz urrunago, hainbatenaz hertsiago ezarri zituen aitak jauregiko barren arauak, ordenantzak eta zirimonia suerte haiek guztiak. ...a jakin zuenean ezen dukeak gonbita onartu zuela, Donibane Lohizunetik ekarri baitzuen, izendatuki eta espreski, dukea jauregiratu baino bi hilabete eskas lehenago, kontu haietan aditua zen zirimonia maisu bat, jaun Louis Delapierre zeritzana, Borde len jaioa eta euskaraz ez zekiena, baina bai gaztelaniaz, frantsesez bezain ongi, etxeko sehiak eta zerbitzariak ohitura eta usantza haietan aitzinago
|
zitezen
eta finago zitezen.
|
|
|
Eta, jauregiaren izena zenbatenaz gorago zeramala eta izenaren itzala zenbatenaz urrunago, hainbatenaz hertsiago ezarri zituen aitak jauregiko barren arauak, ordenantzak eta zirimonia suerte haiek guztiak. ...n dukeak gonbita onartu zuela, Donibane Lohizunetik ekarri baitzuen, izendatuki eta espreski, dukea jauregiratu baino bi hilabete eskas lehenago, kontu haietan aditua zen zirimonia maisu bat, jaun Louis Delapierre zeritzana, Borde len jaioa eta euskaraz ez zekiena, baina bai gaztelaniaz, frantsesez bezain ongi, etxeko sehiak eta zerbitzariak ohitura eta usantza haietan aitzinago zitezen eta finago
|
zitezen
.
|
|
|
Eta aitak sehiak bildu eta zirimonia maisua presentatu zien, gaztelania hutsez, zeren eta Villagrandeko dukearen bisitaren aitzinean nahi baitzuen haiek guztiek gaztelaniaz egin zezaten, ahalik eta gehien, bi hilabete eskas haietan, zekitenak hobeki mintza
|
zitezen
eta ez zekitenak gutieneko hitzen erabiltzerat hel zitezen, dukearekin eta dukearen segizioarekin konplituki konplitu ahal izaiteko, haiek jauregirat zitezenerako. Eta gero, hobeki endelega ahal zezaten, euskaraz, erran zien:
|
|
|
Eta aitak sehiak bildu eta zirimonia maisua presentatu zien, gaztelania hutsez, zeren eta Villagrandeko dukearen bisitaren aitzinean nahi baitzuen haiek guztiek gaztelaniaz egin zezaten, ahalik eta gehien, bi hilabete eskas haietan, zekitenak hobeki mintza zitezen eta ez zekitenak gutieneko hitzen erabiltzerat hel
|
zitezen
, dukearekin eta dukearen segizioarekin konplituki konplitu ahal izaiteko, haiek jauregirat zitezenerako. Eta gero, hobeki endelega ahal zezaten, euskaraz, erran zien:
|
|
|
Eta osabak aitaren errana aintzakotzat hartu, eta hala egin ziren bizpahiru hilabeteren buruan obra haiek: hartarakotz, profitatuz ezen errotaren kanala jauregiko gibel hormari itsatsia eta eratxikia iragaiten zela, zulatu zuten behe solairuko gibelaldeko zola —aitona Nikolasek erabiltzen zuen gelan ez bertzean, zeinak kanporat jotzen zuen leiho bat baitzuen—, baita gibel horma ere kanalaren parean doi, eskrementuak handik isur
|
zitezen
, eta bi aulki fintkatu zituzten, ororen buruan, obra haren gainean, bakoitza bere zulo biribilarekin.
|
|
|
Eta ez, haiek ez ziren ohartu ere, jakina, hesiaren bertzaldean nengoela, hain zeuden beren ezkutuko eginbeharretarat emanak... Eta, nola ez bainuen nahi ene presentziaz ohar
|
zitezen
, hala, ikusi beharrekoak ikusi ondoren, gibela egin nuen, ezkutuan eta isil gordean, berriro logelarantz.
|
|
|
Eta neure Elbira ponpoxaren bertze irri baten zain nengoen jadaneko, eguzki eta arrosa deklinaezin haiek ene baitan lora
|
zitezen
berriro... Ordea, handik bi egunetarat, anaia eta biok elkarrekin geundela, gure aitzinetik iragan zen Elbira, eta kasik ez zigun konturik ez kasurik egin.
