|
2000
|
|
|
Gaixotasuna atzemanez gero, etxeak ixten zituzten jendea barruan utziz. Janaria pasatzen
|
zieten
zulo batetik, bizi ziren artean. Lapurretak ere ugaltzen ziren.
|
|
|
Horrezaz landa, juduak eta moriskoak kanporatu zituzten, ijitoak bertaratuz. Batzuetan beraiei leporatu
|
zieten
izurritearen iturria izana
|
|
|
Ondoren, Feli Etxeberria Kaialde ikastolako irakasleak proposatu zigun gure txotxongiloekin bertara joatea. Lazkaoko Jaxinto apaizak eta andereño batzuek gure emanaldia ikusi eta Zaldibiakoei esan
|
zieten
. Poliki poliki jendea hasi zitzaigun deika, inolako iragarkirik jarri gabe.
|
|
|
" Euskaldunon Egunkaria" k Andoaingo egoitzara joan zenean errentan hartu zuen egun duen eraikina, baina beti ere erosteko aukerarekin. Urte batzuren ondoren, Labordeneko fabrikako langile kooperatiben artean gorabehera handiak izan ziren, zorrak areagotzen joan zitzaizkien eta horiek ordaindu ahal izateko orube osoa erosteko aukera luzatu
|
zieten
egungo sustatzaileei. Hauek proiektuari aurre egitea erabaki zuten eta hala abiatu dute Kultur Parkea.
|
|
|
Ondoren, 1938an jadanik, Kubara igaroko ziren eta han ez zuten partidarik galdu. Argentinan ere bertako talderik garrantzitsuenen aurka jokatzekoak ziren, baina FIFAren era guztietako presioek ez
|
zieten
aukerarik eman eta geratzen zen diru apurrarekin jokalariek Kubara itzultzea erabaki zuten, argentinar taldeetatik jasotzen zituzten eskaintzei uko eginez. Dena den, taldearen egoera ekonomikoa eta animikoa gero eta makalagoa izateaz gain kanpotik jasotzen zuten presioa gero eta handiagoa zen.
|
|
|
Iaz Nemesio Etxaniz omendu zuten bere biografia eta hainbat liburu batean bilduz. Aurretik Toribio Altzaga, Leon Leon eta Lizardi autoreei, besteak beste, egin
|
zieten
gorazarre. Dagokion autorearen inguruko liburua oinarri hartuta, irrati lehiaketa bat egiten da Azpeitiko ikasleen artean Loiolako Herri Irratian.
|
|
|
Katearen hasiera eta amaiera horrela da aditu batzuen ustez. Behiek belarjale izateari utzi zioten eta ardiek" scrapie" gaitza kutsatu
|
zieten
. Gizakiok behi haragia jaten dugunez gero, beste hainbeste gertatu zaigu.
|
|
|
Azken muturrean ezusteko handi barik azken hiru txapelketetan bertsolari berdinak izan dira lehen hirurak, lekua aldatu arren, saio dotore eta bikaina eskaini zuten. Faboritoek ondo erantzun zuten, baina ez elkarri ez gainontzeko bertsolariek ez
|
zieten
lan erraza jarri. Unai Iturriaga aspaldiko partez punturik gehien duten bertsolari biek jokatzen duten azken txanpatik kanpo gelditu zen, baina beti asmatu barik ere, bertsoa ederto betetzeaz gain amaiera indartsurik ere eskaini zuen.
|
|
|
han burla, eta lotsa handien kostuan badere, Erderaz ikasten dute: eta nola Euskera kendu
|
zieten
, eta jarduten ez duten, beren Herri, edo Etxeetara bihurtzean, alde guztietara barregarriak ohi dira: eta egiaz esan ohi da:
|
|
|
Horrela azpimarratzen du Isaiah Berlin ekEl fuste torcido de la humanidad artikuluan (Berlin 1992: 227). Zentzu horretan, filosofo politikoek iraultza frantsesean jatorria zuten beste fenomeno politikoeigarrantzi handiagoa eman
|
zieten
(liberalismoari, adibidez), nazionalismoaren azterketa bigarren plano batean utzita. Mendebaldeko pentsalariek, gehienetan nazionalismoaren indarra gutxietsiz, behin eta berriz saiatu dira nazionalismoa hilobiratzen, oraingoz lortu gabe (inongo zentzu epikorik gabe aipatzen dut hau).
|
|
|
iv) Azkenik, subjektuek beren adinari, sexuari, etxean erabiliriko hizkuntzarieta gurasoen jatorriari buruzko galderei erantzun behar izan
|
zieten
.
|
|
|
Hau da historia honen bigarren une ardatza: handik aurrera elizbarrutiak etaapaiz erlijiosoek bazekiten beren Diozesi agintariaren arauak zeintzuk ziren, etahoriei, eta ez besteri, zor
|
zieten
beren menpekotasuna. Zalantzarik gabe, Gobernukosektore jakin baten eta militarren agindupetik at, eliz barneko burujabetasuna berreskuratu nahi izan zuen Lauzurikak, frankismoaren barnean hurbilen zituen indarpolitikoen babesa segurtatuz, pentsa daitekeenez.
|
|
|
Denbora iragan arau, irratietako albistegiek entzule frankoren sinesgarritasuna irabazi dute Gernikako Estatutua aprobatu zenetik. 1998an CIES eta EGM enpresek honako audientzia eman
|
zieten
EAEko estazio publikoei, EITB taldekoei alegia (entzuleak eguneko):
|
|
|
Bitartean, Eiderrek bisita laburrak egiten zizkion. Arratsaldeetako ordu amorfoei itxura konkretua ematen
|
zieten
bien artean. Beste batzuetan bi edo hiru egun (eta beste hainbeste gau) ematen zituen pisuan, normala denez eta batera bizitzeko gogoari tokia eginez.
