|
2000
|
|
|
Horregatik baztertzen dute euskara, bai eskubitarrek eta bai ezkertiarrek. Nork pentsa
|
zezakeen
bertako Legebiltzarrean nafar sozialistek ere aurka jarriz ukatu behar zutenik. Erdi Aroan nafarrek Orreagan Erroldan menperatu zuten eta hogeigarren mende bukaeran beste Erroldan batek bere gerra zikinez eta lapurketaz mendekua hartu zuen nonbait, eta oraindik ere hor datozkigu ausarti bere jarraitzaileak.
|
|
|
Zeren nik, nengoen puntuan nengoela —are gehiago indiar gorri haien munduak eragin zidan lehen liluramenduaren ondotik— nekez uler bainezakeen neure paradisua, libururik edo biblioteka on bat gabe; Joxe Aberasturi bizkaitarrak nekez uler
|
zezakeen
berea, bere ametsetako Potosi hartarik urrun, zilarrezko ezpata gogoan; eta Antonio Ibarbia gipuzkoarrak, finean, nekez uler zezakeen paradisurik, Tomas Morok bere Utopian deskribatzen zuenarekin zerikusirik ez zuenik, liburu hura zelako Antoniorentzat, nola Alypiorena san Agustinentzat... eta zeren hiru euskaldun baikinen indiar gorri haiekin batean, eta hiruroi ez zitzaizkigun gauzak berdin joa...
|
|
|
Noski, desorduko gogokeriak ziren: zein lan egin
|
zezakeen
berak, zein izan zitekeen bere funtzioa han, enpresaren jardunbidea zein zen ere ez zekien-eta?; hala ere neskak: " Lana nahi duzu", galdetu zion; baldin bazegoen, adierazi zuen Xanek;" eta, zer dakizu egiten edo...?".
|
|
2003
|
|
|
Hauxe gertatzen zen adibidez armadan eta flotan agintzen zuten hamar estrategen kasuan. Beraien artean lehendakari bat aukeratzen zuten, baina hala ere denak ziren erantzule eklesiaren aurrean; horrela eklesiak zeukan subiranotasuna baina hizlari trebe batek eklesia manipulatu
|
zezakeen
bere alde. Boterea eskuratu eta gordetzeko oratoriaren garrantzia Atenasko ezaugarri kulturaletako bat bilakatuko zen.
|
|
2004
|
|
|
Nola irabaz
|
zezakeen
berak?
|
|
2005
|
|
|
Bainu-gelara zihoan, garbitzera eta malkoak urtzera. Ez
|
zezakeen
bere burua pati. Nehoiz nehork ez zuen jasan.
|
|
2006
|
|
|
Ez da erraz ulertzen Weber-ek aipamenik egin ez izana gure herriaz, bertan izan eta zazpi urte geroago idatzitako Etika protestantean. Agian gure herriak kolokan jar
|
zezakeen
bere tesia, edo tesia ñabartzera behartu zezakeen; izan ere, lurralde oso katolikoa izanik kapitalismo aurreratuena eta lanaren kultura bertan aurki baitzitezkeen. José Miguel de Azaola, 1997an Bidebarrieta aldizkariak argitaratutako artikuluan, harrituta ageri zen Weber-ek Euskal Herrian ikusitakoa kontuan hartu ez zuelako.
|
|
|
Beti irabazten zien eskolako lagunei. Besteek ezer en  tzuterako, asma
|
zezakeen
berak zenbat denborara pasatuko zen hurrengo trena. Ez belarri hobea zuelako bakarrik.
|
|
2007
|
|
|
Lurrean eseri zen azkenik, lagunen ondoan. Mintzoak nekez mendera
|
zezakeen
bere ahots goitik behera alkoholak hartua:
|
|
2008
|
|
|
Guadabrezorako bidaiak itxuraldatu zuen, eta itxuraldaketak bere eragina izan zuen etxekoekiko harremanetan, baita alabekikoetan ere, jakina. Markesa andereak, izan ere, ongi gogora
|
zezakeen
bere iragan urruna, noiz eta jende guztiak esaten baitzion alabak aitaren berdinak zirela, bai haiek jaio zirenean eta bai haiek hazita gero ere; markesa anderea, baina, ez zen gutxietsia sentitzen; aitzitik: poztu egiten zen halakoetan; are gehiago:
|
|
|
Askori akatsa irudituko zaio Artetaren aukera. Nola gal
|
zezakeen
bere bizitzako aukera, unean uneko erreakzio batengatik. Nola jarri zuen sorkuntzaren gainetik maite zuen jendea.
|
|
|
Akaso Bilbo moduko hiri handi batean Azkuek lasai ager
|
zezakeen
bere mezua; baina, aldiz, Lekeition, bertako herritarrekin eta senideekin zituen konpromisoak tarteko, formak gorde beharra senti zezakeen, eta azkenean ez zen ausartu obra polemiko hura antzestera, are gutxiago independentista deklaratzen zen talde sortu berri bateko kide erradikalen arrimuan. Izatez 1895 urte hasieran, Azkue jeltzaleengana gerturatu zen unean bertan azaleratu zen politika ulertzeko moduaren inguruko beren aldea:
|
|
|
Guadabrezorako bidaiak itxuraldatu zuen, eta itxuraldaketak bere eragina izan zuen etxekoekiko harremanetan, baita alabekikoetan ere, jakina. Markesa andereak, izan ere, ongi gogora
|
zezakeen
bere iragan urruna, noiz eta jende guztiak esaten baitzion alabak aitaren berdinak zirela, bai haiek jaio zirenean eta bai haiek hazita gero ere; markesa anderea, baina, ez zen gutxietsia sentitzen; aitzitik: poztu egiten zen halakoetan; are gehiago:
|
|
2009
|
|
|
Alde batetik, nork ukatuko lioke neska babesgabe bati aterpea, batez ere inguruan senide psikopata baten mehatxua zebilela jakinda? Beste alde batetik, neska adin txikikoa zen eta aitak erraz asko erreklamatu
|
zezakeen
bere alaba, modu txar samarrean, edo bikoteari bahiketa leporatu, zergatik ez.