|
|
|
ERRAN dizut nola aitak bere festen organizatzeko ohitura zuen noizik behin, festabururen baten aitzakian edo. Eta halakoetan, jakina, inguruko jauntxoak gonbidatzen zituen festa haietarat, zeinak profitatzen baitzituen, hala berean, haiekin zituen kontuen garbitzeko, zeren haietarik gehienak aitaren negozioei loturik baitzeuden nola edo hala, eta zeren halatan erdietsi baitzuen gure aitak meneko zituenak are menekoago izan
|
zitezen
. Abuztuko bigarren igande hartan —urbiaindarrok santaklarak ospatzen ari ginela, hain zuzen ere—, bazuen, gainerat, bertze estakuru bat, zeren eta Pedro Huizik akabatu berria baitzuen kaperako freskoa, zeinean nihaurk ere lagundu bainion, atsegin handiz, batik bat lehen eta azken egunetan —zeren gainerako egunetan, bertzenaz, aski eta sobera izan bainuen Elbiraren kontuari eta ondoko kontuei buru egiten—, eta zeinean agertzen baitziren Frantzisko Xabierkoa eta san Inazio Loio la koa, hau zutik eta hura belauniko, biak ere zirkulu batean:
|
|
|
Sutan zegoen aita jesuita, beraz, eta sutan zegoen ama... baina aitak ez zuen nahi gauzak bere lekutik atera
|
zitezen
eta, noiz eta amak behe solairuko bertze salarat eraman baikintuen —sala tipirat—, erran zuen:
|
|
|
...ia marra horiz pintatuak; indiar haiek, ordea, ez ziren urrezko aroan bizi, baina buztinezkoan, zeren tiraka eta bultzaka ari baitziren orga luze batetik, zeina harriz beterik baitzegoen, astoak balira bezala, hauek aitzinetik, haiek gibeletik, lan gaixto bortxazkoan, eta zeren bizpahiru gizon zuri baitzituzten gainean, zigorrez mehatxatzen eta inarrosten zituztenak, gehiago eta gogorrago trabaila
|
zitezen
amoreakatik.
|
|
|
Eta, orduan, gaztelau hark keinu bat egin zien bere lagunei eta guztiek, supituki eta deblauki, jauzi batean ezpata biluztu eta bizkaitarra inguratu zuten. Eta, nola Kaligulak desiratu baitzuen, enperadore zenean, erromatar guztien buruak bakar baterat bil
|
zitezen
, ai nola desiratu nuen nihaurk ere ezen zaldun haien buruek bakarra osa zezaten, Joxe Aberasturik ezpata ukaldi bakarrez trenka ahal izan zezan buru hura, eta garait zitzan, halatan, zaldun guztiak baterat...! Haatik, zer nenbilen ni orduan ere pentsu haien hausnarrean eta esperantza faltsuen peskizan, pentsatzeko denborarik ere ez nuenean, zeren ene laguna fin gaitza egiterat baitzihoan, erremediorik gabe!
|
|
|
Hango mugimendua, handik aitzina, La Habanako portuan...! ...zeramatzaten arrodaka, eta haiek ardo zahagiak eta pattar bonbilak bizkar gainean; haiekin batean, bertze gizon batzuk kutxa batzuen garraioaz arduratzen ziren, zeinetarik batzuek bakailao lehorrak baitzeuzkaten eta bertzeek urdaia; finean, otarretxo haiek ere ez ziren falta, zeinetarik batzuek laranjak, limoiak, bananak eta bertze anitz fruta berde baitzeuzkaten, itsasaldian apur bana helduz joan
|
zitezen
, eta bertzeek tipulak eta baratxuriak, eltzekoen gozatzeko..
|
|
|
Eta indiar gorri haiek bazuten, erien sendatzeko eta osatzeko, gizon seinalatu eta berezi bat, tribuko medikua eta aztia zirudiena eta eriari belarrak eta edabeak emaiten zizkiona, edo tabako kea egozten ziona gorputzeko menbro eta parte guztietarat, otoitz edo letania iduriko batzuk errezitatzen zituen bitartean, aire gaixtoak gaixoaren gorputzetik itzur
|
zitezen
amoreakatik.
|
|
|
Nork eskainiko zizkidan, handik harat, bere besoak, eta nork bere magala, nik haietan atseden har nezan, haur batek bezala...? Nork jarriko zizkidan, Rosaren faltan, azuzenak, eta nork jarriko arrosak eta orkideak beirazko ontzian, alabastrozko mahaiaren gainean, loreak, halatan, gure sentimenduez mintza
|
zitezen
–Nork emanen zion musu, Rosaren faltan, neure ezkerreko oin itsusiari?
|
|
|
Handik aitzina, Xiritxeren bila joaiten hasi nintzen arratsero, egun batean leku baterat eta bertzean bertzerat neramala, biak ere zaldi gainean beti, han eta hemen zeuden guardiak ene ateraldi haietarat ohi
|
zitezen
, harik eta ihesaldiko eguna iritsi zen arte.
|
|
|
Eta segidan kontatu zidan ezen bera zuria eta indiarra sentitzen zela, biak baterat, zeren aita zuria izan baitzuen eta ama indiarra, eta bere ariman ere bi kolore haiek igartzen zituela, eta ez zuela nahi kolore batek bertzea uka zezan eta irents, baina eskutik joan
|
zitezen
.
|
|
|
Eta gero bere kontu batzuk kontatu zizkidan, eta nik neure asmoak azaldu nizkion: nola erabakia nuen Gorukirekin ihes egitea, zeren eta lagun handia bainuen, eta nola pentsatu nuen, hartarakotz, egun batzuetan Xiritxerekin berarekin ateratzea, batean harat, bertzean honat, gaueko guardiak ene ateraldi haietarat ohi
|
zitezen
...