|
|
|
Eta, handik aitzina, guztiek ukitu nahi izan zituzten edo musu eman nahi izan
|
zieten
Avilako santaren behatzezurrei, zeinak baitziren nik itsas tormenta hartan galdu behatzarenak, noiz eta Amsterdamerako bidean baikindoazen; eta nik erlikia ezpainetan paratu, haiek musu eman eta zeinatu egiten ziren segidan.
|
|
|
...ikako ordokietako piztia zela, basoetan barrena eta zuhaitzetan goiti nekez egiten zuena, nahiz eta ongi baino hobeki zekien haietarat igaiten; erran zigun, ondotik, ezen tigre hura ezin arinagoa eta ezin bizkorragoa zela, zeren eta halakoak baitziren tigre suerte hartako tigreak, eta nekez oldartzen zirela gizonaren kontra edo etxeko abere eta kabaleen kontra, nahiz eta txakurrei ezinikusi handia
|
zieten
; erran zigun, halaber, nola haien moldatzeko eta ematzeko, begiak estaltzen zizkieten, baita alhatzen eta torturatzen ere etengabe, loa eragotziz euli hosto batez, eta hala meneratzen eta bezatzen zituztela urte erdiko epean; erran zigun, gero, ezen, handik aitzina, aski zela, haien gobernatzeko, lokarri edo soka batez giltzurrun aldetik lotzea, eta hala eraman zitezkeela baterat edo bertzerat, s...
|
|
|
Eta ez bertan erraiten dizudana gezurra delako, baina mila kontu alborat utzi behar izan dudalako. Izan ere, nola hain baitzen kortsario haien mundua berezia, hala mintza nenkizukeen haien arteko harreman partikularrez, edo haiek egin ohi zituzten festez eta emaztekiei eman ohi
|
zieten
tratuaz. Eta horni nezakeen deskribatze bakoitza behako bikoitz batez, buruko begiek ikusten dutena gauza bat denez gero, eta bertzea, bihotzeko begiek... eta eman niezazkizukeen, halatan, nik ikusiaren eta ikusiak enegan eraginaren aitzin gibelak, on gaitzak eta bertze gorabehera guztiak, xehero baino xeheroago.
|
|
|
Eta, hala, noizik behin, biek ala biek tiro pare bana egiten
|
zieten
zapi zuri biribil batzuei, zeinak jopuntutzat hartu eta harat edo honat lotzen baitzituzten, zuhaitzen bati, harkaitzen bati edo bertze zernahiri. Aita oso ehiztari ona zen, punteria izugarria zuena; aitaren ondoan, berriz, osaba Joanikot ehiztari eta tiratzaile eskasa zen; baina nola ez zen osaba ehiztari eskasa izanen, baldin, alde batetik, ehiza atsegin ez bazuen, eta baldin, bertzetik, usoaren edo oreinaren aiduru zegoela ere, buru zirrituren batetik Pitagorasen teorema edo Arkimedesen printzipioa sartzen bazitzaion, ez zekielarik, finean, piezaren aitzinean paratzen zenean, usoari edo Pitagorasi egin behar ote zion tiro, oreinari edo Arkimedesi?
|
|
|
Sukaldera sartu ginen, eta ni, usadioan bezala, poltsikoak husten hasi nintzen mahaira: tabakoa, kartera, giltzak eta bi egunez ene begiei argia eman
|
zieten
pastazko betaurrekotzar beltz itsusiak.
|
|
|
Ortziral gaueko mozkor bestaren amaiera aldrebesa. Ospitaleko gaztigu orriaren ariora, balentriaren berri ematen
|
zieten
, zahartzean, semetxi eta alabatxiei. Bidenabarrean bi gertakari gehiagoren jakitun egin nintzen:
|
|
|
Haien artean, Charlyren irribarre haluzinatua eskaileretan beheiti zetorkigun. Jakanarrua eskutik zintzilik, bere kamiseta beso gabetik galtzarbeko bizarrak eta rock talde niretako ezezagun baten irudi koloreanitzak marru egiten
|
zieten
inguruko eliztarrei. " Konpainia ona", berriz, nire andrea zen.
|
|
|
Hala ere, bazuten naturaltasun poxi bat, hurrenez hurren, helduendako eta haurrendako ene besarkada eta buru igurtziek. Ximurrak eta Josefinak, beren betaurreko beltzen gibeletik, automatek bezala erantzun
|
zieten
gure konplimenduei, eskerturik baino areago dena lehenbailehen bukatzeko gogoa duenaren trazan. Ez zen kontuan hartzekoa.
|
|
|
Zeharka jarria, haren bi zango oinutsek arku bat marrazten zuten besaulkiaren gainean, ikuskizun betaurreko ezak uhertua eskainiz, gerrira bildutako besta jantzi urdin zimurtutik hasi, kulero beltzetan barna segi eta izter oraino ongi zizelatuetaraino. Goiko tiranteei besaburuek kontzen
|
zieten
, berme handirik gabe, eta eskoteak goiti eta beheiti egiten zuen taupada, beso ukaldi bakoitzarekin.