|
|
|
Eta, hala ere, Nazariok Reginaren planteamendua?. Gure haragitik dator, zera?, eta, geurea egiten ez dugun bitartean, ez dugu bakerik izango?? onartzen zuen; planteamendu hark, baina, gauza bat zuen oinarrian gaizki, Nazariok ez baitzuen ikusten nola egin
|
zezakeen
bere haragi hura benetan bere, Reginak ere ikusten ez zuen bezala, bestalde. Nazariok, baina, zerbait egin behar zuen, bere burua engainatu eta emaztearen eta bere artean sortu zèn distantziari zuribide bat eskaini gutxienez, jada sakrifizioa ez zèn sakrifizio baten itxurapean:
|
|
|
Zeren beldur zen, pozak airean behar zuenean? Intziriek ez zioten izebari imintzio berezirik eragin, ez haren aurpegian keinurik eta ez haren hanketan iheserako trazarik?, eta izeba beldurtu ez zuèn munstro batek ezin beldur
|
zezakeen
bera ere; aurrera egin behar zuen, ondorioz, inoiz baino gehiago egin ere, harrotasunari lotua ere bai baitzegoen kontu hura, azken batean!
|
|
|
...eba Ernestinaren esperientzia eta aholkuak lagun, baina egia zen, halaber, eskrupuluek, maila batean edo bestean, betiko lekuan zirautela, adimenean edo irudimenean, ez burdinazko erraldoiak balira bezalakoak, baina bai euli arinak, kontzientziaren begian behin eta berriro sartzeko prest azaltzen zitzaizkionak; buruz gainditu zituen Maria Bibianak bere obsesioetako asko eta asko, baina nekez ezaba
|
zezakeen
bere baitatik obsesioak sortzeko mekanismoa, bere nortasunaren berezkotasunari lotua zegoena eta buruaren atergabeko egokitze bat eskatzen ziona: obsesioa nolako, irudimenaren irtenbidea ere halako.
|
|
|
...sentitzen zen, beraz, bere errudun ustearen eta Albertori egindako promesaren artean zatikatua; bakardade hark, gainera, gorputz arimetako hoztasuna zekarkion, eta ez hozpera zelako; Domingok sentitzen zuèn hotz hura, ondorioz, beste hotz bat zen, barrukoagoa eta sakonagoa, gaixotasun existentzial bat balitz bezala, beste azal batek baizik ezin erremedia zezakeena, menturaz; Domingok garbi gogora
|
zezakeen
bere haurtzaroa, noiz eta amaren edo izebaren magalean beste norbait sentitzen baitzen, existentziaren behin behinekotasunetik babestuta, gabezia orotatik at, halako moduan, non, haur koskortua zenean ere, berdin segitu baitzuen bolada batean, magal batetik bestera, emakumearen magalak paradisu galduaren oihartzunak balekarzkio bezala, edo magal hura paradisuaren lurra bera balitz bezala, hobeto,... Horregatik egiten zuen Domingok, beharbada, gauero edo ia gauero amets Brigitterekin:
|
|
|
Albertorekin hasten bazara, biok hilko zarete, hara zer dioen kantak! Nik bizirik nahi zaitut, ordea, Ada!?; egoera hartan, baina, Domingok nekez engaina
|
zezakeen
bere burua berriro, hain izan zen erabatekoa, itxura batean, arestian hartu zuèn sentimendua eta hain zen eskasa engainuaren argudioa; horregatik, halaber, Albertok harako iruzkin hura egin zionean, bi ahizpek, Albertoren etxean limonada bana hartuta gero, zinerako bidean behar zutèn une berean?: –Zure arreba gazte hori, Ada, liraina eta atsegina da oso?, Domingok, aurretik bizi izan zuèn barne borrokak edo eraginda, halaxe erantzun zion, tinko bezain urduri:
|
|
|
eta non Jainkoa?; Domingok inoiz baino bakarrago behar zuen arren, ez zegoen bakarrik, bai baitzituen taldeko kide batzuk inguruan, animatu eta hitz egiten ziotenak, tartean Chaplin?, lagun alargundu berriari zuzendutako hitz haiek, batzuk egokiagoak, besteak desegokiagoak, guztiak borondate onekoak? minaren sendabide gertatuko zitzaizkiolakoan; Domingok, jakina, bihotzez eskertzen zien ahalegina, baina hitzik edo esaldirik biribilenak ere nekez estal
|
zezakeen
bere baitaren baitan sentitzen zuèn mina, errabiatik ere asko zuena, patuaren aurkakoa, Jainkoaren aurkakoa?; eta, halere, Jainkoaren beharra zuen, antza, birao egiteko besterik ez bazen ere, egin ere, egin ez zuen, bada, orduantxe birao, ez ozen baina bai ahapeka, bizitzan lehen aldiz:
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila batean bederen, esandakoa betetzera: zer mirari egin
|
zezakeen
berak, baina, emakume batekin, bere lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea, beste gauza bat bilatzen zuen une hartan: galdutako autoestimua, galdutako lekua?
|
|
|
potroak, batez ere!?, eta berak, Domingok ez bezala, ez zituela, alor hartan behintzat ez: Nazariok, izan ere, noiznahi irudika
|
zezakeen
bere burua gerra batean, fusila eskuan hartuta etsaiari aurre egiten, baina, halakoetan ere, oinez irudikatzen zuen, airean nekez; beste datu bat ere erabil zezakeen Nazario Orbek memento haietan, apika Domingo, ipurtarin hutsa eta menderagaitza zirudiena, guztiz mende agertzen baitzitzaion noiznahi, bere iparraren jabe behingoz, egun batean eredutzat ere hartu ez zuen, bada, anai arrebek haren e... ez ote zegoen erdibiderik?