|
|
|
Zeren, ez al zen, bada, osaba Joanikot heresea, eta ez al zen, halatan, izurri ororen izurri eta iturri, hobendunen hobendun eta kulpanten kulpant? ...Eta ez al zen zilegi, hartaraz gero, edozein gauza, eta ez al zuten hargatik ikusleek osaba hatzez seinalatzen eta beren hatza fletxa bihurtzen, beren baitako gaitz guztiak jaurtikitzen zizkiotela, zeren zinez baita errazago geure miserien eta geure itsuskerien kulpa eta ho bena bertzeei egoztea eta leporatzea geure buruari baino, eta erraiten ziotela ana thema sit, haren aldean on eta onest senti
|
zitezen
, nola senti baitziren?
|
|
|
Eta Mi gnon ohean etzan zen, eta nik, neure buruaren jabe ez nintzela, haren gainerat egin nuen, herstura hertsi hartan ezin dorpeago... Baina han zegoen Mignon, ene mugen eta ene hasperenen neurtzeko, baita ene urrats dorpe haien zuzentzeko ere, ene indarrak eta kemenak bide erdian gal ez
|
zitezen
amoreakatik. Eta, hala, esku batekin gibelatzen ninduela eta bere baitarik urruntzen, erran zidan:
|
|
|
Eta gorputzen hartan, nahi nuen, alde batetik, bertze gorputz hark irents nintzan, neure mugak haren mugagabetasunean eta infinitutasunean urtu ahal izaiteko; eta nahi nuen, aldi berean, irensten ninduena nihaurk irentsi, haren infinitutasuna ene gorputzaren mugetarat ekarri ahal izaiteko. Baina, nola nekez sar daitekeen dupa handi bat pitxer tipi batean, hala nahi izan ote nuen ene ezpainak eta ene besoak emenda
|
zitezen
eta berretu, infinitua neure hatzen artean neurtu eta neure egin ahal izaiteko...?
|
|
|
Eta segur nengoen, bertzalde, ezen neure asmoak ere betetzerat zihoazela, zeren eta sentitu bainuen, neure oinaren urrats hartan eta untzi gainerat igaiteko puntu hartan, ireki izan balitzait bezala, bat batean, ate magiko bat, bertze espazio eta bertze denbora baterat jotzen zuena, norat hegalda baitzitezkeen kapitainaren etxeko gela hartan hilabetez bizi izan ninduten ametsak, espazio hartan
|
zitezen
obra eta arnasberri...
|
|
|
taberna nire adintsuko aita amez beterik zegoen, jan edanari edo eleketari trankil demonio emanak. Udagiroaren lasotasunaz profitaturik eta erlojuaren eta kanpo arriskuen kezkarik gabe, seme alabak ateaz haratago utziak zituzten, beren gisara molda
|
zitezen
, beraiek zurtzaldi laburraz profitatu ahala profitatzen ziren bitartean. Urrikalgarriak iduritu zitzaizkidan denak:
|
|
|
Hainbat aldiz irakurtarazia zidan, une bakoitzean zer egin behar nuen jakin nezan. Lehen sintoma sumatu orduko" Zentrokoak" jakinaren gainean jarri behar nituen eta gaztigatu, orobat," Taldeko" lagunei, ikuskizunaren lekuko izan
|
zitezen
. Uzkurdurak bazkalondoan hasi zitzaizkion tarte jakinetan errepikatzen, eta arratsaldeko sei eta erdietan hartu nuen telefonoa.
|
|
|
...ri haiek bestela ulertzea, hots, nabarmentzeko ohi zuen bide epatant harekin, kritika horien bidez Unamunok, sibilak bezain maltzurki, bere herritarrei erronka egiten ziela pentsatzea, euskararen aurkako erasoekin min emanez, hala, haserrez eta kontrakarrean, haiek, eginekin, euskara zientziaren zehaztasuna eta filosofi mintzabidearen xehetasunak oro adierazteko egiazki gai zela frogatzen ahalegin
|
zitezen
, bera oker zegoela erakutsi arte. Izan ere, Salbatore Mitxelenak berak ongi aurpegiratu zionez, euskara baztertzeko zergati nagusia, logika hotzaren arrazoia bazen, ironiaz Unamunoren beraren argudioak erabiliz, horri euskaldunek erraz kontrajar ziezaioketen sentimenduaren logika beroa.
|
|
|
Logikaz, hasierako premisa egiazkoa balitz, hau da, euskara euskaldunen kultur aurrerapenerako benetako oztopo izanez gero, Unamunok uste zuenez, begien bistan dago haren gomendioa, ikaragarri eta bortitza izanik ere, erabat zuzena zela. Zuzenago eta zintzoagoa, nolanahi ere den, Pfo Barojarena baino, beronek, bilbotarrak bezala, euskaldun eskolatuei euskara alde batera uzteko deia egin arren, ez baitzuen nahi gure hizkuntza baserritarren eta maila apaleko jendeen ezpainetatik gal zedin, horrela herri kantak, bertsoak eta folklorea bederen gorde
|
zitezen
. Beraz, Barojak hiritar multzo bi proposatzen zuen Euskal Herrirako:
|
|
|
Arteak nolabaiteko balio instrumentala zuen neurrian izan du balioa historian zehar hainbat garaitan. Esate baterako, guk aurrehistoriako artelantzat dauzkagun leize zuloetako marrazkien kasuan, biharamuneko ehizan zortea edo abilezia lagun izan
|
zitezen
balio zuen animalien figurak paretean marrazteak. Baina artearen balio instrumental hori atzean gelditu eta artelana berezko balioa hartuz joan bada ere —gaur egungo ia balio absolutua iritsi arte—, artearen instrumentalizazioak gero eta indar gehiago hartu du, indar ideologiko handiagoa, zehazki esateko.