|
|
|
Hasieran, oharkabez, guhaurek aisatzen genion egitekoa. Garai hartan, bertzeena entzun gabe, gure berri ematera lehiatzen ginen, eta Ttipiren izaera patxadatsu eta lasaiak, haren manera eztiek, gure orduko zakarkeriatik hain urrun beti, bide zabala uzten
|
zieten
konfidentziei. Eleketaldian jalgitako datuak —zernahi zirela— erregistraturik gelditzen ziren, gure lagunaren oroimen apartekoan.
|
|
|
Josuren txabusina zaharra zekarren, gaur ere, soinari estu estu lotua. Ondotik pasatzerakoan, zehar so egin nion hegalak berriz ere irekitzen ote zitzaizkion janzkiari, baina neskaren eskuek finki kontzen
|
zieten
, izterren ikuskari miresgarria ukatuz. Anaiak, lehiatsu, nire parean jarrarazi zuen, mahaiaren bertze aldean.
|
|
|
Filmearen hautapenak, berriz, neure burua zoriontzeko aukera eman zidan behingoz. Ordenagailuz sortutako irudiak ziren, xarma handikoak, eta haietan panpin batzuek —cowboy bat eta astronauta bat— haur sadiko baten erpeei eskapo egiten
|
zieten
. Unaik aretoa berriz ere argitu arte ez zidan jakinarazi laugarrenez ikusia zuela.
|
|
|
Horren ondotik historiaren kontuaz hots asaldatuak aditu ziren Madril aldetik. Oihartzun zabala eman
|
zieten
Historia Akademiaren esanei hemengo zenbait hedabidek. Euskal ikastoletan Espainiako historia era baldarrean irakasten omen da.
|
|
|
Tesi honek Neurathek, Hahnek eta Carnapek batera sinaturiko Vienako Zirkuluaren Manifestua ospetsuan aurkitu zuen bere adierazpen argien eta erradikalena. Ez
|
zieten
zuzendu lanbidez filosofoak zirenei, manifestuak garai hartako artistek, poetek edo arkitektoek prestatu eta zabaltzen zituzten paskin edo iragarki polemikoen antza baitzuen. Vienako Zirkuluaren filosofiak erakartzen duen orok irakurrita izan luke.
|
|
|
Urte haietako miseria eta lazeriaren ispilu garbia zen leku hura. Donostiako osaba eta amona platano kiloarekin bisitan etorri zitzaizkidan hartan, harmailetan behera jaisten ari ginela, nik ere eskua barandan ipinita nuela, baranda hura gaixoek ukitzen zutela eta eskurik han ez ezartzeko esan
|
zieten
. Apestatuak ginen gaixook, tuberkuloso apestatuak.
|
|
|
Esan liteke apirilean hasi zela 68ko maiatza. Ikasleek apirilean ekin
|
zieten
mobilizazioei. Nanterreko Unibertsitatea izan zen pizgailua.
|
|
|
Estoldek, aditu zuen Xanek, gain egin zuten, poligono guztia urpetuta zegoen. Bertako biltegian urak metro bateko altura hartu zuen eta bonberoei hots egin
|
zieten
. Xan leiho batera arrimatu zen.
|
|
|
Poliziek, gazteak uxatu eta kalea despejatu eta gero, kantoi bitatik, behetik harriak eta su-ziriak jaurtitzen zizkieten gazteei disparatzen segitu
|
zieten
. Parke parean establezitu zen kalma relatiboa aprobetxatuz, oinezko batzuk, nondik handik, beren ezkutalekuetatik irten, nora hara abiatu ziren.
|
|
|
Gero berriz, bat batean haietako bi kopla kantari hasi ziren; ez bederen dolu koplak, ezpada kopla arin eta burlazkoak. Alde guztiz, ez ziruditen oso kopla remarkableak, kuadrilako gainerako gizonei berriz, grazia handia egiten
|
zieten
, esku zartaka eta barre zoroka hartu zituzten. Arte hartan haranzko mahaiko gizon emakume txiki samarrek euren solasa arrunt apaldu, haien animoak arrunt erori zirela zirudien; bildu ziren korro batean emakumeak, gelditu ziren apartexko gizonak, komentario lakonikoak eginez.
|
|
2001
|
|
|
Hemendik aurrera bi pertsona gehiago izango dira zuzendaritzan, Jagon eta Iker sailetako buruak; sei guztira. Halaber, urrian izendatutako ohorezko zazpi euskaltzainei diploma banatu
|
zieten
.
|
|
|
itzulpengintzaren automatizazioa. Ia ordenagailua bera jaio zenetik, itzulpena automatizatzeko saioei ekin
|
zieten
. Ez da ahaztu behar, gaurkoz, informatika bera etengabeko itzulpengintza dela:
|
|
|
Zertan gabiltza gure eskualdean bertan ur litro batek esne litro batek baino gehiago balio duenean? Ezin dugu ahantzi duela urte gutxi arte, hamar hamabi bat, zenbait hiltegik aratze dopatuak eskatzen zituztela, eta abeltzainei erakusten
|
zieten
dopatzeko modua.
|
|
|
Ez da baina, Argantzunen aldarrikapenak eta altxatzeak izan diren lehenengo aldia. baskoiek Argantzuneko batailan hartu zituzten arabiarrak menpean 801eko iraila eta urria bitartean. Bertako haizpitartean egin
|
zieten
Baskoiek segada arabiarrei eta han erori ziren musulmanak.