|
|
|
Eta, hala ere, Nazariok Reginaren planteamendua –" Gure haragitik dator ‘zera’, eta, geurea egiten ez dugun bitartean, ez dugu bakerik izango" – onartzen zuen; planteamendu hark, baina, gauza bat zuen oinarrian gaizki, Nazariok ez baitzuen ikusten nola egin
|
zezakeen
bere haragi hura benetan bere, Reginak ere ikusten ez zuen bezala, bestalde. Nazariok, baina, zerbait egin behar zuen, bere burua engainatu eta emaztearen eta bere artean sortu zèn distantziari zuribide bat eskaini gutxienez, jada sakrifizioa ez zèn sakrifizio baten itxurapean:
|
|
|
...sentitzen zen, beraz, bere errudun ustearen eta Albertori egindako promesaren artean zatikatua; bakardade hark, gainera, gorputz arimetako hoztasuna zekarkion, eta ez hozpera zelako; Domingok sentitzen zuèn hotz hura, ondorioz, beste hotz bat zen, barrukoagoa eta sakonagoa, gaixotasun existentzial bat balitz bezala, beste azal batek baizik ezin erremedia zezakeena, menturaz; Domingok garbi gogora
|
zezakeen
bere haurtzaroa, noiz eta amaren edo izebaren magalean beste norbait sentitzen baitzen, existentziaren behin behinekotasunetik babestuta, gabezia orotatik at, halako moduan, non, haur koskortua zenean ere, berdin segitu baitzuen bolada batean, magal batetik bestera, emakumearen magalak paradisu galduaren oihartzunak balekarzkio bezala, edo magal hura paradisuaren lurra bera balitz bezala, hobeto,... Horregatik egiten zuen Domingok, beharbada, gauero edo ia gauero amets Brigitterekin:
|
|
|
" Nola sinetsiko dut Jainkoagan, hilotz bat ikusten dudan bakoitzean sinesteko gogoa joaten bazait...?" esan zion Miryamek noizbait; eta Domingok erantzun: ...n bakarrik, bai baitzituen taldeko kide batzuk inguruan, animatu eta hitz egiten ziotenak –tartean Chaplin–, lagun alargundu berriari zuzendutako hitz haiek –batzuk egokiagoak, besteak desegokiagoak, guztiak borondate onekoak– minaren sendabide gertatuko zitzaizkiolakoan; Domingok, jakina, bihotzez eskertzen zien ahalegina, baina hitzik edo esaldirik biribilenak ere nekez estal
|
zezakeen
bere baitaren baitan sentitzen zuèn mina, errabiatik ere asko zuena, patuaren aurkakoa, Jainkoaren aurkakoa...; eta, halere, Jainkoaren beharra zuen, antza, birao egiteko besterik ez bazen ere... egin ere, egin ez zuen, bada, orduantxe birao, ez ozen baina bai ahapeka, bizitzan lehen aldiz: kaka Jainkoari!; Domingo gainditua zegoen, durdazatua, ikusten ari zena sinetsi ezinik, alferrik... begien aurre aurrean baitzuen froga:
|
|
|
Albertorekin hasten bazara, biok hilko zarete, hara zer dioen kantak! Nik bizirik nahi zaitut, ordea, Ada!"; egoera hartan, baina, Domingok nekez engaina
|
zezakeen
bere burua berriro, hain izan zen erabatekoa, itxura batean, arestian hartu zuèn sentimendua eta hain zen eskasa engainuaren argudioa; horregatik, halaber, Albertok harako iruzkin hura egin zionean –bi ahizpek, Albertoren etxean limonada bana hartuta gero, zinerako bidean behar zutèn une berean–: " Zure arreba gazte hori, Ada, liraina eta atsegina da oso", Domingok, aurretik bizi izan zuèn barne borrokak edo eraginda, halaxe erantzun zion, tinko bezain urduri:
|
|
|
...eba Ernestinaren esperientzia eta aholkuak lagun, baina egia zen, halaber, eskrupuluek, maila batean edo bestean, betiko lekuan zirautela, adimenean edo irudimenean, ez burdinazko erraldoiak balira bezalakoak, baina bai euli arinak, kontzientziaren begian behin eta berriro sartzeko prest azaltzen zitzaizkionak; buruz gainditu zituen Maria Bibianak bere obsesioetako asko eta asko, baina nekez ezaba
|
zezakeen
bere baitatik obsesioak sortzeko mekanismoa, bere nortasunaren berezkotasunari lotua zegoena eta buruaren atergabeko egokitze bat eskatzen ziona: obsesioa nolako, irudimenaren irtenbidea ere halako.
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila batean bederen, esandakoa betetzera: zer mirari egin
|
zezakeen
berak, baina, emakume batekin, bere lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea, beste gauza bat bilatzen zuen une hartan: galdutako autoestimua –galdutako lekua– bereganatzea, eta, nola efektu hura ateraldi efektista batekin soilik lor baitzezakeen, horregatik esan zuen esan zuena, agian; Domingo, baina, ez zegoen ziur esan zuenaz, betean asmatu zuelako esperantza bazuen ere, itxura batean... haren begiek halako zerbait adierazten zuten behinik behin, jakin ez zer izan zitekeen hura, itzaltzera zihoàn distira edo piztera zihoàn itzala:
|
|
|
potroak, batez ere! –, eta berak, Domingok ez bezala, ez zituela, alor hartan behintzat ez: Nazariok, izan ere, noiznahi irudika
|
zezakeen
bere burua gerra batean, fusila eskuan hartuta etsaiari aurre egiten, baina, halakoetan ere, oinez irudikatzen zuen, airean nekez; beste datu bat ere erabil zezakeen Nazario Orbek memento haietan, apika Domingo, ipurtarin hutsa eta menderagaitza zirudiena, guztiz mende agertzen baitzitzaion noiznahi, bere iparraren jabe behingoz, egun batean eredutzat ere hartu ez zuen, bada, anai arrebek haren e...