|
|
|
Etorkizuneko enuntziatuen inguruan sorturiko oztopoak konpon
|
zitezen
, Vienako Zirkuluak egiaztagarritasun printzipioari aldaketa bat egin zion. Hau justifikatzeko, hipotesi batek zentzurik ez izateko egiaztagarritasunaren ezinezkotasun logikoaren kasua eman behar dela esan zuten.
|
|
|
Gure etorkizuneko esperientziari buruzko hipotesia da eta erraza da ulertzea zerk egiazta dezakeen hura. Alabaina, hilezkortasunaren hipotesia ez da zientziaren berezko auzia, eta egiaztagarritasun printzipioa ikerketa guztiak zientziarekin batu
|
zitezen
sortu zen74 Argumentua C.I. Lewisena zen, eta Schlick izan zen lehena erantzuten, oztopo seriorik ez baitzuen ikusten horretan: egon zain zendu arte eta kitto.
|
|
|
Baina Carnapen lan aitzindariak logika induktiboan ez zuen egiaztagarritasunaren behar bezalako analogo batekin topo egin. Bi izan ziren zio nagusiak gauzak horrela atera
|
zitezen
: lehenengo eta behin, bere logikak ez zuen zientzi jarduera behar zuen bezain ongi ezaugarritu.
|
|
|
Baina marko honi uko egiteak, hasiera hasieratik Vienako Zirkulua motibatu zuten argitasun, zorroztasun eta zehaztasunaren idealak uztea lekarke —zirkulukideen ustez, behintzat— Eta erremedioa gaitza baino ia okerragoa izan zen: zientziaren enuntziatuak behagarriaren eremura murriztu ahal
|
zitezen
, egiaztagarritasun eta berronespenaren kontzeptuak behartu zituzten, eta baita, ondorioz, programa murriztailea jitoan erortzera behartu ere. Gainera, indukzioak eta dedukzioak93 Hanson, Kuhn edota Feyerabenden erreakzio historizistaren kolpea jaso zuten, hauek zientziaren izaeraren ikusmolde berri bat aurkeztu baitzuten, enpirista logikoek zientziari esleitzen zioten jite deduktiboa gutxietsiz.
|
|
|
Azken finean, dirudienez, enpirismo logikoa, Vienako filosofia berria, neoerromantiko metafisiko ilunen mugimendu legez, gauzak ezin baitzituzten aldatu eta hobetu, etsipenari eginiko dei hutsa izan zen. Boterearen aginduaren azpian zeuden, belaunikatuta, beldurrez beterik boteretsuak haserretu ez
|
zitezen
(98 orr.).
|
|
|
Preso sozialak euren ziegetan zeuden. Geuk itxi genizkien ateak, hura gure kontua zelako eta saltsa hartan nahas ez
|
zitezen
, arazorik izan ez zezaten gerta zitekeenagatik. Inork ezin asma zezakeen hura zelan buka zitekeen, eta arazo hura geuri zegokigun soilik.
|
|
|
Itzulera ahal zen moduan egin beharra zegoen; jada ez zegoen guretzat antolatutako trenik. Donostian bagenituen lehengusu batzuk; haiei pasa behar genien abisua, amona ekartzera joan
|
zitezen
. Amonarekin geratu ziren izeba eta lehengusua.
|
|
|
ugal
|
zitezen
,
|
|
|
Detaile horrek pentsarazten zuen film bat izan zitekeela. Hala ere, izan zedin esatari bat, izan
|
zitezen
protagonista batzuk hain bertako itxurakoak, izan zezaten hain bertako azentua: bertako espainolaren azentua, horrek guztiorrek pentsarazten zuen, egiaz gertatua ez bazen, krimen, edo zigor baten errekonstrukzio bisuala zitekeela.
|
|
|
" Hemen al da gaixoa?", galdetu zuen txikiak. Xanek alde batera egin zuen, bi gizonak sar
|
zitezen
utziz. Haiek sarreran amatxi ikusi zuten:
|
|
2001
|
|
|
Etsaia zirikatu behar zuten Mauletik iparrerantz. Haien helburua ez zen alemanen botatzea; aitzitik, haien mantentzea zen helburua, ez
|
zitezen
berehala Normandiara joan. Hasieran oso nekez egin baitzuten aliatuek Normandiaren hartzea.