|
|
|
40.000 manifestari bildu ziren bertan, merkataritza librearen aurka. Hiru egunez Seattle guztiz harturik eduki zuten ehunka poliziak eta Guardia Nazionaleko soldaduk, kolkoa bete arma zutela, eta erantzun bortitza eman
|
zieten
ehunka pertsona atxilotuz eta beste hainbeste zaurituz. Aipatzekoa da hiriak bere lehen etxeratze agindua bizi izan zuela II. Mundu Gerraz geroztik.
|
|
|
42 kilometro luzeran, 2 eguneko lana, abuztuan, ura bost gradutan eta haizearen eraginez ia itsasoan bezalako olatuak. Ezinegona bizidun batek piztu
|
zieten
bi anaiei eta beraiekin joan zen taldeari: munstroak.
|
|
|
Sokoa euskal enpresa eta ekonomiaren erreferente izan da, eta bere ibilbidean ezin izan du gertakari soziopolikoetatik at gelditu. Esate baterako, GALen garaian, bere bulegoei sua eman
|
zieten
. «Sokoa» deitu afera ere denon ezaguna da.
|
|
|
" Zenbat gara" zeritzan sail estreinatu berriak," txokokeriak utzi eta Euskal Herria osoan barna" berriak biltzeari ekingo zionak, momentuz izenpetu gabea, baina gerora Amatiñok eramango zuena. Argi zeukaten" guztion laguntzarik gabe ez garela gai horren zabal iharduteko", ze" Gipuzkoako eta Bizkaiko berriak ez ezik, Nafarroa handi, Araba isil, eta mugaz handiko Lapurdi, Baxenafarre nahiz Zuberoako berriak ere nahi genituzke aipatu", eta bistan da, dei egiten
|
zieten
balizko irakurleei" Zenbat gara" n parte hartzera
|
|
|
Oraindik erabiltzen dira orduko jokoak, sekulako teknika baitzuten. Magoek bere burua extralurtar gisa aurkezten zuten, eta faraoia gustura geratzen bazen, bere pisua espeziatan edo urretan ordaintzen
|
zieten
. Baina trikimailua gaizki ateratzen bazen, eta faraoia tranpa zegoela ohartzen bazen, lepoa mozten zieten.
|
|
|
Magoek bere burua extralurtar gisa aurkezten zuten, eta faraoia gustura geratzen bazen, bere pisua espeziatan edo urretan ordaintzen zieten. Baina trikimailua gaizki ateratzen bazen, eta faraoia tranpa zegoela ohartzen bazen, lepoa mozten
|
zieten
. XIX. mende bukaeran eta XX. mende hasieran asmatu ziren joko onenak, egurra eta burdina bakarrik baliatuz.
|
|
|
Horrela, hiztegiari jarraikiz eta Ipar Euskal Herriko biztanleen arabera, espainiarrak" kokoak" ziren, hain zuzen ere" surnom que l' on donne aux Espagnols". Baztandarrek, halaber, mespretxu handiz" kokoak" deitzen
|
zieten
erdalduntzeko zorian zeuden ultzamarrei; sakandarrek Lizarrerriko biztanleei eta leitzarrek Tafalla aldekoei," koko herria" ere jaso delarik. Bizkaiko euskaraz, era berean," kokoa" hitzaren erranahia" leloa" omen zen:
|
|
|
Duela 16 urte Tuterako lagun elkarte bateko geletan ikastola hasi zenean bost ikasle zituzten. 1995ean Nafarroa Oinez antolatu behar izan zuten 100 ikasle inguruk eta 60 familiak ikastola sustengatzen zuelako eta behitegia izandako eraikinak ez
|
zieten
balio jada. 1995ean lortutako diruarekin orain Fontellas herrian duten ikastola eraiki zuten.
|
|
|
Deshilobiratze izugarri hau berez edozein irakurlerentzat harrigarria ezezik deitoragarria ere suertatzen bada ere, badira zenbait datu osagarri Victoriak iradoki egiten dituenak eta viktoriar garaiko emakumearen egoera ulertzeko funtsezko bihurtzen direnak. Dirudienez, margolari prerrafaelitek modeloei eskatzen
|
zieten
itxura argal, zurbil eta heriotzezkoa lortzeko itzelezko baraualdiak egitera, gerruntzea estutzera edo ozpina edatera behartzen zituzten. Nobelan bertan esaten denez, Ophelia izeneko koadroa margotzeko, esaterako, egunetan uretan sartuta egotera behartu zuten Siddal (125).
|
|
|
Testu-liburuen doakotasunaz zer iritzi duten, eskolarako materiala eskuratzeko nola antolatzen diren eta antzeko kontuez gurasoengandik ahalik eta informazio zuzenena jasotzeko helburuz, CONSUMEReko teknikoek Estatu espainiar osoan Lehen eta Bigarren Mailako Hezkuntzan diharduten ikasleen 302 gurasori inkesta egin
|
zieten
.
|
|
|
Lehenengo bost ikasleek testuari buruz eginiko hipotesiak azaldu beharzituzten, eta besteek asmatu zuten ala ez esango
|
zieten
.
|
|
|
Jabego handi hauek bere kabuz irauten edo autoaski izaten saiatu ziren, etahiriei administrazio gune izateko izaera lapurtu
|
zieten
, batez ere karolingiargainbeheran autonomia propioa hartzean aristokraten esku.