|
|
|
Zeren beldur zen, pozak airean behar zuenean? Intziriek ez zioten izebari imintzio berezirik eragin –ez haren aurpegian keinurik eta ez haren hanketan iheserako trazarik–, eta izeba beldurtu ez zuèn munstro batek ezin beldur
|
zezakeen
bera ere; aurrera egin behar zuen, ondorioz, inoiz baino gehiago egin ere, harrotasunari lotua ere bai baitzegoen kontu hura, azken batean!
|
|
2010
|
|
|
Nor dira gizon gaiztoak? Nola egin
|
zezakeen
berak gizon gaiztoen aurka?
|
|
|
Ez zen nirekiko adeitasun berezirik horretan, baizik eta ohitura: soinujoleak bere lagunekin afal
|
zezakeen
bere lanaren ondoren, nahiz desordua izan, nahiz jende gehiena alde eginda egon eta zerbitzu gehienak, kafetegia barne, itxita. Hasiera batean, Adrian, Joseba eta hirurok bakarrik biltzen ginen mahaian.
|
|
|
Jakina, oso bestelako egoera zen euskal literaturak bizi zuena, ni idazten hasi nintzenean. Ni bezalakoen lan isil eta nekezari esker lor
|
zezakeen
berak, egun, hain erraz itzulia izatea.
|
|
2011
|
|
|
uhin batek jarri zuela, hogei bat urte lehenago, atxilotua izateko zorian, eta uhin hark organizaziora eraman zuela; eta uhin batek okertu zuela enpresario baten bahiketa eta horren ondorioz berak bete egin behar izan zuela organizazioak emandako agindua, gizon hura hiltzekoa; eta uhin batek, baita, igorri zuela bere anaia Kropotki beragandik urrun; uhin batek ekarri zizkiola, azkenez, Jon eta Jone hotelera. Kolpe itsu haien aurrean zer egin
|
zezakeen
bere borondateak. Ezer gutxi, hori iruditzen zitzaion.?
|
|
|
Dena den,, iraultza ala hil? esloganaren baitan, Etxebarrietaren heriotzak bakarrik froga
|
zezakeen
bere hilketa ez zela hilketa arrunt bat izan (erakundearen lehen hilketa zen hau). Ekintzailearen heriotzak segurtatzen zuen haren hilketa ere iraultzailea zela, borrokaren ondorio derrigorra.
|
|
|
Jan ahoa zabaldu ez zabaldu geratu zen; azken finean, Annak blog bat zeukan eta hor argitara
|
zezakeen
berak kontatutako guztia. Poliziaren kezkaz ohartu zen nonbait neska.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, ez zuen eragozpen handirik jarri. Gutxi egin
|
zezakeen
berak sabeleko tximeleten aurrean. Gainera, ahalegin bat egiteko moduan zeuden, ze arraio.
|
|
|
Gauean, burusipean, Margaritak zer arrazoi izan
|
zezakeen
bera bezalako gizon itxura gabekoari laguntzeko galdetzen zuen bere artean Galok. Bestelakorik sinestea gustatu izango balitzaio ere, ziurrenik pena besterik ez zela azken batean Margarita hartara zeramana pentsatu zuen.
|
|
|
Jagoitik, tasunik gabeko gizonaren pare, Izarraitz liburu dendaren jabea zen eta egunerokoa ttuttur zihoakion, norbaiten kalitzea, izanagatik etsaia, sekula manatu ez bailuen. Gerra ankerra zela deiadar egin
|
zezakeen
bere arimaren garbitzeko. Biktima plantan aurkezten zitzaidan borreroa zen.
|
|
2013
|
|
|
Aldiz, ondorengo egunetako atsekabea eta sufrimendua planeatu zizkien. Gosariarekin batera ohar bat utzi
|
zezakeen
bere erabakiari buruzko arrazoia azalduz eta sukaldera joan aurretik han zer aurkitzear zeuden deskribatuz. Beti dago guztirako arrazoi bat eta agian, semeak eta alabak ulertuko ez bazuten ere, intentzioa eta misterioa argitzen zituen mezua hor egongo zen behintzat.
|
|
|
Indartsua eta misteriotsua. Eta ezin koka
|
zezakeen
bere familian. Gizon hori ez zen amarekin besarkatzen zena.
|
|
|
Chopin, Beethoven, Liszt? Nork uka
|
zezakeen
berak kontzertuan entzundako konposizioek bazutela jainkozko zerbait. Guztia ere bai!
|
|
|
Izan ere, nola erran
|
zezakeen
berak hura, baldin eta gerra hartan mujahidin eta gerlari bazebilen, Yazîdek amets zuen bezala. Gainera, nola eginen zuen Hamzak gerra hartarik ihes, bere kideak utzita, salduta??
|
|
|
Dionixiok ederki ipinia zuen, ordea, debekuaren marra: atsegin zuen, bai, Pankraxiren gorputza, baina ezin egin
|
zezakeen
bere: honaino bai, hemendik aurrera ez?
|
|
|
Eta orduan?? Zelan izan
|
zezakeen
bera lako baserritar ezdeus batek ugazabaren alabarekin ezkontzeko pretentsioa?; eta lehenengo itaunaren ondotik, ostera korapilatu zitzaion hamar bat itaunez osatutako zerrenda: –zelan ezkonduko da, bai, Pankraxi nirekin, baldin eta moxkor hutsa banaiz??;, burutik nago ala, zoro haizearen mende???; etab., etab.
|
|
|
maisu indiarrak, izan ere, indarkeriaren inguruko auzian, atseginago zituen injustiziaren aurka altxatzen zirèn herritar armadunak, justiziaz axola izpirik ere ez zutèn herritar armagabeak baino, eta Abdel Haqqek ez. Baina zer
|
zezakeen
bere pentsamoldeak, qanun jotzaileak eman zuèn testigantzaren aitzinean. Deus guti!