|
|
|
Lehenengoa lortzeko, astero astero eta hainbat eskolaren amaieran ere, egindako lanari buruzko galdeketa pasatu genien ikasleei, eta bide esplizituaaukeratu nuen, ikasleak autonomoagoak izan
|
zitezen
. Denbora laburra nuenez, helburuak ezartzearen garrantziaz ohartarazi nahi nituen ikasleak; eta behinhelburuak ezarrita, beroriek lortzeko bitarteko egokiak aukeratzearen garrantziaz.
|
|
|
musika, aritmetika, geometria, astronomia), eztabaidaintelektualak izateko eta elizgizonak prestatzeko, testu sakratuen bertsio depuratuaksor zitzaten. Etorkizunean kondeak izango zirenak eta menperatutako herrietakoaristokraten semeak (bahitu eran eramanak) ere hor hezten ziren, gero Karlomagnoren aldekoak izan
|
zitezen
.
|
|
|
Lehendabizi, querimonia edo demanda aurkezten zen. Arazoa konpontzeko, subiranoak aholkulariei dei egiten zien berarekin bil
|
zitezen
. Asanblada hasitakoan, auzian erabaki ahal izateko, nahiz eta agiri idatziak frogatzeko balio izan, lekukoakziren froga sistema garrantzitsuena.
|
|
|
Konpromisoa hizkuntza aukeraketarizegokion, beren xederik nagusiena garaiko irakurleen beharrei erantzungo zienliteratura idaztea baitzen. 80ko hamarkadara arte itxaron behar izan dugu, euskalliteratura irakurleria ugarituko duten lege baldintzak bete
|
zitezen
. Aro demokratikoa deitu izan zaion horretan, 1979an onartutako Autonomia Estatutuak eta 1982koElebitasun Dekretuak, euskararen koofizialtasuna erakarriko zuten, irakaskuntzaren abaroan sortutako irakurleria gaztea ugalduz.
|
|
|
Kaldik bere herrian azaldu zuen, eta hurbileko meskita bateko Immam ak fruituekiko interesa piztu eta fruituak infusio gisa probatzea erabaki zuen; gau osoan esna egon zitekeela ikusi zuen. Horrela, bere ikasleei edaria ematea erabaki zuen, gaueko esaldian esna egon
|
zitezen
. Mundu islamiar osoan ezagutu zen hori.
|
|
|
Hiri barruan jende askok espaloietan lo egiten du, azpian ohol bat ipinita. Neronek ere Ranchin horrela lo egiten nuen, baina gela batean eta eltxoak sar ez
|
zitezen
sare batekin. Alde ederra!
|
|
|
Berrikitan Saudi Arabiak deportatu egin ditu Indiako 76 haur. Haurrok ezkutuan sartuak ziren Saudi Arabian, Meka eta Medina hiri sainduetan eskean ari
|
zitezen
.
|
|
|
Bere zentroei buruz, malthusianismo gisako zerbaitetara jo zuen Estatuak luzaroan, pribatuak errazkiago zabal eta heda
|
zitezen
: ez dago gogoratzea besterik nola bat batean giltzatu zituen Irunen, Oñatin eta bestetan Errepublikak ireki zituen Institutu edo Institutu kideak.
|
|
|
Ikastolak heldu ziren lizeo mailara eta horien inguruan ernatu eta hazi dira hainbeste mota  bateko eta besteko lantegi. Euskara eta euskal irakaskuntza egunean eguneango premiei aurre emateko gai izan
|
zitezen
egin direnez ari naiz, testugintzan eta irakasle prestaeran, adibidez.
|
|
|
Zergatik hautatu ote nituen hautatu nituenak Eganerako hizpide izan
|
zitezen
–Ez dakit, baino zuzenago litzateke beharbada nola hautatu nituen galdatzea zergatik baino.
|
|
|
Hain argi jabetu zen bere egitekoaz, berak sortu baitzuen hitz berri hura, neurtitzak, herri bertsoak eta poesia ikasia aurrerantzean elkarrekin nahas ez
|
zitezen
.
|
|
|
Bestalde, sistema politikoko sektore demokratikoen eta ezkertiarren diskur  tso publikoa islatzen zuten hedabide berriek. Lotura hauek argiro azaltzen dute nolako eragina izan zuten hedabideek estatuko ordezkatze sistema politikoa eta instituzionalizazioa legitimatzerakoan; argitu ere egiten dute Gobernu zentralekiko" eskuduntza gatazkak" edo alderdi nazionalisten eta ez nazionalisten arteko tirabirak instituzionalizazio horren barnekotzat joak izan
|
zitezen
izan zuten eragina. Halatan, bat etorri ziren hedabideak sistema politikoaren asmo nagusiekin eta egoera berrian nagusi ziharduten arauak islatu zituzten, aldi berean, gizartearen iruditegian legitimatu eta sendotzeko berealdiko laguntza ematen zutelarik.