|
|
|
Bestalde, eliz lurretatik merobingiarrek banatutakoarenarazoa gainditu zuten. Nobleei ez
|
zieten
lurra kendu (hori egitea haien fideltasunagaltzea zatekeen), eta, Elizarekin tratu ona izateko, jabegoa Elizari aitortu zitzaion (horren irudi truke gisa zentsu bat jasoz); baina nobleak ziren lur horren onuradunak. Honekin, batetik, feudalismoaren sorreraren aurrekaria ikusten da zenbaitegileren ustez15, eta bestetik, lehengo arazoak azaleratzen ziren. la zergarik biltzenez zenez, lurrak esku pribatuetara pasatzen ziren, eta ez zegoen ia konkistarik.Gainera, danegeld ak ordaindu behar zituzten (Karlos Burusoilaren garaitik ez erasotzearen truke normandoei egiten zitzaien sobornoa zen hori, diozesika banatua, eta merkatariei, eta abarri eskatua); ondorioz, aberastasuna, eta horrekinbatera boterea?
|
|
|
Kasio Islamera konbertitzearekin batera (714 edo 715ean), legez, Damaskoko kalifa omeiatarrekiko menpekotasuna onartu zuen, eta, teorian behintzat, kalifaren izenean gobernatu behar zituen aipatutako lurrak. Izatez, Kasio-k eta bereondorengoek aukera guztiei heldu
|
zieten
, lehenik Damaskorekiko autonomiasendotzeko, eta gero Kordobarekikoa5.
|
|
|
Dirudienez, prozedura horiek tradizio erromatareta bisigotikoaren heredentzia islatzen dute, baina endekatuta: auzietan, lege bisigotikoek lehentasuna agiri idatziei ematen
|
zieten
; Iruñeko erresuman. Asturiaseta Leonen gertatu ohi zen legez?, ordea, ahozko lekukotasunek zuten nagusitasuna (lehen esan bezala, noiz behinka dokumentuak ere erabiliak izan arren).
|
|
|
Iruñeko apezpiku egoitzan tronuarekiko leialtasuna agertzen zuten prelatuakzeuden, errege jarraigoko kideak zirenak eta administrazio lanetan laguntzenzutenak. Azken finean, elizgizonei zor
|
zieten
erregeek monarkiaren justifikazioideologikoa.
|
|
|
Kaliforniako Unibertsitateko adituek arterosklerosia eta estres maila ebaluatu zituzten, enpresa bereko eta 40 eta 60 urte bitarteko 573 langileren artean. Azterlanean parte hartu zuten gizonek eta emakumeek bitan erantzun
|
zieten
, 18 hilabeteko aldian, laneko estresaren pertzepzioari, lo arazoei eta etxeko lan kargari buruzko zenbait galderari. Emaitzen arabera, “laneko estres handiena duten gizonek arterosklerosi arrisku handiagoa dute”.
|
|
|
Geroago, esnea eta beste produktu batzuk gehitu ziren, hala nola kakaoa, kafea eta fruitu lehorrak. Izotzaren eta fruta zukuaren lehen konbinazioei arabiarrek sharbets deitu
|
zieten
. Uste da hitz horretatik datorkiola gaur egungo sorbete izena.
|
|
|
Elkarteko lehendakari Carmen Floresek azalpenak eskatu zizkien Administrazioko goi karguei eta, batez ere, Celia Villalobos ministroari. “Pazienteak muskuluetako minez kexatzen ziren Lipobayrekin tratatuak ziren bitartean, eta medikuek esaten
|
zieten
ez zirela botika horren ondorio, beren saiakuntzetan sendagaiak eragiten zuen kaltea noraino iristen zen probatu nahi zutelako”, adierazi zuen Carmen Floresek, ADEPAko lehendakariak. Entseguak Ospitale Klinikoan bakarrik utzi ziren; izan ere, abuztuaren 8tik aurrera, Espainiako Medikamentu Agentziak zeribastatina printzipio aktiboa zuten espezialitateen merkaturatzea aldi baterako etetea erabaki zuen.
|
|
|
Hala, Farmaciicos Mundi Espainiako gobernuz kanpoko beste erakunde batzuekin bat egin du, hala nola Mugarik Gabeko Medikuak edo Ekintzazko Laguntza. Duela hilabete batzuk, Espainiako herritarrei dei egin
|
zieten
euroa indarrean sartu aurretik beren azken pezetei elkartasunezko helburua emateko aukera ez galtzeko. Espainiar asko bankuetara aldatzera joatean gogaituko ez den galdaratxoak mirariak egin ditzake herrialde pobreetan, zioten.
|
|
|
Leihoko gortinak alde batera bildu zituen eskuaz, kristalaren gardentasuna agerian utziz. Leihotik zehar ikus zitezkeen zuhaitzak jada zimeltzen hasiak zeuden, eta oraindik ere adar indargabetuei tinko heltzen
|
zieten
hostoak harantz eta honantz zebiltzan hego haizeak eraginda. Negu zakarrerako prestatzen hasiak zeuden jada, kolore gorrixkako hasperenez, neguari ongi etorria egiteko asmoz.
|
|
|
Musulmanek berehala eman
|
zieten
ordaina. Pakistaneko Kipling herritik Indiara itzuri ezin izan ziren sikh gehienak garbitu egin zituzten.
|
|
|
Ez ordea oso gogor. Baserritarrek behiei, maite izan arren, askoz gogorrago sartzen
|
zieten
eztena gure haurtzaroan.
|
|
|
Andra Pradeshen, berriz, herriko handi mandiek emakume haurdun bat jainkoei sakrifikatu
|
zieten
, goialdetik euria ekar zezan. Esan beharrik ez dago:
|
|
|
Maiz gose hamikatua izaten zuten. Beraren haurrei ere ez
|
zieten
barkatzen.