|
|
|
hartan baitzuen Raissak, beharbada, bere problema, bere gorrotoak ez ziola itu irmorik ez norabide finkorik erakusten, eta haiek behar beharrezkoak zituela gorrotoak bere betea eman zezan; Allahren aurka bidera zezakeen bere gorroto hura, tentazio gisa ere sentituko zuen behin baino gehiagotan, handik aitzina?, baina nola egotziko zion Allahri bere gorrotozko gezia, baldin eta Allah bazuen aterabide bakar, Yazîd biziberritu batekin Paradisuan elkartzeko aukera zabaltzen ziona? Hamzaren aurka bidera
|
zezakeen
bere gorrotoa, baina baldintza haietan nekez, semeari arestian entzun zizkiòn hitzek erruduntasun kutsu orotarik libratzen baitzuten. Mina paratu zuenaren aurka bidera zezakeen Raissak bere gorrotoa?
|
|
|
harena, izan ere, ama baten begirada basatia zen, bere baitan mundu osoko maitasun gorrotoak bilduta zeuzkana, maitasuna seme galduarenganako eta gorrotoa auskalo norenganako: hartan baitzuen Raissak, beharbada, bere problema, bere gorrotoak ez ziola itu irmorik ez norabide finkorik erakusten, eta haiek behar beharrezkoak zituela gorrotoak bere betea eman zezan; Allahren aurka bidera
|
zezakeen
bere gorroto hura, tentazio gisa ere sentituko zuen behin baino gehiagotan, handik aitzina?, baina nola egotziko zion Allahri bere gorrotozko gezia, baldin eta Allah bazuen aterabide bakar, Yazîd biziberritu batekin Paradisuan elkartzeko aukera zabaltzen ziona. Hamzaren aurka bidera zezakeen bere gorrotoa, baina baldintza haietan nekez, semeari arestian entzun zizkiòn hitzek erruduntasun kutsu orotarik libratzen baitzuten.
|
|
|
Gustatuko litzaidake berarekin egotea eta beharbada bukaeran, agurtzeko orduan, esango niokeen bere ikasle ohia naizela, azken errenkadan, erdi ezkutuan esertzen zen hura. . Ez da posible?, esan
|
zezakeen
berak, eta beste baterako geratuko ginen, ikasle ohi bat bere irakaslearekin, gustatzen zait??, ari nintzen irakurtzen beste gizonezko bat itxaroten zegoela ikusi dudanean. Ez nuen neurekoia izan nahi.
|
|
|
Pentsatze hutsak dardarka jartzen zuen Amaia. Nola gelditu
|
zezakeen
berak txorakeria hori guztia?
|
|
|
Maiz sarri, pertsona berberak izaten zituen gauza zehatzaren gaineko jabetza eta edukitza; baina onartuta zegoen zerbaiten jabe izatea, hau da, jabetza titulua izatea, beste inork gauzaren edukitza fisikoa zuen bitartean. Jabeak, edukitzarik ez zuenean, akzio zehatza erabil
|
zezakeen
bere mesederako, hain zuzen ere, vindicatio izenekoa. Akzio horren bitartez, gauza berea zela alegatzen zuenez gero, jabeak, erreibindikatu?
|
|
|
Zibilistek, aitzitik, testamentua egiteko askatasunean jarri zuten azpimarra. Hil aurretik, testamentugileak une oro eta askatasunez alda
|
zezakeen
bere borondatea, testamentu berria egin eta aurrekoa ezeztatuz. Zin egiteak ez zuen lotzen testamentugilea; izan ere, zin egitea askatasun horren muga zen, eta, beraz, Zuzenbidearen kontrakoa.
|
|
|
Epaileak, ordea, erabaki zuen ez zegoela lotuta aurrekari horri, hau da, ez ziola aurrekariari ekin behar, eta «justiziak galdatutako erregela»ezarri ahal zuela askatasunez; bide horretatik, confusio deituriko erregela erromatarra aplikatu zuen. Horren arabera, petrolioa alderdien artean banatu behar zen, bakoitzaren kuota gogoan izanda (kuota horiek zehaztasunez finkatu ahal ziren), eta alderdi bakoitzak demanda jar
|
zezakeen
bere aldetik, erruz eragindako galerei begira (1.2, 1, 27).
|
|
|
Izan ere, nola erran
|
zezakeen
berak hura, baldin eta gerra hartan mujahidin eta gerlari bazebilen, Yazîdek amets zuen bezala. Gainera, nola eginen zuen Hamzak gerra hartarik ihes, bere kideak utzita, salduta...?
|
|
|
Chopin, Beethoven, Liszt... Nork uka
|
zezakeen
berak kontzertuan entzundako konposizioek bazutela jainkozko zerbait. Guztia ere bai!
|
|
|
maisu indiarrak, izan ere, indarkeriaren inguruko auzian, atseginago zituen injustiziaren aurka altxatzen zirèn herritar armadunak, justiziaz axola izpirik ere ez zutèn herritar armagabeak baino, eta Abdel Haqqek ez. Baina zer
|
zezakeen
bere pentsamoldeak, qanun jotzaileak eman zuèn testigantzaren aitzinean. Deus guti!
|
|
|
harena, izan ere, ama baten begirada basatia zen, bere baitan mundu osoko maitasun gorrotoak bilduta zeuzkana, maitasuna seme galduarenganako eta gorrotoa auskalo norenganako: hartan baitzuen Raissak, beharbada, bere problema, bere gorrotoak ez ziola itu irmorik ez norabide finkorik erakusten, eta haiek behar beharrezkoak zituela gorrotoak bere betea eman zezan; Allahren aurka bidera
|
zezakeen
bere gorroto hura –tentazio gisa ere sentituko zuen behin baino gehiagotan, handik aitzina–, baina nola egotziko zion Allahri bere gorrotozko gezia, baldin eta Allah bazuen aterabide bakar, Yazîd biziberritu batekin Paradisuan elkartzeko aukera zabaltzen ziona. Hamzaren aurka bidera zezakeen bere gorrotoa, baina baldintza haietan nekez, semeari arestian entzun zizkiòn hitzek erruduntasun kutsu orotarik libratzen baitzuten.