|
|
|
Bide politikoari begira, UPNk eta Nafarroako Gobernuak —Miguel Sanzek ederki ordezkatuak, zurituak eta bideratuak— erakutsia zuten euskal kulturari dioten higuina, ezinikusia eta gorrotoa. Denon mesederako ziren bide seinale elebidunak espainiera hutsean ager
|
zitezen
dirua xahutzeko prest dagoen politikari talde batengandik ezin espero ekintza hori asmo hutsen errebindikapena besterik ez izatea. Te rrorismo kulturala edo terrorismoaren kultura aplikatu du UPNk aurten euskal kutsua edo euskal kulturarekin lotura duen edozein eragileren aurka.
|
|
|
Ugatza eta Prostatas, Txominen taldeko katarrak ziren. Rafaga batzuk bota zituzten, sabai aldera; nahikoa izan zen kapirotedun guztien tripak lurrarekin berdin
|
zitezen
. Nik neuk mahaitxo baten azpian bilatu nuen aterpe, eta nire abantailazko begiratoki hartatik ikusi nuen hirukoteak Guebokinder harrapatu zuela, eta urkamenditik hurbil egondako Txominek indarka jaitsarazi ziola kokotsaren bermaleku zeukan eskua, gero plazer handiz marinelen korapilo batzuk egiteko, bi eskuak bizkarraren kontra eman eta gero.
|
|
2002
|
|
|
Kultura egitasmoen hautatzeko, botere publikoek ikerketa baten egitea onartu zuten, lehenik Iparraldeko kultura gune nagusienen egoeraren aztertzeko, eta gero aterabide batzuen proposatzeko, lan amankomun batzuk eramanak izan
|
zitezen
, barnealdeko eta kostaldeko egituren artean, artistak, erran gabe doa, erdi erdian direlarik.
|
|
|
Irakasleak euskal kulturaz eta euskara jasoaz jabetu
|
zitezen
, Elbira Zipitriaandereñoa irakasleak prestatzen hasi zen Donostian. Orduko garaietan euskalirakaskuntza eta euskararekin zerikusirik zuen guztia galarazita zegoenez, Donostiako Etxe Eskolak irekitzen joan ziren ezkutuan.
|
|
|
Aipatzekoa da isilpeko Etxe Eskoletatik aparte ikastolen mugimenduaren sorrera garai horietan hasi zela, 1960ko hamarkadan alegia. Horretarako, andereñoakaurkitu behar ziren, eta euskal irakasleak izan
|
zitezen
, Andereñoen Erresidentziaireki zen 1964 urtean Donostian. Euskal Herriak behar zuen euskarazko irakaskuntzan aritzeko irakasleak prestatzeko asmoarekin sortu zen.
|
|
|
Beraz, hitzarmenen aurka baino, beren interesen aldera egokitzea nahi zuten.Egokitze horiek askotan ez zetozen bat Euskal Herriko biztanleen interesekin, eta, ondorioz, negoziazio luzeak egin behar izaten ziren bi Gorteetan, denen gustukohitzarmena osatu nahian. Frantziako koroaren aldetik, Conversaren babespeanLapurdiko marinelak Gipuzkoako arrantza ontzietan itsasora
|
zitezen
galaraztea zenhelburu garrantzitsuenetako bat. 1655ean, Conversa sinatu eta bi urtetara, Frantziako erregeak Lapurdiko marinelei Gipuzkoako bakailao ontzietara joatea galarazizien.
|
|
|
Urte batzuk beranduago, 1697an, Conversa sinatu zenetik bi urtetara, berrizere debeku berdina agindu zuen Frantziako erregeak. Gipuzkoako Diputazioakberriz ere Lapurdiko agintariei debeku hori kentzen saia
|
zitezen
eskatu zien. Ordea, haiek ez zuten deslotura lortu eta orduan Gipuzkoak Conversarekin jarraitzekoarrazoirik ez zuela mehatxatu zituen31 Horrez gain, nahiz eta frantziar pasaporteakizan, Gipuzkoako bakailao ontziei Ternuako uretara arrantzara joatea galarazizieten.
|
|
|
Azken gertakari hori Conversaren balio ezaren adibide interesgarria da.Lapurdiko agintariek Gipuzkoakoei debeku hori kentzen saia
|
zitezen
eskatu zieten1729an48 Baina eskaerak alferrikakoak izan ziren, zeren, lehenago aipatutakoarrazoiez gain, Ipar Ameriketako kolonoen arrantza konpetentziaren ondorioz, itsasoz haraindiko arrantza gainbehera baitzegoen Europa osoan49, eta Gipuzkoakoagintari eta itsas jardueretako inbertsoreak itsas ekonomiaren egitura aldatu beharzela ohartu ziren. Honela XVIII. mendearen hasieran egitura berriko itsas enpresaberriak sortu zituzten (Compama Guipuzcoana de Caracas, Compañia Ballenerade San Sebastian), eta, noski, egitura zaharraren oinarriak, eta horien artean Conversak?
|
|
|
Nire adineko askok gogoratuko dituzte gaixoaldiren batean edo Herri Irratian entzuten zituzten ipuinak, edo ama aitaren disko eskaintza, laster senda
|
zitezen
. Batzuek gogoan izango dute zelako emozioa sentitu zuten, ohean etzanda, oso gazteak baikinen?