|
|
|
Bankuan hogeiren bat bezero zeuden. Zirkinik egiteko kalipurik gabe, harriturik begiratzen
|
zieten
ohoinei. Ebasleek zorrotz mehatxatu zituzten.
|
|
|
Bi ebaslek dirukutxatik dirua atera eta beraiekin zuten zorro berde bat bete bete egin zuten. Geroago tiro bana eman
|
zieten
zuzendariari eta diruzainari.
|
|
|
Harijanen egoera latzak ba omen du arrazoi bat: beren lehenagoko bizitzan kosmosari eta gizarteari ez omen
|
zieten
zor zaien begirunea ekarri.
|
|
|
Bufaloek esne askirik ez bazuten, bularra ematen ari ziren amei kentzen
|
zieten
. Orain ohitura hori galdu da.
|
|
|
Jope, chicos, dadnos un paseo, eskatuko zuten Bilboko eta Madrileko beraneanteen alaba haiek, hareatzan eserita, eguzkiak eta niveak oparitu berri
|
zieten
distirarekin.
|
|
|
Kanoi frankistek Nabarraren makinak jo eta ontzia hondatzear zegoela, hamabi lagunek uretara salto egin eta igerian salbatu ziren, baina frankisten eskuetara erortzeko. Hauetako batzuei gero heriotza zigorra ezarriko
|
zieten
. Kapitainak eta beste zazpik, ostera, entregatu orduko, ontziarekin hondoratzea aukeratu zuten eta han geratu ziren batailan hildako beste zortzi lagunekin batera.
|
|
|
Herriko umeentzako mehatxua ziren, eliztorreko harrizko irudi haiek. Ez duzu dena jan nahi e, ba Goienkaleko mamuei deituko diet orduan, hala esaten
|
zieten
Kalaportuko amek ume txikiei, erdi arotik edo auskalo ze sasoi ilunetatik zetorren ikaragarrizko bestiario hura erabilirik.
|
|
|
Misionero anglikanoei ez zitzaien onen usaina gustatzen eta, onei ere misioneroena gustatu ez arren, xaboia ezarri
|
zieten
gorputza igurtzi eta garbitzeko. Xaboiarekin onek beren koipezko babes hura galdu zuten eta berehala hasi ziren hiltzen.
|
|
|
Eta kosteratik kaxak beterik ailegatzen zenean, moilara atera sareak eta andreei deitzen
|
zieten
bokarta mailetatik ateratzeko. Han aritzen ziren Goioren ama eta beste saregileak driban harrapatu eta lotuta geratutako arraina banan bana desarrantzan.
|
|
|
ez zegoen beherapenik gaztetxoentzat (alebin= arrainkume?), eta haserretu egin zen atezain dotore itsusiarekin. Sartu bezala, seme alaba eta ilobek, garrasi zizkolatsuen artean, aurrea hartu
|
zieten
aita osabei, eta, hauek konturatzerako, lardaskan hasiak ziren haiek. " Basta!", bota zuen aitak errespetuz," eta nire atzetik!", eta aquariumeko argiek, bat batean, ilunabarreko ekaitz borti  tzaren eraginez, itzaltzeko keinu errepikatua egin zuten, itzali eta piztu, piztu eta itzali; trumoi hotsak dantzan jarri zituen hormak eta beirak; zaintzaileen baretze lanak eta hitz lasaigarriak hutsalak gertatu zirelarik, arrain-ontzietan nagusitu zen berehala:
|
|
|
Maila hori izan zitzaketen irakurleek ematen
|
zieten
, inork ez baitu bere neurria besterik gabe hautatzen, irakurleak ere kontuan eduki gabe.
|
|
|
Ilunpe beltzen artean, haatik, agertu zitzaigun argia, eta inork  espero ezin izan zezakeen adinakoa. Galzorian zegoen hizkuntzari eutsi nahiak sortu zituen gure arteko ikastolak7, ezkutuan lehenbizikoz, erdi agerian gero (ez ikusia egiten
|
zieten
hartan), legez azkenik. Ikastolak heldu ziren lizeo mailara eta horien inguruan ernatu eta hazi dira hainbeste mota  bateko eta besteko lantegi.
|
|
|
Etxe eta ate izan zituen irakastaldiak ez ditut aipatu besterik egingo. Salamancan eta Madrilen aritu zen (eta hemendik bere gogoz alde egin zuen lagunei egin
|
zieten
bidegabekeria zela medio), Ameriketan ibilia zen behin baino gehiagotan, bai Ipar bai Hegoaldean. Azkenik, Alemanian kokatu zen luzaroan eta hil arteraino urte oroko irakastaldiak han egiten zituen.
|
|
|
Egunkarien erredakzioetako kazetari gazte askok berebiziko protagonismoa hartu zuen frankismoaren morroi ziharduen prentsa batean, 1970 urteen hasieran sumatzen hasiak ziren aldaketa politikoei aurre egiteko gaitasunik ez zeukan prentsan. Kazetari estiloa eta informazio edukiak berritu zituzten, eta, bide batez, laguntza eskerga eman
|
zieten
bestela moldatuko ez ziren argitaratzaile askori. Gehiengoa baino, gutxiengo bizkor bat izan bazen ere, kazetaritzaren garai bat gauzatu zen haren ekinaz.