|
|
|
hartan baitzuen Raissak, beharbada, bere problema, bere gorrotoak ez ziola itu irmorik ez norabide finkorik erakusten, eta haiek behar beharrezkoak zituela gorrotoak bere betea eman zezan; Allahren aurka bidera zezakeen bere gorroto hura –tentazio gisa ere sentituko zuen behin baino gehiagotan, handik aitzina–, baina nola egotziko zion Allahri bere gorrotozko gezia, baldin eta Allah bazuen aterabide bakar, Yazîd biziberritu batekin Paradisuan elkartzeko aukera zabaltzen ziona? Hamzaren aurka bidera
|
zezakeen
bere gorrotoa, baina baldintza haietan nekez, semeari arestian entzun zizkiòn hitzek erruduntasun kutsu orotarik libratzen baitzuten. Mina paratu zuenaren aurka bidera zezakeen Raissak bere gorrotoa... baina nor zen gizon anonimo hura, ez izenik eta ez gorputzik ez zuena?, berea –Raissarena– ez baitzen gorroto abstraktu bat, haragizkoa baizik, bertze haragi baten beharra zuena, bidea egiteko; guztiaz ere, Raissarenak ero baten begiak ziren:
|
|
|
Eta orduan...? Zelan izan
|
zezakeen
bera lako baserritar ezdeus batek ugazabaren alabarekin ezkontzeko pretentsioa?; eta lehenengo itaunaren ondotik, ostera korapilatu zitzaion hamar bat itaunez osatutako zerrenda: " zelan ezkonduko da, bai, Pankraxi nirekin, baldin eta moxkor hutsa banaiz?";" burutik nago ala, zoro haizearen mende...?"; etab., etab.
|
|
|
Dionixiok ederki ipinia zuen, ordea, debekuaren marra: atsegin zuen, bai, Pankraxiren gorputza, baina ezin egin
|
zezakeen
bere: honaino bai, hemendik aurrera ez...
|
|
|
Kriminal bati ezin zitzaion goxo hitz egin, ezta Berlingo bidean preso indarge bihurtutakoari ere. Zazpi urteko ume batek egin zezakeen negar, alaba Sarak bezala, King Kong en aurkako hegazkin erasoa ikustean, eta senti
|
zezakeen
bere bihotzaren muin muinean poliziak Taco' s en atzemandako droga partitzailearekiko gupida. Baina, pertsona heldu batek?
|
|
|
Bertso munduko merkatutxoak bertso ligak, sariketa bereziak eta abarrak sortuko zituen ziurrenik. Bertso munduko Asegarce moduko batek ere izan
|
zezakeen
bere zentzua eta aukera. Telebistak ere bere modura erabiliko zuen bertsolaritza, logikoa den moduan.
|
|
|
Asperritarrak jende jakintsu eta ospetsutzat jartzen ditu. Oraingo kontua da ba omen dagoela diru multzo garrantzitsua, sos mordo handia nonbait, fideikomiso berezi batean jarria; delako fideikomisoaren arabera, Don Jokin Asperri Otsoa jaunak ez zezakeen bizi zen bitartean ezer jaso edo erabil, baina, aldiz, bai erabaki
|
zezakeen
bere egunetatik aurrera norendako edo zertarako izanen den fideikomisoko diru multzoa. Hori da Hostapek egin zuena, izadiaren aginduz zioenez, baina, dena dela, Hostaperen erabakia izan zen Olatzarko etxaldea jarauntsiaren onuradun egitea.
|
|
|
Tiro batek suntsitu zuen murruko igeltsua, Etxehoriren buru goian. Bertzeak ikus zezakeen eta Frantxoak ez
|
zezakeen
bere lekua utzi arriskurik hartu gabe. Hor berean egoitea erabaki zuen.
|
|
2014
|
|
|
Eklipseek, Rowbothamen arabera, bazuten azalpena; kontua zen berak oraindik ez zuela aurkitu. Eta bestela, Bibliara ere jo
|
zezakeen
bere teorietarako. Finean, Bibliak azaltzen zuen Lurraren osaera:
|
|
|
Informazioa pasatzen zielako edo herri puta hartan zer gertatzen zen bost axola zitzaielako, guardia zibilek ez zuten deus egiten, eta Artolak lasai asko segi
|
zezakeen
bere negozioarekin.
|
|
|
Peter Planen aitak, beraz, hegan egin
|
zezakeen
bere ibilbide politikoan barrena. Arranoek bezala.
|
|
|
eta bazterketa bortitza pairatzen duen hizkuntza den sasoi ba tean, eskola hizkuntza izaten hasi berria den egunetan eta euskal hiztun garaikideak beste hizkuntza batean irakurtzen ikasitakoak direnean, argitaletxe industria bat izatea gehienez ametsen erre sumakoa zenean... Baldintza hauetan nekez lor
|
zezakeen
bere poesiak truke balio handiegirik21.
|
|
|
Tarteka algararen bat egiten zuen, eztul batzuk ondoren, gizarteratzeko liturgiaren erantzun fisiologikoak. Amaren zoriona senti
|
zezakeen
bere bularraren mintzairaren bidez.
|
|
|
Edo egongelara joango zela, emakumea han egongo zela bere gizontasuna frogatzeko zain, hurbiltzen ikustean irri egingo ziola, zangoak zabalduko zituela haragiaren enkontrua errazteko. Ipurmasailen azal hotza senti
|
zezakeen
bere aldaketan, mugimendu ikasiak, iaioak. Arantzarenean igaro beharreko gauak zenbatu zituen:
|
|
|
Pelikulako koloreak oso argiak, zurien tonu guztiak, Irenek oso arin identifikatu zuen. Harrigarri egiten zitzaion nola pentsa zezakeen horretan, nola bereiz
|
zezakeen
bere buruak pelikula hori beste guztietatik, halako egoeran, burua, gorputza, itoa. Guztiarekin ere, sekuentzia bat baino gehiago jarraitzeko modua izan zuen.