|
|
|
Horrenbestez liguriarra zihoan aurretik eta lokarriekin lotzen zituen harri muturrak eta lurgainera irteten ziren sustrai zaharrak, horiei eutsita soldaduak errazago igo
|
zitezen
; noizbehinka bere eskuarekin laguntzen zien igotzen bidearen berritasunarengatik beldurrez zirenei, igoera zailagoa zenean bere aurretik bidaltzen zituen banan banan armarik gabe eta gero bera joaten zen atzetik guztien armekin; eusteko badaezpadakoak ziruditen lekuak berak aztertzen zituen lehenbizi eta behin eta berriro bertatik igo eta jaitsiz, eta gero albo batera eginez, adorea ematen zien g...
|
|
|
Bi aldeetako legioek eta baita gudaontziteriek ere sarri barreiatu eta ihes egin beharra izan ondoren, eta elkarri nahiko kalte egin eta gero, bai garaileak eta bai garaituak ahituta zirelarik, hirugarren batek eraso egin ziezaiekeelako beldurrez, honela itundu ziren bakeune batean: egun jakin batean ordezkari batzuk aterako ziren bakoitza bere hiritik eta alde bietakoak elkar
|
zitezen
lekuan han izango zen bi herrien arteko muga.
|
|
|
Hizlaritzan aditua, 150 hitzaldi baino gehiago eman zituen argitara, hala politikoak nola forokoak, ahantz ez
|
zitezen
, guri zati txiki batzuk baino iritsi ez bazaizkigu ere. Estilo naturala zuen, soila eta zuzena, baliabide erretorikoz jantzia baina ez lar apaindua.
|
|
|
Horrela alde guztietatik ari dira erregearen aurkako azpilanean. Romulok, aurrez aurreko borrokarako prest ez zegoenez, gazte aldrarekin barik artzainak bakoitza bide batetik ordu jakin batean erregearen jauregira joan
|
zitezen
aginduta egin zion eraso erregeari; eta Numitorren etxetik lagundu zion Remok beste talde bat antolatuta. Horrela hil zuten erregea.
|
|
|
Goizeko lehen argiarekin baleareetakoak eta beste ozte arinak aurretik bidali ondoren ibaia zeharkatu zuen Hanibalek eta zeharkarazi ahala egokitzen zituen beretarrak gudalerrotan. Zaldizko galiarrak eta hispaniarrak ibai ondoan, ezkerreko hegalean, zaldieria erromatarraren aurrean lerrokatu zituen; eskuineko hegala zaldizko numidiarrei eman zien, erdiko gudalerroa oinezkoek sendoturik afrikarrentzat gera
|
zitezen
bi hegalak, hauen erdian galiarrak eta hispaniarrak kokatzearren.
|
|
|
Hala, Norvegia, Britainia Handiaren ondoren, konposatu hori detektatzen duen Europako hirugarren herrialdea da, eta Suediak duela bi hilabete ohartarazi zuen. Norvegiako agintariek patata frijituen kontsumoa murrizteko gomendatu zieten herritarrei, osasunerako arriskutsuak izan ez
|
zitezen
. Gaur egun, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) eta Europako Batzordeak beren azterketak egiten dituzte benetako arriskua zehazteko eta Suediak hasieran emandako datuak berresteko.
|
|
|
Infekzioa zeukan gorputz osoan, eta buruan, lepoan, belarrietan eta zangoetan hozka zauriak. " Beita bezala erabili zuten, borroka zakurrak entrena
|
zitezen
".
|
|
|
Gero, oheratu egin ginen. Musikak eta dantzak urratu berri zuten saten zuriko gau hartan, beste mila gau eta beste bat gehiago baikenituen zain, izarak, tapakiak, ohea eta logela bera ere, guztiak hegalda
|
zitezen
, alfonbra magikoak balira bezala...
|
|
|
Eta nola egiten nuen nik leihotxo haietan barna, beste ipuin batean sartzeko, non Sara bera irudika bainezakeen –ipuineko protagonista– maitagarri bihurturik! Eta nola ukitzen zituen maitagarriak beste mundutik ene pentsamendu beltz haiek eta nola jartzen zizkien hegoak banan banan, kolore guztietako tximeleta bihur
|
zitezen
, sentimendurik ederrenen mendiranzko erromesaldian, zelaiz zelai eta lorez lore!
|
|
|
Ondoren, bizilagun bat edo beste etorri zitzaidanan. Haietako bati esan nionan, hain zuzen, Sonia etortzea nahi nuela, Sonia eta Dioni, haiek ardura
|
zitezen
arduratu beharrekoaz, ni izugarri gaizki sentitzen nintzelako. Sonia eta Dioni zetozen bitartean, logelako armairuko kaxoi batera egin ninan, hantxe gordetzen baikenuen hauts madarikatua.
|
|
|
Eskuak lepotik kendu zizkionean, bizkarretik heldu, eta tabernara gidatu zuen. Josu R, bere aldetik, besoak zabaldu, eta sarrera libratzen saiatu zen, Paulo eta Manuel errazago pasa
|
zitezen
. Haiek tabernara sartu zirenean, antiojo iluneko bikotearen aldera begiratu zuen ostera.