|
|
|
Argitaratzaileak. Administrazio Kontseiluak? ez zuten une hartan gidatzeko gaitasunik, eta bete betean harrapatu zituen, gainera, unean uneko eztabaidak (demokrazia edo diktaduraren erreforma lehenik, haustura demokratikoa edo erreforma demokratikoa bigarrenik); halatan, protagonismo gehiago eman
|
zieten
erredakzioei, eta berauen gogoko zuzendariak ere izendatu zituzten kasu batzuetan. Zuzendari hauek ez ziren dagoeneko argitaratzaileen testaferro profesionalak, baizik eta kazetariek hedabideen jabeen aurrean hautaturiko ordezkariak bailiran jokatzen zuten.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, manipulazio politikoaren paradigma indar betean dagoenean ere, beren interesak dituzte hedabideek eta ezin ekingo
|
zieten
haiei Estatuaren eta haren Barne Ministerioaren komunikazioen propaganda aparatu edo publizitate eszenatoki soil balira. Interes horiek babesteko, beren informazio autonomiari eutsi behar diote hedabideek eta hala saiatzen dira.
|
|
|
Orain dela hogei bat urte Zuberoako abertzale zenbaitek gogoan hartu zuten Paristik edo Pauetik gure hizkuntza ren alde zerbait igurikatzea alferrikakoa zela eta euskararen alderat tokiko hautetsien herabea astindu beharra zela. Baikorki jokatu zuten, nahikoa lan eskatu
|
zieten
zurezko pankarta politak ezarrita Atharratzeko kantonamenduko herrien euskarazko izenekin. Ez zen ekintza gaiztoa, zikina, bortitza, bortxatzailea izan, beraz.
|
|
|
Lurra gutxi batzuen eskuetan geratu zen, eta txikiek beraien hiritar aske izatea mantentzeko lurra saldu eta lanean hasi behar izan zuten. Baina (bai landan edo bai hirian) lana esklaboei eginarazi
|
zieten
, eta hiritar asko lanik gabe pobrezian murgildu ziren. Era honetan, aberatsenen eta pobreenen arteko zuloa handituz joan zen, bigarren gizarte taldea ikaragarri ugarituz.
|
|
|
Tratulantak pasatzen ziren: lehen aldian, saltzaileei onomatopeiaka hitz eginez, bildots metatuei ez
|
zieten
behakorik ere botatzen, hauek otoi erosika hasi arte bederen. Bigarren inguruan, herrokan, beltzez jantzirik, txapela buruan makurturik eta erietan urrezko eraztunak eki sortu berriarekin jostetan dirdiran, ezpainez keinu aspertuak marraztuz, martxandiza eskuaz haztatzen zuten.
|
|
|
Apalaldien erroak ziotenez, aita, senarra eta semearekiko lotura nahasiak ziren: senarrek demagun, beren emazteak neska lirainagoentzat abandonatzen zituzten, edo amodioaren xantaia egiten
|
zieten
higaduraren mugetaraino, desira sekula egiaztatu gabe, edo oraino desira zen bere herio naturalaz hiltzen. Harremanetan zalantza bortitzaren landerrak bazterrak estaltzen zituenean, agerpenez zeken ez ziren emazte haien nortasuna zein integritate psikologikoa kolpatua suertatzen zen, funtsean.
|
|
|
–Amen –ihardesten
|
zieten
, ager ez dezakedan Hegoaldeko hiri batetik etorri taldeko partaide harrituek, zenbaitek bederen emazte izanez fisiologikoki anaiak ez zirela erraz erakuts ziezaioketela, baina adindua eta gainera Iparraldekoa zelako, urrikiz bezain paternalismo hutsez, ez zioten oharra zuzendu, batez ere Iditegiko berba koloretsuaren behatzera jinak zirelako.
|
|
|
Omenaldi egunean, Joanesen sorterriko plaza arraberrituan, Hegoaldeko antropologo eta filologo taldearekin batera, han zeuden hain zuzen, behiala aipatu Euskal Herriko hamalau kantoietarik, alegrantziarik handienean jin euskaltzale anaia suharrak oro, emakume izanagatik. Euskaltzaindia osoak halaber bidaia egin zuen Bilbotik, gizon bakar, bere kideetan kide sotilenaren goresteko, ekitaldi, mintzaldi eta solasaldi mamitsuen ondotik Joanesi emanen
|
zieten
Urrezko Oroitarri Erraldoia eskuetan. Kantonamenduko, departamenduko eta eskualdeko hautetsiak elkarrekin jarri ziren, aperitifa zerbitzatuko zen tokiari ahal bezain gertu.
|
|
|
Pixka bat baztertu eta burua beheiti egin zuen, errezatzen ari balitz bezalako postura faltsuan. Gero, bi soldaduren artean zapi bana paratu
|
zieten
begietan. Bortz gizonak errelduan jarri ziren, Lainezek tiro egiteko agindua noiz emanen ote zuen zain.
|
|
|
Gizakiaren berezko berriketa gogoa ezin eten daitekeen iturria denez –are eta gutxiago berezko joera hori estimulatzen duen pizgarririk, oraingo honetan derbirako sarrera pare bat, mutur aurrean paratzen bazaio–, egun batzuen buruan jakin nuen, nire zaindariari esker, beren buruari Aita Zaindari izena ematen
|
zieten
jende haien hainbat ezaugarri. Aita Zaindariak hogeita hamar ziren, eta beren arteko antolamendua oso hierarkikoa zen.