|
|
|
Are gutiago aita saindua, honek ez baitzuen botere izpiritualik baizik. Ez
|
zezakeen
beraz munduaz jabetzeko baimenik eman ez Portuges, ez Españoleri, nahiz hala egin zuen.
|
|
2015
|
|
|
Ez zion inoiz ezer esaten. Zer gehiago egin
|
zezakeen
berak. Gela eguzkitsu bat paratu zion.
|
|
|
Berak ez; nahi gabeko zerbait esanarazi zioten. Puntu lanetik gora begiratu, hirugarren distirarekin topo egin, eta iruditu zitzaion bere begiek aurrez aurre egiten zutela topo bere begiekin, berak bakarrik azter
|
zezakeen
bere barruko gogo eta bihotzak aztertuz, bizitzatik garbituz gezur hura, edozein gezur. Argia laudatzerakoan bere burua laudatu zuen, harrotasunik gabe, bera irmoa baitzen, aztertu zalea, argi hura bezain ederra.
|
|
|
Edertasun paregabe hura besterik ez, haren atzean bizi eta okertu ezin zuena? Une intimo batean, pasio handien, ezinezko amodioen, zapuztutako handinahien istorioen aurrean aise esan
|
zezakeen
berak ere ezagutu, sentitu edo pairatu zuela halakorik, baina ez zuen inoiz txintik atera. Beti isilik.
|
|
|
Jakina, Stendhalek ezin zuen jakin musikagilea bakarrik geratua zenik ezezagunak alde egindakoan, hori musikagileak bakarrik jakin baitzezakeen, ingurura begiratuta. Are gutxiago jakin
|
zezakeen
bere gogoetetan murgildua geratua zenik, baina hala irudikatu zuen, eta hala kontatu Mozarten bizitza n. Zenbait ikerlariren ustez, Winckler en lan batetik jaso zuen informazioa Stendhalek, baita musikagilearen alargunak idatzitakoetatik ere (plagio hitza darabilte, Stendhalen hasierako lan haiez mintzo direla, eta aski lotsagabeki jokatu zuela diote).
|
|
|
Ataulfo Urmeneta tanpez zendu zen 1953ko urriaren 23an. Migel Jabierrek jarrai
|
zezakeen
bere karrera militarra, baina aita zenak utzi lanpostuak ahalbidetu zion Iruñera itzultzea. Haurride gehienak alde eginak ziren etxetik, nor bere bizitza egitera.
|
|
|
Nola oztopa
|
zezakeen
bere ama etxea sal ez zezan?
|
|
2016
|
|
|
Osaba Migel 2009ko urriaren 3an hil zen, halakorik ikusi gabe. Nekez imajina
|
zezakeen
berak, azken hatsa eman eta sei urtera, bere lagun Migel Asironen seme Josebak Iruñeko alkatearen aginte makila eskuratuko zuenik. Osaba Migelen istorioak argi uzten du:
|
|
|
uhin batek jarri zuela, hogei bat urte lehenago, atxilotua izateko zorian, eta uhin hark organizaziora eraman zuela; eta uhin batek okertu zuela enpresario baten bahiketa eta horren ondorioz berak bete egin behar izan zuela organizazioak emandako agindua, gizon hura hiltzekoa; eta uhin batek, baita, igorri zuela bere anaia Kropotki beragandik urrun; uhin batek ekarri zizkiola, azkenez, Jon eta Jone hotelera. Kolpe itsu haien aurrean zer egin
|
zezakeen
bere borondateak. Ezer gutxi, hori iruditzen zitzaion.
|
|
|
Baina, nolanahi ere, sistema hura soilik tarteka aplika
|
zezakeen
berak. Ezin zuen denbora guztia La Banyeran edo apartamentuan pasa, zeren jo beharra baitzeukan nahitaez, bere burua agerian jarriz, zenbait eginkizun betetzera.
|
|
|
Eta berak idatzitako panfletoa ere bai, berdin. Eta alde batera, auskalo, parekatze hark eduki
|
zezakeen
bere logika, zeren eta, jatorrian ere, bere lehen gaztetasunaren egunetan, bi sentimenduak emakumearekikoa eta nazioarekikoaelkarrekin ibiliak baitziren: Esther edoAnitari buruzko maitasunak eragindako hitz eta jokaerak Euskadiri buruzko hitz eta jokaera bihurtzen ziren gero, eta alderantziz.
|
|
2017
|
|
|
Zer egin
|
zezakeen
berak. Hain zegoen gaixo eta hain da zaila haurren bihotzetan ere esnatzen den piztia senaren aurka joatea!
|
|
|
Nikolas handiputza begiratu zuen atea itxi eta danbateko bat emanez desagertu zen arte. " Ezer gutxi egin
|
zezakeen
bere lau soldaduekin benetan indartsua zen abeltzainaren aurka". Alkaide bezala zeraman azken hamarkadan erabat ahaztuta zegoen gaztelua eta lau paretak eustea izan zen bere zeregin nagusia.
|
|
|
Bide erdian edo, hondakinekin herrian azaltzea ez zela batere ideia ona bururatu omen zitzaion. Zeren jende askok pentsa bait
|
zezakeen
berak Tom garbitzeko primerako motiboak zeuzkala; gehiago oraindik, paraje hartan bertan inork haiekin harrapatzea ere, alukeria ederra. Izan ere, Tomek sekulako astindua emana zion.
|
|
|
Zera esan nahi dut, nola hasiko zara beste lagun batekin zure andreaz hitz egiten, nahiz eta lagun handia izan? Eta zer arraio egin
|
zezakeen
berak, kontatu izan banio ere?
|
|
|
Tarteka marteka auto baten argiak ikusten zituen urrunean eta poliziak jarraika zituela pentsatu zuen. Adrenalina borborka senti
|
zezakeen
bere zainetan, edo buruan, edo adrenalina egoten den tokian.
|
|
|
Bidezidorretik barna egin dute. Amildegia atzean utzi ahala erokeria iruditu zaio azken hilabeteetan gogoan erabilitakoa; nola pentsa
|
zezakeen
bere bizitzatik alde egitea. Nola?