|
|
|
" Nora ari dira ateratzen hainbeste guardia zibil?" pentsatu zuen Josu R k. Sarrerako guardiek azkar mugitu behar izan zuten, ostera atetzarra ireki, eta furgoiak kuartelera sartu ahal
|
zitezen
. Josu R, herrenka egiteari utzi gabe, bere lagunez gogoratu zen.
|
|
|
Ekialde Hurbileko arabiar herrialdeek aspalditik jasaten zuten otomandar turkiarren menperaldia. Ingelesentzat ez zen zaila izan Hussein Mekako xerifearekin ituna egitea, eta, independentzia lortzeko promesetan oinarrituz, arabiar tribuakturkia rren aurka matxinatu
|
zitezen
sustatzea. Baina, aldibe rean, frantsesek eta ingelesek isilean hango lurraldeen banaketa hitzartu zuten (Sykes Picot ituna, 1916), gogoa eskualde hartako baliabide naturaletan jarrita.
|
|
|
Dumontek 1788 egin zuen lan lehendabizikoz Benthamekin, Benthamek Frantziako asaldatze politikoei buruzko zenbait lan frantsesez idatzi eta Dumontek Benthamen frantsesa zuzendu eta orraztu zuenean16 Urteak joan ahala, Dumontek Benthamen lanen bost argitalpen egingo zituen17 Dumonten argitalpenak ez ziren itzulpen hutsak," aipamenak" baizik —hau da, berriz landutako bertsioak, Benthamen testuen muinari eusten zioten arren motz eta zehatzagoak zirenak, xehetasun gutxiagoz jantziak, eta hizkuntza sinple baina sarritan dotoreagoz idatziak. Bere aipamenen bidez Dumontek Bentham eta haren lanak Europan zabaldu eta ezagutu
|
zitezen
lagundu zuen: Dumonten zenbait testuren bigarren argitalpenak egin ziren, eta gaztelaniara, portugesera, italierara, alemanerara eta suedierara ere itzuli ziren.
|
|
2003
|
|
|
Onartuko al dute Errealarena? Garai batean kendu behar izan zuten Athletickeko zaleak moskeatu ez
|
zitezen
. Eta orain Alaves eta Osasuna gehitu behar gainera...
|
|
|
Portura iritsi aurretik jaisten zituzten. Hau da, esklaboak kareletik botatzen zituzten itsasora, kostaldera igeri hel
|
zitezen
, eta horrela Britainia Handiko Gerrako Itsas Armadak itsasontzia atxilo ez zezan. Jose Antonio Ibarrak lehorreratzea ur bareetan eta kostaldetik gertu egiteko agindua eman zion Elorriaga kapitainari, zeren entzuna baitzuen beltzen espedizio batzuetan itsaso zakarra baliatzen zela beltzen selekzio naturala egiteko, hots, kostaldera indartsuenak soilik iristeko".
|
|
|
Ez «Zazpiak Bat», bistan da. Iparraldeko hiru euskal lurralde historikoak egitura batean sar
|
zitezen
eskatu zuen Lapurdiko Biltzarrak. Duela bi mende luze eskaera horiek aldarrikatu ziren eta gaur egun ere horiek dira eskaerak.
|
|
|
bai, beraren bihotza bezain bare zeuden. Eta hori komeni zitzaion beraren arrebari ere, arima baretzea eta gauzak berez aurrera joan
|
zitezen
uztea. Baina beste pentsamendu batek artegatu zuen, urei begira zegoela:
|
|
|
1789ko iraultzaz geroz, alabaina, Frantziaren eremuetako ikastegi guztietan, izan
|
zitezen
Errepublikarenak edo Elizarenak, Enperadorearenak edo Erregerenak, irakatsi izan da beti, Estatua eta Nazioa eta Populua eta Aberria: patrie, peuple, nation, état, denak gauza bera direla, egundainotik eta sekulakotz Frantzian.
|
|
|
Gasteizen nagusi zen haragia eurek hazia edo inguruetakoa, hiriko harategi publikoetan saldua zen (merkatuan gutxi, soilik San Migel eta Garizuma artean, bero gehiegi egiten zuelako bestela kondizio onetan egon
|
zitezen
).
|
|
|
soilik bi aldiz urtean, martxoan eta uztailean, gozogile ez ziren auzokoen askatasunak ez gutxitzeko (eta fabrikazioa egiten jarrai zezaten lasaiki), fraudeak egiten ziren ikusiz. Bisita hau orduan egingo zutenak, prokuradorea, diputatu bat (udalak aukeratua), fiel de medidas delakoa eta otro acompañado ziren, bi veedoresekin batera, hau gutziau egiten zelarik, ikuskaketak partzialak izan ez
|
zitezen
edo ikuskatzaileak sobornatuak.
|
|
|
Baina hirira heltzean hurrengo 24 orduetan produktuak, al por menor? erosiak izan
|
zitezen
. Produktuak Gaztelatik, Andaluziatik, Aragoitik, Valentziatik eta gure Nafarroatik heltzen ziren.
|