|
|
|
" Hau pipa bat da(?)". Aita Pipadunak –hala esaten omen
|
zieten
besteek ikur hori zeramatenei– Aita Zaindarien artean, maila hierarkiko baxuenekoak omen ziren. Guebokinder Artximandrita agintari moral eta izpirituzko gorena zen, eta bere esanak diskutiezinak ziren.
|
|
|
Jainkoari amenazo egiten
|
zieten
horietakoak.
|
|
2002
|
|
|
Hamabost pertsonak osatzen zuten: hamaika antzezlek, musikagile batek, argiaren artistak eta pertsonaiei hitza emango
|
zieten
bi poetek. Antzerkiola Imaginarioak jende ororenganaino irits zitekeen antzezlana egin nahi zuen, sormen esperimentalean oinarrituz.
|
|
|
Zornotza Bizirik Plataformak 12.500 zornotzarri egin zion erreferendumean bozkatzeko deia, eta horietatik ia 5.500ek hala egin du (bozkatzera deitutakoen% 43). Kopurua, agian, ez litzateke harrigarria erreferenduma udala eta alderdi guztien sostenguarekin antolatu izan balitz, baina EAJ, PSE EEk eta PPk ez bozkatzeko deia egin
|
zieten
beren jarraitzaileei. Baldintza horietan, %43 oso esanguratsua da.
|
|
|
40ko hamarkadaren bukaeran COBRA taldea sortu zen Jorn, Alechinsky eta Appelen eskutik. Parisko Eskolatik eta surrealismotik baztertu nahian, espresionismoari eta kolore bortitzei heldu
|
zieten
taldekideek. Baina surrealistak ere Parisera itzuli ziren apurka, eta Parisko Eskola indarberritu eta estilo eta artista ugari bildu zuen bere inguruan.
|
|
|
Bertan giro intelektuala bizi da. Bellokekoek euskaltasuna zaintzeaz gain, desplazatuei harrera eskaintzen
|
zieten
.
|
|
|
Liskarrak 1785 urte arte iraun zuen eta urte horretan hitzartutako tratatuaren bidez konpondu ziren arazoak. Baigorriarrek lur hauetan bazkatzen zuten bost zerrietatik bat nafarrei eman behar
|
zieten
hitzarmen honek zioen moduan. 1856an istilu gehiago izan ondoren berriro adostu zen hitzarmen bera eta gaur egun kuota bidez ordaintzen dute Kintoko lurren erabilera baigorriarrek.
|
|
|
Helena Matutek Divulct: ciencia y tecnologia n adierazi zuen moduan «jende askok broma sinetsi zuen, beste batzuek mezua ondo irakurri gabe lagunei pasa
|
zieten
eta beste batzuek intentzio guztiarekin».
|
|
|
Antzina ez dela, Arabako Eskuernaga herrian bi pertsona atxilotu zituzten albistea zabaldu zen. Antza denez, langile portugaldarrak kontratatzen zituzten Arabako Errioxan lan egiteko, eta," esklaboen kondizioetan" iraunarazten
|
zieten
lanean. Berez, ez zituzten uzta garaian hartzen, baizik eta mahatsondoak kimatzeko sasoian, hau da," udaberriko kimaketako" aldian, zein apirilean eta maiatzean izaten baita.
|
|
|
Bularraren berreraikuntzak minbizia gainditzeko duen garrantzia aztertu zuten, besteak beste, Kirurgialari Orokorrentzako prestatutako Bularrak Berregiteko I. ikastaroan. Donostian egin den kongresua aprobetxatuz Donostiako Institutu Onkologikoko, Donostia Ospitaleko eta Tolosako Jasokunde Ospitaleko Kirurgia Sailek beren eguneroko jardunaren berri eman nahi izan
|
zieten
bertan bildutakoei.
|
|
|
Gabonak pasatu berri ziren egun batean, umeengana itzuli, eta denak hasi zitzaizkidan Erregeek zer ekarri
|
zieten
kontatzen. Gure ume hori, Aitor, etorri zitzaidan, eta ezinean, barruan zuena askatu zuen:
|
|
|
Deshilobiratze izugarri hau berez edozein irakurlerentzat harrigarria ezezik deitoragarria ere suertatzen bada ere, badira zenbait datu osagarri Victoriak iradoki egiten dituenak eta victoriar garaiko emakumearen egoera ulertzeko funtsezko bihurtzen direnak. Dirudienez, margolari prerrafaelitek modeloei eskatzen
|
zieten
itxura argal, zurbil eta heriotzezkoa lortzeko itzelezko baraualdiak egitera, gerruntzea estutzera edo ozpina edatera behartzen zituzten. Bere posesiorik preziatuena bailitzan, etxean, munduaz isolatua gorde zuen Rossettik Siddal, eta hilik jaio zitzaion lehenengo umearen ostean ere, bere amoranteekin jarraitu zuen emaztea etxean depresio bortitzak jota zegoela jakinda ere.
|
|
|
Siriarrak abegitsuak dira ezer baino gehiago. Kanpotarrei egiten dieten abegi onaren atzean, beharbada, mende batzuk lehenago besteren sinismenei erakutsi
|
zieten
tolerantziarako joera dago.
|
|
|
Iraganaz informazio zehatza eta ugaria ematen diete ikertzaileei. HANSAko merkatari eta nabigatzaile alemanak inguruotara iritsi zirenenan, su eman
|
zieten
Haugesundeko etxeei, elizei eta egurrezko eraikinei. Beraz, bikingoen bizimodua nolakoa izan zen jakiteko, bestelako informazio iturrien bila jo behar izan zuten ikertzaileek.
|