|
|
|
Bi bider traizionatua sentituko zen, bizitzako bere bi zutabe nagusiengandik. Froga
|
zezakeen
berak ez ziola senarrari aukera txikirik ere eman. Baina ezin jakin senarrak zer kontatuko zion.
|
|
2018
|
|
|
Bizitza propioa zuen bere kuartuan, eta gauzarik ederrena, eta denaren gainetik zegoena, burua batetik bestera, hara eta hona, ibiltari jardun zezakeen, nahiz eta etxe berean egon bere kartzeleroarekin. Eta hori momentuori etorri zen arte, champagneak sorrarazitako buruko zorabio eta guzti ikus
|
zezakeen
bere burua, horma haien artean nolatan egoten zen, beti hari begira, noiz etorriko, ezkondu eta gehiago ia hamar urtean, besterik egin gabe, preso. Beraren zerbitzuan, beraren pentzura, beraren zain, beraren menpe.
|
|
|
Ondotxo zekien bien arteko liskarraren eragilea Baba izan zela. Nola ahoska
|
zezakeen
bere izena une hartan?
|
|
|
Terriblea zen egindakoa? Nekez imajina
|
zezakeen
berak ekintza lazgarriagorik. Munduko babes eta maitasun guztia merezi zuten ume horiek jasandakoa onartezina zen?
|
|
|
Harrituta dirudi. Egia esan, ez zekien zer egin
|
zezakeen
bere burua aske ikustean. Albo batean dagoen motxila txikia hurbiltzen dio Saioak uhal batetik helduta.
|
|
|
Arte hartan, Pinto plaza erdian egon zen elefanteen orroetatik goitiago bere arrantzak eraikitzen, lau hanketan jauzi egiten, burua goiti beheiti inarrosten eta ostikoz hasten, deabrua bera izu
|
zezakeen
bere harrabotsetik gelditu gabe. Elefanterik ez zitzaion hurreratu, Pinto erraxki egin baitzitekeen Asia osoko elefanteen kapitain.
|
|
2019
|
|
|
Ezin lasai egon. Nork jakin
|
zezakeen
berak hartaz zerbait bazekiela. Inork ez, baina... denak bere kontra ari zirela iruditzen berari.
|
|
|
Erdizka ikus zitzakeen bi pertsona heldu eta hiru ume bere parean, orban distiratsu lausoen antzera. Katua ere entzun
|
zezakeen
beraren aurrean, iluntasunean pauso pausoka.
|
|
|
Erdi Aroan, emakumeak bazituen oraindik pribilegio batzuk: herrietan, parte hartzen zuen biztanleen batzarretan, eta esku hartzen zuen estatu jeneraletako diputatuak aukeratzeko bilera primarioetan; gainera, senarrak ondasun higigarrietan bakarrik ezar
|
zezakeen
bere autoritatea: ondasun higiezinak besterentzeko, emakumeak oniritzia eman beharra zeukan.
|
|
|
Violaineren deliberoa are misteriotsuagoa eta funsgabeagoa da, legenarra eta itsumena aukeratu baititu, nahiz eta lotura zilegizko batek batu
|
zezakeen
berak maitea zuen eta bera maite zuen gizonarekin.
|
|
|
Emakumeak konprenitu beharra dauka trukeetan kontuan hartzen dela eskainitako salgaiak zer balio duen eroslearentzat, eta ez saltzailearentzat, funtsezko lege bat da ekonomia politikoan?: ...t; gizona, berriz, emakumearen existentziaren zentzua eta justifikazioa da; horrenbestez, trukea ez da egiten kalitate bereko bi objekturen artean; desberdintasun horren erakusgarri nabarmena da elkarrekin igarotzen duten denborak ez izatea balio bera batentzat eta bestearentzat, nahiz eta denbora bera dela dirudien, engainagarriro?; gizonak, maite duen emakumearekin igarotzen duen gaualdian, egin
|
zezakeen
bere lan ibilbidearen probetxurako lan bat, edo adiskideekin egon, harremanak landu, entretenitu; gizartean ondo txertaturiko gizonarentzat, ondasun positibo bat da denbora: dirua, izen ona, plazera.
|
|
|
Alabaina, ez dugu deskribapen hauetan aurrera egin behar esan gabe poz handia izan zela zalduna eta bere laguntzaileak iritsi zirenean, eta ez zen gutxiagorako, teknikari atzerritar bat baitzetorren, alemaniarra gainera, alemaniarra izatea bi aldiz teknikaria izatea baita, batzuek, eszeptiko, berez edo besteren kontura, zalantzak zituzten merituei eta emaitzei buruz, beste batzuek esaten zuten ez zela gaitzetsi behar oraindik, denbora faltaz, probatu ez dena, eta, azkenik, praktikoek eta objektiboek agerikoa dena behin eta berriz aitortzen zuten, alegia, hobeki borrokatzen dela mairuen aurka gure aurrean eta gure altuera berean dauzkagularik ezen ez mairuak hor goian daudelarik, harrikadaka eta grabitatearen abantaila profitatuz, eta gu hemen behean, harrien eta grabitatearen ondorioak pairatzen. Sortzen ari zen multzo militar industrialari zegozkion polemika hauetatik urrun, ohatilan zetorren emakumeari beste inori begiratzen ez ziola, Mogueimek ezin
|
zezakeen
bere zoriona sinetsi. Ez zuen berriz ere Graçako kanpamentutik errondan ibili, polizia militarreko taldea azalduko zen arriskuan, eta galdetuko, Zer ari zara zu hemen, zure kanpamentutik urrun, orain mendia Moisesengana etorri da, ez Moisesek ez zuelako mendira joan nahi, denok baitakigu zer nolako ahaleginak egin zituen, baizik eta, dakigunez, Moisesen gainetik sarjentu laguntzailea baitago, eta alferiza, eta kapitaina, eta honako hau gerra garaia denez, baimenak aukerak baino gutxiago dira, norberaren asmamena laguntzen badu ere.
|